آسد مرتضي
1st August 2012, 06:21 PM
صعب‌بن عمیر اشراف زاده اهل مکه عاشق دختری بادیه نشین می‌شود، او با مخالفت خانواده روبه‌رو است در همین زمان سخنان حضرت محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم مکه را از وضعیت طبیعی خارج کرده است ...شاید بتوان از همین خلاصه داستان فیلم، به بن مایه و هدفمندی ساخت و افق سازندگانش از پروسه فیلمسازی آن هم در آثار تاریخی با همه ظرایف و ویژگی ها و مشقات و مناسباتش پی برد.
راه بهشت یک فیلم تاریخی است؛ قبول اما با کدام افق و چه هدفگذاری اصیل و کدام مبنا؟
می شود یک داستان و حتی موقعیت تاریخی را از دل متون کهن یا روایات تاریخی بیرون کشید و به تصویر درآورد. می شود این کار را کرد اما سوالی که مطرح می شود و بجاست این است که این تصویر سازی بر مبنای کدام نیازسنجی و مخاطب شناسی و هدفگذاری درستی صورت پذیرفته است؟
آیا به مجرد انتخاب یک ایده یا روایت تاریخی و ریختن آن در قالب تصویر و نمایاندنش در قاب دوربین، ما با یک فیبلم تاریخی به معنای درست و استانداردش روبروییم؟
به این سوال می توان این‌گونه جواب داد که فیلم تاریخی علاوه بر متن تاریخ و بازنمایی دورانی در گذشته، نیازمند یک زمینه امروزی و اشاره «به روز» بر مبنای یک زیبایی شناسی و موقعیت سنجی کامل و علاوه بر این، محتاج «درام» و داستانی پر و پیمان هم هست.
یعنی بایستی آن مقطع تاریخی در درام و قصه بازنمایی و تصویرگری شود وگرنه در حد یک نقاشی متحرک باقی می ماند که از کمترین اثرگذاری هم بر مخاطب عاجز خواهد بود.
و اینها همه در حالی قابل قبول است که فیلمساز قبل از هر چیز به فرم مورد علاقه و مطلوبش که منطبق با درام و روایت تاریخی باشد و بتواند بار تاریخی داستان را به دوش بکشد تفوق یافته باشد و یا اینکه در حین فرآیند فکر و ساخت فیلم، به این فرم دست یابد.
حال سوالی که مطرح می شود این است که «راه بهشت» در این حوزه به چه دستاوردی نائل آمده و آیا توانسته با طی کردن این فرآیند به صورت اصولی و استاندارد، به نتیجه قابل قبولی دست یابد؟
اما با نگاهی به تاریخ سینما نيز درمی یابیم که فیلم تاریخی اساسا در طول حیات سینما در ایران و جهان همیشه جزء ژانرهای پرمخاطب و جذاب بوده است.
و برای ما مسلمانان، بی تردید بهترین و خاطره انگیزترین فیلم تاریخی عمرمان که با آن زندگی کرده ایم و همنفس بوده ایم ساخته بی نظیر و جاودانه مصطفی عقاد «الرساله» یا همان محمد رسول الله(ص) است.
اساسا سینما با تاریخ و دین، مجالست و موانست و همپوشانی طولانی و گسترده ای داشته و دارد و مرور تاریخ سینما و نحوه پیدایش این هنر مدرن گویای این نکته است که حتی در فیلم های اولیه هم نقش دین و آیین های دینی و متون تاریخی، نقشی اساسی و بی بدیل و غیرقابل انکار بوده است.
اما گاهی اوقات فیلم‌هایی ذیل عنوان ژانر تاریخی و آن هم از نوع دینی‌اش ساخته شده و به نمایش درمی‌آید که از اولیه ترین و ابتدایی ترین مولفه ها و شاخصه های این گونه سینمایی برخوردار نیستند.
فیلم «راه بهشت» اثر مهدی صباغ زاده بی تردید یکی از همین گونه فیلم‌هاست.
شاید آنطور که سازندگان فیلم «راه بهشت» معتقدند آنچه ماحصل کارشان شده و به ویژه کمی ها و کاستی هایش، ناشی از کمبود امکانات و عدم تخصیص بودجه متناسب با این فیلم از سوی نهادهای مسئول باشد.
اما فارغ از این ادعا باید گفت فیلم «راه بهشت» در همین متریال و با همین نرم افزار مضمونی و داستانی و سخت افزار امکاناتی هم نتوانسته است یک منظومه منتظم و فرم قابل قبول را برای اثرش به ارمغان آورد.
در فیلم «راه بهشت» ما شاهد بازسازی ابتدایی و عقب افتاده ای از بخش هایی از شاهکار سینمایی محمد رسول الله(ص) هستیم که در اجرایی به شدت ناپخته و دست چندم از آن اثر بی نظیر و تکرار ناشدنی مصطفی عقاد، نوعی بازگویی از دورانی از حیات پیامبر اسلام(ص) را به مناسبت داستان مصعب بن عمیر، به مخاطب ارائه می دهد.
داستان فیلم «راه بهشت» زندگی مصعب بن عمیر اشراف زاده اهل مکه است که عاشق دختری بادیه نشین می شود.
او با مخالفت خانواده اش روبرو می گردد و در همین زمان است که سخنان حضرت محمد(ص) در وضعیت مکه و مردمانش تأثیر شگرفی گذاشته است و آنرا از اوضاع طبیعی و عادی خارج کرده است... .
فیلم نمی تواند زبان و لحن یکدست و جذابی را برای مخاطبش به ارمغان آورد و همین امر هم باعث شده است که تماشاگر برای دنبال کردن درام و موقعیت و فضای فیلم تا به آخر، هیچ دلیلی نداشته باشد و ریتم بد و کشداری مفرط فیلم به شدت دافعه برانگیز شود.
چرا باید زندگی مصعب برای تماشاگر امروز مهم و جذاب باشد؟
مگر آنکه از خلال آن یا به تاریخ صدر اسلام نقب درست و پرمایه و جذابی زده شود و یا اینکه در پهنه درام و با استفاده از عناصر بصری هنر سینما، یک تجربه بصری نو با اتکا به دنیایی بدیع برای مخاطب حاصل شود.
حال باید دید کدام یک از این شاخصه ها و مولفه ها در فیلم «راه بهشت» مستقر و منتشر است.
هیچ یک! نه بازی های خیره کننده ای نه فضاسازی جذابی نه متریال بالا و چشمگیری و نه الگو برداری و کپی قابل قبولی از فیلمی همچون محمد رسول الله(ص).
پس مخاطب با کدام امید و آرزو باید به تماشای فیلمی اینچنین بنشیند و دلش را به چه چیزی خوش کند؟ به اینکه دوستان «اراده» کرده اند فیلم دینی بسازند؟! یا اینکه در فیلمشان «مثلا» به تاریخ صدر اسلام نقبی نحیف و کمرنگ و بی جذابیت زده اند؟!
راه بهشت یک فیلم کشدار و بدریتم و بی جذابیت است که نه در فیلمنامه روی کاغذ درست و اصولی نوشته شده و زمینه ها و عقبه ها و لوازم و تبعات سینماورزانه اش تعبیه شده و نه در اجرا و عملیات تولید به محصولی قابل تکیه کردن و مخاطب پسند- به معنای درست و اصولی و بر اساس ذات و ماهیت سینما- تبدیل شده و این یعنی هدر دادن ایده و بودجه امکانات و وقت و... همه چیز!
بازمی گردیم به حرف اولمان و اول حرفمان؛ راه بهشت یک فیلم تاریخی است؛ قبول! اما با کدام افق و چه هدفگذاری اصیل و کدام مبنا؟
می شود یک داستان و حتی موقعیت تاریخی را از دل متون کهن یا روایات تاریخی بیرون کشید و به تصویر درآورد. می شود این کار را کرد اما سوالی که مطرح می شود و بجاست این است که این تصویر سازی بر مبنای کدام نیازسنجی و مخاطب شناسی و هدفگذاری درستی صورت پذیرفته است؟
و آیا تهیه کننده و نویسنده و مابقی سازندگان فیلم راه بهشت و کارگردانش جناب صباغ زاده به این مهم توجه وافی و کافی داشته اند و فیلمشان چنین چیزی از آب درآمده است؟!
راه بهشت یک فیلم تاریخی است؛ قبول اما با کدام افق و چه هدفگذاری اصیل و کدام مبنا؟
می شود یک داستان و حتی موقعیت تاریخی را از دل متون کهن یا روایات تاریخی بیرون کشید و به تصویر درآورد. می شود این کار را کرد اما سوالی که مطرح می شود و بجاست این است که این تصویر سازی بر مبنای کدام نیازسنجی و مخاطب شناسی و هدفگذاری درستی صورت پذیرفته است؟
آیا به مجرد انتخاب یک ایده یا روایت تاریخی و ریختن آن در قالب تصویر و نمایاندنش در قاب دوربین، ما با یک فیبلم تاریخی به معنای درست و استانداردش روبروییم؟
به این سوال می توان این‌گونه جواب داد که فیلم تاریخی علاوه بر متن تاریخ و بازنمایی دورانی در گذشته، نیازمند یک زمینه امروزی و اشاره «به روز» بر مبنای یک زیبایی شناسی و موقعیت سنجی کامل و علاوه بر این، محتاج «درام» و داستانی پر و پیمان هم هست.
یعنی بایستی آن مقطع تاریخی در درام و قصه بازنمایی و تصویرگری شود وگرنه در حد یک نقاشی متحرک باقی می ماند که از کمترین اثرگذاری هم بر مخاطب عاجز خواهد بود.
و اینها همه در حالی قابل قبول است که فیلمساز قبل از هر چیز به فرم مورد علاقه و مطلوبش که منطبق با درام و روایت تاریخی باشد و بتواند بار تاریخی داستان را به دوش بکشد تفوق یافته باشد و یا اینکه در حین فرآیند فکر و ساخت فیلم، به این فرم دست یابد.
حال سوالی که مطرح می شود این است که «راه بهشت» در این حوزه به چه دستاوردی نائل آمده و آیا توانسته با طی کردن این فرآیند به صورت اصولی و استاندارد، به نتیجه قابل قبولی دست یابد؟
اما با نگاهی به تاریخ سینما نيز درمی یابیم که فیلم تاریخی اساسا در طول حیات سینما در ایران و جهان همیشه جزء ژانرهای پرمخاطب و جذاب بوده است.
و برای ما مسلمانان، بی تردید بهترین و خاطره انگیزترین فیلم تاریخی عمرمان که با آن زندگی کرده ایم و همنفس بوده ایم ساخته بی نظیر و جاودانه مصطفی عقاد «الرساله» یا همان محمد رسول الله(ص) است.
اساسا سینما با تاریخ و دین، مجالست و موانست و همپوشانی طولانی و گسترده ای داشته و دارد و مرور تاریخ سینما و نحوه پیدایش این هنر مدرن گویای این نکته است که حتی در فیلم های اولیه هم نقش دین و آیین های دینی و متون تاریخی، نقشی اساسی و بی بدیل و غیرقابل انکار بوده است.
اما گاهی اوقات فیلم‌هایی ذیل عنوان ژانر تاریخی و آن هم از نوع دینی‌اش ساخته شده و به نمایش درمی‌آید که از اولیه ترین و ابتدایی ترین مولفه ها و شاخصه های این گونه سینمایی برخوردار نیستند.
فیلم «راه بهشت» اثر مهدی صباغ زاده بی تردید یکی از همین گونه فیلم‌هاست.
شاید آنطور که سازندگان فیلم «راه بهشت» معتقدند آنچه ماحصل کارشان شده و به ویژه کمی ها و کاستی هایش، ناشی از کمبود امکانات و عدم تخصیص بودجه متناسب با این فیلم از سوی نهادهای مسئول باشد.
اما فارغ از این ادعا باید گفت فیلم «راه بهشت» در همین متریال و با همین نرم افزار مضمونی و داستانی و سخت افزار امکاناتی هم نتوانسته است یک منظومه منتظم و فرم قابل قبول را برای اثرش به ارمغان آورد.
در فیلم «راه بهشت» ما شاهد بازسازی ابتدایی و عقب افتاده ای از بخش هایی از شاهکار سینمایی محمد رسول الله(ص) هستیم که در اجرایی به شدت ناپخته و دست چندم از آن اثر بی نظیر و تکرار ناشدنی مصطفی عقاد، نوعی بازگویی از دورانی از حیات پیامبر اسلام(ص) را به مناسبت داستان مصعب بن عمیر، به مخاطب ارائه می دهد.
داستان فیلم «راه بهشت» زندگی مصعب بن عمیر اشراف زاده اهل مکه است که عاشق دختری بادیه نشین می شود.
او با مخالفت خانواده اش روبرو می گردد و در همین زمان است که سخنان حضرت محمد(ص) در وضعیت مکه و مردمانش تأثیر شگرفی گذاشته است و آنرا از اوضاع طبیعی و عادی خارج کرده است... .
فیلم نمی تواند زبان و لحن یکدست و جذابی را برای مخاطبش به ارمغان آورد و همین امر هم باعث شده است که تماشاگر برای دنبال کردن درام و موقعیت و فضای فیلم تا به آخر، هیچ دلیلی نداشته باشد و ریتم بد و کشداری مفرط فیلم به شدت دافعه برانگیز شود.
چرا باید زندگی مصعب برای تماشاگر امروز مهم و جذاب باشد؟
مگر آنکه از خلال آن یا به تاریخ صدر اسلام نقب درست و پرمایه و جذابی زده شود و یا اینکه در پهنه درام و با استفاده از عناصر بصری هنر سینما، یک تجربه بصری نو با اتکا به دنیایی بدیع برای مخاطب حاصل شود.
حال باید دید کدام یک از این شاخصه ها و مولفه ها در فیلم «راه بهشت» مستقر و منتشر است.
هیچ یک! نه بازی های خیره کننده ای نه فضاسازی جذابی نه متریال بالا و چشمگیری و نه الگو برداری و کپی قابل قبولی از فیلمی همچون محمد رسول الله(ص).
پس مخاطب با کدام امید و آرزو باید به تماشای فیلمی اینچنین بنشیند و دلش را به چه چیزی خوش کند؟ به اینکه دوستان «اراده» کرده اند فیلم دینی بسازند؟! یا اینکه در فیلمشان «مثلا» به تاریخ صدر اسلام نقبی نحیف و کمرنگ و بی جذابیت زده اند؟!
راه بهشت یک فیلم کشدار و بدریتم و بی جذابیت است که نه در فیلمنامه روی کاغذ درست و اصولی نوشته شده و زمینه ها و عقبه ها و لوازم و تبعات سینماورزانه اش تعبیه شده و نه در اجرا و عملیات تولید به محصولی قابل تکیه کردن و مخاطب پسند- به معنای درست و اصولی و بر اساس ذات و ماهیت سینما- تبدیل شده و این یعنی هدر دادن ایده و بودجه امکانات و وقت و... همه چیز!
بازمی گردیم به حرف اولمان و اول حرفمان؛ راه بهشت یک فیلم تاریخی است؛ قبول! اما با کدام افق و چه هدفگذاری اصیل و کدام مبنا؟
می شود یک داستان و حتی موقعیت تاریخی را از دل متون کهن یا روایات تاریخی بیرون کشید و به تصویر درآورد. می شود این کار را کرد اما سوالی که مطرح می شود و بجاست این است که این تصویر سازی بر مبنای کدام نیازسنجی و مخاطب شناسی و هدفگذاری درستی صورت پذیرفته است؟
و آیا تهیه کننده و نویسنده و مابقی سازندگان فیلم راه بهشت و کارگردانش جناب صباغ زاده به این مهم توجه وافی و کافی داشته اند و فیلمشان چنین چیزی از آب درآمده است؟!