h.jabbari
28th February 2012, 08:48 AM
اين مقاله قصد ندارد كه در مورد تبعات مثبت يا منفي كاهش نرخ بهره ، در سيستم بانكي ايران صحبت كرده و يا بانك هايخصوصي را متهم به دريافت بهره بيشتر از مشتريان بكند ليكن قصد دارد به اختصار به كاربرد متفاوت فرمول هاي اقساط تسهيلات پرداختي در بانك هاي دولتي و خصوصي بپردازد تا متقاضيان تسهيلات ، با اطلاعات و آگاهي بيشتري نسبت به دريافت تسهيلات اقدام كنند . در ابتدا به معرفي دو فرمول براي محاسبه اقساط تسهيلات مي‌‌پردازيم : فرمولي در سيستم بانكي ايران رايج است كه به فرمول بانكي يا فرمول راس گيري يا فرمول غير ربوي معروف شده است . روش محاسبه اقساط ماهيانه در فرمول بانكي به صورت زير است :
A = مبلغ تسهيلات
n = تعداد اقساط ( تعداد ماه )
K = نرخ بهره ساليانه بدون درصد
PMT = مبلغ هر قسط
در مباحث علم مديريت مالي فرمول ديگري براي محاسبه مبلغ تسهيلات وجود دارد كه در اغلب نقاط دنيا رايج و متداول است . از اين رو مي‌توان آن را فرمول جهاني محاسبه اقساط ناميد . روش محاسبه اقساط ماهيانه در اين فرمول به صورت زير است :
اسامي متغيرها عيناً شبيه اسامي متغيرهاي فرمول بانكي است . با توجه به اينكه در فرمول بانكي ، به بهره پول ، بهر‌ه‌اي تعلق نمي گيرد ، مبلغ هر قسط تسهيلاتي دريافتي كمتر از مبلغ هر قسط در فرمول جهاني است . به عبارتي فرمول جهاني ، بهره مركب را محاسبه مي‌كند و از اين رو مبلغ هر قسط آن بيشتر است. به همين دليل منتقدان ، فرمول جهاني محاسبه اقساط را ، غير اسلامي و ربوي مي‌دانند و بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران استفاده از اين فرمول را در سيستم بانكي كشور ( چه دولتي و چه خصوصي ) ممنوع كرده است . ليكن باتوجه به سياست هاي اقتصادي دولت جديد براي كاهش نرخ بهره بانكي ، بانك‌هاي خصوصي ، به رغم مخالفت بانك مركزي ، فرمول جهاني را جايگزين فرمول بانكي كرده‌اند تا از اثرات واقعي كاهش نرخ بهره ايجاد مصونيت كنند . به بياني ساده‌تر ، بانك‌هاي خصوصي بيش از آنكه نرخ بهره را كاهش دهند ، روش محاسبه اعطاي تسهيلات را تغيير داده‌اند . براي مثال در حال حاضر ، در بخش تسهيلات مسكن ، بانك هاي خصوصي با نرخ بهره 17 درصد و با استفاده از فرمول جهاني ، مبلغ اقساط را محاسبه مي‌كنند كه برابر با حداقل 5/21 درصد در فرمول بانكي است . بنابراين با مبنا قراردادن فرمول بانكي ، مي‌توان گفت كه نرخ بهره تسهيلات مسكن ، در بانك‌هاي خصوصي 5/21 درصد است و نه 17 درصد . ( البته بدون در نظر گرفتن هزينه هاي كارمزد ، بيمه و .... ) اين وضعيت در ساير تسهيلات ارائه شده از سوي بانك‌هاي خصوصي نيز صادق است . بانك هاي دولتي همچنان در راستاي سياست‌هاي بانك مركزي ، با استفاده از فرمول بانكي ، اقساط تسهيلات پرداختي را محاسبه مي‌كنند . در جدول زير با ارائه يك مثال و با استفاده از فرمول بانكي و جهاني مبلغ اقساط در هر دو روش محاسبه شده است : حال اگر يك فرد ، تسهيلاتي را با شرايط جدول اطلاعات مربوط به تسهيلات مبلغ اقساط ماهيانه در هر دو روش تسهيلات دريافتي 000/000/100 فرمول بانكي فرمول جهاني نرخ بهره 17 درصد 1547569 1737977 ريال دوره باز پرداخت 120 ماه فوق ، از بانك دولتي دريافت كند ، ماهانه مبلغ 1547569 ريال پرداخت خواهد كرد و اگر از طريق بانك‌هاي خصوصي و حتي موسسات اعتباري ، نسبت به اخذ تسهيلات با همان شرايط اقدام كند ، ماهانه 1737977 ريال پرداخت خواهد كرد . به اين ترتيب درست است كه هر دو بانك ، نرخ بهره 17 درصد را اعمال مي‌كنند ولي تفاوت در فرمول به كار گرفته شده ، نتايج متفاوتي را ارائه مي‌كند كه بايستي متقاضيان بدان توجه داشته باشند . مقايسه دقيق اين دو فرمول و تشريح برخي از معايب اساسي فرمول بانكي ، نيازمند مقاله‌اي تفصيلي است و در اين مجال صحبت از آن مقدور نيست . در هر حال انتظار مي‌رود كه بانك مركزي با كار كارشناسي و با اتخاذ سياستي واحد در جهت نهادينه كردن يكي از دو فرمول فوق ( كه نگارنده با توجه به مطالعه در زمينه هر دو فرمول ، فرمول جهاني را پيشنهاد مي‌كند ) ، از دو گانگي محاسبات در كل سيستم بانكي كشور جلوگيري كرده تا همه بانك‌ها چه خصوصي و چه دولتي بر اساس فرمولي واحد عمل كنند و موجبات سر در گمي مشتريان را فراهم نكنند . مشتريان نيز مي‌توانند با بررسي و به كارگيري دو فرمول اخير و با محاسبه ميزان اقساط در هر دو روش ، با آگاهي بيشتري نسبت به اخذ تسهيلات از بانك‌هاي دولتي يا خصوصي اقدام كنند .
منبع :
-
مولف - مترجم:
افشين فتح اللهي
A = مبلغ تسهيلات
n = تعداد اقساط ( تعداد ماه )
K = نرخ بهره ساليانه بدون درصد
PMT = مبلغ هر قسط
در مباحث علم مديريت مالي فرمول ديگري براي محاسبه مبلغ تسهيلات وجود دارد كه در اغلب نقاط دنيا رايج و متداول است . از اين رو مي‌توان آن را فرمول جهاني محاسبه اقساط ناميد . روش محاسبه اقساط ماهيانه در اين فرمول به صورت زير است :
اسامي متغيرها عيناً شبيه اسامي متغيرهاي فرمول بانكي است . با توجه به اينكه در فرمول بانكي ، به بهره پول ، بهر‌ه‌اي تعلق نمي گيرد ، مبلغ هر قسط تسهيلاتي دريافتي كمتر از مبلغ هر قسط در فرمول جهاني است . به عبارتي فرمول جهاني ، بهره مركب را محاسبه مي‌كند و از اين رو مبلغ هر قسط آن بيشتر است. به همين دليل منتقدان ، فرمول جهاني محاسبه اقساط را ، غير اسلامي و ربوي مي‌دانند و بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران استفاده از اين فرمول را در سيستم بانكي كشور ( چه دولتي و چه خصوصي ) ممنوع كرده است . ليكن باتوجه به سياست هاي اقتصادي دولت جديد براي كاهش نرخ بهره بانكي ، بانك‌هاي خصوصي ، به رغم مخالفت بانك مركزي ، فرمول جهاني را جايگزين فرمول بانكي كرده‌اند تا از اثرات واقعي كاهش نرخ بهره ايجاد مصونيت كنند . به بياني ساده‌تر ، بانك‌هاي خصوصي بيش از آنكه نرخ بهره را كاهش دهند ، روش محاسبه اعطاي تسهيلات را تغيير داده‌اند . براي مثال در حال حاضر ، در بخش تسهيلات مسكن ، بانك هاي خصوصي با نرخ بهره 17 درصد و با استفاده از فرمول جهاني ، مبلغ اقساط را محاسبه مي‌كنند كه برابر با حداقل 5/21 درصد در فرمول بانكي است . بنابراين با مبنا قراردادن فرمول بانكي ، مي‌توان گفت كه نرخ بهره تسهيلات مسكن ، در بانك‌هاي خصوصي 5/21 درصد است و نه 17 درصد . ( البته بدون در نظر گرفتن هزينه هاي كارمزد ، بيمه و .... ) اين وضعيت در ساير تسهيلات ارائه شده از سوي بانك‌هاي خصوصي نيز صادق است . بانك هاي دولتي همچنان در راستاي سياست‌هاي بانك مركزي ، با استفاده از فرمول بانكي ، اقساط تسهيلات پرداختي را محاسبه مي‌كنند . در جدول زير با ارائه يك مثال و با استفاده از فرمول بانكي و جهاني مبلغ اقساط در هر دو روش محاسبه شده است : حال اگر يك فرد ، تسهيلاتي را با شرايط جدول اطلاعات مربوط به تسهيلات مبلغ اقساط ماهيانه در هر دو روش تسهيلات دريافتي 000/000/100 فرمول بانكي فرمول جهاني نرخ بهره 17 درصد 1547569 1737977 ريال دوره باز پرداخت 120 ماه فوق ، از بانك دولتي دريافت كند ، ماهانه مبلغ 1547569 ريال پرداخت خواهد كرد و اگر از طريق بانك‌هاي خصوصي و حتي موسسات اعتباري ، نسبت به اخذ تسهيلات با همان شرايط اقدام كند ، ماهانه 1737977 ريال پرداخت خواهد كرد . به اين ترتيب درست است كه هر دو بانك ، نرخ بهره 17 درصد را اعمال مي‌كنند ولي تفاوت در فرمول به كار گرفته شده ، نتايج متفاوتي را ارائه مي‌كند كه بايستي متقاضيان بدان توجه داشته باشند . مقايسه دقيق اين دو فرمول و تشريح برخي از معايب اساسي فرمول بانكي ، نيازمند مقاله‌اي تفصيلي است و در اين مجال صحبت از آن مقدور نيست . در هر حال انتظار مي‌رود كه بانك مركزي با كار كارشناسي و با اتخاذ سياستي واحد در جهت نهادينه كردن يكي از دو فرمول فوق ( كه نگارنده با توجه به مطالعه در زمينه هر دو فرمول ، فرمول جهاني را پيشنهاد مي‌كند ) ، از دو گانگي محاسبات در كل سيستم بانكي كشور جلوگيري كرده تا همه بانك‌ها چه خصوصي و چه دولتي بر اساس فرمولي واحد عمل كنند و موجبات سر در گمي مشتريان را فراهم نكنند . مشتريان نيز مي‌توانند با بررسي و به كارگيري دو فرمول اخير و با محاسبه ميزان اقساط در هر دو روش ، با آگاهي بيشتري نسبت به اخذ تسهيلات از بانك‌هاي دولتي يا خصوصي اقدام كنند .
منبع :
-
مولف - مترجم:
افشين فتح اللهي