h.jabbari
8th October 2012, 11:51 AM
در حسابرسي‌ها رسيدگي‌هايي وجود دارند كه فراموش شده‌اند. راستي علت چيست؟ گرچه بعضي‌ها ممكن است معتقد باشند كه اين موارد بي‌اهميت و جزئي هستند (البته به هيچ وجه چنين نيست)، بنابراين انجام آنها جز وقت تلف كردن، چيز ديگري نيست!! حال به چند مورد از اين رسيدگي‌ها به صورت نمونه اشاره مي‌كنم:
1- مطالعه دفتر انديكاتور:
مطالعه دفتر انديكاتور از اولين روز سال مالي واحد مورد رسيدگي تا آخرين روز ترك محل واحد مورد رسيدگي از اهميت بسياري برخوردار است. با مطالعه آن مي‌توان به موارد مختلفي پي برد و اين موارد باعث مي‌شود كه حسابرس به دنبال اسناد و مدارك و... در واحد مورد رسيدگي برود. ممكن است نامه غيرعادي از محلي دريافت شده باشد كه با مطالعه موضوع آن كه به صورت خلاصه در دفتر انديكاتور نوشته شده، به آن نامه مراجعه و با مطالعه متن كامل آن، احتمالا به موضوع با اهميتي كه روي صورت‌هاي مالي ممكن است اثر گذارد، پي برد. البته مطالعه دفتر انديكاتور بايد توسط شخصي صورت گيرد كه در حد حسابرس يا حسابرس ارشد باشد تا بتواند از روي خلاصه‌هايي كه در دفتر انديكاتور ثبت شده، اهميت موضوعات را براي پيگيري بيشتر تشخيص دهد. همچنين با مطالعه خلاصه نامه‌هاي ارسالي از طرف واحد مورد رسيدگي نيز مي‌توان احتمالا به مطالب مهمي پي برد كه با پيگيري آن مطالب، موضوعات مهمي براي حسابرس روشن شود كه احتمالا در حساب‌ها منعكس نشده باشد يا نياز به بررسي كامل آن موضوعات باشد. به طور خلاصه بايد گفت كه مطالعه دفتر انديكاتور هر واحد مورد رسيدگي بسيار سودمند است و يكي از مراحل مهم رسيدگي است. خواننده (حسابرس) گرامي، آيا شما چنين كاري را انجام مي‌دهيد؟
2- بررسي دفتر و اسناد و مدارك درب كارخانه:
يكي از مراحل مهم حسابرسي كه مي‌توان به وسيله آن به موارد بسيار مهم پي برد، بررسي دفتري است كه در قسمت نگهباني واحدهاي مورد رسيدگي نگهداري مي‌شود و همچنين يك نسخه از اسناد و مداركي است كه در آن قسمت بايگاني مي‌شود. معمولا در دفتري كه در قسمت نگهباني واحدهاي توليدي يا بازرگاني نگهداري مي‌شود، مشخصات اجناس و كالاهاي وارده يا خارج شده از كارخانه با ذكر شماره وسيله نقليه، نوع جنس، مقدار جنس، تاريخ ورود يا خروج و ساير موضوعات مرتبط به صورت خلاصه درج مي‌شود. با بررسي اين دفتر مي‌توان مشخصات اجناس وارد شده به واحد مورد رسيدگي يا خارج شده از آن را يادداشت كرده و به دفاتر حسابداري مراجعه و كنترل كرد كه آيا ورود يا خروج اجناس ياد شده در دفاتر حسابداري منعكس شده‌اند يا خير؟ عكس اين عمل را هم مي‌توان انجام داد. يعني از دفاتر حسابداري مواردي را يادداشت (البته در رابطه با ورود يا خروج اجناس به يا از واحد مورد رسيدگي) و به دفتر نگهباني مراجعه و كنترل كرد كه آيا آن موارد در دفتر نگهباني منعكس شده‌اند يا خير؟ سال‌ها پيش شركتي را حسابرسي مي‌كرديم كه اين كار را در آنجا نيز انجام داديم. در بعضي موارد مشاهده كرديم كه ورود يا خروج اجناس در دفتر نگهباني درج نشده بود، در صورتي‌كه آن موارد در دفاتر حسابداري ثبت شده بود. مطلب را از مدير مالي آن شركت پرسيدم و ايشان در جواب چنين گفت: «نگهبان ما بيسواد است و علت عدم ثبت اين موارد در دفتر نگهباني نيز از بيسوادي يا كم‌سوادي اوست!» اگر نگهبان كارخانه بيسواد است، پس چگونه بعضي موارد را مي‌تواند بنويسد و بعضي‌ها را نمي‌تواند؟ بعدا مشخص شد كه در اين شركت سوءاستفاده‌هاي كلان توسط مديران و كادر مالي صورت گرفته بود كه باعث اخراج كل كادر مديريت و امور مالي شد.
همچنين در دفتر نگهباني هر كارخانه معمولا يك نسخه حواله‌هاي خروج اجناس و محصولات از كارخانه و ساير مدارك نگهداري مي‌شود. اين نسخ حواله‌هاي خروج اجناس را مي‌توان با مراجعه به دفاتر حسابداري كنترل كرد كه آيا در آنجا ثبت شده‌اند يا خير؟ در اين رابطه بايد به مشخصات كالا و تعداد يا مقدار آنها نيز دقت كرد. در شركتي از روي نسخ حواله‌هاي خروج اجناس از كارخانه كه در قسمت نگهباني نگهداري مي‌شد، توانستيم پي ببريم كه مقدار قابل توجهي محصولات از كارخانه خارج شده بود (فروش محصولات) كه در دفاتر حسابداري منعكس نشده بود! مسوولان آن شركت به هيچ وجه فكر نكرده بودند كه حسابرس مي‌تواند به دفتر نگهباني نيز مراجعه كرده و اطلاعاتي را از آنجا كسب و سپس با دفاتر حسابداري مقايسه و ثبت آنها را در دفاتر حسابداري كنترل كند. خواننده (حسابرس) عزيز، آيا اين رسيدگي را هم در حسابرسي‌هاي خود انجام مي‌دهيد؟
ممكن است بعضي‌ها بگويند كه بودجه زماني انجام كار كه در بيشتر موارد بين دو تا سه هفته است (البته براي شركت‌هاي متوسط و بزرگ)، اجازه انجام چنين رسيدگي‌هايي را به آنها نمي‌دهد. متاسفم كه در پاسخ به آنها بايد بگويم كه اين عذر بدتر از گناه است. حسابرسي را بايد به طور كامل انجام داد و براي اين كار هم بايد قيمت مناسب براي كار حسابرسي پيشنهاد كرد و قيمتي كه پيشنهاد مي‌شود بايد با در نظر گرفتن انجام كليه موارد مهم در حسابرسي باشد. البته پيشنهاد قيمت مناسب براي انجام كار حسابرسي مساوي است با از دست دادن كار، زيرا قيمت‌شكن‌هاي حرفه‌اي بيكار ننشسته‌اند تا يك موسسه حسابرسي معتبر با قيمت نسبتا مناسبي يك كار حسابرسي را به‌دست آورد. آنها با پيشنهاد نازلترين قيمت‌ها (البته براي انجام ندادن كار حسابرسي)، به هر نحوي كه شده كار حسابرسي را به‌دست مي‌آورند.
بعضي‌ها در مواردي توانسته اند با قيمت‌شكني و عدم انجام كار حسابرسي به صورت كامل و طبق استانداردها، درآمد‌هاي كلاني را كسب كنند و عده‌اي خام و كم تجربه را قانع سازند كه داشتن درآمد زياد (حالا از هر طريقي كه شده)، دليل بر داشتن تجربه و دانش حرفه‌اي در سطح بالا است. به قول معروف، هر كه بامش بيش، برفش بيشتر. هر كه درآمدش بيش، دانش و معلومات حرفه‌اي حسابرسي و حسابداري‌اش بيشتر! در واقع، قيمت‌شكن‌هاي حرفه‌اي، برندگان اصلي اين بازي هستند.
شايد بعضي‌ها به اين موضوع اعتراض داشته باشند و ادعا كنند (فقط ادعاي خالي) كه موضوع چنين نيست و كليه اين رسيدگي‌ها را انجام مي‌دهند. البته ادعاي اين اشخاص ممكن است در بعضي موارد حقيقت داشته باشد؛ زيرا من پرونده‌هاي حسابرسي كليه موسسات حسابرسي را مشاهده يا بررسي نكرده‌ام، ولي با اين حق‌الزحمه‌هاي بسيار پايين براي انجام ندادن حسابرسي‌ها، چگونه مي‌توان وقت صرف كرد و چنين رسيدگي‌هايي را انجام داد. هرگاه يك موسسه حسابرسي خود اذعان مي‌دارد كه به بررسي هزينه‌هاي واحدهاي مورد رسيدگي نمي‌پردازد، آيا مي‌تواند دفتر انديكاتور يا دفتري را كه در محل نگهباني واحد مورد رسيدگي نگهداري مي‌شود، به صورتي كه در مقاله قبلي نوشته بودم، بررسي و رسيدگي كند؟ خوانندگان (حسابرسان) گرامي، خود در اين مورد قضاوت كنيد. به عبارت ديگر، كلاه خود را قاضي قرار دهيد و به طور منصفانه حكم صادر كنيد.
حال به چند مورد ديگر از رسيدگي‌ها كه در حسابرسي‌ها فراموش شده است، اشاره مي‌كنم:
1- رسيدگي به ته چك‌ها (ته سوش چك‌ها)
يكي از رسيدگي‌هايي كه به ظاهر غير‌ضروري به نظر مي‌رسد، رسيدگي به ته چك‌ها است. منظور از رسيدگي به ته چك‌ها اين است كه متن نوشته شده در ته چك‌ها را با اسناد و مدارك حسابرسي مربوطه مطابقت داد و ديد كه آيا مثلا پرداخت به آقاي عباس طبق نام مندرج در ته چك، در سند حسابداري هم به نام آقاي عباس بوده يا به نام آقاي كامران. مثلا در سند حسابداري درج مي‌شود كه پرداخت فلان چك بابت پيش پرداخت خريد مواد اوليه است؛ حال آنكه در ته چك كه عملا واقعيت درج مي‌شود، نوشته شده كه پرداخت به آقاي بهرام بابت وام قرض الحسنه.
حسابرس با اين بررسي، به موارد مهمي پي مي‌برد. نظر به اينكه در بيشتر موارد در ته چك‌ها واقعيت‌ها درج مي‌شود، حسابرس مي‌تواند به مغايرت‌هاي موجود بين مطالب درج شده در ته چك‌ها و اسناد، مدارك و دفاتر حسابداري پي ببرد و موضوع را به طور عمقي بررسي كند. مطمئن باشيد كه با چنين رسيدگي، پي به موارد مهمي خواهيد برد. خواننده (حسابرس) عزيز، آيا اين رسيدگي را انجام مي‌دهيد؟ يا بودجه زماني كار اجازه انجام چنين رسيدگي را نمي‌دهد.
2- كنترل سريال چك‌ها از نظر ثبت كليه آنها در دفاتر حسابداري
يكي از رسيدگي‌هاي مهم ديگر نيز اين است كه آيا كليه چك‌هاي دسته چك‌ها در دفاتر حسابداري ثبت شده‌اند يا خير؟ براي نمونه، بايد تعدادي از ته چك‌ها را به صورت نمونه انتخاب كرد و اولا سريال آنها را كنترل كرد و سپس بررسي كرد كه آيا در دفاتر حسابداري ثبت شده‌اند يا اگر هم ابطال شده‌اند، چك‌هاي باطل شده يا ضميمه ته چك باشد يا در جاي ديگر به صورت مرتب نگهداري شود. البته باطل شدن تعداد زياد يا قابل ملاحظه‌اي چك نيز خود سوال‌برانگيز است كه حسابرس بايد موضوع را با دقت پيگيري كند. در اين رسيدگي، حسابرس بايد كنترل كند كه چك‌هايي كه به صورت تضمين و ضمانت داده مي‌شود، حتما در حساب‌هاي انتظامي ثبت مي‌شود. خواننده (حسابرس) گرامي، آيا در رسيدگي‌هاي خود چنين مواردي را انجام مي‌دهيد؟
3- چك‌ها يا اسناد تضميني واحد مورد رسيدگي نزد ديگران
يكي از رسيدگي‌هاي مهم ديگر نيز كه فكر مي‌كنم به بوته فراموشي سپرده شده است، پيگيري جهت بازپس گرفتن چك‌ها يا اسناد تضميني واحد مورد رسيدگي است كه به عنوان تضمين به اشخاص ثالث داده شده است. در رسيدگي‌هاي ما ديده شده كه معمولا پيگيري براي باز پس گرفتن اين چك‌ها و اسناد، پس از پايان قرارداد يا موضوع مربوطه و انجام دادن كليه شرايط قرارداد از طرف واحد مورد رسيدگي، صورت نمي‌گيرد و در بعضي مواقع شاهد بوده‌ايم كه چنين اسناد تضميني، سال‌هاي سال نزد اشخاص ثالث باقي مي‌ماند و هيچ اقدامي از طرف واحد مورد رسيدگي جهت باز پس گرفتن آنها صورت نمي‌گيرد. حسابرس وظيفه دارد كه اين موارد را به مديريت واحدهاي مورد رسيدگي يادآوري كند. خواننده (حسابرس) گرامي، آيا اين رسيدگي را انجام مي‌دهيد؟ مي‌دانم كه عجله براي رفتن به سر كار ديگري چنين اجازه‌اي را به شما نمي‌دهد. تقصير شما نيست. تقصير با «زود باش و تند باش» است.
4- مشاهده عيني اسناد تضميني ديگران نزد واحد مورد رسيدگي
در مواردي پيش آمده كه حسابرسان ما به قسمت ذي‌ربط در واحد مورد رسيدگي مراجعه كرده و خواستار مشاهده اسناد تضميني ديگران نزد واحد مورد رسيدگي و مطابقت آنها با دفاتر حسابداري شده‌اند. مسوولان قسمت مربوطه اظهار داشته‌اند كه چطور شده سراغ اين اسناد آمده ايد؟ سال‌ها است كه كسي سراغ اين اسناد را نمي‌گيرد و گرد و خاك روي آنها را پوشانده. خواننده (حسابرس) عزيز، اين رسيدگي نيز جزو رسيدگي‌هاي حسابرسي است. ممكن است در همين جا نيز احتمالا سوء استفاده صورت گيرد. بدين ترتيب كه براي مثال، شخصي قراردادي با واحد مورد رسيدگي داشته و سند تضميني به واحد مورد رسيدگي سپرده باشد. آن شخص ممكن است بدون تكميل قرارداد خود، به نحوي اسناد تضميني خود را از واحد مورد رسيدگي (البته به كمك مسوول نگهداري اين اسناد) باز پس بگيرد و واحد مورد رسيدگي ديگر هيچ سندي براي پيگيري مطلب ندارد.
موارد يادشده چند نمونه از رسيدگي‌هايي است كه احتمالا در بعضي از حسابرسي‌ها فراموش شده است. لطفا به كلمات «احتمالا» و «بعضي» توجه خاص شود. مطمئن هستم كه كليه موسسات حسابرسي معتبر چنين رسيدگي‌هايي را فراموش نمي‌كنند. با آرزوي موفقيت روز افزون براي موسسات حسابرسي معتبر و حسابرسان واقعي در آن موسسات.
1- مطالعه دفتر انديكاتور:
مطالعه دفتر انديكاتور از اولين روز سال مالي واحد مورد رسيدگي تا آخرين روز ترك محل واحد مورد رسيدگي از اهميت بسياري برخوردار است. با مطالعه آن مي‌توان به موارد مختلفي پي برد و اين موارد باعث مي‌شود كه حسابرس به دنبال اسناد و مدارك و... در واحد مورد رسيدگي برود. ممكن است نامه غيرعادي از محلي دريافت شده باشد كه با مطالعه موضوع آن كه به صورت خلاصه در دفتر انديكاتور نوشته شده، به آن نامه مراجعه و با مطالعه متن كامل آن، احتمالا به موضوع با اهميتي كه روي صورت‌هاي مالي ممكن است اثر گذارد، پي برد. البته مطالعه دفتر انديكاتور بايد توسط شخصي صورت گيرد كه در حد حسابرس يا حسابرس ارشد باشد تا بتواند از روي خلاصه‌هايي كه در دفتر انديكاتور ثبت شده، اهميت موضوعات را براي پيگيري بيشتر تشخيص دهد. همچنين با مطالعه خلاصه نامه‌هاي ارسالي از طرف واحد مورد رسيدگي نيز مي‌توان احتمالا به مطالب مهمي پي برد كه با پيگيري آن مطالب، موضوعات مهمي براي حسابرس روشن شود كه احتمالا در حساب‌ها منعكس نشده باشد يا نياز به بررسي كامل آن موضوعات باشد. به طور خلاصه بايد گفت كه مطالعه دفتر انديكاتور هر واحد مورد رسيدگي بسيار سودمند است و يكي از مراحل مهم رسيدگي است. خواننده (حسابرس) گرامي، آيا شما چنين كاري را انجام مي‌دهيد؟
2- بررسي دفتر و اسناد و مدارك درب كارخانه:
يكي از مراحل مهم حسابرسي كه مي‌توان به وسيله آن به موارد بسيار مهم پي برد، بررسي دفتري است كه در قسمت نگهباني واحدهاي مورد رسيدگي نگهداري مي‌شود و همچنين يك نسخه از اسناد و مداركي است كه در آن قسمت بايگاني مي‌شود. معمولا در دفتري كه در قسمت نگهباني واحدهاي توليدي يا بازرگاني نگهداري مي‌شود، مشخصات اجناس و كالاهاي وارده يا خارج شده از كارخانه با ذكر شماره وسيله نقليه، نوع جنس، مقدار جنس، تاريخ ورود يا خروج و ساير موضوعات مرتبط به صورت خلاصه درج مي‌شود. با بررسي اين دفتر مي‌توان مشخصات اجناس وارد شده به واحد مورد رسيدگي يا خارج شده از آن را يادداشت كرده و به دفاتر حسابداري مراجعه و كنترل كرد كه آيا ورود يا خروج اجناس ياد شده در دفاتر حسابداري منعكس شده‌اند يا خير؟ عكس اين عمل را هم مي‌توان انجام داد. يعني از دفاتر حسابداري مواردي را يادداشت (البته در رابطه با ورود يا خروج اجناس به يا از واحد مورد رسيدگي) و به دفتر نگهباني مراجعه و كنترل كرد كه آيا آن موارد در دفتر نگهباني منعكس شده‌اند يا خير؟ سال‌ها پيش شركتي را حسابرسي مي‌كرديم كه اين كار را در آنجا نيز انجام داديم. در بعضي موارد مشاهده كرديم كه ورود يا خروج اجناس در دفتر نگهباني درج نشده بود، در صورتي‌كه آن موارد در دفاتر حسابداري ثبت شده بود. مطلب را از مدير مالي آن شركت پرسيدم و ايشان در جواب چنين گفت: «نگهبان ما بيسواد است و علت عدم ثبت اين موارد در دفتر نگهباني نيز از بيسوادي يا كم‌سوادي اوست!» اگر نگهبان كارخانه بيسواد است، پس چگونه بعضي موارد را مي‌تواند بنويسد و بعضي‌ها را نمي‌تواند؟ بعدا مشخص شد كه در اين شركت سوءاستفاده‌هاي كلان توسط مديران و كادر مالي صورت گرفته بود كه باعث اخراج كل كادر مديريت و امور مالي شد.
همچنين در دفتر نگهباني هر كارخانه معمولا يك نسخه حواله‌هاي خروج اجناس و محصولات از كارخانه و ساير مدارك نگهداري مي‌شود. اين نسخ حواله‌هاي خروج اجناس را مي‌توان با مراجعه به دفاتر حسابداري كنترل كرد كه آيا در آنجا ثبت شده‌اند يا خير؟ در اين رابطه بايد به مشخصات كالا و تعداد يا مقدار آنها نيز دقت كرد. در شركتي از روي نسخ حواله‌هاي خروج اجناس از كارخانه كه در قسمت نگهباني نگهداري مي‌شد، توانستيم پي ببريم كه مقدار قابل توجهي محصولات از كارخانه خارج شده بود (فروش محصولات) كه در دفاتر حسابداري منعكس نشده بود! مسوولان آن شركت به هيچ وجه فكر نكرده بودند كه حسابرس مي‌تواند به دفتر نگهباني نيز مراجعه كرده و اطلاعاتي را از آنجا كسب و سپس با دفاتر حسابداري مقايسه و ثبت آنها را در دفاتر حسابداري كنترل كند. خواننده (حسابرس) عزيز، آيا اين رسيدگي را هم در حسابرسي‌هاي خود انجام مي‌دهيد؟
ممكن است بعضي‌ها بگويند كه بودجه زماني انجام كار كه در بيشتر موارد بين دو تا سه هفته است (البته براي شركت‌هاي متوسط و بزرگ)، اجازه انجام چنين رسيدگي‌هايي را به آنها نمي‌دهد. متاسفم كه در پاسخ به آنها بايد بگويم كه اين عذر بدتر از گناه است. حسابرسي را بايد به طور كامل انجام داد و براي اين كار هم بايد قيمت مناسب براي كار حسابرسي پيشنهاد كرد و قيمتي كه پيشنهاد مي‌شود بايد با در نظر گرفتن انجام كليه موارد مهم در حسابرسي باشد. البته پيشنهاد قيمت مناسب براي انجام كار حسابرسي مساوي است با از دست دادن كار، زيرا قيمت‌شكن‌هاي حرفه‌اي بيكار ننشسته‌اند تا يك موسسه حسابرسي معتبر با قيمت نسبتا مناسبي يك كار حسابرسي را به‌دست آورد. آنها با پيشنهاد نازلترين قيمت‌ها (البته براي انجام ندادن كار حسابرسي)، به هر نحوي كه شده كار حسابرسي را به‌دست مي‌آورند.
بعضي‌ها در مواردي توانسته اند با قيمت‌شكني و عدم انجام كار حسابرسي به صورت كامل و طبق استانداردها، درآمد‌هاي كلاني را كسب كنند و عده‌اي خام و كم تجربه را قانع سازند كه داشتن درآمد زياد (حالا از هر طريقي كه شده)، دليل بر داشتن تجربه و دانش حرفه‌اي در سطح بالا است. به قول معروف، هر كه بامش بيش، برفش بيشتر. هر كه درآمدش بيش، دانش و معلومات حرفه‌اي حسابرسي و حسابداري‌اش بيشتر! در واقع، قيمت‌شكن‌هاي حرفه‌اي، برندگان اصلي اين بازي هستند.
شايد بعضي‌ها به اين موضوع اعتراض داشته باشند و ادعا كنند (فقط ادعاي خالي) كه موضوع چنين نيست و كليه اين رسيدگي‌ها را انجام مي‌دهند. البته ادعاي اين اشخاص ممكن است در بعضي موارد حقيقت داشته باشد؛ زيرا من پرونده‌هاي حسابرسي كليه موسسات حسابرسي را مشاهده يا بررسي نكرده‌ام، ولي با اين حق‌الزحمه‌هاي بسيار پايين براي انجام ندادن حسابرسي‌ها، چگونه مي‌توان وقت صرف كرد و چنين رسيدگي‌هايي را انجام داد. هرگاه يك موسسه حسابرسي خود اذعان مي‌دارد كه به بررسي هزينه‌هاي واحدهاي مورد رسيدگي نمي‌پردازد، آيا مي‌تواند دفتر انديكاتور يا دفتري را كه در محل نگهباني واحد مورد رسيدگي نگهداري مي‌شود، به صورتي كه در مقاله قبلي نوشته بودم، بررسي و رسيدگي كند؟ خوانندگان (حسابرسان) گرامي، خود در اين مورد قضاوت كنيد. به عبارت ديگر، كلاه خود را قاضي قرار دهيد و به طور منصفانه حكم صادر كنيد.
حال به چند مورد ديگر از رسيدگي‌ها كه در حسابرسي‌ها فراموش شده است، اشاره مي‌كنم:
1- رسيدگي به ته چك‌ها (ته سوش چك‌ها)
يكي از رسيدگي‌هايي كه به ظاهر غير‌ضروري به نظر مي‌رسد، رسيدگي به ته چك‌ها است. منظور از رسيدگي به ته چك‌ها اين است كه متن نوشته شده در ته چك‌ها را با اسناد و مدارك حسابرسي مربوطه مطابقت داد و ديد كه آيا مثلا پرداخت به آقاي عباس طبق نام مندرج در ته چك، در سند حسابداري هم به نام آقاي عباس بوده يا به نام آقاي كامران. مثلا در سند حسابداري درج مي‌شود كه پرداخت فلان چك بابت پيش پرداخت خريد مواد اوليه است؛ حال آنكه در ته چك كه عملا واقعيت درج مي‌شود، نوشته شده كه پرداخت به آقاي بهرام بابت وام قرض الحسنه.
حسابرس با اين بررسي، به موارد مهمي پي مي‌برد. نظر به اينكه در بيشتر موارد در ته چك‌ها واقعيت‌ها درج مي‌شود، حسابرس مي‌تواند به مغايرت‌هاي موجود بين مطالب درج شده در ته چك‌ها و اسناد، مدارك و دفاتر حسابداري پي ببرد و موضوع را به طور عمقي بررسي كند. مطمئن باشيد كه با چنين رسيدگي، پي به موارد مهمي خواهيد برد. خواننده (حسابرس) عزيز، آيا اين رسيدگي را انجام مي‌دهيد؟ يا بودجه زماني كار اجازه انجام چنين رسيدگي را نمي‌دهد.
2- كنترل سريال چك‌ها از نظر ثبت كليه آنها در دفاتر حسابداري
يكي از رسيدگي‌هاي مهم ديگر نيز اين است كه آيا كليه چك‌هاي دسته چك‌ها در دفاتر حسابداري ثبت شده‌اند يا خير؟ براي نمونه، بايد تعدادي از ته چك‌ها را به صورت نمونه انتخاب كرد و اولا سريال آنها را كنترل كرد و سپس بررسي كرد كه آيا در دفاتر حسابداري ثبت شده‌اند يا اگر هم ابطال شده‌اند، چك‌هاي باطل شده يا ضميمه ته چك باشد يا در جاي ديگر به صورت مرتب نگهداري شود. البته باطل شدن تعداد زياد يا قابل ملاحظه‌اي چك نيز خود سوال‌برانگيز است كه حسابرس بايد موضوع را با دقت پيگيري كند. در اين رسيدگي، حسابرس بايد كنترل كند كه چك‌هايي كه به صورت تضمين و ضمانت داده مي‌شود، حتما در حساب‌هاي انتظامي ثبت مي‌شود. خواننده (حسابرس) گرامي، آيا در رسيدگي‌هاي خود چنين مواردي را انجام مي‌دهيد؟
3- چك‌ها يا اسناد تضميني واحد مورد رسيدگي نزد ديگران
يكي از رسيدگي‌هاي مهم ديگر نيز كه فكر مي‌كنم به بوته فراموشي سپرده شده است، پيگيري جهت بازپس گرفتن چك‌ها يا اسناد تضميني واحد مورد رسيدگي است كه به عنوان تضمين به اشخاص ثالث داده شده است. در رسيدگي‌هاي ما ديده شده كه معمولا پيگيري براي باز پس گرفتن اين چك‌ها و اسناد، پس از پايان قرارداد يا موضوع مربوطه و انجام دادن كليه شرايط قرارداد از طرف واحد مورد رسيدگي، صورت نمي‌گيرد و در بعضي مواقع شاهد بوده‌ايم كه چنين اسناد تضميني، سال‌هاي سال نزد اشخاص ثالث باقي مي‌ماند و هيچ اقدامي از طرف واحد مورد رسيدگي جهت باز پس گرفتن آنها صورت نمي‌گيرد. حسابرس وظيفه دارد كه اين موارد را به مديريت واحدهاي مورد رسيدگي يادآوري كند. خواننده (حسابرس) گرامي، آيا اين رسيدگي را انجام مي‌دهيد؟ مي‌دانم كه عجله براي رفتن به سر كار ديگري چنين اجازه‌اي را به شما نمي‌دهد. تقصير شما نيست. تقصير با «زود باش و تند باش» است.
4- مشاهده عيني اسناد تضميني ديگران نزد واحد مورد رسيدگي
در مواردي پيش آمده كه حسابرسان ما به قسمت ذي‌ربط در واحد مورد رسيدگي مراجعه كرده و خواستار مشاهده اسناد تضميني ديگران نزد واحد مورد رسيدگي و مطابقت آنها با دفاتر حسابداري شده‌اند. مسوولان قسمت مربوطه اظهار داشته‌اند كه چطور شده سراغ اين اسناد آمده ايد؟ سال‌ها است كه كسي سراغ اين اسناد را نمي‌گيرد و گرد و خاك روي آنها را پوشانده. خواننده (حسابرس) عزيز، اين رسيدگي نيز جزو رسيدگي‌هاي حسابرسي است. ممكن است در همين جا نيز احتمالا سوء استفاده صورت گيرد. بدين ترتيب كه براي مثال، شخصي قراردادي با واحد مورد رسيدگي داشته و سند تضميني به واحد مورد رسيدگي سپرده باشد. آن شخص ممكن است بدون تكميل قرارداد خود، به نحوي اسناد تضميني خود را از واحد مورد رسيدگي (البته به كمك مسوول نگهداري اين اسناد) باز پس بگيرد و واحد مورد رسيدگي ديگر هيچ سندي براي پيگيري مطلب ندارد.
موارد يادشده چند نمونه از رسيدگي‌هايي است كه احتمالا در بعضي از حسابرسي‌ها فراموش شده است. لطفا به كلمات «احتمالا» و «بعضي» توجه خاص شود. مطمئن هستم كه كليه موسسات حسابرسي معتبر چنين رسيدگي‌هايي را فراموش نمي‌كنند. با آرزوي موفقيت روز افزون براي موسسات حسابرسي معتبر و حسابرسان واقعي در آن موسسات.