*FATIMA*
5th February 2013, 08:24 PM
ترکیب جو زمین
هوا مخلوطی از گازهای مختلف است . گرچه جو زمین ظاهراً به دلیل ماهیت گازی شکل خود بی وزن به نظر می رسد ، اما در واقع دارای جرمی به مقدار 1014 * 6/5 تن می باشد . به استثنای بخار آب ، نسبت اختلاط گازهای تشکیل دهنده جو تا ارتفاع 60 کیلومتری تقریباً ثابت است . حدود 99% حجم هوای زمین را دو گاز ازت و اکسیژن تشکیل می دهند که ازت با 78% ، پیکره اصلی جو زمین به شمار می رود ، بعد از آن اکسیژن قرار دارد و سایر گازها فقط 1% را شامل می شوند .
جدول زیر گازهای تشکیل دهنده جو را در یک هوای خشک ( بدون بخار آب و آلاینده ها ) به صورت های حجمی و جرمی نشان می دهد که معمولاً تقسیم بندی حجمی آن متداولتر است . . اگر سهم بخار آب موجود در جو را نیز در این تقسیم بندی دخالت دهیم ، این نسبت ها ثابت نخواهد بود زیرا دمای طبقات پایین جو همیشه در حال تغییر است و با رسیدن دما به نقطه میعان و تبدیل بخار به مایع ، درصد حجمی بخار آب در جو تغییر خواهد کرد .
نوع گاز
درصد حجمی
درصد جرمی
ازت
78/084
75/51
اکسیژن
20/946
23/15
آرگون
0/934
1/28
دی اکسید کربن
0/033
0/046
در مقیاس جهانی ، به طور متوسط 1% حجم اتمسفر را بخار آب تشکیل میدهد ، اما عملاً ممکن است در یک مکان ، هوا فاقد بخار آب بوده و یا در نقطه دیگر تا 4% حجمی بخار آب وجود داشته باشد .
گرچه وزن مولکولی بخار آب از وزن سایر عناصر تشکیل دهنده جو کمتر است ، با این وجود بخار آب در لایه های پایین جو متمرکز می باشد . بیشترین مقدار بخار آب در لایه مجاور سطح زمین است و با افزایش ارتفاع ، از مقدار آن کاسته می شود .
وجود بخار آب درنزدیک سطح زمین اولاً به دلیل وجود اقیانوس هاست که منبع اصلی تأمین آن می باشد و ثانیاً سرد بودن لایه های فوقانی جو است که مانع از نفوذ بخار آب به این لایه ها می شوند .
علاوه بر ترکیبات دائمی جو که به ان اشاره شد ، اتمسفر زمین حاوی مواد معلق گوناگون مانند ذرات نمک ، گرد و غبار و قطرات بسیار کوچک آب نیز می باشد که نباید آنها را جزء ترکیبات گازی و ثابت جو به حساب آورد . اما نقش این مواد ، بخصوص قطرات کوچک آب ، را نمی توان نادیده گرفت . مثلاً هنگامی که بخار آب - که خود بخشی از جو است - از حالت بخار به مایع یا جامد تبدیل می شود ، این ذرات نسبت به ترکیب قبلی بیگانه بوده و به شکل های مختلفی مانند ، ابر ، مه ، باران ، برف و ... ظاهر می شوند .
بنابراین آب در جو ، بسته به این که به چه حالت وجود داشته باشد ، دارای خصوصیات ویژه بوده و در تعیین وضعیت جوی نقش بسیار اساسی دارد .
نوشته دکتر امین علیزاده
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان
هوا مخلوطی از گازهای مختلف است . گرچه جو زمین ظاهراً به دلیل ماهیت گازی شکل خود بی وزن به نظر می رسد ، اما در واقع دارای جرمی به مقدار 1014 * 6/5 تن می باشد . به استثنای بخار آب ، نسبت اختلاط گازهای تشکیل دهنده جو تا ارتفاع 60 کیلومتری تقریباً ثابت است . حدود 99% حجم هوای زمین را دو گاز ازت و اکسیژن تشکیل می دهند که ازت با 78% ، پیکره اصلی جو زمین به شمار می رود ، بعد از آن اکسیژن قرار دارد و سایر گازها فقط 1% را شامل می شوند .
جدول زیر گازهای تشکیل دهنده جو را در یک هوای خشک ( بدون بخار آب و آلاینده ها ) به صورت های حجمی و جرمی نشان می دهد که معمولاً تقسیم بندی حجمی آن متداولتر است . . اگر سهم بخار آب موجود در جو را نیز در این تقسیم بندی دخالت دهیم ، این نسبت ها ثابت نخواهد بود زیرا دمای طبقات پایین جو همیشه در حال تغییر است و با رسیدن دما به نقطه میعان و تبدیل بخار به مایع ، درصد حجمی بخار آب در جو تغییر خواهد کرد .
نوع گاز
درصد حجمی
درصد جرمی
ازت
78/084
75/51
اکسیژن
20/946
23/15
آرگون
0/934
1/28
دی اکسید کربن
0/033
0/046
در مقیاس جهانی ، به طور متوسط 1% حجم اتمسفر را بخار آب تشکیل میدهد ، اما عملاً ممکن است در یک مکان ، هوا فاقد بخار آب بوده و یا در نقطه دیگر تا 4% حجمی بخار آب وجود داشته باشد .
گرچه وزن مولکولی بخار آب از وزن سایر عناصر تشکیل دهنده جو کمتر است ، با این وجود بخار آب در لایه های پایین جو متمرکز می باشد . بیشترین مقدار بخار آب در لایه مجاور سطح زمین است و با افزایش ارتفاع ، از مقدار آن کاسته می شود .
وجود بخار آب درنزدیک سطح زمین اولاً به دلیل وجود اقیانوس هاست که منبع اصلی تأمین آن می باشد و ثانیاً سرد بودن لایه های فوقانی جو است که مانع از نفوذ بخار آب به این لایه ها می شوند .
علاوه بر ترکیبات دائمی جو که به ان اشاره شد ، اتمسفر زمین حاوی مواد معلق گوناگون مانند ذرات نمک ، گرد و غبار و قطرات بسیار کوچک آب نیز می باشد که نباید آنها را جزء ترکیبات گازی و ثابت جو به حساب آورد . اما نقش این مواد ، بخصوص قطرات کوچک آب ، را نمی توان نادیده گرفت . مثلاً هنگامی که بخار آب - که خود بخشی از جو است - از حالت بخار به مایع یا جامد تبدیل می شود ، این ذرات نسبت به ترکیب قبلی بیگانه بوده و به شکل های مختلفی مانند ، ابر ، مه ، باران ، برف و ... ظاهر می شوند .
بنابراین آب در جو ، بسته به این که به چه حالت وجود داشته باشد ، دارای خصوصیات ویژه بوده و در تعیین وضعیت جوی نقش بسیار اساسی دارد .
نوشته دکتر امین علیزاده
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان