h.jabbari
28th February 2012, 08:20 AM
ماهنامه شبکه - تير ۱۳۸۴ شماره 55
اشاره :
در شماره قبل موضوع پرداخت الكترونيكي را از منظر خريدار كالا بررسي كرديم و ديديم كه <عمليات پرداخت الكترونيكي پول واقعا چگونه اتفاق مي‌افتد؟> در اين مقاله اين موضوع را از منظر فروشنده بررسي خواهيم‌كرد و قصد داريم ببينيم با توجه به مكانيزم عمليات پرداخت الكترونيكي، چگونه مي‌توان يك تجارت الكترونيكي را شروع كرد. شايان توجه است كه توضيحاتي كه در اين مقاله مي‌آيد، موضوع را به طور عمومي بررسي مي‌كند و روش‌هايي كه تشريح مي‌شود در همه‌جاي دنيا به شرط فراهم بودن زيرساخت‌هاي تجارت الكترونيك (مانند شبكه پرداخت آنلاين)، يكسان است. در اين مقاله تنها در چند مورد اشاراتي به وضعيت خاص ايران خواهيم داشت، ولي درباره اينكه با توجه به عدم وجود زيرساخت‌هاي لازم در ايران1 چه راه‌حل‌ها و راهكارهايي وجود دارد، چيزي نخواهيم گفت و اين موضوع را مفصلا در شماره‌هاي آينده بررسي خواهيم كرد.
مقدمه
روشي كه در اينجا به زبان ساده تشريح مي‌شود، اين روزها در كشورهاي مختلف دنيا تحت عنوان B2C رايج است و هركسي كه قصد شروع يك كسب‌وكار آنلاين را دارد، كمابيش همين مراحل را طي مي‌كند. نگاه ما در اينجا بيشتر كسب‌وكارهاي كوچك و متوسط است و وارد رويه پيچيده كسب‌وكار آنلاين سايت‌هاي بزرگ نمي‌شويم. ضمن آن‌كه در اين مقاله تنها مراحل فني و اصلي كار را توضيح مي‌دهيم و به جزئيات و نيز مراحل حقوقي، قضايي و قانوني آن (كه از يك كشور به كشور ديگر متفاوت است) كاري نخواهيم داشت. بنابراين لازم است در شرايط عملي درصورت وجود هرگونه رويه تعريف‌شده، با توجه به سازوكارهاي قانوني عمل كنيد. مراحل كار به اين شرح است:
1- افتتاح يك حساب بانكي با قابليت دريافت الكترونيكي
قدم اول، افتتاح يك حساب جاري اينترنتي يا چنانكه مصطلح است يك Internet Merchant Account است. اين حساب در واقع يك حساب بانكي با قابليت پذيرش پرداخت‌هاي الكترونيكي است. توجه داشته باشيد كه ممكن است يك حساب بانكي، قابليت دريافت پول به صورت الكترونيكي را داشته باشد، اما اينترنتي نباشد. به عبارت ديگر صرف اينكه گفته شود يك حساب بانكي خاص داراي امكانات مبادله الكترونيكي است، به معناي آن نيست كه مي‌توان از طريق آن به خريد و فروش در اينترنت پرداخت.
مشكل مهمي كه در رابطه با حساب جاري اينترنتي وجود دارد اين‌است كه با وجود آسان بودن افتتاح اين نوع حساب درآمريكا و چند كشور صنعتي ديگر دنيا، در ساير كشورها (حتي كشورهايي كه هم‌اكنون عمليات بانكداري و تجارت الكترونيكي در آن‌ها به خوبي جريان دارد) شامل انواع مراحل اداري دست‌وپا گير است. خوشبختانه اين فرآيند در اكثر كشورها درحال آسان شدن است.
البته يك ويژگي كلي بانكداري الكترونيكي آن‌است كه محل اسكان صاحب حساب و بانكي كه اين حساب را باز مي‌كند، لزوما يك كشور نيست. چنانكه برخي بانك‌هاي آمريكايي يا اروپايي امكان افتتاح حساب براي شهروندان اروپايي يا آمريكايي را فراهم مي‌كنند و حتي برخي شعب خارجي اين بانك‌ها جهت افتتاح حساب‌هايي از اين دست براي شهروندان خارجي خدماتي ارائه مي‌دهند اما اين موضوع عموميت ندارد و معمولا بهترين گزينه آن‌است كه يك بانك معتبر محلي بتواند به شبكه تراكنش‌هاي مالي بين‌المللي و اينترنت متصل شود و با ساير بانك‌ها به مبادله اطلاعات الكترونيكي بپردازد.
چه كسي مي تواند يك كسب وكار آنلاين براي خود راه بيندازد؟
بهتر است قبل از اينكه يك كسب‌وكار آنلاين را راه‌اندازي كنيد، شرايط خود را براي ورود به اين عرصه محك بزنيد. در اين زمينه مهمترين سوال اين‌است كه آيا قبلا در رابطه با موضوع كسب‌وكاريكه قصد برپاكردن گونه آنلاين آن را داريد، تجربه‌اي داشته‌ايد يا خير. به عنوانمثال اگر قصد داريد يك كتابفروشي آنلاين را راه‌بيندازيد، آيا اصولا از حرفه كتابفروشي و صنعت توليد و توزيع كتاب (به شيوه سنتي) اطلاعي داريد؟ آيا قبلا در اينعرصه تجربه كاري داشته‌ايد؟ در باره ساير حوزه‌هاي مناسب براي تجارت الكترونيكمانند فروش انواع محصولات فرهنگي و هنري، رسانه‌ها، نيازمندي‌هاي اوليه و روزانهمردم و يا محصولات كامپيوتري مانند نرم‌افزار و سخت‌افزار نيز همين پرسش وجود دارد: آيا در حرفه مورد نظر خود سررشته داريد؟ دقت كنيد كه تجربه نشان داده‌است كساني كهبدون داشتن تجربه و شناخت از رموز، ترفندها و مشكلات يك حرفه خاص، مستقيما بهراه‌اندازي نوع آنلاين آن حرفه مبادرت مي‌كنند، موفقيت اندكي كسب‌مي‌كنند.
2- فراهم كردن يك كارت اعتباري
انجام مرحله قبلي معمولا شامل صدور يك كارت‌اعتباري نيز مي‌شود. درحقيقت همان بانكي كه برايتان يك كارت‌اعتباري بين‌المللي (مانند ويزا يا مستركارت) صادر مي‌كند، مي‌تواند بالقوه ارائه‌كننده سرويس حساب جاري اينترنتي نيز باشد اما لزوما چنين نيست. ضمن اينكه شما مي‌توانيد بدون افتتاح يك حساب جاري اينترنتي و صرفا با استفاده از يك كارت‌اعتباري معمولي، يك تجارت‌الكترونيكي ساده را شروع كنيد. در اين حالت لازم است از خدمات پردازش الكترونيكي كارت‌اعتباري، توسط يك سايت معتبر فعال در اين زمينه استفاده كنيد. اين سايت‌ها در قبال ارائه سرويس <پذيرش كارت‌اعتباري كاربران سايت شما> و انجام مراحل تكميلي تراكنش مالي مربوط به فروش كالا از طريق سايت شما، مبالغي را از كارت اعتباري شما برداشت مي‌كنند و به اين ترتيب شما را از مواجهه مستقيم با رويه افتتاح حساب اينترنتي بي‌نياز مي‌كنند. اين مبالغ ممكن است به صورت دريافت درصدي از هر فروش هر قلم جنس يا براساس يك نرخ ماهيانه يا دوره‌اي و يا با هر فرمول ديگر دريافت شوند اما توجه داشته باشيد كه چنين راهكارهايي همواره مقداري گرانتر از زماني است كه خودتان مستقيما يك حساب جاري اينترنتي باز كنيد.2
3- ملاحظات مربوط به ميزبان سايت
در تجارت آنلاين، قابليت‌هاي ميزبان سايت شما اهميت زيادي دارد. شركت ميزبان سايت شما بايد بتواند شما را در برپاكردن تجارت‌الكترونيكي ياري كند. يك شرط لازم، اما نه كافي، در اين زمينه آن‌است كه ميزبان بايد بتواند از يك يا چند فراهم‌كننده سرويس پرداخت‌الكترونيكي 3 پشتيباني كند. به عنوان مثال ممكن است ميزبان شما اعلام كرده باشد كه از سرويس‌هاي شركت CyberSource يا CyberCash يا ديگر شركت‌هاي خدمات پرداخت الكترونيكي (كه تعداد آن‌ها در اينترنت به صدها مورد مي‌رسد) پشتيباني مي‌كند. ساير پيش‌نياز‌هاي ميزبان سايت عبارتند از: بهره‌مندي ازuptime بالا (زمان سرپا بودن سايت)، پشتيباني فني خوب و 24 ساعته واقعي، استفاده از backbone قوي براي اتصال به اينترنت و آگاهي كارمندان بخش پشتيباني از مسائل و مشكلات روزمره تجارت‌الكترونيك.
درباره كپي رايت چه ميدانيد؟
يكي ازمسائل مهمي كه هنگام شروع هر نوع كسب‌وكار آنلاين بايد آموخت، نحوه مواجهه با قاعده كپي‌رايت است. وقتي يك تجارت الكترونيكي ساده را شروع مي‌كنيد، بايد آگاه باشيد تمام چيزهايي كه با موضوعمحتوا سروكار دارند مشمول اين قاعده هستند، حتي اگر در ايران زندگي مي‌كنيد. نكته مهم اينست كه اينترنت، اينترنت است و فضاي سايبر يك فضاي بين‌المللي است و دست‌كماز لحاظ نظري مشمول قوانين بين‌المللي است. به‌خصوص اگر تمام يا بخشي از امكاناتسايت فروشگاه آنلاين شما روي يك ميزبان خارجي قرارگرفته باشد كه كشور متنوع آنميزبان هم‌اكنون قانون بين‌المللي كپي رايت را به اجرا گذاشته باشد، شما نيز ملزمبه رعايت اين قواعد (دست‌كم تا آنجا كه ممكن است) هستيد. اگر نوع كالايي كه قصدعرضه آن در اينترنت را داريد يك كالايي نرم‌افزاري يا محتواي اطلاعاتي است ( ازقبيل فيلم، كتاب، مجله، اطلاعات علمي، موسيقي و برنامه كامپيوتري)، آشنايي و رعايتقوانين رسمي و عرفي كپي‌رايت، براي تجارت‌الكترونيكي شما الزامي خواهدبود.
4- اخذ يك گواهي ديجيتال گواهي ديجيتال (Digital Certificate) يا آن‌طور كه بيشتر مصطلح است يك گواهي ديجيتال SSL، يك سند الكترونيكي كوچك رمزنگاري شده (حاوي امضاي الكترونيكي صادركننده گواهينامه) مي‌باشد و نشان‌مي‌دهد كه كليه مبادلات الكترونيكي مالي كه از طريق سايت شما انجام مي‌شود، از طريق پروتكل SSL رمزنگاري شده و براي هر دو طرف معامله، يعني شما و خريداران (كاربران) قابل‌اطمينان است. همه فراهم‌كنندگان خدمات پردازش آنلاين مبادلات مالي، از شما (به عنوان فروشنده) يك گواهي ديجيتال معتبر طلب مي‌كنند و برپاكردن يك سايت تجارت الكترونيكي معتبر (حتي در ايران) بدون داشتن گواهي ديجيتال SSL غيرممكن است. خوشبختانه اين كار چه در ايران و چه در ساير نقاط دنيا، به سادگي گرفتن يك Domain است. در ساير كشورها استفاده از خدمات دو شركت معروف بين‌المللي به نام‌هاي VeriSign و Thawte بسيار رايج است.4
5- پيداكردن يك فراهم‌كننده پردازش‌هاي مالي آنلاين
قدم بعدي پيدا كردن يك فراهم‌كننده پردازش‌هاي مالي آنلاين است. چنانكه در مورد شركت ميزباني توضيح داديم، پشتيباني ميزبان از يك يا چند شركت فعال در اين زمينه بسيار راه‌گشاست. اما حتي اگر ميزبان سايت شما صريحا از چنين فراهم‌كنندگان پشتيباني نكرده باشد، اين به معني عدم امكان راه‌اندازي تجارت‌الكترونيك روي سايت شما نيست، اما به هرحال كار دشوار مي‌شود. معمولا با مراجعه به سايت هر يك از اين فراهم‌كنندگان، مي‌توان توضيحات كاملي را درباره مراحل گام به گام استفاده از خدمات آنان پيدا كرد.
اصطلاحTransactionدقيقا به چه معناست؟
در هنگام مطالعه مقالات و مطالبمربوط به تجارت الكترونيك، مدام واژه Transaction (يا فارسي آن تراكنش) تكرارمي‌شود. گاهي از واژه <مبادله> نيز به عنوان معادل اين اصطلاح استفاده مي‌شودكه البته غلط نيست و مفهوم را تاحدودي مي‌رساند، اما بهتر است يك‌بار براي هميشهمعني دقيق اين كلمه را ياد بگيريم. تراكنش دقيقا به معني مجموعه عملياتي است كه فقطوقتي كامل مي‌شود كه تمام اجزاي آن كامل شده باشد. به عبارت ديگر حتي اگر يكي ازعمليات فرعي كامل نشود، كل عمليات باطل خواهد شد. مثلا خريد ساده يك كالا را در يكبقالي در نظر بگيريد. اين فرآيند ساده شامل چند مرحله جزئي است: 1 پرداخت پول ازجانب شما 2 دريافت پول از جانب فروشنده 3 دريافت كالا از سوي شما. اگر به عنوانمثال دو مرحله نخست انجام شود ولي مرحله سوم انجام نشود، كل معامله باطل است. تراكنش به همين معناست. اين اصطلاح از آن رو در تجارت الكترونيك استفاده مي‌شود كهتاكيد شود تا تمامي مراحل جزئي يك معامله الكترونيكي انجام نشود، آن معامله اعتبارينخواهد داشت. معني ديگر اين حرف آن است كه اگر كاربري، پولي از كارت‌اعتباري خودپرداخت كند، اما درست در لحظه‌اي كه قرار است اين پول به حساب الكترونيكي فروشندهواريز شود ناگهان برق قطع شود، و يا در شبكه ارتباطي خللي پيش بيايد، پول وسط راهگم نخواهد شد. در اصل، اين پول مادامي كه تراكنش كامل نشود، واقعا از حساب كاربرخارج نمي شود.
6- توليد يا خريداري يك نرم‌افزار مديريت سبد خريد
مرحله آخر نصب نرم‌افزاري است كه شما را به صورت الكترونيكي به فراهم‌كننده سرويس پرداخت الكترونيكي متصل مي‌كند. اين خانواده از نرم‌افزارها به Shopping Cart Software معروفند. اين نرم افزارها دو كار مهم انجام مي‌دهند: يكي اينكه مراحل گزينش كالا و آن‌چه كه اصطلاحا <پركردن سبد الكترونيكي كالا> ناميد مي‌شود را براي خريدار ممكن مي‌سازند. ديگر اينكه مراحل پاياني يك خريد الكترونيكي را (شامل انتقال الكترونيكي وجه) به انجام مي‌رسانند. در هر دو مورد اين امكان وجود دارد كه شما خودتان يا به كمك يك برنامه‌نويس، نرم‌افزار اين قسمت از سايت را بنويسيد. اما همچنان اين گزينه نيز پيش روي شماست كه از نرم‌افزارهاي آماده‌اي كه براي اين منظور تدارك ديده شده‌اند استفاده كنيد. اما دقت كنيد كه در مورد نوشتن نرم‌افزار براي مرحله پاياني پرداخت، ملاحظات مهمي وجود دارد. ازجمله اينكه اين نرم‌افزار حتما بايد با مكانيزم شركت فراهم‌كننده سرويس پرداخت، سازگار باشد. دوم اينكه ممكن است بانك شما استفاده شما از چنين نرم‌افزاري را نپذيرد. چنانكه در جايي مثل ايران بانك سرويس‌دهنده، از شما مي‌خواهد كه مرحله دوم را به سايت همان بانك واگذاركنيد. در عين حال ممكن است بسياري از كاربران نسبت به امنيت و اعتبار نرم‌افزاري كه خودتان براي انجام مرحله دوم نوشته‌ايد، شك كنند. البته استفاده از گواهي ديجيتال تا حدود زيادي اين نگراني‌ها را برطرف مي‌كند، اما اين موضوع صددرصد نيست. كوشش مي‌كنيم كه در شماره آينده مرحله اخير، يعني فرآيند <پذيرش كارت اعتباري از طريق سايت شما> را به تفصيل بررسي كنيم.
پي‌نوشت:
1- منظور عدم فراهم بودن امكانات لازم در هنگام انتشار اين مقاله است. ممكن است اين مقاله را چند ماه بعد از انتشار آن بخوانيد و تا آن زمان زيرساخت‌هاي لازم براي تجارت الكترونيك در ايران نيز مهيا شده باشد. اميدواريم.
2- البته راهكار اخير با وجود گرانتر بودنش ممكن است براي فروشندگان ايراني كه امكان افتتاح يك Internet Merchant Account ندارند و مي‌خواهند به كاربراني از اقصي نقاط دنيا كالا بفروشند، فعلا راهگشا باشد. مثلا يك ناشر ايراني مي‌تواند از اين روش براي فروش كتاب‌هايش به مشتريان خارجي اقدام كند. اما حتي اين روش نيز از داشتن يك كارت‌اعتباري استاندارد مانند مستركارت يا ويزا بي‌نياز نيست.
3- اين مفهوم را در شماره قبلي ماهنامه شبكه توضيح داديم.
4- درباره روش استفاده از SSL در تجارت‌الكترونيك، در شماره‌هاي آينده صحبت خواهيم كرد.
5- بانك سامان
اشاره :
در شماره قبل موضوع پرداخت الكترونيكي را از منظر خريدار كالا بررسي كرديم و ديديم كه <عمليات پرداخت الكترونيكي پول واقعا چگونه اتفاق مي‌افتد؟> در اين مقاله اين موضوع را از منظر فروشنده بررسي خواهيم‌كرد و قصد داريم ببينيم با توجه به مكانيزم عمليات پرداخت الكترونيكي، چگونه مي‌توان يك تجارت الكترونيكي را شروع كرد. شايان توجه است كه توضيحاتي كه در اين مقاله مي‌آيد، موضوع را به طور عمومي بررسي مي‌كند و روش‌هايي كه تشريح مي‌شود در همه‌جاي دنيا به شرط فراهم بودن زيرساخت‌هاي تجارت الكترونيك (مانند شبكه پرداخت آنلاين)، يكسان است. در اين مقاله تنها در چند مورد اشاراتي به وضعيت خاص ايران خواهيم داشت، ولي درباره اينكه با توجه به عدم وجود زيرساخت‌هاي لازم در ايران1 چه راه‌حل‌ها و راهكارهايي وجود دارد، چيزي نخواهيم گفت و اين موضوع را مفصلا در شماره‌هاي آينده بررسي خواهيم كرد.
مقدمه
روشي كه در اينجا به زبان ساده تشريح مي‌شود، اين روزها در كشورهاي مختلف دنيا تحت عنوان B2C رايج است و هركسي كه قصد شروع يك كسب‌وكار آنلاين را دارد، كمابيش همين مراحل را طي مي‌كند. نگاه ما در اينجا بيشتر كسب‌وكارهاي كوچك و متوسط است و وارد رويه پيچيده كسب‌وكار آنلاين سايت‌هاي بزرگ نمي‌شويم. ضمن آن‌كه در اين مقاله تنها مراحل فني و اصلي كار را توضيح مي‌دهيم و به جزئيات و نيز مراحل حقوقي، قضايي و قانوني آن (كه از يك كشور به كشور ديگر متفاوت است) كاري نخواهيم داشت. بنابراين لازم است در شرايط عملي درصورت وجود هرگونه رويه تعريف‌شده، با توجه به سازوكارهاي قانوني عمل كنيد. مراحل كار به اين شرح است:
1- افتتاح يك حساب بانكي با قابليت دريافت الكترونيكي
قدم اول، افتتاح يك حساب جاري اينترنتي يا چنانكه مصطلح است يك Internet Merchant Account است. اين حساب در واقع يك حساب بانكي با قابليت پذيرش پرداخت‌هاي الكترونيكي است. توجه داشته باشيد كه ممكن است يك حساب بانكي، قابليت دريافت پول به صورت الكترونيكي را داشته باشد، اما اينترنتي نباشد. به عبارت ديگر صرف اينكه گفته شود يك حساب بانكي خاص داراي امكانات مبادله الكترونيكي است، به معناي آن نيست كه مي‌توان از طريق آن به خريد و فروش در اينترنت پرداخت.
مشكل مهمي كه در رابطه با حساب جاري اينترنتي وجود دارد اين‌است كه با وجود آسان بودن افتتاح اين نوع حساب درآمريكا و چند كشور صنعتي ديگر دنيا، در ساير كشورها (حتي كشورهايي كه هم‌اكنون عمليات بانكداري و تجارت الكترونيكي در آن‌ها به خوبي جريان دارد) شامل انواع مراحل اداري دست‌وپا گير است. خوشبختانه اين فرآيند در اكثر كشورها درحال آسان شدن است.
البته يك ويژگي كلي بانكداري الكترونيكي آن‌است كه محل اسكان صاحب حساب و بانكي كه اين حساب را باز مي‌كند، لزوما يك كشور نيست. چنانكه برخي بانك‌هاي آمريكايي يا اروپايي امكان افتتاح حساب براي شهروندان اروپايي يا آمريكايي را فراهم مي‌كنند و حتي برخي شعب خارجي اين بانك‌ها جهت افتتاح حساب‌هايي از اين دست براي شهروندان خارجي خدماتي ارائه مي‌دهند اما اين موضوع عموميت ندارد و معمولا بهترين گزينه آن‌است كه يك بانك معتبر محلي بتواند به شبكه تراكنش‌هاي مالي بين‌المللي و اينترنت متصل شود و با ساير بانك‌ها به مبادله اطلاعات الكترونيكي بپردازد.
چه كسي مي تواند يك كسب وكار آنلاين براي خود راه بيندازد؟
بهتر است قبل از اينكه يك كسب‌وكار آنلاين را راه‌اندازي كنيد، شرايط خود را براي ورود به اين عرصه محك بزنيد. در اين زمينه مهمترين سوال اين‌است كه آيا قبلا در رابطه با موضوع كسب‌وكاريكه قصد برپاكردن گونه آنلاين آن را داريد، تجربه‌اي داشته‌ايد يا خير. به عنوانمثال اگر قصد داريد يك كتابفروشي آنلاين را راه‌بيندازيد، آيا اصولا از حرفه كتابفروشي و صنعت توليد و توزيع كتاب (به شيوه سنتي) اطلاعي داريد؟ آيا قبلا در اينعرصه تجربه كاري داشته‌ايد؟ در باره ساير حوزه‌هاي مناسب براي تجارت الكترونيكمانند فروش انواع محصولات فرهنگي و هنري، رسانه‌ها، نيازمندي‌هاي اوليه و روزانهمردم و يا محصولات كامپيوتري مانند نرم‌افزار و سخت‌افزار نيز همين پرسش وجود دارد: آيا در حرفه مورد نظر خود سررشته داريد؟ دقت كنيد كه تجربه نشان داده‌است كساني كهبدون داشتن تجربه و شناخت از رموز، ترفندها و مشكلات يك حرفه خاص، مستقيما بهراه‌اندازي نوع آنلاين آن حرفه مبادرت مي‌كنند، موفقيت اندكي كسب‌مي‌كنند.
2- فراهم كردن يك كارت اعتباري
انجام مرحله قبلي معمولا شامل صدور يك كارت‌اعتباري نيز مي‌شود. درحقيقت همان بانكي كه برايتان يك كارت‌اعتباري بين‌المللي (مانند ويزا يا مستركارت) صادر مي‌كند، مي‌تواند بالقوه ارائه‌كننده سرويس حساب جاري اينترنتي نيز باشد اما لزوما چنين نيست. ضمن اينكه شما مي‌توانيد بدون افتتاح يك حساب جاري اينترنتي و صرفا با استفاده از يك كارت‌اعتباري معمولي، يك تجارت‌الكترونيكي ساده را شروع كنيد. در اين حالت لازم است از خدمات پردازش الكترونيكي كارت‌اعتباري، توسط يك سايت معتبر فعال در اين زمينه استفاده كنيد. اين سايت‌ها در قبال ارائه سرويس <پذيرش كارت‌اعتباري كاربران سايت شما> و انجام مراحل تكميلي تراكنش مالي مربوط به فروش كالا از طريق سايت شما، مبالغي را از كارت اعتباري شما برداشت مي‌كنند و به اين ترتيب شما را از مواجهه مستقيم با رويه افتتاح حساب اينترنتي بي‌نياز مي‌كنند. اين مبالغ ممكن است به صورت دريافت درصدي از هر فروش هر قلم جنس يا براساس يك نرخ ماهيانه يا دوره‌اي و يا با هر فرمول ديگر دريافت شوند اما توجه داشته باشيد كه چنين راهكارهايي همواره مقداري گرانتر از زماني است كه خودتان مستقيما يك حساب جاري اينترنتي باز كنيد.2
3- ملاحظات مربوط به ميزبان سايت
در تجارت آنلاين، قابليت‌هاي ميزبان سايت شما اهميت زيادي دارد. شركت ميزبان سايت شما بايد بتواند شما را در برپاكردن تجارت‌الكترونيكي ياري كند. يك شرط لازم، اما نه كافي، در اين زمينه آن‌است كه ميزبان بايد بتواند از يك يا چند فراهم‌كننده سرويس پرداخت‌الكترونيكي 3 پشتيباني كند. به عنوان مثال ممكن است ميزبان شما اعلام كرده باشد كه از سرويس‌هاي شركت CyberSource يا CyberCash يا ديگر شركت‌هاي خدمات پرداخت الكترونيكي (كه تعداد آن‌ها در اينترنت به صدها مورد مي‌رسد) پشتيباني مي‌كند. ساير پيش‌نياز‌هاي ميزبان سايت عبارتند از: بهره‌مندي ازuptime بالا (زمان سرپا بودن سايت)، پشتيباني فني خوب و 24 ساعته واقعي، استفاده از backbone قوي براي اتصال به اينترنت و آگاهي كارمندان بخش پشتيباني از مسائل و مشكلات روزمره تجارت‌الكترونيك.
درباره كپي رايت چه ميدانيد؟
يكي ازمسائل مهمي كه هنگام شروع هر نوع كسب‌وكار آنلاين بايد آموخت، نحوه مواجهه با قاعده كپي‌رايت است. وقتي يك تجارت الكترونيكي ساده را شروع مي‌كنيد، بايد آگاه باشيد تمام چيزهايي كه با موضوعمحتوا سروكار دارند مشمول اين قاعده هستند، حتي اگر در ايران زندگي مي‌كنيد. نكته مهم اينست كه اينترنت، اينترنت است و فضاي سايبر يك فضاي بين‌المللي است و دست‌كماز لحاظ نظري مشمول قوانين بين‌المللي است. به‌خصوص اگر تمام يا بخشي از امكاناتسايت فروشگاه آنلاين شما روي يك ميزبان خارجي قرارگرفته باشد كه كشور متنوع آنميزبان هم‌اكنون قانون بين‌المللي كپي رايت را به اجرا گذاشته باشد، شما نيز ملزمبه رعايت اين قواعد (دست‌كم تا آنجا كه ممكن است) هستيد. اگر نوع كالايي كه قصدعرضه آن در اينترنت را داريد يك كالايي نرم‌افزاري يا محتواي اطلاعاتي است ( ازقبيل فيلم، كتاب، مجله، اطلاعات علمي، موسيقي و برنامه كامپيوتري)، آشنايي و رعايتقوانين رسمي و عرفي كپي‌رايت، براي تجارت‌الكترونيكي شما الزامي خواهدبود.
4- اخذ يك گواهي ديجيتال گواهي ديجيتال (Digital Certificate) يا آن‌طور كه بيشتر مصطلح است يك گواهي ديجيتال SSL، يك سند الكترونيكي كوچك رمزنگاري شده (حاوي امضاي الكترونيكي صادركننده گواهينامه) مي‌باشد و نشان‌مي‌دهد كه كليه مبادلات الكترونيكي مالي كه از طريق سايت شما انجام مي‌شود، از طريق پروتكل SSL رمزنگاري شده و براي هر دو طرف معامله، يعني شما و خريداران (كاربران) قابل‌اطمينان است. همه فراهم‌كنندگان خدمات پردازش آنلاين مبادلات مالي، از شما (به عنوان فروشنده) يك گواهي ديجيتال معتبر طلب مي‌كنند و برپاكردن يك سايت تجارت الكترونيكي معتبر (حتي در ايران) بدون داشتن گواهي ديجيتال SSL غيرممكن است. خوشبختانه اين كار چه در ايران و چه در ساير نقاط دنيا، به سادگي گرفتن يك Domain است. در ساير كشورها استفاده از خدمات دو شركت معروف بين‌المللي به نام‌هاي VeriSign و Thawte بسيار رايج است.4
5- پيداكردن يك فراهم‌كننده پردازش‌هاي مالي آنلاين
قدم بعدي پيدا كردن يك فراهم‌كننده پردازش‌هاي مالي آنلاين است. چنانكه در مورد شركت ميزباني توضيح داديم، پشتيباني ميزبان از يك يا چند شركت فعال در اين زمينه بسيار راه‌گشاست. اما حتي اگر ميزبان سايت شما صريحا از چنين فراهم‌كنندگان پشتيباني نكرده باشد، اين به معني عدم امكان راه‌اندازي تجارت‌الكترونيك روي سايت شما نيست، اما به هرحال كار دشوار مي‌شود. معمولا با مراجعه به سايت هر يك از اين فراهم‌كنندگان، مي‌توان توضيحات كاملي را درباره مراحل گام به گام استفاده از خدمات آنان پيدا كرد.
اصطلاحTransactionدقيقا به چه معناست؟
در هنگام مطالعه مقالات و مطالبمربوط به تجارت الكترونيك، مدام واژه Transaction (يا فارسي آن تراكنش) تكرارمي‌شود. گاهي از واژه <مبادله> نيز به عنوان معادل اين اصطلاح استفاده مي‌شودكه البته غلط نيست و مفهوم را تاحدودي مي‌رساند، اما بهتر است يك‌بار براي هميشهمعني دقيق اين كلمه را ياد بگيريم. تراكنش دقيقا به معني مجموعه عملياتي است كه فقطوقتي كامل مي‌شود كه تمام اجزاي آن كامل شده باشد. به عبارت ديگر حتي اگر يكي ازعمليات فرعي كامل نشود، كل عمليات باطل خواهد شد. مثلا خريد ساده يك كالا را در يكبقالي در نظر بگيريد. اين فرآيند ساده شامل چند مرحله جزئي است: 1 پرداخت پول ازجانب شما 2 دريافت پول از جانب فروشنده 3 دريافت كالا از سوي شما. اگر به عنوانمثال دو مرحله نخست انجام شود ولي مرحله سوم انجام نشود، كل معامله باطل است. تراكنش به همين معناست. اين اصطلاح از آن رو در تجارت الكترونيك استفاده مي‌شود كهتاكيد شود تا تمامي مراحل جزئي يك معامله الكترونيكي انجام نشود، آن معامله اعتبارينخواهد داشت. معني ديگر اين حرف آن است كه اگر كاربري، پولي از كارت‌اعتباري خودپرداخت كند، اما درست در لحظه‌اي كه قرار است اين پول به حساب الكترونيكي فروشندهواريز شود ناگهان برق قطع شود، و يا در شبكه ارتباطي خللي پيش بيايد، پول وسط راهگم نخواهد شد. در اصل، اين پول مادامي كه تراكنش كامل نشود، واقعا از حساب كاربرخارج نمي شود.
6- توليد يا خريداري يك نرم‌افزار مديريت سبد خريد
مرحله آخر نصب نرم‌افزاري است كه شما را به صورت الكترونيكي به فراهم‌كننده سرويس پرداخت الكترونيكي متصل مي‌كند. اين خانواده از نرم‌افزارها به Shopping Cart Software معروفند. اين نرم افزارها دو كار مهم انجام مي‌دهند: يكي اينكه مراحل گزينش كالا و آن‌چه كه اصطلاحا <پركردن سبد الكترونيكي كالا> ناميد مي‌شود را براي خريدار ممكن مي‌سازند. ديگر اينكه مراحل پاياني يك خريد الكترونيكي را (شامل انتقال الكترونيكي وجه) به انجام مي‌رسانند. در هر دو مورد اين امكان وجود دارد كه شما خودتان يا به كمك يك برنامه‌نويس، نرم‌افزار اين قسمت از سايت را بنويسيد. اما همچنان اين گزينه نيز پيش روي شماست كه از نرم‌افزارهاي آماده‌اي كه براي اين منظور تدارك ديده شده‌اند استفاده كنيد. اما دقت كنيد كه در مورد نوشتن نرم‌افزار براي مرحله پاياني پرداخت، ملاحظات مهمي وجود دارد. ازجمله اينكه اين نرم‌افزار حتما بايد با مكانيزم شركت فراهم‌كننده سرويس پرداخت، سازگار باشد. دوم اينكه ممكن است بانك شما استفاده شما از چنين نرم‌افزاري را نپذيرد. چنانكه در جايي مثل ايران بانك سرويس‌دهنده، از شما مي‌خواهد كه مرحله دوم را به سايت همان بانك واگذاركنيد. در عين حال ممكن است بسياري از كاربران نسبت به امنيت و اعتبار نرم‌افزاري كه خودتان براي انجام مرحله دوم نوشته‌ايد، شك كنند. البته استفاده از گواهي ديجيتال تا حدود زيادي اين نگراني‌ها را برطرف مي‌كند، اما اين موضوع صددرصد نيست. كوشش مي‌كنيم كه در شماره آينده مرحله اخير، يعني فرآيند <پذيرش كارت اعتباري از طريق سايت شما> را به تفصيل بررسي كنيم.
پي‌نوشت:
1- منظور عدم فراهم بودن امكانات لازم در هنگام انتشار اين مقاله است. ممكن است اين مقاله را چند ماه بعد از انتشار آن بخوانيد و تا آن زمان زيرساخت‌هاي لازم براي تجارت الكترونيك در ايران نيز مهيا شده باشد. اميدواريم.
2- البته راهكار اخير با وجود گرانتر بودنش ممكن است براي فروشندگان ايراني كه امكان افتتاح يك Internet Merchant Account ندارند و مي‌خواهند به كاربراني از اقصي نقاط دنيا كالا بفروشند، فعلا راهگشا باشد. مثلا يك ناشر ايراني مي‌تواند از اين روش براي فروش كتاب‌هايش به مشتريان خارجي اقدام كند. اما حتي اين روش نيز از داشتن يك كارت‌اعتباري استاندارد مانند مستركارت يا ويزا بي‌نياز نيست.
3- اين مفهوم را در شماره قبلي ماهنامه شبكه توضيح داديم.
4- درباره روش استفاده از SSL در تجارت‌الكترونيك، در شماره‌هاي آينده صحبت خواهيم كرد.
5- بانك سامان