FIREBOY
17th March 2009, 06:17 PM
در شب آخرين چهارشنبه اسفندماه (سه شنبه شب) هر سال شمسي ايرانيان جشن مي گيرند و آداب و رسوم زيبايي برگزار مي کنند.
اين مراسم ماندگار ريشه در آيين هاي ملي و باستاني سرزمين پاک ما دارد و بعد از حدود 3700 سال کماکان با شکوه خاصي برگزار مي شود و از قديمي ترين زمان هاي تاريخ تاکنون پايدار مانده و حوادث روزگار نتوانسته است خللي بر آن وارد کند.
آيين اين شب بين تمام اقوام ايراني اعم از ترک، فارس، بلوچ، لر، کرد، ترکمن، عرب زبانان و اقليت هاي عزيز مذهبي و... جملگي ايران تباران معمول است.اين جشن از کرمان و سيستان تا آذربايجان، از خراسان ها تا خوزستان، از گيلان تا فارس و تمام اين دشت وسيع که ايران عزيزش مي ناميم با شور فراوان و دلبستگي خاصي آشکار مي شود و ايرانياني که از ديار خود دور افتاده اند نيز آن را فراموش نکرده و هر کجا که هستند آن را بر پا مي دارند.اين يادواره، تشريفاتي گوناگون دارد. بخشي از اين تشريفات عمومي و مشترک ميان تمام مردم ايران و ملل ديگر آريايي است و بخشي ديگر خصوصي است.زيباترين و قديمي ترين آداب اين شب آتش افروختن و جستن از آن و شادي کردن در کنار آتش است. زن و مرد، پير و جوان در صحن خانه، بر سر چهارراه و خيابان هاي شهر و روستا از روي اين اخگرهاي افروخته يکي پس از ديگري جستن مي کنند و در هر جستني مي گويند؛ «زردي من از تو سرخي تو از من» يعني زردي بيماري و ناتواني را از من بستان و سرخي و شادابي و تندرستي را که در خود داري به من ببخش.چنانچه آتش افروزي درون خانه باشد، پس از سوخته شدن خاکستري را که از آتش مي ماند در خاک اندازي جمع مي کنند و از خانه بيرون مي برند، آن کس که آن را بيرون برده در بازگشت در مي زند و از درون خانه از او مي پرسند کيستي، از کجا آمده يي و چه آورده يي؟
پاسخ مي دهد که منم، از عروسي آمده و تندرستي آورده ام .(امروز با زندگي آپارتمان نشيني در شهرهاي بزرگ اين مراسم محدودتر شده است.)
در آيين هاي خاص مي توان به کوزه شکستن، آجيل خوردن، فال گوش ايستادن، گره گشايي، کندر خوشبو، آش بيمار، فال گرفتن با بولويي و... که در نقاط مختلف کماکان انجام مي شود، اشاره کرد.
کوزه شکستن؛ اين آيين در بسياري از نقاط ايران معمول است و عقيده دارند بلاها و قضاهاي بد را که در کوزه ريخته اند بعد از شکستن آن دفع مي شود.
آجيل خوردن؛ در شب چارشنبه سوري آجيل خوردن از رسوم و آداب مخصوص است و بايد آجيل شور و شيرين باشد.
فال گوش ايستادن؛ کساني که حاجتي دارند در اين شب نيت مي کنند و بر سر رهگذري به فال گوش مي ايستند. نخستين عابري که گذشت به سخن او توجه مي کنند و آن گفته را در استجابت مقصود خود به فال نيک يا بد مي گيرند.
گره گشايي؛ کساني که بخت ايشان گره خورده و مشکلي در کارشان رخ داده گوشه پارچه يي را گره زده بر سر راهي مي ايستند و از اولين کسي که گذشت مي خواهند آن گره را بگشايد و عقيده داشتند گره از کار فروبسته به اين ترتيب باز مي شود.
کندر خوشبو؛ در اين آداب زنان بر در دکان عطاري مي روند و کندر خوشبو که همان اسفند است مي خرند و در خانه براي دفع چشم زخم و دفع مشکل خود دود مي کنند.
آش بيمار؛ در خانه يي که بيماري باشد بايد در شفاي او کوشيد که بيماري او به سال ديگر که چند روز بعد است، نرسد. براي اين کار آشي مي پزند که به آش بيمار يا آش امام زين العابدين معروف است. قبل از تهيه آش در منزل همسايه ها را مي زنند و با قاشق به ظرف مسين که همراه دارند مي کوبند. صاحبخانه مکلف است چيزي که بتوان در آش ريخت يا مقداري پول در آن ظرف بريزد. با آن مواد و پول لوازم آش را تدارک مي بينند و آن آش را به بيمار و مانده را به تهيدستان مي دهند و معتقدند آن آش هر دردي را شفا مي دهد.و بالاخره يکي از شيرين ترين آداب چارشنبه سوري که بيشتر جنبه بازي و تفريح دارد فال گرفتن با بولويي (کوزه کوچک دهان گشاد) است.دختران جوان چيزي که نشانه يي از آنها باشد در کوزه مي اندازند و اشعار مختلفي که بتوان بدان تفال کرد بر قطعه يي کاغذ نوشته و تا کرده مجدد در آن کوزه مي ريزند و از دختري کوچک مي خواهند دست در کوزه کرده کاغذي را بيرون آورد و يکي از حاضران آن شعر را مي خواند و سپس همان دختر يکي از اشيا را بيرون مي آورد. آن شعر فالي است در حق صاحب آن نشانه.در شهرهاي مختلف کم و بيش امروز هم با همه تغييرات بنيادين بخشي از اين مراسم انجام مي شود و در اصفهان، شيراز، کرمان و زنجان اين سنت همچون تهران، مشهد و تبريز با آب و تاب بيشتري همراه است.مثلاً در بسياري از شهرها از روزنه بخاري (شومينه) طنابي داخل اتاق (سالن) کرده و به وسيله آن چيزي را طلب مي کنند. صاحب مکان مکلف است اولين چيزي را که در دسترس بود به طناب ببندد و چون طناب را بالا کشيدند به وسيله آن چيزي که به طناب بسته اند فال مي گيرند، مثلاً اگر پاره يي نان باشد آن را به فال نيک گرفته که وفور نعمت خواهد بود، اگر شيريني به طناب ببندند نشانه شيرين کامي است و اگر جارويي بر آن بسته شود آن فال را بد و به مفهوم خانه خرابي مي دانند.ناگفته نماند اين جشن مانند بيشتر جشن هاي ايراني به ستاره شناسي بستگي دارد و مبداء همه حساب هاي علمي تقويمي است. در آن روز در 1725 سال پيش از ميلاد، زرتشت پيامبر باستاني ايراني (که وحدانيت را در جامعه آن روز سر داد و پندار، گفتار و کردار نيک را که بنياد سعادت انسان ها بر آن استوار است به عنوان رمز بقا مطرح کرد) بزرگ ترين حساب گاهشماري جهان را کرده و کبيسه را پديد آورد و تاريخ هاي کهن را درست و منظم کرد.براساس منابع مختلف جشن سده در سال 1331 براي 3683 مرتبه و امسال براي 3739 بار برگزار مي شود.در اينجا از همکاري و توجه نيروهاي انتظامي بدين مناسب سپاسگزاريم و جوانان عزيزمان را در اين مراسم به حفظ آرامش و انجام اين سنت ديرين بدون اغتشاش و خطر توصيه مي کنيم و همراه با آن سال جديد و نوروز باستاني را به همه هموطنان گرامي تبريک مي گوييم.
اين مراسم ماندگار ريشه در آيين هاي ملي و باستاني سرزمين پاک ما دارد و بعد از حدود 3700 سال کماکان با شکوه خاصي برگزار مي شود و از قديمي ترين زمان هاي تاريخ تاکنون پايدار مانده و حوادث روزگار نتوانسته است خللي بر آن وارد کند.
آيين اين شب بين تمام اقوام ايراني اعم از ترک، فارس، بلوچ، لر، کرد، ترکمن، عرب زبانان و اقليت هاي عزيز مذهبي و... جملگي ايران تباران معمول است.اين جشن از کرمان و سيستان تا آذربايجان، از خراسان ها تا خوزستان، از گيلان تا فارس و تمام اين دشت وسيع که ايران عزيزش مي ناميم با شور فراوان و دلبستگي خاصي آشکار مي شود و ايرانياني که از ديار خود دور افتاده اند نيز آن را فراموش نکرده و هر کجا که هستند آن را بر پا مي دارند.اين يادواره، تشريفاتي گوناگون دارد. بخشي از اين تشريفات عمومي و مشترک ميان تمام مردم ايران و ملل ديگر آريايي است و بخشي ديگر خصوصي است.زيباترين و قديمي ترين آداب اين شب آتش افروختن و جستن از آن و شادي کردن در کنار آتش است. زن و مرد، پير و جوان در صحن خانه، بر سر چهارراه و خيابان هاي شهر و روستا از روي اين اخگرهاي افروخته يکي پس از ديگري جستن مي کنند و در هر جستني مي گويند؛ «زردي من از تو سرخي تو از من» يعني زردي بيماري و ناتواني را از من بستان و سرخي و شادابي و تندرستي را که در خود داري به من ببخش.چنانچه آتش افروزي درون خانه باشد، پس از سوخته شدن خاکستري را که از آتش مي ماند در خاک اندازي جمع مي کنند و از خانه بيرون مي برند، آن کس که آن را بيرون برده در بازگشت در مي زند و از درون خانه از او مي پرسند کيستي، از کجا آمده يي و چه آورده يي؟
پاسخ مي دهد که منم، از عروسي آمده و تندرستي آورده ام .(امروز با زندگي آپارتمان نشيني در شهرهاي بزرگ اين مراسم محدودتر شده است.)
در آيين هاي خاص مي توان به کوزه شکستن، آجيل خوردن، فال گوش ايستادن، گره گشايي، کندر خوشبو، آش بيمار، فال گرفتن با بولويي و... که در نقاط مختلف کماکان انجام مي شود، اشاره کرد.
کوزه شکستن؛ اين آيين در بسياري از نقاط ايران معمول است و عقيده دارند بلاها و قضاهاي بد را که در کوزه ريخته اند بعد از شکستن آن دفع مي شود.
آجيل خوردن؛ در شب چارشنبه سوري آجيل خوردن از رسوم و آداب مخصوص است و بايد آجيل شور و شيرين باشد.
فال گوش ايستادن؛ کساني که حاجتي دارند در اين شب نيت مي کنند و بر سر رهگذري به فال گوش مي ايستند. نخستين عابري که گذشت به سخن او توجه مي کنند و آن گفته را در استجابت مقصود خود به فال نيک يا بد مي گيرند.
گره گشايي؛ کساني که بخت ايشان گره خورده و مشکلي در کارشان رخ داده گوشه پارچه يي را گره زده بر سر راهي مي ايستند و از اولين کسي که گذشت مي خواهند آن گره را بگشايد و عقيده داشتند گره از کار فروبسته به اين ترتيب باز مي شود.
کندر خوشبو؛ در اين آداب زنان بر در دکان عطاري مي روند و کندر خوشبو که همان اسفند است مي خرند و در خانه براي دفع چشم زخم و دفع مشکل خود دود مي کنند.
آش بيمار؛ در خانه يي که بيماري باشد بايد در شفاي او کوشيد که بيماري او به سال ديگر که چند روز بعد است، نرسد. براي اين کار آشي مي پزند که به آش بيمار يا آش امام زين العابدين معروف است. قبل از تهيه آش در منزل همسايه ها را مي زنند و با قاشق به ظرف مسين که همراه دارند مي کوبند. صاحبخانه مکلف است چيزي که بتوان در آش ريخت يا مقداري پول در آن ظرف بريزد. با آن مواد و پول لوازم آش را تدارک مي بينند و آن آش را به بيمار و مانده را به تهيدستان مي دهند و معتقدند آن آش هر دردي را شفا مي دهد.و بالاخره يکي از شيرين ترين آداب چارشنبه سوري که بيشتر جنبه بازي و تفريح دارد فال گرفتن با بولويي (کوزه کوچک دهان گشاد) است.دختران جوان چيزي که نشانه يي از آنها باشد در کوزه مي اندازند و اشعار مختلفي که بتوان بدان تفال کرد بر قطعه يي کاغذ نوشته و تا کرده مجدد در آن کوزه مي ريزند و از دختري کوچک مي خواهند دست در کوزه کرده کاغذي را بيرون آورد و يکي از حاضران آن شعر را مي خواند و سپس همان دختر يکي از اشيا را بيرون مي آورد. آن شعر فالي است در حق صاحب آن نشانه.در شهرهاي مختلف کم و بيش امروز هم با همه تغييرات بنيادين بخشي از اين مراسم انجام مي شود و در اصفهان، شيراز، کرمان و زنجان اين سنت همچون تهران، مشهد و تبريز با آب و تاب بيشتري همراه است.مثلاً در بسياري از شهرها از روزنه بخاري (شومينه) طنابي داخل اتاق (سالن) کرده و به وسيله آن چيزي را طلب مي کنند. صاحب مکان مکلف است اولين چيزي را که در دسترس بود به طناب ببندد و چون طناب را بالا کشيدند به وسيله آن چيزي که به طناب بسته اند فال مي گيرند، مثلاً اگر پاره يي نان باشد آن را به فال نيک گرفته که وفور نعمت خواهد بود، اگر شيريني به طناب ببندند نشانه شيرين کامي است و اگر جارويي بر آن بسته شود آن فال را بد و به مفهوم خانه خرابي مي دانند.ناگفته نماند اين جشن مانند بيشتر جشن هاي ايراني به ستاره شناسي بستگي دارد و مبداء همه حساب هاي علمي تقويمي است. در آن روز در 1725 سال پيش از ميلاد، زرتشت پيامبر باستاني ايراني (که وحدانيت را در جامعه آن روز سر داد و پندار، گفتار و کردار نيک را که بنياد سعادت انسان ها بر آن استوار است به عنوان رمز بقا مطرح کرد) بزرگ ترين حساب گاهشماري جهان را کرده و کبيسه را پديد آورد و تاريخ هاي کهن را درست و منظم کرد.براساس منابع مختلف جشن سده در سال 1331 براي 3683 مرتبه و امسال براي 3739 بار برگزار مي شود.در اينجا از همکاري و توجه نيروهاي انتظامي بدين مناسب سپاسگزاريم و جوانان عزيزمان را در اين مراسم به حفظ آرامش و انجام اين سنت ديرين بدون اغتشاش و خطر توصيه مي کنيم و همراه با آن سال جديد و نوروز باستاني را به همه هموطنان گرامي تبريک مي گوييم.