*جشن تیرگان و روز ملی دماوندخجسته باد *

[روابط عمومی سایت]

تیــــــــرگان
تیر روز از تیر ماه، جشن تیربرهمگان خجسته باد.

روز ملی دماوند
روز اسطوره آرش و تعیین مرزهای ایران

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/2/28/Banfshe234.JPG/200px-Banfshe234.JPG (http://www.njavan.com/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Banfshe234.JP G)
گل بنفشه نماد جشن تیرگان

http://s1.picofile.com/file/6906618708/%D8%A8%D9%86%D9%81%D8%B4%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%86% DA%AF%DB%8C.jpg

[روابط عمومی سایت]

گل بنفشه، نماد جشن تیرگان
http://s1.picofile.com/file/6906630780/violet.jpg


«تیر» یا «تِشتر» در فارسی، همان «تیشتر» در پهلوی و «تیشتریه» در اوستاست که نام ایزد-ستاره‌ای سپید و درخشنده است که در زبان فارسی به نام‌های دیگر همچون «شباهنگ»، «کاروان‌کش»، «وَراهنگ»، «شب‌کش»، «ستاره خُنُک»، «ستاره سحری» هم نامیده شده و به عربی «شِعرای یمانی» یا «شِعری العَبور» گویند که همان «سیریوس/sirius» لاتینی است.

تیر یا تشتر که درخشان‌ترین ستاره آسمان شبانه ‌است در استوره‌های ایرانی، ایزد باران و ترسالی است که سرود ستایش و داستان پرشور نبرد او با دیو خشکسالی (اَپوش) را در «تیر یشت» اوستا می‌خوانیم.


در گاهشماری ایرانی، سیزدهمین روز هر ماه و چهارمین ماه هر سال به نام «تیر» خوانده می‌شود.

به فرخندگی هم‌نامی روز و ماه به نام ایزد تیر و بزرگداشت جایگاه آن در اندیشه ایرانیان، روز سیزدهم تیرماه «جشن تیرگان» یا «تیر و جشن» برگزار می‌شود.

همچنین به خجستگی ایزد باران و ترسالی، آب‌پاشی از آیین‌های شاد این جشن است که آن را به نام‌ جشن «آبریزگان» یا «آب‌پاشان» نیز مشهور کرده است.

ابوریحان بیرونی در «آثارالباقیه»، حماسه پرتاب تیر توسط «آرش ‌کمان‌گیر» و از جان‌گذشتگی او برای تعیین مرز ایران و توران را در این روز می‌داند.

به یادبود حماسه آرش کمان‌گیر و پرتاب تیر از فراز دماوند،
سیزدهم تیرماه «روز ملی دماوند» نام گرفته است که بر این پایه می‌توان این روز را روز ملی «یکپارچگی سرزمینی ایران» نیز دانست.

http://s1.picofile.com/file/6906674044/Sirius_A_and_B_Hubble_photo.jpg
ستاره تیر یا تیشتر، از نگاه تلسکوپ فضایی هابل


http://s1.picofile.com/file/6906676056/649px_Araashk.jpg تندیس آرش‌کمان‌گیر در تهران، کاخ سعد آباد

[باستان شناس]

زمان و چگونگی برگزاریِ تیرگان

این جشن در روز تیر از ماه تیر و درست دو روز پس از نخستین روز برگزاری جشن نیمه تابستانی ایرانی که یا گاهان بار دوم آغاز می شود.

برای تدارک و برگزاری این جشن نیز همچون دیگر جشن های ایرانی از بزرگ و کوچک و زن و مرد به یاری و همیاری و همکاری با یکدیگر می پردازند.در هنگام برگزاری این جشن به جز از شادی و شادمانی و پایکوبی و دست افشانی، پیر و جوان به یکدیگر آب می پاشند و رسم آب پاشان را به جای می آورند.


در روز آغاز جشن، رشته های رنگین زرین و سمینِ تیر و باد را از دست و آستین و یا گوشه های رخت های جشن گیرندگان وبه ویژه کودکان . نوجوانان آویخته می شود تا در روز دهم جشن به یاد تیری که آرش پهلوان رها کرد به باد سپرده شوند.

در شب ها و روزهای برگزاری تیرگان، جشن است و شادی و همدلی و همداستانی. در این شب ها و روزها شاد و شادی آفرین، فال کوزه یا چک و دوله و یا به گفته ارمنی ها که رسمی همانند ما دارند فال بولونی می گیرند، کتاب و سرود می خوانند، شب های سعر و سرود برگزار می کند، از تاریخ و از چه باید کرد ها و شایست و ناشایست ها می گویند، و بسیاری کارهای دیگر.

جشن ها ی ایرانی – تیرگان، جشن آبریزگان
جشن ها و سنت ها بر پایه ی
:۱. بنیادهای فرهنگی و باوری.
۲. انگیزه ها و زمینه های اجتماعی.و یا
۳. خاستگاههای سیاسی، پایه گزاری و برنامه ریزی می شوند و به اجرا در می آیند.

1. بنیادهای فرهنگی و باوری:

روشن است که جشن ها بر پایه ها و بنیادهایِ فرهنگی استوارند و چناچه بنیادهای یک فرهنگ بر پایه ی نرم خویی، آشتی جویی و کار و کوشش در راه پیشبرد کار جهان و کشور و همهی مردم استوار باشد و در راه راستی و درستی و شادی جویی و شادمانی خواهی برای همگان گام بر دارد، نیکی و نیک دلی و جشن ها و شادی ها را پایه می گزارند و اگر به جز از آن باشد. سنت غم و غمگساری پایه می نهند، از شادی و شادمانی دوری می جویند و به سوی غم و غمگساری و بد دلی و دشمنی روی گردان می شوند.این کنش و واکنش و بازتاب، درست همانند بارانِ برآمده از دو ابر بر خواسته از آبِ پاک که باران پاک و پالوده و زاینده می دهد و یا بر خوسته از آبِ نا پاک و آلوده که باران آلوده و آزار رسان است که مرگ می باراند و غمگین می گستراند.

[باستان شناس]

۲. انگیزه ها و زمینه های اجتماعی:


انگیزه های اجتماعی برگزاری جشن ها نیز، نیاز مردمان به گردهم آمدن و گذر از دشواری ها با هم اندیشی، همیاری، همکاری و همدلی یکدیگر است.آن چنان که از برجای مانده هایی به ویزه چون سرودهای اشو زرتشت بر می آید. این جشن بر پایه و بنیان اندیشه، گفتار و کردار نیک پدید آمده اند و در راستای نزدیکی های روانی، احساسی و عاطفی و همچنین هماهنگی و همبستگی های اقتصادی و اجتماعی هوندان خانواده، دودمان، دهِ شهر، کشور و با آرزو و هدفِ همبستگی همگانی و جهانی مردمان کوشش به سوی اشویی و اشایی و رسایی بنیان گزاری شده اند.ردِ پا و بَر و برآیند آن هدف ها را نیز در برجای مانده های گوناگونی که از سر بلندی و سرفرازی های زمان هایِ همدلی و همداستانی و با هم بودنمان داستان ها دارند به آسانی می توانیم بیابیم، ببینیم و بدانیم.


3. خاستگاههای سیاسی:

زمینه های سیاسی نیز پایه و هدفِ همدل و همدست و هم آوا و همنوا و هماهنگ کردن مردم را داشته و دارند و برای پاسداری از آب و خاک و خانه و کاشانه و آشتیانه و کشور خود و یا یک ایدیولوژی و فلسفه استوار بسیار ثمر بخش بوده و هستند. برای آنانی که خواستار همدل و همدست شدن مردمان در راه رسیدن به هدفی همسان و همسو می باشد.

اکنون اگر نگاهی به هر یک از این پایه ها و زمینه های فرهنگی، باوری، اجتماعی و سیاسی بیندازیم به خوبی در می یابیم که فرهنگ پر بار و بر پایه راستی، درستی، اندیشه، گفتار، کردار نیکی که خواستار شادی و شادمانی و بهروزی و خوش سرانجامی برای موجود است.

چه به جا و درست، زمینه ساز و انگیزه ی برگزاری این همه جشن و سرور و شادمانی بوده است.جشن هایی که با برگزاری آنها، تن و جان و روان خود را سرزنده و شاد می سازیم و با یاری آنها می آموزیم که با در کنار دیگران بودن و با همیاری و همکاری یکدیگر بسیار آسان تر می توانیم کارهای خود و جهان را به سامان برسانیم.

[باستان شناس]

فرهنگ پر بار و کهن پشته ی یران که بر بنیان های راستی و اشا استوار است و شادی و شادمانی و آبادی و آبادسازی را آموزش می دهد، زمینه ساز جشن هایی است که با شمارش سرانگشتی به آنها نگاهی می اندازیم.


1. جشن روز فروردین از ماه فروردین یا فروردین گان به درازای 5 روز.
2. اردیبهشتگان ( اردیبهشت روز از اردیبهشت ماه)
3. جشن میانه بهار یا گاهان بار یکم – میدیو زَرِم گاه.
4. جشن خرداد یا خردادگان.
5. جشن نیلوفر در خورداد روز از تیر ماه.

6. جشن میانه تابستان که از خور روز از تیر ماه آغاز می شود

و " میدیو شیم گاه" نام دارد. (میدیو = میانه و شیم = تابستان)

7. تیرگان یا جشن تیر. از تیر روز تا "باد " روز

8. امردادگان، جشن امرداد،امرداد روز از امرداد ماه

9. شهریورگان، شهریور روز از شهریور ماه

10. جشن پایان تابستان ( گاهان بار سوم = پیتی شه یا گاه)

11. مهرگان و جشن برابر روز و شب در پائیز.

12. جشن آغاز سرما ( گاهان بار چهارم – ایاسَر ِم گاه)

گاهان بار دوم، مدیوشهیم(شِیم) گاه، جشن میانه یا نیمه تابستانی

جشن میانه تابستان یا گاهان بار دوم = مدیوشهیم گاه که میدیو= میانه و شهیم برابر با تابستان است و در خور گفتن است که جشن نیمه تابستانی ما ایرانیان درست دو روز پس از جشن نیمه تابستانی سوئدی ها برگزار می شود.

گاهان بار دوم یا جشن نیمه تابستانی را در ۵ روز و یا گاهان خوانی و شادی و شادمانی و همدلی و هم سخنی و پرداختی به آموزش های نیک بر می گزارند.سوئدی ها دارای جشن هایی همانندی با ما ایرانیان هستند که از میان است روز برابری شب و روز در بهار (نوروز ما) . همچنین در پائیز (مهرگان) و نیز جشن نیمه تابستانی و جشن نیمه زمستانی (که یلدای ما باشد).


تیر و باد

تیر و باد، هفت رشته ی نازک نخی و ابریشمین رنگارنگ و به رنگ های زرین سمین (طلایی و نفره ای) است که به هم تابیده شده اند و با وزش باد گویی به پرواز در می آیند.

" تیر وباد " را پیر و جوان به مچ دست می بندند و یا از کوشه ی رخت خود می آویزند و در درازای ده روز جشن همراه خود دارند. در روز دهم به بالای بام ها یا بلندی ها رفته و آنرا به یاد تیری که آرش کمانگیر پهلوان میهن پرست رها کرد، به باد می سپارند. از آن جا که روز دهم جشن روز "باد" از ماه تیر است و به همین انگیزه نیز آن رشته ها را " تیر و باد" گویند.

در هنگامه ی برگزاری تیرگان رسم چنین بوده است که به نام و انگیزه ی جشن، برای نو عروسان و تازه دامادان پیش کش می فرستند. به همراه پیش کش ها، کله قندی را نیز در پوشش سبز رنگی می پوشانند و با "تیر و باد" آرایشش می دهند و به خانه نوعروس ها و یا تازه دامادان می فرستند خود نگارنده چه بسیار خنچه های پیش کشی را دیده ام که به همراه پیش کش ها، کله قندِ زر ورق پیچیده ای را در خود جای داده بودند و بر سر و شانه ی خنچه بَر ها و با شادی و همهمه ی بینندگان همشهری به سوی خانه ی نو عروسان و تازه دامادان فرستاده می شدند.

[باستان شناس]

خوردن گندم و دانه ها و میوه های پخته در تیرگان

چون یکی از انگیزه های برگزاری جشن تیر را رها شدن ایرانیان در تبرستان از محاصره افراسیاب بر می شمارند و باور دارند که در هنگام محاصره مردم، آسیا، در دسترس نداشتند که گندم را آرد کنند پس گندم و دانه های دیگر و میوه ها یی را که هنوز کال و نارس بودند می پختند و می خوردند.

بنا بر همین انگیزه نیز، در هنگام برگزاری تیرگان، دانه ها و میوه ها را می پزند و می خورند.

از دیگر خوردنی های این روز سیُرک است که از آرد هقت دانه بهم آمیخته و سرخ شده تهیه می شود.

در روزها و شب های برگزاری تیرگان مردم گرد هم می آیند و به گفتن داستانهای کهن به ویژه داستان آرش می پردازند.گاتها را می خوانند و از بنیادهای فرهنگی ایران باستان آگاهی می یابند. شب های شعر و داستان برگزار می کنند. و با انجام بازی های گوناگون می پردازند.


فال کوزه

"فال کوزه" گرفتن یا "چک ودوله"، رسمی ست که همانندش را ارامنه نیز دارند و به آن "بولونی" می گویند این چنین برگزار می شود.در نیمه ی پایانی روزِ نهم تیر ماه که "ماه" روز نام دارد و روزِ نَبـُر و همچنین روز دویم از گاهان بار دوم (یا همان میدیو شیم گاه) و یک روز پیش از تیر روز باشد رسم چنین است که دوشیزه نوجوانی کوزه ای که درونش پیدا نیست و تا اندازه ای آب در آن هست را در دست گرفته به نزد این و آن می رود تا هر یک از باشندگان (حاضران)، بر پایه ی آرزو و خواستی که دارند، چیزی را به نشانه ی از خود در آن کوزه بیندازند.

پس از اینکه همگی، نشانه هایشان را در کوزه انداختند، آن را با پارچه ای سبز رنگ می پوشانند، آیینه ای بر رویش می نهند و در زیر درخت مورد می گذارندش تا شامگاه روز دیگر که همان تیر روز از ماه تیر (دهم تیر ماه) باشد، در آن هنگام، همان دوشیزه که به گرمابه رفته و خود را پاکیزه ساخته است. کُشتی نو می کند، به جایی که همه گرد آمده اند و چشم به راهِ او هستند می آید و کوزه را پیش آورده دست در کوزه می کند و نشانه ها را یک به یم از درونِ کوزه در می آورد

.هم زمان با هر باری که دوشیزه نوجوان دست به درون کوزه می برد و نشانه ای را بیرون می آورد، خود آن دوشیزه یا یکی از یاران و پیرامونیانش سرود یا شعری را می خوانند که آن سرود پاسخ داده شده به خواست و آرزویِ آرزو کننده ای که نشانه اش از درون کوزه بیرون آمده است می باشد. این بازی و سرگرمی بسیار پر هواخواه بسته به شمار کسانی که در آن جا هستند گاه تا ساعت ها دنبال می شود.


جشن نیلوفرروز برگزاری جشن نیلوفر را خورداد روز از تیر ماه، که روز سوم در سال شمار تازه باشد دانسته اند. ابو ریحان از آن به نام جشنی تازه نام برده است


.از برگزاری این جشن آگاهی فراوانی در دست نیست و از روی نوشته ها بر می آید که ۵ روز پیش از گاهان بار دوم یا جشن نیمه تابستانی ایرانی و ۷ روز پیش از تیر روز، جشن تیر، و یا تیرگان برگزار می شده است.ابن خلف تبریزی در برهان قاطع روز برگزاری این جشن را هفتم و یا هشتم امارددماه بر می شمارد.از نکته های درخور نگرش در باره ی این جشن، هم زمان و هم روز شدنش با جشن نیمه تابستانی سوئدی ها می باشد که می تواند مانند جشن های دیگری همچون جشن های نیمه بهاری، تابستانی، زمستانی و ...، از نزدیکی های فرهنگی مردمان این سوی جهان و آن سویش سخن به میان آورد.یاد آوری روزهای ِ ویژه تیـرماهتیـرماه 3743 زرتشتی۱


. تیرگان:


تیر روز از تیر ماه، جشن تیر، این روز برابر است با روز۱۰تیر ماه (در سال شمارکهن ۱٣تیر ماه). تیر روز برابر است با روز 30 جون۲. گاهان بار دویم: چهره میدیوشم گاه، که پنج روز و روزهای "خور" و "ماه" و "تیر" و "گوش" و "دی به مهر" روز می باشند و از ۱۲ـ ۸ تیر ماه برگزار می شود.


٣. دیدار پیر نارستانه : زرتشتیان روزهای۶ ـ ۱ تیر ماه، به دیدار پیر نارستانه یا پیر نارک می روند. این روز ها روزهای: "شهريور"، "سپندارمز"، "خورداد"، "امرداد"، "دی به آذر"و " به آذر" هستند.4. روز های نبر: روز ٩ تیر ماه، "ماه" روز، برابر با ۲٩ جون، روز ۱۱تیرماه، "گوش" روز، برابر با ۱ جولای، روز۱۸تیرماه، "رام" روز، برابر با ۸ جولای، روز۲٩تیرماه، "وهمن" روز، برابر با ۱٩ جولای.


روز های نَبُــــر:

ایرانیان در روزهای: "ماه"، "گوش"، "رام" و "وهمن" یا بهمن گوشت نمی خورند.این روزها در تیر ماه بدینگونه اند:روز ٩ تیر ماه، "ماه" روز، برابر با ۲٩ جونروز ۱۱تیرماه، "گوش" روز، برابر با ۱ جولایروز۱۸تیرماه، "رام" روز، برابر با ۸ جولایروز۲٩تیرماه، "وهمن" روز، برابر با ۱٩ جولای