کاغذ چگونه فراهم می‌شود؟

[سمیه نجفی]

تکه‌ای کاغذ بردارید، آن را از گوشه‌ای پاره کنید و با دقت به لبه‌ی پارگی نگاه کنید. رشته‌های نازک و

مومانندی را می‌بینید که همانند رشته‌های پشمی نمد، در هم تنیده‌اند، این رشته‌‌ها از ملکولی به نام

سِلولٌز ساخته شده‌اند. سلولز ملکولی نخ‌مانند و دراز است که پیکر گیاهان را می‌سازد. هر یک از

رشته‌هایی را که در لبه‌ی پارگی کاغذ می‌بینید، از هزاران ملکول سلولز ساخته شده که مانند

رشته‌های طناب به دور هم پیچیده‌اند.

چوب درختان مقدار فراوان سلولز دارد. به این دلیل، کاغذ را از آن می‌سازند، برای این کار، درختان را

می‌برند و به کمک ماشین ویژه‌ای، تنه‌ی آن‌ها را ریز ریز می‌کنند. سپس، این تکه‌های کوچک چوب را با

مواد شیمیایی و مقدار فراوان آب داغ، مخلوط می‌کنند تا خمیری از رشته‌های سلولزی به دست

می‌آید. در گام دیگر، خمیر را روی یک توری فلزی می‌ریزند تا آب خود را از دست بدهد. سپس خمیر از

لابه‌لای چند غلطک می‌گذرد و آب خود را بیش‌تر از دست می‌دهد. پمپ‌های مکنده‌ی آب، به این

آب‌گیری کمک می‌کنند. سرانجام، خمیری که به صورت ورقه‌ی درازی درآمده است، با گذشتن از

لابه‌لای غلطک‌های داغ، خشک می‌شود و برگه‌ی دراز کاغذ از دستگاه بیرون می‌آید.

گاهی با کمک مواد دیگری، کاغذهای بهتری ساخته می‌شود. برای این که کاغذ خیلی آب جذب نکند،

مواد شیمیایی ویژه‌ای به آن می‌افزایند. برای تولید کاغذهای بسیار نرم و سفید، کاغذ را از لابه‌لای

غلطک‌هایی می‌گذرانند که دمای بیش‌تری دارند و سطح آن را با مخلوطی از خاک چینی و

آب ‌پوشانده‌اند. برای این که کاغذ محکم‌تر شود، به آن پنبه می‌افزایند. اگر بخواهند از کاغذ، دستمال

کاغذی بسانزد، به آن نرم کننده می‌افزایند و با کمک مواد شیمیایی، میکروب‌های آن را از بین می‌برند.


در پایان کار، دستگاهی که به رایانه مجهز است، ضخامت کاغذ، مقدار آب و شمار سوراخ‌های احتمالی

آن را بررسی می‌کند. در صورتی که ضخامت در همه‌جا یکسان باشد، مقدار آب مناسب باشد و شمار

سوراخ‌ها کم‌ باشد، کاغذ راهی بازار می‌شود.

بازیافت کاغذ

برای آماده کردن کاغذ هر روز به اندازه یک جنگل، درخت بریده می‌شود. اگر چه به جای آن‌ها، درختان

جدیدی کاشته می‌شوند، اما آن‌ها سریع رشد نمی‌کنند تا جای همه‌ی درختان بریده شده را پر کنند. به

این دلیل، کاغذهای باطله را بازیافت می‌کنند. پس از گرد‌آوری کاغذهای باطله، جوهر روی آن‌ها را با

کمک‌ مواد شیمیایی بر می‌دارند. سپس آن‌ها را با مواد شیمیایی و مقدار فراوان آب مخلوط می‌کنند. تا

خمیر کاغذ به دست آید. اکنون از این خمیر ورقه‌های کاغذ ساخته می‌شوند. شما با مصرف درست

کاغذ و جدا کردن کاغذهای باطله از آشغال‌ها، می‌توانید به حفظ جنگل‌‌ها کمک کنید.

کاغذ بسازید

به کمک وسایل بسیار ساده‌ای می‌توانید در خانه کاغذ بسازید. برای این کار شما به غربالی شبیه

شکل‌ مقابل نیاز دارید. این غربال را می‌توانید با همکاری پدر و مادر خود بسازید. مقداری کاغذ باطله را

ریز ریز کنید. تکه‌های کاغذ را تا 15 دقیقه در آب گرم بگذارید. سپس به کمک قاشق‌، آن‌ها را با آب

مخلوط کنید تا خمیر کاغذ آماده شود. اکنون به کمک غربال، آب اضافی خمیر را از آن بگیرید. سپس

خمیر را به آرامی روی یک ورقه‌ی پلاستیک برگردانید و روی آن را با ورقه پلاستیکی دیگری بپوشانید.

اکنون به کمک وردنه آب اضافی را از کاغذ بیرون کنید و آن را در آفتاب بگذارید تا خوب خشک شود.


چینی‌های باستان، به همین روش از پوست درخت توت کاغذ می‌ساختند. ایرانی‌ها کاغذ سازی را از

چینی‌ها آموختند و برای این که روی کاغذ بهتر بتوانند بنویسند، هر دو سطح آن را با نشاسته

می‌پوشاندند. شما نیز می‌توانید به خمیر کاغذ خود کمی نشاسته بزنید تا کاغذ بهتری داشته باشید.

همچنین می‌توانید با نوآوری خود کاغذهای جالب‌تری بسازید. برای مثال، به خمیر کاغذ چند گلبرگ

اضافه کنید و اثر آن را بر کاغذ ساخت خود ببینید.