h.jabbari
10th September 2012, 07:22 AM
رشد تکنولوژی وصنعت در ابعاد مختلف وبه طبع آن پیچیدگی در فعالیتهای یک شرکت ایجاب می کندیک سیستم هزینه یابی مناسب که توانایی شناخت فعالیتهاوسنجش تاثیرآن فعالیتهارا برهزینه های شرکت را داشته باشد طراحی گردد. بر اساس روش هزینه یابی سنتی هزینه های سربارتنها بر اساس حجم تولید یا ساعت کار ماشین آلات تسهیم میگرددواین نمی تواند مبنای مناسبی برای تسهیم هزینه های سربار باشد .
ولی در روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت ابتدا فعالیتهای عمده شناسایی وهزینه سرباربه تناسب منابعی که در هرفعالیت مصرف شده به آن فعالیت تخصیص داده میشود.پس از تخصیص سربارساخت به فعالیتها , محرک های هزینه (مبانی تخصیص ) مربوط به هر فعالیت شناسایی شده و هزینه هر فعالیت به نسبت مقدارمصرف شده محرک هزینه در هریک از محصولات , به این محصولات تخصیص داده میشود .
مراحل اجرایی روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکت های تولیدی :
مرحله اول : تشکیل کمیته طراحی سیستم : این سیستم هزینه یابی نیازمند به اطلاعات از بخشمای مختلف شرکت اعم از مالی , فرایند, مهندسی بوده بنا براین باید از تخصص های مختلف در این کمیته استفاده کرد .
مرحله دوم : مشخص کردن فعالیت های شرکت : فعالیت ها در شرکت تولیدی به سه گروه زیر طبقه بندی میشوند: 1- فعایتهایی که در ارتباط مستقیم با تولید محصول وانجام خدمات میباشند . 2- فعالیتهایی که به طور مستقیم قابل رد یابی به محصولات وخدمات نمیباشند مثل سربار کارخانه فعالیتهایی چون انبارداری ,تدارکات , سرپرستی , یوتیلیتی ,
مرحله سوم : تخصیص هزینه فعالیت ها به محصولات بر اساس محرک هزینه مناسب پس از مشخص شدن فعالیت ها , هزینه هر فعالیت را بر اساس مبانی تخصیص یا محرک هزینه به محصولات تخصیص میدهیم .
نمونه ای از مبانی تخصیص به شرح زیر میباشد .
فعالیت مبنای تخصیص
تدارکات –خرید تعداد سفارش خرید
سرپرستی زمان سرپرستی به ساعت
هزینه برق ساعت کار ماشین آلات
انبار داری میانگین کالای انبار شده
هزینه فروش زمان استفاده شده برای فروش هر واحد
مراحل ذکر شده بالا را با یک مثال عددی ساده بیان میکنم :
فرض طبق حسابداری سنتی بهای تمام شده سه محصول آلفا و بتا گاما به شرح زیر است :
محصول آلفا بتا گاما جمع
تعداد فروش 2000 1000 500 3500
قیمت فروش هر واحد 15 30 20
مبلغ فروش 30000 30000 10000 70000
آلفا بتا گاما جمع
هزینه ها:
مواد مستقیم 8000 6400 2400 16800
دستمزدمستقیم 2000 1300 1800 5100
سربار واقعی : سرپرستی تدارکات برق انبار داری جمع
3000 9000 3000 3000 18000
سربار جذب شده بر اساس دستمزد مستقیم جذب محصولات میشود. هزینه های فروش 2% کل فروش ها میباشد 70000*2%=1400
محصول آلفا بتا گاما جمع
هزینه مواد یک واحد 8000/2000=4 6400/1000=6.4 2400/500=4.8 15.2
هزینه دستمزد یک واحد 2000/2000=1 1300/1000=1.3 1800/500=3.6 5.9
هزینه سربار یک واحد :
کل سربار/کل دستمزد = نرخ جذب سربار 18000/5100= 3.53
2000*3.53=7060 1300*3.53= 4586 1800*3.53= 6354
تقسیم بر تقسیم بر تقسیم بر
تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه سربار یک واحد 3.53 4.58 12.7 20.81
قیمت فروش یک واحد 15 30 20
جمع ب ت ک ف ر یک واحد (8.53 ) (12.28) ( 21.1)
سود ناویژه 6.47 17.72 (1.1)
هزینه های فروش ( 0.3) ( 0.6) (0.4)
2% فروش
سود(زیان ) ویژه روش سنتی 6.17 17.12 (1.5)
محاسبات بر اساس هزینه یابی بر مبنای فعالیت :
هزینه های مواد ودستمزد مستقیم همانند روش فوق به صورت مستقیم انتقال داده میشود ولی هزینه های سربار به شرح زیر تسهیم میگردد:
هزینه
فعالیت –
سرپرستی
کل ساعات سرپرستی اعلام شده از فرایند تولید 100ساعت میباشد
محصول آلفا بتا گاما جمع
تعداد ساعت سرپرستی 45 40 15 100
هزینه یک ساعت سرپرستی 30 30 30
3000/100=30
جمع هزینه فعالیت سرپرستی 1350 1200 450 3000
تقسیم بر
تعداد تولید 2000 1000 500 3500
هزینه سرپرستی یک واحد محصول
مثلا 1350/2000= 0.67 1.2 0.9
هزینه فعالیت- تدارکات : بر اساس تعداد کل سفارش خرید که 240سفارش برای محصولات زیر اعلام شده است
محصول آلفا بتا گاما جمع
تعداد سفارش خرید 100 120 20 240
هزینه هر بار سفارش
9000/240=37.5 37.5 37.5 37.5
جمع هزینه فعالیت خرید 3750 4500 750 9000
تقسیم بر
تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه تدارکات یک واحد محصول 1.87 4.5 1.5
هزینه فعالیت – برق ساعت کار اعلام شده ماشین الات از طرف فرایند تولید بالغ بر 200ساعت به تفکیک محصولات زیر میباشد
محصول آلفا بتا گاما جمع
ساعت کارکرد ماشین الات 90 100 10 200
هزینه هر ساعت کارکرد ماشین الات
3000/200=15 15 15 15
جمع فعالیت برق 1350 1500 150 3000
تقسیم بر تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه برق یک واحد محصول 0.67 1.5 0.3
هزینه فعالیت – انبار داری براساس میانگین کالاهای انبار شده هر محصول تسهیم میگردد
محصول آلفا بتا گاما جمع
میانگین کالاهای انبارشده 50 45 5 100
هزینه نگهداری یک واحد
3000/100=30 30 30 30
جمع فعالیت انبار داری 1500 1350 150 3000
تقسیم بر تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه نگهداری یک واحد محصول 0.75 1.35 0.3
هزینه فعالیت – فروش
بر اساس مدت زمان صرف شده جهت فروش محصولات تسهیم میگردد مدت زمان صرف شده برای هریک از محصولات به شرح زیر اعلام شده است
محصول آلفا بتا گاما جمع
زمان صرف شده برای فروش (ساعت ) 25 10 5 40
هزینه یک ساعت زمان صرف شده
3000/40= 75 75 75 75
جمع فعالیت فروش 1875 750 375 3000
تقسیم بر تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه فروش یک واحد محصول 0.94 0.75 0.75
مقایسه بهای تمام شده یک واحد محصول محاسبه شده به روش های سنتی وabc
شرح روش سنتی روش abc
محصول آلفا بتا گاما آلفا بتا گاما
ب ت ک ف ر :
مواد مستقیم 4 6.4 4.8 4 6.4 4.8
دستمزد مستقیم 1 1.3 3.6 1 1.3 3.6
سربار: سربار:
جذب شده 3.53 4.58 12.7 سرپرستی 0.67 1.2 0.9
تدارکات خرید 1.87 4.5 1.5
برق 0.67 1.5 0.3
انبارداری 0.75 1.35 0.3
جمع بهای تمام شده 8.53 12.28 21.1 8.96 16.25 11.4
فروش 15 30 20 15 30 20
ب ت ک ف ر (8.53) (12.28) (21.1) (8.96) (16.25) (11.4)
سود (زیان) ناویژه 6.47 17.72 (1.1) 6.04 13.75 8.6
هزینه فروش (0.3) (0.6) (0.4) (0.94) (0.75) (0.75)
سود (زیان )ویژه 6.17 17.12 (1.5) 5.1 13 7.85
نتیجه گیری : با توجه به مثال بالا ومقایسه دو روش مشاهده میکنیم که محصول گاما در روش سنتی به دلیل تخصیص نامناسب هزینه های سربار دارای زیان میباشد وهمین محصول با روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت دارای سود به میزان 8.6 ریال میباشد وهمچنین سود شرکت به روش سنتی برابر21.79ودر روش abc برابر25.95میباشد .
در نهایت میتوان نتیجه گرفت کاربرد روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکت های تولیدی و خدماتی که دارای هزینه سربار بالا وفعالیتهای پیچیده میباشند منجر به بدست آوردن مزایای زیر میشود:
1- بهبود سیستم هزینه یابی شرکت
2- تعین قیمت تمام شده محصولات به صورت منطقی ودقیق
3- ارزیابی عملکرد مدیران
4- کاهش هزینه فعالیتهایی که هزینه بالایی دارند
5- حذف محصولات فاقد ارزش افزوده البته در اجرای این روش محدودیت هایی به شرح زیر وجود دارد:
1- فرهنگ جامعه نسبت به روش
abc 2- فرهنگ مدیران شرکت نسبت به
abc 3- نحوه اعمال کنترل در شرکت 4- هزینه اجرایی بالا
ولی در روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت ابتدا فعالیتهای عمده شناسایی وهزینه سرباربه تناسب منابعی که در هرفعالیت مصرف شده به آن فعالیت تخصیص داده میشود.پس از تخصیص سربارساخت به فعالیتها , محرک های هزینه (مبانی تخصیص ) مربوط به هر فعالیت شناسایی شده و هزینه هر فعالیت به نسبت مقدارمصرف شده محرک هزینه در هریک از محصولات , به این محصولات تخصیص داده میشود .
مراحل اجرایی روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکت های تولیدی :
مرحله اول : تشکیل کمیته طراحی سیستم : این سیستم هزینه یابی نیازمند به اطلاعات از بخشمای مختلف شرکت اعم از مالی , فرایند, مهندسی بوده بنا براین باید از تخصص های مختلف در این کمیته استفاده کرد .
مرحله دوم : مشخص کردن فعالیت های شرکت : فعالیت ها در شرکت تولیدی به سه گروه زیر طبقه بندی میشوند: 1- فعایتهایی که در ارتباط مستقیم با تولید محصول وانجام خدمات میباشند . 2- فعالیتهایی که به طور مستقیم قابل رد یابی به محصولات وخدمات نمیباشند مثل سربار کارخانه فعالیتهایی چون انبارداری ,تدارکات , سرپرستی , یوتیلیتی ,
مرحله سوم : تخصیص هزینه فعالیت ها به محصولات بر اساس محرک هزینه مناسب پس از مشخص شدن فعالیت ها , هزینه هر فعالیت را بر اساس مبانی تخصیص یا محرک هزینه به محصولات تخصیص میدهیم .
نمونه ای از مبانی تخصیص به شرح زیر میباشد .
فعالیت مبنای تخصیص
تدارکات –خرید تعداد سفارش خرید
سرپرستی زمان سرپرستی به ساعت
هزینه برق ساعت کار ماشین آلات
انبار داری میانگین کالای انبار شده
هزینه فروش زمان استفاده شده برای فروش هر واحد
مراحل ذکر شده بالا را با یک مثال عددی ساده بیان میکنم :
فرض طبق حسابداری سنتی بهای تمام شده سه محصول آلفا و بتا گاما به شرح زیر است :
محصول آلفا بتا گاما جمع
تعداد فروش 2000 1000 500 3500
قیمت فروش هر واحد 15 30 20
مبلغ فروش 30000 30000 10000 70000
آلفا بتا گاما جمع
هزینه ها:
مواد مستقیم 8000 6400 2400 16800
دستمزدمستقیم 2000 1300 1800 5100
سربار واقعی : سرپرستی تدارکات برق انبار داری جمع
3000 9000 3000 3000 18000
سربار جذب شده بر اساس دستمزد مستقیم جذب محصولات میشود. هزینه های فروش 2% کل فروش ها میباشد 70000*2%=1400
محصول آلفا بتا گاما جمع
هزینه مواد یک واحد 8000/2000=4 6400/1000=6.4 2400/500=4.8 15.2
هزینه دستمزد یک واحد 2000/2000=1 1300/1000=1.3 1800/500=3.6 5.9
هزینه سربار یک واحد :
کل سربار/کل دستمزد = نرخ جذب سربار 18000/5100= 3.53
2000*3.53=7060 1300*3.53= 4586 1800*3.53= 6354
تقسیم بر تقسیم بر تقسیم بر
تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه سربار یک واحد 3.53 4.58 12.7 20.81
قیمت فروش یک واحد 15 30 20
جمع ب ت ک ف ر یک واحد (8.53 ) (12.28) ( 21.1)
سود ناویژه 6.47 17.72 (1.1)
هزینه های فروش ( 0.3) ( 0.6) (0.4)
2% فروش
سود(زیان ) ویژه روش سنتی 6.17 17.12 (1.5)
محاسبات بر اساس هزینه یابی بر مبنای فعالیت :
هزینه های مواد ودستمزد مستقیم همانند روش فوق به صورت مستقیم انتقال داده میشود ولی هزینه های سربار به شرح زیر تسهیم میگردد:
هزینه
فعالیت –
سرپرستی
کل ساعات سرپرستی اعلام شده از فرایند تولید 100ساعت میباشد
محصول آلفا بتا گاما جمع
تعداد ساعت سرپرستی 45 40 15 100
هزینه یک ساعت سرپرستی 30 30 30
3000/100=30
جمع هزینه فعالیت سرپرستی 1350 1200 450 3000
تقسیم بر
تعداد تولید 2000 1000 500 3500
هزینه سرپرستی یک واحد محصول
مثلا 1350/2000= 0.67 1.2 0.9
هزینه فعالیت- تدارکات : بر اساس تعداد کل سفارش خرید که 240سفارش برای محصولات زیر اعلام شده است
محصول آلفا بتا گاما جمع
تعداد سفارش خرید 100 120 20 240
هزینه هر بار سفارش
9000/240=37.5 37.5 37.5 37.5
جمع هزینه فعالیت خرید 3750 4500 750 9000
تقسیم بر
تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه تدارکات یک واحد محصول 1.87 4.5 1.5
هزینه فعالیت – برق ساعت کار اعلام شده ماشین الات از طرف فرایند تولید بالغ بر 200ساعت به تفکیک محصولات زیر میباشد
محصول آلفا بتا گاما جمع
ساعت کارکرد ماشین الات 90 100 10 200
هزینه هر ساعت کارکرد ماشین الات
3000/200=15 15 15 15
جمع فعالیت برق 1350 1500 150 3000
تقسیم بر تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه برق یک واحد محصول 0.67 1.5 0.3
هزینه فعالیت – انبار داری براساس میانگین کالاهای انبار شده هر محصول تسهیم میگردد
محصول آلفا بتا گاما جمع
میانگین کالاهای انبارشده 50 45 5 100
هزینه نگهداری یک واحد
3000/100=30 30 30 30
جمع فعالیت انبار داری 1500 1350 150 3000
تقسیم بر تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه نگهداری یک واحد محصول 0.75 1.35 0.3
هزینه فعالیت – فروش
بر اساس مدت زمان صرف شده جهت فروش محصولات تسهیم میگردد مدت زمان صرف شده برای هریک از محصولات به شرح زیر اعلام شده است
محصول آلفا بتا گاما جمع
زمان صرف شده برای فروش (ساعت ) 25 10 5 40
هزینه یک ساعت زمان صرف شده
3000/40= 75 75 75 75
جمع فعالیت فروش 1875 750 375 3000
تقسیم بر تعداد تولید 2000 1000 500
هزینه فروش یک واحد محصول 0.94 0.75 0.75
مقایسه بهای تمام شده یک واحد محصول محاسبه شده به روش های سنتی وabc
شرح روش سنتی روش abc
محصول آلفا بتا گاما آلفا بتا گاما
ب ت ک ف ر :
مواد مستقیم 4 6.4 4.8 4 6.4 4.8
دستمزد مستقیم 1 1.3 3.6 1 1.3 3.6
سربار: سربار:
جذب شده 3.53 4.58 12.7 سرپرستی 0.67 1.2 0.9
تدارکات خرید 1.87 4.5 1.5
برق 0.67 1.5 0.3
انبارداری 0.75 1.35 0.3
جمع بهای تمام شده 8.53 12.28 21.1 8.96 16.25 11.4
فروش 15 30 20 15 30 20
ب ت ک ف ر (8.53) (12.28) (21.1) (8.96) (16.25) (11.4)
سود (زیان) ناویژه 6.47 17.72 (1.1) 6.04 13.75 8.6
هزینه فروش (0.3) (0.6) (0.4) (0.94) (0.75) (0.75)
سود (زیان )ویژه 6.17 17.12 (1.5) 5.1 13 7.85
نتیجه گیری : با توجه به مثال بالا ومقایسه دو روش مشاهده میکنیم که محصول گاما در روش سنتی به دلیل تخصیص نامناسب هزینه های سربار دارای زیان میباشد وهمین محصول با روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت دارای سود به میزان 8.6 ریال میباشد وهمچنین سود شرکت به روش سنتی برابر21.79ودر روش abc برابر25.95میباشد .
در نهایت میتوان نتیجه گرفت کاربرد روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکت های تولیدی و خدماتی که دارای هزینه سربار بالا وفعالیتهای پیچیده میباشند منجر به بدست آوردن مزایای زیر میشود:
1- بهبود سیستم هزینه یابی شرکت
2- تعین قیمت تمام شده محصولات به صورت منطقی ودقیق
3- ارزیابی عملکرد مدیران
4- کاهش هزینه فعالیتهایی که هزینه بالایی دارند
5- حذف محصولات فاقد ارزش افزوده البته در اجرای این روش محدودیت هایی به شرح زیر وجود دارد:
1- فرهنگ جامعه نسبت به روش
abc 2- فرهنگ مدیران شرکت نسبت به
abc 3- نحوه اعمال کنترل در شرکت 4- هزینه اجرایی بالا