نارون1
2nd March 2012, 07:16 PM
گفتگو با دکتر غلامحسین معتمدی ( روانپزشک )
به طور معمول و به خصوص در سال های اخیر که ایران یکی از عمده ترین مصرف کنندگان لوازم آرایش در خاورمیانه بوده است، به نظر می رسد ارائه گزارش های به خصوص دولتی در این باره با نگرانی و دادن هشدارهایی در مورد استفاده از لوازم آرایش همراه است.
آیا این نگرانی ها به جا و طبیعی است یا در جایی مثل ایران که به نظر می رسد به خصوص در میان افراد دولتی آراستگی با اندکی تقبیح همراه است، چنین مواردی از نگرانی به چشم می خورد؟
نگرانی در مورد استفاده از لوازم آرایش در کشورهای مختلف و در فرهنگ های مختلف دلایل متفاوتی دارد. در کشورهای غربی یا کشوری مثل آمریکا نگرانی ها در این مورد بیشتر معطوف به سلامتی محصولات آرایشی است، زیرا مثلاًFDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) که مسئول تایید سلامت همه داروها و غذاهاست، کنترلی بر ترکیبات آرایشی و لوازم آرایش ندارد واین مهم بر عهده خود کمپانی گذارده شده است.
در این موارد کمپانی راجع به ایمنی محصولش مسئول است و اگر مشکلی به وجود بیاید، باید پاسخگو باشد اما در هر حال نظارت مستقیم بهداشتی از سوی دولت روی آن وجود ندارد، پس این یک جنبه نگران کننده ماجرا است. جنبه های نگران کننده دیگری که ممکن است وجود داشته باشد بابت استفاده بیش از حد یا انواع خاصی از آرایش است که شاید بتوان آن ها را به برخی از اختلالات نسبت داد.
گاهی اوقات هم نگرانی های فرهنگی وجود دارد که در جایی مانند کشور ما وقتی در مورد این نگرانی های فرهنگی کنکاش می کنیم، در می یابیم که چندان مبنایی ندارند و این نگرانی تنها از بدفهمی ناشی شده است.
با این وجود به طور خاص در جامعه ما که یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان لوازم آرایش هستیم، هیچ محلی برای نگران بودن در مورد ظاهربینی، کمبود اعتماد به نفس یا مواردی اینچنینی وجود ندارد؟
خیر، اصولا اگر به علل به وجود آمدن لوازم آرایش بپردازیم و تاثیراین لوازم بر افراد را بررسی کنیم، متوجه می شویم که این تاثیر بر ظاهر آنان و بر روی احساسی که در مورد خودشان دارند و بر رفتار و ارتباط آن ها با دیگران مثبت است و این موضوع اساسا موضوع نگران کننده ای نیست. تحقیقات زیادی هم که انجام شده است نشان می دهد که آرایش تاثیرات مثبتی بر روی افراد دارد.
با این وجود استفاده زیاد زنان ایرانی از لوازم آرایش در مقایسه با دیگر نقاط دنیا از کجا ناشی می شود؟
ظاهرانسان که شامل تمام تجلِیّات آن مانند صورت ، بدن ، لباس ، نحوه ی ایستادن یا راه رفتن و ... است، نقش مهمی در ارتباطات بین انسانی دارد و وجه با اهمیّتی از ارتباطات غیر کلامی را در بر می گیرد. ظاهری که افراد دارند و یا دوست دارند که داشته باشند، در حقیقت منبع اطلاعات مهمی در مورد این افراد است. ظاهر نشان دهنده جنسیت، طبقه ،نقش اجتماعی و تعلقات گروهی افراد است.
بنابراین افراد همیشه سعی می کنند ظاهر خود را به صورتی که فکر می کنند باید باشد و مطلوب است، یا به نوعی که مورد پسند دیگران است، بیارایند. اساسا در مورد ظاهر افراد دو عامل تاًثیر گذارند یکی نگرش آن ها در مورد خودشان و دیگری نگاهی که دیگران به آنها دارند. پس ظاهر از این جهت بسیار مهم است و حتی منبع اطلاعاتی ذیقیمتی در مورد درونیات افراد نیز محسوب می شود. نوع نگرش به روابط و خیلی از موضوعات دیگر را هم در این ظاهر می توان دید. پس در باب ظاهر تنها بحث لوازم آرایش مطرح نیست و مثلاً در لباس هم خود را نشان می دهد.
در ایران اگر مصرف لوازم آرایش بیشتر از دیگر نقاط دیده می شود، شاید واکنشی است به این امر که در این جا به علت حجاب فرم مو اهمیت زیادی ندارد، یا در مورد لباس به خاطر شکل خاص، مجالی برای اعمال سلیقه باقی نمی ماند، هر چند به شیوه های مختلف سازگاری شکل می گیرد. لذا از ظاهر چیزی که برای خانم ها برای اعمال سلیقه باقی می ماند صورت و استفاده از لوازم آرایش است.
اساسا لوازم آرایش چه تاثیری بر افراد دارد که این گونه مورد اقبال عمومی است؟
در مورد استفاده از لوازم آرایش که اساسا جنبه دستکاری کننده (manipulative) دارند، همیشه دو وجه دیده می شود:
یک وجه استتاری و یک وجه فریبندگی یا اغوایی که این دو با هم درکارند. در وجه استتاری، ضعف های صورت افراد با لوازم آرایش پوشانده می شود، این امردر جامعه مدرن که در آن مساله سن و سال بیش از گذشته اهمیت دارد، موضوع مهمی قلمداد می شود. در فرهنگ جهانی کنونی دو چیز مورد ستایش است: «زیبایی و جوانی».
جوان نمایی ، جوان انگاری و جوان پنداری در سراسر دنیا گسترش یافته و حتی مدل های آن هم در حال یکسان شدن است. نباید غافل ماند که این همه تاًکید بر جوانی و زیبایی احساس ایمنی کاذب در برابر مرگ را نیز که در دوران ما شدت یافته است دامن می زند.
نکته دیگری که در تمام جوامع دیده می شود غلبه ی وجه دیداری و تصویری بر جنبه مفهومی جهان و پدیده هاست. در دنیای کنونی، تصویر همه جا را تسخیر کرده است در حالی که مثلاً در سه قرن پیش مفهوم ارجحیت داشت . امروزه ما شاهد دگردیسی جهان مفهومی به جهان تصویری هستیم . لذا هنگامی که انسان و جهان او در تصویر غرق می شوند، صورت ظاهر افراد اهمیتی بیش از اندازه می یابد. استفاده از لوازم آرایش به صورتی که امروزه دیده می شود محصول دنیای مدرن است.
در ظهوراین گرایش در آستانه ی قرن بیستم سه عامل موثر بوده است: یکی عکاسی ازچهره که با آرایش همراه شده بود . دیگری که موضوع جالبی است، رواج استفاده از آینه در خانه هاست که پیش از آن سابقه نداشت. در حقیقت از اوایل قرن بیستم افراد می توانند این همه تصویر خود را ببینند. از همه مهم تر، در تاریخچه لوازم آرایش ظهور سینما است.
از وقتی که هنرپیشه ها از صحنه ی تئاتر به صفحه سینما آمدند، آرایش اجتناب ناپذیر شد، زیرا تصاویرفیلم ها در ابتدا به وضوح امروز نبود و ضرورت داشت که تماشاچیان ردیف های عقب تر، تصاویر را واضح تر ببینند و اجزای صورت پررنگ تر و متمایزتر شوند.
اساسا نخستین پایه صنعت لوازم آرایش _که امروز صنعتی با سالانه 40 میلیارد دلار گردش مالی است_، با سینما و در سینما به وجود آمد. لوازم آرایش برای اولین بار برای هنرپیشه های زن ابداع و بعد گسترش داده شد. به هر حال باید بدانیم که در جوامع انسانی هر پدیده ای بر اساس کارکردی به وجود آمده است، هرچند ممکن است این کارکرد بعدا تحریف و یا به مسیرهای دیگری هدایت شود.
به طور معمول و به خصوص در سال های اخیر که ایران یکی از عمده ترین مصرف کنندگان لوازم آرایش در خاورمیانه بوده است، به نظر می رسد ارائه گزارش های به خصوص دولتی در این باره با نگرانی و دادن هشدارهایی در مورد استفاده از لوازم آرایش همراه است.
آیا این نگرانی ها به جا و طبیعی است یا در جایی مثل ایران که به نظر می رسد به خصوص در میان افراد دولتی آراستگی با اندکی تقبیح همراه است، چنین مواردی از نگرانی به چشم می خورد؟
نگرانی در مورد استفاده از لوازم آرایش در کشورهای مختلف و در فرهنگ های مختلف دلایل متفاوتی دارد. در کشورهای غربی یا کشوری مثل آمریکا نگرانی ها در این مورد بیشتر معطوف به سلامتی محصولات آرایشی است، زیرا مثلاًFDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) که مسئول تایید سلامت همه داروها و غذاهاست، کنترلی بر ترکیبات آرایشی و لوازم آرایش ندارد واین مهم بر عهده خود کمپانی گذارده شده است.
در این موارد کمپانی راجع به ایمنی محصولش مسئول است و اگر مشکلی به وجود بیاید، باید پاسخگو باشد اما در هر حال نظارت مستقیم بهداشتی از سوی دولت روی آن وجود ندارد، پس این یک جنبه نگران کننده ماجرا است. جنبه های نگران کننده دیگری که ممکن است وجود داشته باشد بابت استفاده بیش از حد یا انواع خاصی از آرایش است که شاید بتوان آن ها را به برخی از اختلالات نسبت داد.
گاهی اوقات هم نگرانی های فرهنگی وجود دارد که در جایی مانند کشور ما وقتی در مورد این نگرانی های فرهنگی کنکاش می کنیم، در می یابیم که چندان مبنایی ندارند و این نگرانی تنها از بدفهمی ناشی شده است.
با این وجود به طور خاص در جامعه ما که یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان لوازم آرایش هستیم، هیچ محلی برای نگران بودن در مورد ظاهربینی، کمبود اعتماد به نفس یا مواردی اینچنینی وجود ندارد؟
خیر، اصولا اگر به علل به وجود آمدن لوازم آرایش بپردازیم و تاثیراین لوازم بر افراد را بررسی کنیم، متوجه می شویم که این تاثیر بر ظاهر آنان و بر روی احساسی که در مورد خودشان دارند و بر رفتار و ارتباط آن ها با دیگران مثبت است و این موضوع اساسا موضوع نگران کننده ای نیست. تحقیقات زیادی هم که انجام شده است نشان می دهد که آرایش تاثیرات مثبتی بر روی افراد دارد.
با این وجود استفاده زیاد زنان ایرانی از لوازم آرایش در مقایسه با دیگر نقاط دنیا از کجا ناشی می شود؟
ظاهرانسان که شامل تمام تجلِیّات آن مانند صورت ، بدن ، لباس ، نحوه ی ایستادن یا راه رفتن و ... است، نقش مهمی در ارتباطات بین انسانی دارد و وجه با اهمیّتی از ارتباطات غیر کلامی را در بر می گیرد. ظاهری که افراد دارند و یا دوست دارند که داشته باشند، در حقیقت منبع اطلاعات مهمی در مورد این افراد است. ظاهر نشان دهنده جنسیت، طبقه ،نقش اجتماعی و تعلقات گروهی افراد است.
بنابراین افراد همیشه سعی می کنند ظاهر خود را به صورتی که فکر می کنند باید باشد و مطلوب است، یا به نوعی که مورد پسند دیگران است، بیارایند. اساسا در مورد ظاهر افراد دو عامل تاًثیر گذارند یکی نگرش آن ها در مورد خودشان و دیگری نگاهی که دیگران به آنها دارند. پس ظاهر از این جهت بسیار مهم است و حتی منبع اطلاعاتی ذیقیمتی در مورد درونیات افراد نیز محسوب می شود. نوع نگرش به روابط و خیلی از موضوعات دیگر را هم در این ظاهر می توان دید. پس در باب ظاهر تنها بحث لوازم آرایش مطرح نیست و مثلاً در لباس هم خود را نشان می دهد.
در ایران اگر مصرف لوازم آرایش بیشتر از دیگر نقاط دیده می شود، شاید واکنشی است به این امر که در این جا به علت حجاب فرم مو اهمیت زیادی ندارد، یا در مورد لباس به خاطر شکل خاص، مجالی برای اعمال سلیقه باقی نمی ماند، هر چند به شیوه های مختلف سازگاری شکل می گیرد. لذا از ظاهر چیزی که برای خانم ها برای اعمال سلیقه باقی می ماند صورت و استفاده از لوازم آرایش است.
اساسا لوازم آرایش چه تاثیری بر افراد دارد که این گونه مورد اقبال عمومی است؟
در مورد استفاده از لوازم آرایش که اساسا جنبه دستکاری کننده (manipulative) دارند، همیشه دو وجه دیده می شود:
یک وجه استتاری و یک وجه فریبندگی یا اغوایی که این دو با هم درکارند. در وجه استتاری، ضعف های صورت افراد با لوازم آرایش پوشانده می شود، این امردر جامعه مدرن که در آن مساله سن و سال بیش از گذشته اهمیت دارد، موضوع مهمی قلمداد می شود. در فرهنگ جهانی کنونی دو چیز مورد ستایش است: «زیبایی و جوانی».
جوان نمایی ، جوان انگاری و جوان پنداری در سراسر دنیا گسترش یافته و حتی مدل های آن هم در حال یکسان شدن است. نباید غافل ماند که این همه تاًکید بر جوانی و زیبایی احساس ایمنی کاذب در برابر مرگ را نیز که در دوران ما شدت یافته است دامن می زند.
نکته دیگری که در تمام جوامع دیده می شود غلبه ی وجه دیداری و تصویری بر جنبه مفهومی جهان و پدیده هاست. در دنیای کنونی، تصویر همه جا را تسخیر کرده است در حالی که مثلاً در سه قرن پیش مفهوم ارجحیت داشت . امروزه ما شاهد دگردیسی جهان مفهومی به جهان تصویری هستیم . لذا هنگامی که انسان و جهان او در تصویر غرق می شوند، صورت ظاهر افراد اهمیتی بیش از اندازه می یابد. استفاده از لوازم آرایش به صورتی که امروزه دیده می شود محصول دنیای مدرن است.
در ظهوراین گرایش در آستانه ی قرن بیستم سه عامل موثر بوده است: یکی عکاسی ازچهره که با آرایش همراه شده بود . دیگری که موضوع جالبی است، رواج استفاده از آینه در خانه هاست که پیش از آن سابقه نداشت. در حقیقت از اوایل قرن بیستم افراد می توانند این همه تصویر خود را ببینند. از همه مهم تر، در تاریخچه لوازم آرایش ظهور سینما است.
از وقتی که هنرپیشه ها از صحنه ی تئاتر به صفحه سینما آمدند، آرایش اجتناب ناپذیر شد، زیرا تصاویرفیلم ها در ابتدا به وضوح امروز نبود و ضرورت داشت که تماشاچیان ردیف های عقب تر، تصاویر را واضح تر ببینند و اجزای صورت پررنگ تر و متمایزتر شوند.
اساسا نخستین پایه صنعت لوازم آرایش _که امروز صنعتی با سالانه 40 میلیارد دلار گردش مالی است_، با سینما و در سینما به وجود آمد. لوازم آرایش برای اولین بار برای هنرپیشه های زن ابداع و بعد گسترش داده شد. به هر حال باید بدانیم که در جوامع انسانی هر پدیده ای بر اساس کارکردی به وجود آمده است، هرچند ممکن است این کارکرد بعدا تحریف و یا به مسیرهای دیگری هدایت شود.