علم روانشناسی

[rezanice]

علم روانشناسی
● تعریف و اهداف روانشناسی:
روانشناسی که بررسی و مطالعه علمی رفتار و فرایندهای ذهنی تعریف شده هدفش توصیف، فهم و درک، پیش بینی و کنترل رفتار موجود زنده است.
▪ توصیف: منظور از توصیف این است که با ثبت دقیق مشاهدات رفتاری، آن چه که اتفاق افتاده یا خواهد افتاد را توصیف، نامگذاری و طبقه بندی کنیم.
▪ فهم و درک: مقصود از فهم و درک آن است که بتوانیم علل یک رفتار را توضیح دهیم.
▪ پیش بینی: منظور از پیش بینی آن است که با توصیف و توضیح یک رفتار می توان به پیش بینی رفتار آتی فرد پرداخت.
▪ کنترل: یعنی هوشیار بودن نسبت به اوضاع و احوال و شرایطی که به شیوه ای قابل پیش بینی، بر رفتار اثر می گذارند.
● زمینه های تخصصی روانشناسی:
روانشناسی مانند بسیاری از علوم دارای رشته های فرعی بسیار متنوعی است که ناشی از تأثیر و نفوذ روانشناسی در حوزه های مختلف دانش است به گونه ای که در حال حاضر در انجمن روانشناسی آمریکا حدود ۵۴ کمیته تخصصی در حوزه های مختلف روانشناسی وجود دارد.
▪ برخی از رشته های فرعی روانشناسی به شرح زیر تعریف می گردد.
۱) روانشناسی بالینی: مطالعه رفتار های غیرعادی و نابهنجار به منظور تشخیص و درمان بیماری های روانی.
۲) روانشناسی شناختی: مطالعه تفکر و توانائی های موجود زنده در زمینه پردازش خبر.
۳) روانشناسی مصرف کننده (مشتری): مطالعه فرایند های انتخاب، خرید و استفاده از خدمات و محصولات و مطالعه رفتار خریدار.
۴) روانشناسی فرهنگی: مطالعه شیوه های اثرگذاری فرهنگ، خرده فرهنگ و عضویت در گروه قومی، بر رفتار انسان.
۵) روانشناسی قانونی: مطالعه ابعاد رفتاری نظام قانونی جامعه و اثرات وضع ظاهر متهم بر قضاوت اعضای هیئت منصفه و ویژگی ها و نگرش های اعضای هیئت منصفه بر قضاوت آنها.
۶) روانشناسی جنسیت: مطالعه تفاوت های موجود بین جنس مذکر و مؤنث، کسب هویت جنسی و نقش جنسیت در طول زندگی.
۷) روانشناسی صنعتی- سازمانی: مطالعه و بررسی علمی رفتار انسان ها در محیط کار و اثرات متقابل آنها.
۸) روانشناسی کار: روانشناسان اروپایی به جای روانشناسی صنعتی سازمانی ترجیحاً روانشناسی کار را به کار می برند.
۹) روانشناسی شخصیت: مطالعه صفات و پویایی های شخصیتی، تهیه و تدوین نظریه های شخصیت به منظور ارزیابی و طبقه بندی ویژگی های شخصیتی.
۱۰) روانشناسی مدیریت: مطالعه و بررسی عوامل مؤثر بر رهبری و میریت اثربخش و روابط بین مدیران و کارکنان.
۱۱) روانشناسی ورزش: مطالعه ابعاد رفتاری، عاطفی و شناختی موقعیت های ورزشی و استفاده از اصول روانشناسی به منظور بهینه سازی عملکرد و سلامت قهرمانان ورزشی و ورزشکاران.
۱۲) روانشناسی بهره وری: مطالعه عوامل انسانی مؤثر بر دستیابی به بهره وری بهینه شغلی و سازمانی.
۱۳) روانشناسی فضایی: مطالعه رفتار انسان ها در پرواز و محیط های بسته هواپیما و سفینه و مشکلات رفتاری ناشی از زندگی در فضا.
۱۴) روانشناسی نظامی: کاربرد اصول روانشناسی در اوضاعو احوال محیط های ویژه ی نظامی.
۱۵) روانشناسی سیاسی: مطالعه ابعاد روانشناختی رفتار سیاسی و شیوه های بهره گیری رهبران، سیاستمداران و مسئولان از تدابیر و راهبردهای روانشناختی.
۱۶) روانشناسی کارکنان: مطالعه راهکار های مناسب انتخاب کارکنان، مدیریت کارکنان در جهت همکاری با یکدیگر و تشکیل گروه های منسجم اثربخش. (به مرور اصطلاح مدیریت منابع انسانی بیش از روانشناسی کارکنان استفاده می شود.)
۱۷) روانشناسی تبلیغات: مطالعه فنون و اثربخشی تبلیغات در رفتار مصرف کننده و عوامل برانگیزاننده خریداران به خرید کردن.
۱۸) روانشناسی حرفه ای (شغلی): مطالعه استعداد افراد در پذیرش کار و مشاغل مختلف.
۱۹) روانسنجی: مطالعه و بررسی چگونگی سنجش و اندازه گیری ویژگی های روانی.
▪ پاره ای از رشته های فرعی دیگر که تعریف آنها از حوصله این بحث خارج می باشد، عبارتند از:
روانشناسی حیوانی، روانشناسی ژنتیکی، روانشناسی توده ها، روانشناسی آزمایشی، روانشناسی قوم شناسی، روانشناسی زنان، روانشناسی کودک، روانشناسی بلوغ، روانشناسی رشد، روانشناسی تربیتی (آموزشی و پرورشی)، روانشناسی زیستی، روانشناسی اجتماع نگر، روانشناسی تطبیقی، روانشناسی محیط نگر، روانشناسی سلامت، روانشناسی یادگیری، روانشناسی پزشکی، روانشناسی مدرسه، روانشناسی احساس و ادراک، روانشناسی اجتماعی، روانشناسی سرمایه گذاری، روانشناسی هوافضا، روانشناسی عمومی و ...



● تاریخچه
سال ۱۸۷۹ میلادی سال آغاز روانشناسی علمی است، سالی که «ویلهم وونت» - بنیانگذار و پدر علم روانشناسی – اولین آزمایشگاه روان شناسی را رسما در دانشگاه لایپزیک آلمان تاسیس کرد. این کار او باعث شد، روان شناسی از فلسفه جدا شود. روان شناسی وونت مبتنی بر مکتب درون‌نگری به عنوان روشی برای برای مطالعه ذهن و روان بود. درون‌نگری یعنی «مشاهده و تجزیه کردن فرآیندهای ذهنی هوشیار درون فرد (احساسات ، تصورات ، تفکرات) به همان صورتی که فرد (آزمودنی) اظهار می‌دارد. روش درون نگری از فلسفه به وونت رسیده بود ولی بنظر او درون نگری فلسفی به تنهایی کافی نبود، بلکه باید با آزمایش کنترل شده تکمیل شود.
● مکاتب روانشناسی
۱ـ مکتب زیست شناختی
۲ـ مکتب رفتار گرایی
۳ـ مکتب روان کاوی
۴ـ مکتب گشتالت گرایی
۵ـ مکتب شناخت گرایی
۶ـ مکتب انسان گرایی


● روش‌های تحقیق در روان شناسی
۱ـ روش مشاهده
۲ـ روش آزمایش (تجربی)
۳ـ روش همبستگی
۴ـ روش بالینی (کلینیکی)
۵ـ روش روانکاوی
علم روانشناسی چه می گوید؟
ما چگونه می توانیم مغز را با این همه پیچیدگی مورد مطالعه قرار دهیم؟ حتی اگر ما جمجمه فرد داوطلب و علاقمندی را بشكافیم و نگاهی داخل آن داشته باشیم، تنها بخش خاكستری مغز را مشاهده می كنیم. ما نمی توانیم چگونگی فكر كردن انسان ها را ببینیم و همچنین نمی توانیم احساسات، هیجانات، خاطرات ، آگاهی ها دریافت ها و رویاهای آنها را مشاهده كنیم.
روانشناسان مانند دانشمندان و صاحب نظران سایر عرصه ها، مسیر یكسان و مشابهی را دنبال می كنند. همان گونه كه فیزیكدانان هسته ای كه علاقه مند به بررسی ساختار اتم ها هستند، نمی توانند پروتون ها، الكترون ها و نیترون ها را به طور مستقیم مشاهده كنند. در عوض آنها قبلاً پیش بینی می كنند كه چطور این عناصر عمل می كنند و آزمایش ها، انتظارات شان را تأیید یا تكذیب می كنند.
●رفتار انسان، اطلاعات خام روانشناسی
روانشناسان رفتار انسان را به عنوان كلید یا راهنمایی برای بررسی كار مغز مورد توجه قرار می دهند. اگرچه ما به طور مستقیم مغز را و هر آنچه كه انجام می دهیم، فكر كردن، احساس كردن و صحبت كردن - كه گفته می شود به عنوان عملكرد ذهن، نمود می یابد- را نمی توانیم مشاهده كنیم. از این رو، روانشناسان رفتار انسان را به عنوان یك داده خام برای بررسی تئوری هایشان درباره چگونگی عملكرد ذهن بكار می برند. از زمانی كه روانشناس آلمانی «ویلهلم واندت» (۱۹۲۰-۱۸۳۲)، اولین آزمایشگاه روانشناسی تجربی را در «لیزنیگ» در سال ۱۸۷۹ بازگشایی كرد، ما مطالب زیادی در مورد ارتباط بین مغز، ذهن و رفتار انسان فراگرفته ایم.
●روانشناسی و سایر تقسیم بندی ها
روانشناسی محل برخورد تعدادی از تقسیم بندی های مختلف، شامل زیست شناسی، پزشكی، زبان شناسی، فلسفه، علم انسان شناسی و جامعه شناسی قرار می گیرد.
برای مثال روانشناسی اعصاب و روان با زیست شناسی پیوند خورده با این هدف كه نقشه مناطق مختلف مغز تهیه شده و هر گونه نتیجه كاركرد مختلف مغز مثل حافظه یا زبان توضیح داده شود.
سایر شاخه های روانشناسی بیشتر با پزشكی مرتبط هستند. روانشناسان حوزه سلامت، به مردم كمك می كنند كه دردها و بیماری ها را كنترل كنند. مانند روانشناسان كلینیكی (بالینی) كه رنج ناشی از اختلال روانی را كاهش می دهند.
●شاخه های روانشناسی
هر كوششی برای توضیح اینكه چرا افراد بشر فكر و رفتار خاصی دارند، آن را به طرز اجتناب ناپذیری به شاخه های دیگر روانشناسی مربوط می كند. این تقسیم بندی مختلف روانشناسی عرصه گسترده ای را تشكیل می دهد كه شامل روانشناسی كلینیكی (بالینی)، روانشناسی شناختی تحت عنوان حافظه و هوش، روانشناسی توسعه ای، روانشناسی تكاملی، روانشناسی سلامت، روانشناسی اعصاب و روانشناسی اجتماعی است. آنچه در همه این مسیرهای منتهی به روانشناسی، مشترك است میل به توضیح رفتار منحصر به فرد متكی بر كار ذهن انسان است. در هر منطقه، روانشناسی یك شیوه علمی را به كار می برد.
متخصصان در كلیه این عرصه های روانشناختی، تئوری ها و فرضیه ها را از میان مشاهدات، تجربیات و تحلیل یافته ها با روش های آماری - كه آنها را برای تعریف و شناسایی یافته های مهم كمك می كند- فرموله و كانالیزه می كنند.