ramazan2020
12th February 2012, 07:39 AM
بیماری بروسلوز (http://www.njavan.com/دامپروری/3928-بیماری-بروسلوز)
بروسلوز یا تب مالت یا سقط‌جنین واگیر از جمله بیمارهای مشترك انسان و دام است كه توسط باكتریهای خانواده بروسلا ایجاد می‌شود.
این باكتری برای اولین‌بار توسط یك دامپزشك دانماركی به نام برنارد بانگ كشف گردید.
میكروبهای خانواده بروسلا قادرند كه اكثر موجودات زنده مثل انسان، گاو، گوسفند، بز، اسب، سگ و… را مبتلا كنند. از جمله سویه‌های مهم این باكتری می‌توان به بروسلا آبورتوس كه گاو را بیمار می‌كند،بروسلا میلتنسیس كه باعث بیماری در گوسفند و بز ماده می‌شود، بروسلا اوویس كه قوچها را بیمار می‌كند و بروسلاكنیس كه باعث بیماری در سگ می‌شود اشاره كرد.
راههای دچار شدن گاو به بیماری :
میكروب بروسلا ابورتوس اكثراً از طریق دما یعنی در اثر تغذیه مواد غذایی و آب آلوده به میكروب و یا لیسیدن جنین سقط شده و یا جفت آلوده و تشریحات تناسلی آلوده گاوهای بیماری كه در عمل وجود دارند به گاوهای سالم منتقل می‌شود.
البته بدلیل اینكه این میكروب قدرت تهاجمی بالایی دارد قادر است از طریق نفوذ به پرده‌های مخاطی بینی و گلو، چشم، دستگاه تناسلی و ادراری، مجرای سر پستان، بافت پستانی، پوست خراشیده و یا زخم شده و حتی پوست سالم باعث بیماری دام شود.
علائم بیماری در گاو :
مهمترین علامت بیماری بروسلوز در گاو ماده سقط‌جنین در ماههای پنجم آبستنی به بعد است كه اكثراً سقط‌جنین همراه جفت ماندگی خواهد بود جنین سقط شده و ترشحات رحمی حاوی تعداد زیادی میكروب میباشد كه از این طریق سایر دامهای دامداری را آلوده می‌كند. ممكن است چند گوساله نیز زنده متولد شوند ولی این گوساله‌ها خیلی ضعیف هستند و ممكن است بعداً به اسهال سفید مبتلا شوند.
به هر حال دام ماده بیمار بندرت بیش از یكبار سقط می‌كند و در آبستنی بعدی معمولاً گوسالة ظاهراً سالمی را متولد خواهد كرد؛ ولی باید توجه داشت كه دامهای مبتلا به بروسلوز حتماً به بیماری «ورم‌پستان» ناشی از بروسلا مبتلا خواهند شد و در سرتاسر دوره شیردهی بطور متناوب یا دائم تعداد زیادی میكروب را از راه شیر دفع می‌نمایند و شیر آنها نیز سالم به نظر می‌رسد و اگر این شیر به‌صورت خام توسط انسان مصرف شود یا برای تغذیه گوساله‌ها استفاده شود باعث بیماری خواهد شد.
پرده‌های جنینی (جفت) دام ماده‌ای كه سقط كرده دارای علائمی میباشد كه می‌تواند ما را در شناخت سریع بیماری یاری كند؛ جفت دام سقط كرده معمولاً براحتی دفع نمی‌شود و نیاز به استفاده از دارو (اكسی‌توسین به میزان 50 واحد و یا كلوپروستنول سدیم به میزان 2 میلی‌لیتر هر 8 ساعت یك تزریق به مدت 24 ساعت) دارد. جفت معمولاً متورم بوده و از حالت طبیعی كمی تیره‌تر به نظر می‌رسد و ظاهری شبیه چرم پیدا می‌كند.
بیماری بروسلوز در گاو نر باعث تورم قسمتهایی از دستگاه تناسلی مانند اپیدیدیم (مخزن جمع‌آوری منی در بیضه) می‌شود كه می‌تواند به‌وسیله جفتگیری دام ماده را نیز آلوده كند.
بیماری بروسلوز در اسب :
اكثراً بیماری بروسلوز در اسب به وسیلة همان میكروبی كه عامل بیماری گاو میباشد (بروسلا آبورتوس) ایجاد می‌شود ولیكن سایر بروسلاها نیز قادرند در اسب بیماری ایجاد كنند، اكثراً اسبها بدلیل تماس با گاوهای آلوده به بیماری مبتلا می‌شوند و علائم بیماری را از خود بروز می‌دهند. علائم بیماری بروسلوز در اسب شامل تورم كیسه‌های مفصلی مثل تورم و بزرگی مفاصل زانو و بخلق، عضلات است، در اسب مفاصل بیشتر از سیستم تناسلی- ادراری یا بافتهای بدن جنین از بیماری آسیب می‌بیند ولیكن سقط‌جنین نیز به علت بروسلوز در اسب ایجاد می‌شود. باكتری بروسلوز قادر است به تنهایی یا همراه سایر باكتریها باعث زخم در قسمت بالای شانه‌ها (جدوگاه) شود.
بیماری بروسلوز در سگ :
باكتری بروسلا آبورتوس كه در گاو بیماری ایجاد می‌كند می‌تواند باعث بیماری در سگها نیز بشود. بیماری در سگ از طریق مصرف شیر، پرده‌های جفت یا جنین دامهای آلوده به میكروب بروسلوز ایجاد می‌شود و سگ مبتلا به بروسلوز می‌تواند بیماری را به سایر دامها منتقل كند خیلی بندرت علائم بیماری بروسلوز در سگ تظاهر میابد ولیكن در برخی از سگها ممكن است سقط‌جنین اتفاق بیفتد معمولاً سگهای مادة آبستن حساستر از سگهای نر می‌باشند و می‌توانند میكروب را از طریق ادرار، مدفوع و ترشحات رحمی منتشر كنند و باعث آلودگی سایر دامها بشود.
بیماری بروسلوز در گوسفند و بز :
باكتری بروسلا ملیتنسیس باعث بیماری در گوسفند و بز ماده می‌شود و بروسلا اوویس قوچها را بیمار می‌كند كه اگر این میكروبها به انسانها منتقل شود باعث بیماری شدید (شدیدترین حالت تب مالت) شد كه می‌تواند ماهها و سالها ادامه داشته باشد، این باكتری برای اولین‌بار در طحال سه باز جوانی كه در اثر عفونت در جزیره مالت انگلستان تلف شده بود در سال 1887 كشف شد.
در هر منطقه‌ای از جهان كه پرورش گوسفند و بز رایج است بیماری ناشی از بروسلا ملیتنسیس در انسان و حیوان متداول است و بویژه در كشورهای در حال توسعه این بیماری شیوع بیشتری دارد و بیماری حاصل از بروسلا ملیتنسیس بسیار خطرناكتر و كشنده‌تر از بروسلا آبورتوس است اكثر عفونتها از طریق مصرف شیرخام یا پنیر تهیه شده از شیر غیرپاستوریزه گوسفند و بز ایجاد می‌گردد ولی در بسیاری از نواحی كه گوسفند و بز در كنار گاو پرورش داده می‌شوند یا از مراتع و چراگاههای مشترك استفاده می‌كنند انتقال این میكروب توسط گاو نیز ممكن است صورت بگیرد.
بروسلا ملیتنسیس (و دیگر گونه‌های بروسلا) نسبت به نور مستقیم خورشید بسیار حساسند ولیكن در بافتهای بدن حیوان و در شرایط طبیعی بخوبی زنده می‌مانند در بافتهای جفت و جنین برای مدت 6 ماه زنده می‌ماند و در خاك خشك و دور از نور خورشید 2-3 ماه زنده می‌ماند این میكروب در آب، شیر، ادرار و دیگر ترشحاتی كه بطور یخ زده نگهداری شوند قادر است تا دو سال و یا بیشتر زنده بماند.
اساساً بروسلوز بیماری حیوانات بوده ولیكن اغلب به انسان انتقال میابد هركدام از گونه‌های بروسلا میزبانهای مخصوص خود را دارند مثلاً بروسلا آبورتوس مخصوص گاو است و بروسلاكنیس مخصوص سگ و بروسلا ملیتنسیس مخصوص گوسفند و بز است ولی این گونه‌ها قادرند در دیگر حیوانات نیز بیماری را ایجاد كنند.
معمولاً بروسلا از طریق دهانی بز و گوسفند را آلوده می‌سازد و حیوانات بیمار نیز میكروب را از طریق شیر، ادرار و ترشحات رحمی خود دفع می‌كنند. قطرات معلق میكروب در هوا متغیر به ایجاد بیماری از طریق تنفسی یا چشمی می‌شود. انتقال بیماری از گوسفند به بز از طریق دستهای آلوده شخص شیردوش ممكن است اتفاق بیفتد. بزهای ماده قادرند میكروب را از طریق داخل رحم یا مصرف شیر پس از تولد به بزغاله منتقل نمایند.
معمولاً عفونت در دستگاه تناسلی حیوانات نر جای گرفته و می‌تواند از طریق جفتگیری به سایر دامها منتقل شود.
معمولاً تعیین لحظه دقیق شروع بیماری پس از ورود میكروب به بدن مشكل بوده و طول دوره كمون (زمانی كه میكروب وارد بدن شد تا زمانی كه علائم بیماری ظاهر می‌شود) در مورد گوسفند و بز كاملاً مشخص نیست و بین 30 روز تا چند ماه متغیر است. این بیماری قادر است در موارد نادری حیوان را از پای درآورد ولی اگر حیوان از بیماری جان سالم به در ببرد میكروب در طحال، كبد، رحم و غدد لنفاوی برای مدت چندین سال جای گرفته و به بروسلوز مزمن تبدیل خواهد شد، در طی عفونت مزمن ممكن است میكروب به مدت چندین سال از طریق ادرار، شیر و ترشحات رحمی دفع گردد و باعث گسترش آلودگی شود.
بعد از شیوع و گسترش عفونت بروسلا در گلة بز یا گوسفند، سقط‌جنین‌های متعدد و كاهش میزان باروری ایجاد می‌شود. سقط‌جنین شاید فقط یكبار برای گوسفند یا بز اتفاق بیفتد ولیكن ممكن است بیماری مزمن شده و به مدت چندین سال با یا بدون علامت دوام داشته باشد و از این طریق سایر دامهای گله را نیز آلوده كند.
سقط‌جنین‌ها و تورم پستان با علائمی دیگر كه در همة حیوانات متفاوت است همراهی می‌شود التهاب مفاصل، كاهش وزن، ضعف و سستی، التهاب زیر همراه سرفه‌های خشك و كوتاه متداولترین نشانیهای بیماری به حساب می‌آیند.
اكثر سقط‌جنین‌ها در چهارمین ماه آبستنی اتفاق می‌افتد ولی این موضوع عمومیت نداشته و ممكن است سقط‌جنین در هر زمانی در طول دوره آبستنی اتفاق بیفتد، برخی از حیوانات آلوده چندین‌بار سقط می‌كنند درحالیكه برخی دیگر هرگز سقط نمی‌كنند. معمولاً بزغاله‌ها یا بره‌هایی كه در رحم مادر یا بعد از تولد به میكروب آلوده شده‌اند قبل از بلوغ بطور خودبخودی بهبود میابند ولی گاهی اوقات نیز برای مدتی طولانی مبتلا به بیماری باقی می‌مانند عموماً اینگونه به نظر می‌رسد كه بره‌ها و بزغاله‌ها نسبت به میكروب از گوسفندها و بزها نسبت به بیماری مقاوم‌ترند.
بروسلوز گوسفند و بز كاملاً شبیه به هم است هر چند كه بهبودی در گوسفند سریعتر از بز اتفاق می‌افتد و میزان سقط‌جنین نیز در گوسفند كمتر از بز است. گوسفندان آلوده از طریق شیر، ادرار و ترشحات رحمی میكروب را دفع نموده و در تمامی سنین به میكروب حساس می‌باشند.
انتقال میكروب بروسلا ملیتنسیس به انسان اكثراً از طریق مصرف شیرخام، پنیر یا گوشت حیوانات آلوده صورت می‌گیرد ولی گاهی اوقات ممكن است انتقال بیماری از طریق سبزیجات یا آب آلوده به ترشحات حیوانات، ایجاد گردد. تماس مستقیم با حیوانات آلوده یا مواد دفعی آنها منجر به انتقال بیماری از طریق چشمی و یا تنفسی (بویژه زمانی كه تماس با مواد بشدت آلوده‌ای مثل ترشحات رحمی، جنین، جفت و لاشة حیوانات آلوده وجود داشته باشد) خواهد شد.
برای كنترل بروسلوز در بز و گوسفند نیاز به آزمایشات مرتب و دوره‌ای میباشد كه توسط مسئولین دامپزشكی صورت می‌گیرد، در اكثر نواحی ایران گوسفند بعنوان حیوان اصلی برای تولید گوشت پرورش میابد و به دلیل انتقال گوسفندان در فصول مختلف سال از منطقه‌ای به منطقة دیگر در كشور كار كنترل بروسلوز با مشكل مواجه می‌شود. عموماً سیستمهای مدیریتی پرورش گوسفند و بز در كشور قدیمی بوده و نقایص زیادی در شرایط بهداشتی نگهداری گوسفند و بز وجود دارد. استفاده از چراگاههای مشترك و ورود حیوانات آلوده به گله، گسترش بیماری را بیشتر می‌كند و در چنین شرایطی كاربرد اقدامات كافی پیشگیری مثل جداسازی حیوانات سقط كرده و جنینهای سقط شده و تمیز و ضدعفونی كردن محل لازم میباشد. مشخص است كه واكسیناسیون مهمترین وسیله كنترل بروسلوز در بز و گوسفند در چنین نواحی خواهد بود.
پیشگیری و كنترل بیماری :
با توجه به اینكه بیماری بروسلوز یك بیماری خطرناك مشترك بین انسان و دام است اكثر كشورهای جهان سعی در ریشه‌كنی كامل این بیماری دارند و برای رسیدن به این هدف از روش «تست و كشتار» برای دامهای آلوده به بیماری و استفاده از واكسن برای پیشگیری از بیماری استفاده می‌كنند. ولی برنامه‌های فوق به تنهایی برای مبارزه با بیماری كافی نیستند و برای پیشگیری و كنترل بهتر این بیماری باید روشهای مدیریتی قویتری از سوی دامدار اتخاذ شود و ما در این نشریه سعی داریم تا شما را با این روشها آشنا كنیم.
پ- از تلقیح مصنوعی استفاده كنید :
بدلیل اینكه میكروب بروسلوز بیشتر در اعضای تناسلی (مثل بیضه در گاو نر و رحم و تخمدانها در گاو ماده) جای می‌گیرد اگر در برنامه‌های باروری گله خود از گاو نر استفاده كنید گاو نر قادر است به دو طریق گاوهای ماده را به بیماری مبتلا كند؛ اوّل اینكه اگر خود گاو نر مبتلا به بروسلوز باشد با توجه به اینكه گاو نر می‌تواند میكروب را از طریق منی دفع نماید، تمام گاوهای ماده‌ای را كه با آنها جفتگیری می‌كند را آلوده خواهد كرد. دوّم اینكه اگر در بین گاوهای ماده گاوی حضور داشته باشد كه به بیماری مبتلا باشد و گاو نر با آن جفتگیری كند، گاو نر در اثر این جفتگیری به بیماری مبتلا خواهد شد و به این ترتیب سایر گاوهای ماده را نیز مبتلا خواهد كرد.
ولی اگر در برنامه‌ای باروری گله خود از تلقیح مصنوعی استفاده كنید با توجه به اینكه در مراكز تهیه اسپرم (منی) از گاو نر، گاو نر همیشه از لحاظ آلودگی به بروسلوز و دیگر بیماریها آزمایش می‌شود امكان آلودگی دامهای ماده از طریق منی آلوده به میكروب بروسلوز از بین خواهد رفت.
2- واكسیناسیون (مایه‌كوبی) :
امروزه در تمام جهان برای پیشگیری از بیماری بروسلوز از واكسن (S19) استفاده می‌شود، در ایران نیز این واكسن توسط مسئولین دامپزشكی كشور بصورت رایگان برای تمام گوساله‌های ماده تزریق می‌شود.
بهترین سن برای انجام واكسیناسیون بین سنین سه تا شش ماهگی است ولیكن تا یكسالگی نیز می‌توان واكسن را تزریق كرد. این واكسن فقط برای گوساله‌های ماده تزریق می‌شود و برای گوساله‌های نر واكسیناسیون توصیه نمی‌شود چون واكسن در گاوهای نر قادر به جلوگیری از بیماری نخواهد بود و نیز گاهی ممكن است باعث تورم بیضه شود.
اگر چه فقط یكبار واكسیناسیون برای گوساله‌های ماده سه تا شش ماهه برای تمام عمر گاو كافی به نظر می‌رسد ولی اگر شما در منطقه‌ای هستید كه میزان آلودگی به بروسلوز زیاد است می‌توانید با مشورت با دامپزشكی مربوطه گاوهای پیر را نیز یكبار دیگر واكسینه كنید ولی باید یادآور شد كه واكسیناسیون هرگز قادر نیست كه عفونت گله را به طور كامل از بین ببرد. اگرچه حیوانات واكسینه شده نیز ممكن است آلوده شوند ولیكن معمولاً علائم درمانگاهی بروسلوز (مانند سقط‌جنین و ورم پستان بروسلایی) تخفیف میابد.
در گله‌های واكسینه شده سقط‌جنین كمتر متداول است و اغلب تعداد میكروبهای دفع شده از راه شیر و ترشحات رحمی كاهش میابد و به این ترتیب انتشار عفونت در گله كند می‌شود. همچنین مقاومت بیشتر نسبت به استقرار میكروب در بین گاوهای واكسینه شده به افزایش دوره كمون بیماری (فاصله‌ای كه میكروب وارد بدن شده تا زمانی كه دام علائم درمانگاهی را بروز می‌دهد) منجر می‌شود.
به دلیل اینكه گاهی این واكسن سبب عفونت خون، بیماری بالینی و گاهی مرگ می‌شود باید از واكسیناسیون گوساله‌هایی كه دچار استرس هستند (مانند استرس دوره از شیرگیری و یا استرس حمل‌ونقل) اجتناب شود.
همچنین باید از تجویز این واكسن همزمان با سایر واكسنها مثل شاربن پرهیز كرد.
3- همكاری كامل با مسئولین دامپزشكی :
عزیزان دامدار باید به این نكته توجه داشته باشند كه تنها زمانی یك گاو از طرف مسئولین دامپزشكی به عنوان بیمار مبتلا به بروسلوز (راكتور) معرفی می‌شود كه آزمایشات كامل در مورد آن صورت گرفته باشد و اگر یك یا چند گاو شما از طرف مسئولین دامپزشكی به عنوان بیمار معرفی شد هرگز با نظر ایشان مخالفت نكنید و هرچه سریعتر دام بیمار را به كشتارگاه ارسال كنید و به یاد داشته باشید كه هرچه دام بیمار مدت زمان بیشتری در كنار دامهای سالم حضور داشته باشد احتمال آلوده شدن دامهای سالم بیشتر خواهد بود و ضررهای اقتصادی این بیماری (مثل سقط‌جنین و مبتلا شدن خودتان و دیگر كاركنان دامداری به تب مالت) به شخص شما باز خواهد گشت.
4- زمان زایمان دامها را پیش‌بینی كنید :
طول دوره آبستنی در گاوها از 276 تا 295 روز متغیر است. اگر زمان تلقیح (آبستن شدن) دامها را همیشه ثبت كنید زمان زایمان را نیز می‌توانید پیش‌بینی كنید؛ بدین‌ترتیب اگر گوساله‌ای قبل از روز 271 آبستنی متولد شد باید سقط‌جنین به حساب بیاورید هرچند كه ممكن است گوساله ظاهراً سالم باشد ولی حتماً در هنگام مشاهده چنین حالتی (زایمان قبل از روز 271 آبستنی) گاو زایمان كرده را به همراه گوساله‌اش از بقیه گاوها جدا كنید و ترشحات زایمانی و خون حاصل از زایمان را حتماً از محل دامداری دور كنید و اقدامات بهداشتی لازم را در مورد آن انجام دهید؛ بهترین اقدام در مورد جفت گاو زایمان كرد و ترشحات زایمانی و حتی گوساله‌ای كه سقط شده (در صورتی كه برده به دنیا بیاید) سوزاندن میباشد و محلی را كه دام زایمان كرده حتماً بایستی با مواد ضدعفونی‌كننده مناسب و به اندازه كافی كاملاً تمیز كرد (از جمله ضدعفونی‌كننده‌های قابل توصیه می‌توان به الكل‌ها، آلدئیدها، كلر، كلر هگزیدین، یدوفورها، جانشین‌های فنل‌ها و تركیبات آمونیوم چهارتایی اشاره كرد) یا اینكه به‌وسیله شعله‌افكن محل آلوده را به مدت ده دقیقه سوزاند تا هیچگونه میكروبی در محل زنده نماند كه باعث آلودگی سایر گاوها شود.
مسئله مهم دیگری كه باید به آن توجه نمود این است كه پس از جدا كردن گاوی كه سقط كرده یا قبل از روز 271 آبستنی زایمان كرده، از مسئولین دامپزشكی منطقه خود درخواست كنید كه دام شما را مورد آزمایش قرار دهند و مسئولین دامپزشكی نیز پس از خونگیری از دام مشكوك به بیماری و ارسال آن به آزمایشگاه پاسخ خود را مبنی بر بیمار یا سالم بودن دام از لحاظ بیماری بروسلوز در مدت حداكثر یك هفته اعلام می‌كنند و بهتر است در این مدت شیر گاو مشكوك به بروسلوز دور ریخته شود ولی اگر دام شما شیر زیادی تولید می‌كند و شما نیز تمایل دارید از شیرگاو مشكوك به بروسلوز استفاده كنید توصیه ما این است كه این شیر را با شیر بقیه دامها مخلوط نكنید و یا به مصرف گوساله‌ها نرسانید و یا آنرا به بازار عرضه نكنید چون ممكن است بدین‌ترتیب باعث انتشار آلودگی شوید یكی از راههای عملی در مورد مصرف شیر گاو مشكوك به بروسلوز این است كه شیر را به مدت dBSPL دقیقه بجوشانید و در حین جوشیدن شیر دائماً آنرا هم بزنید و در این صورت خطر ابتلا به بروسلوز كاهش می‌یابد ولی هرگز از بین نمی‌رود پس بهترین توصیه آن است كه شیر دام مشكوك به بروسلوز را دور بریزید. منظور از دور ریختن شیر این نیست كه شیر را در هر جایی مثل آبهای جاری رودخانه‌ها و جویبارها ریخت چون دامنة آلودگی میكروب بروسلوز خیلی زیاد است و م‌تواند حتی دوزیستانی مثل قورباغه را نیز آلوده كند . بنابراین وقتی حیوانات و یا انسان از آبهای آلوده شده مصرف كنند ممكن است به بیماری بروسلوز مبتلا شوند پس بهتر است كه شیردام مشكوك به بروسلوز را در چاه فاضلاب بریزید.
از خوراندن جنین سقط شده و جفت گاو مشكوك به بروسلوز به سگهای نگهبان و و سگهای گله خودداری كنید. چون خوردن این مواد توسط سگ باعث بیمار شدن حیوان شده و سگهای بیمار نیز میكروب را از طریق ادارر، مدفوع و سایر ترشحات بدن خود دفع می‌كنند و به این ترتیب آلودگی محیط افزایش میابد.
در مورد جنین سقط شده و جفت گاو و ترشحات زایمانی بهترین راه همان سوزاندن كامل آنهاست.
ملایم بیماری در انسان :
دوره كمون (زمانی كه میكروب وارد بدن انسان شد. تا زمانیكه علائم بیماری آشكار می‌شود) بیماری بروسلوز بسیار متغیر است و گاهی تا 7 ماه نیز طول می‌كنند ولی در اكثر تحقیقات انجام شده دوره كمون بیماری را 3-21 روز ذكر كرده‌اند. علائم بیماری در انسان بسیار متنوع و متغیر است و به همین دلیل به آن بیماری هزار چهره نیز گفته می‌شود و حدود 50 تا 90 درصد از افراد مبتلا به بروسلوز تشخیص داده نمی‌شوند.
بعلت تنوع زیاد علائم بیماری تشخیص بیماری بروسلوز برای پزشكان مشكل است و در بسیاری از موارد آنرا با بیماریهای دیگر مثل آنفولانزا اشتباه می‌گیرند.
بیماری تب مالت در انسان به 3 مشكل حاد، موضعی و مزمن بروز می‌كند.
بروسلوز حاد :
شكل حاد بیماری معمولاً با علائم : تب، لرز، ضعف، بی‌قراری عمومی، ریزش عرق، سردرد، كمردرد، دردهای عضلانی و مفصلی،ب ی‌اشتقایی و كاهش وزن شروع می‌شود و گاهی علائم دیگری مثل تهوع، استفراغ، اسهال، سرفه، سرگیجه، دل‌پیچیه، درد و جراحت گلو، خون دماغ و جوشهای جلدی وجود دارد كه ممكن است با انواع مسمومیتی اشتباه شوند.
معمولاً نیمی از موارد مبتلا به تب مالت با علائم حاد و شدید به پزشك مراجعه می‌كنند.
بروسلوز موضعی :
بیماری بروسلوز موضعی می‌تواند در هر محلی از بدن كه میكروب در انجام قرار گیرد روی دهد ولی ضایعات استخوانی، آبسه طحال، عفونت سیستم تناسلی- ادراری، بیماری ریوی و ناراحتیهای قلبی شایعتر است، ضایعات استخوانی معمولاً در مهره‌های كمر اتفاق می‌افتد میكروب در فضای دیسكهای بین مهره‌ای جای گرفته و هر دو مهره مجاور خود را درگیر می‌كند و باعث كمردرد شدید می‌شود.
ضایعات قلبی شایعترین علت مرگ و میر بیماران مبتلا به بروسلوز است كه اغلب در مردان رخ می‌دهد و بیشتر دریچه‌های قلبی را درگیر می‌كند، شروع آن بی‌سروصدا بوده و باعث نارسایی قلب و تشكیل لخته در رگهای قلب می‌گردد. این بیماری معمولاً به تعویض دریچه‌های قلب و درمان آنتی‌بیوتیكی برای بهبودی نیازمند است.
بیماری تب مالت تأثیرات ویژه‌ای بر سیستم اعصاب مركزی دارد، سردردهای شدید افسردگی ذهنی، عرق شبانه، اختلالات رگهای خونی دستها و پاها مثل سیاه شدن دست و پا، سردی و مرطوب بودن دستها و پاها به عنوان علائم تب مالت در سیستم اعصاب ذكر شده‌اند.
بروسلوز مزمن :
بروسلوز مزمن را می‌توان به صورت بروسلوزی كه بیش از یك سال بطول می‌انجامد تعریف نمود، شكل مزمن بروسلوز دارای تظاهرات مختلفی بوده و بیمارانی را كه ناخوشی عود كنند. با یا بدون عفونت موضعی دارند و همچنین افرادی كه هیچگونه علامت واقعی (تب ندارند) و هیچ دلیلی مبنی بر بروسلوز حاد ندارند ذكر شود و شكایات بیمار یعنی ضعف و كوفتگی بیشتر متناوب و دوره‌ای است.
پیشگیری در انسان :
كلید ریشه‌كنی بروسلوز در انسان ریشه‌كنی بروسلوز حیوانی است كه اینكار را می‌توان به كمك واكسیناسیون دامها، كشتار دامهای آلوده به بیماری پاستوریزه كردن شیر و سایر محصولات دامی و پرهیز از تماس با بافتهای بدن حیوان آلوده و محافظت در مقابل راههای احتمالی ورود میكروب در افراد در معرض خطر (مثل دامداران، دامپزشكان، كارگران كشتارگاهها و…) به‌وسیله استفاده از دستكش و دیگر وسایل ایمنی كاهش داد.
درمان تب مالت در انسان :
همیشه به یاد داشته باشید كه پیشگیری بهتر از درمان است، به هر حال درمان تب مالت در انسان پس از آزمایشات میكروب‌شناسی و سرم‌شناسی و تشخیص بیماری، با تجویز آنتی‌بیوتیك آغاز می‌شود؛ روش درمانی 2 گرم تتراسایكلین در روز بطریق خوراكی و به مدت سه هفته می باشد. در افرادی با موارد شدید بیماری تزریق داخل عضلانی یك گرم استرپتومایسین برای مدت دو هفته ضروری است.
در موراد شدید برخی از پزشكان درمانهای وسیعتری را توصیه می‌كنند، مثلاً وقتی فرد بیمار دردهای عضلانی شدید دارد داروهای مسكن درد برای او تجویز می‌شود. در آخر به یاد داشته باشید كه معالجة ناكافی و استفاده ناصحیح از داروهای تجویز شده توسط پزشك باعث عود تب، برگشت بیماری یا پیشرفت بروسلوز مزمن خواهد شد.
بروسلوز یا تب مالت یا سقط‌جنین واگیر از جمله بیمارهای مشترك انسان و دام است كه توسط باكتریهای خانواده بروسلا ایجاد می‌شود.
این باكتری برای اولین‌بار توسط یك دامپزشك دانماركی به نام برنارد بانگ كشف گردید.
میكروبهای خانواده بروسلا قادرند كه اكثر موجودات زنده مثل انسان، گاو، گوسفند، بز، اسب، سگ و… را مبتلا كنند. از جمله سویه‌های مهم این باكتری می‌توان به بروسلا آبورتوس كه گاو را بیمار می‌كند،بروسلا میلتنسیس كه باعث بیماری در گوسفند و بز ماده می‌شود، بروسلا اوویس كه قوچها را بیمار می‌كند و بروسلاكنیس كه باعث بیماری در سگ می‌شود اشاره كرد.
راههای دچار شدن گاو به بیماری :
میكروب بروسلا ابورتوس اكثراً از طریق دما یعنی در اثر تغذیه مواد غذایی و آب آلوده به میكروب و یا لیسیدن جنین سقط شده و یا جفت آلوده و تشریحات تناسلی آلوده گاوهای بیماری كه در عمل وجود دارند به گاوهای سالم منتقل می‌شود.
البته بدلیل اینكه این میكروب قدرت تهاجمی بالایی دارد قادر است از طریق نفوذ به پرده‌های مخاطی بینی و گلو، چشم، دستگاه تناسلی و ادراری، مجرای سر پستان، بافت پستانی، پوست خراشیده و یا زخم شده و حتی پوست سالم باعث بیماری دام شود.
علائم بیماری در گاو :
مهمترین علامت بیماری بروسلوز در گاو ماده سقط‌جنین در ماههای پنجم آبستنی به بعد است كه اكثراً سقط‌جنین همراه جفت ماندگی خواهد بود جنین سقط شده و ترشحات رحمی حاوی تعداد زیادی میكروب میباشد كه از این طریق سایر دامهای دامداری را آلوده می‌كند. ممكن است چند گوساله نیز زنده متولد شوند ولی این گوساله‌ها خیلی ضعیف هستند و ممكن است بعداً به اسهال سفید مبتلا شوند.
به هر حال دام ماده بیمار بندرت بیش از یكبار سقط می‌كند و در آبستنی بعدی معمولاً گوسالة ظاهراً سالمی را متولد خواهد كرد؛ ولی باید توجه داشت كه دامهای مبتلا به بروسلوز حتماً به بیماری «ورم‌پستان» ناشی از بروسلا مبتلا خواهند شد و در سرتاسر دوره شیردهی بطور متناوب یا دائم تعداد زیادی میكروب را از راه شیر دفع می‌نمایند و شیر آنها نیز سالم به نظر می‌رسد و اگر این شیر به‌صورت خام توسط انسان مصرف شود یا برای تغذیه گوساله‌ها استفاده شود باعث بیماری خواهد شد.
پرده‌های جنینی (جفت) دام ماده‌ای كه سقط كرده دارای علائمی میباشد كه می‌تواند ما را در شناخت سریع بیماری یاری كند؛ جفت دام سقط كرده معمولاً براحتی دفع نمی‌شود و نیاز به استفاده از دارو (اكسی‌توسین به میزان 50 واحد و یا كلوپروستنول سدیم به میزان 2 میلی‌لیتر هر 8 ساعت یك تزریق به مدت 24 ساعت) دارد. جفت معمولاً متورم بوده و از حالت طبیعی كمی تیره‌تر به نظر می‌رسد و ظاهری شبیه چرم پیدا می‌كند.
بیماری بروسلوز در گاو نر باعث تورم قسمتهایی از دستگاه تناسلی مانند اپیدیدیم (مخزن جمع‌آوری منی در بیضه) می‌شود كه می‌تواند به‌وسیله جفتگیری دام ماده را نیز آلوده كند.
بیماری بروسلوز در اسب :
اكثراً بیماری بروسلوز در اسب به وسیلة همان میكروبی كه عامل بیماری گاو میباشد (بروسلا آبورتوس) ایجاد می‌شود ولیكن سایر بروسلاها نیز قادرند در اسب بیماری ایجاد كنند، اكثراً اسبها بدلیل تماس با گاوهای آلوده به بیماری مبتلا می‌شوند و علائم بیماری را از خود بروز می‌دهند. علائم بیماری بروسلوز در اسب شامل تورم كیسه‌های مفصلی مثل تورم و بزرگی مفاصل زانو و بخلق، عضلات است، در اسب مفاصل بیشتر از سیستم تناسلی- ادراری یا بافتهای بدن جنین از بیماری آسیب می‌بیند ولیكن سقط‌جنین نیز به علت بروسلوز در اسب ایجاد می‌شود. باكتری بروسلوز قادر است به تنهایی یا همراه سایر باكتریها باعث زخم در قسمت بالای شانه‌ها (جدوگاه) شود.
بیماری بروسلوز در سگ :
باكتری بروسلا آبورتوس كه در گاو بیماری ایجاد می‌كند می‌تواند باعث بیماری در سگها نیز بشود. بیماری در سگ از طریق مصرف شیر، پرده‌های جفت یا جنین دامهای آلوده به میكروب بروسلوز ایجاد می‌شود و سگ مبتلا به بروسلوز می‌تواند بیماری را به سایر دامها منتقل كند خیلی بندرت علائم بیماری بروسلوز در سگ تظاهر میابد ولیكن در برخی از سگها ممكن است سقط‌جنین اتفاق بیفتد معمولاً سگهای مادة آبستن حساستر از سگهای نر می‌باشند و می‌توانند میكروب را از طریق ادرار، مدفوع و ترشحات رحمی منتشر كنند و باعث آلودگی سایر دامها بشود.
بیماری بروسلوز در گوسفند و بز :
باكتری بروسلا ملیتنسیس باعث بیماری در گوسفند و بز ماده می‌شود و بروسلا اوویس قوچها را بیمار می‌كند كه اگر این میكروبها به انسانها منتقل شود باعث بیماری شدید (شدیدترین حالت تب مالت) شد كه می‌تواند ماهها و سالها ادامه داشته باشد، این باكتری برای اولین‌بار در طحال سه باز جوانی كه در اثر عفونت در جزیره مالت انگلستان تلف شده بود در سال 1887 كشف شد.
در هر منطقه‌ای از جهان كه پرورش گوسفند و بز رایج است بیماری ناشی از بروسلا ملیتنسیس در انسان و حیوان متداول است و بویژه در كشورهای در حال توسعه این بیماری شیوع بیشتری دارد و بیماری حاصل از بروسلا ملیتنسیس بسیار خطرناكتر و كشنده‌تر از بروسلا آبورتوس است اكثر عفونتها از طریق مصرف شیرخام یا پنیر تهیه شده از شیر غیرپاستوریزه گوسفند و بز ایجاد می‌گردد ولی در بسیاری از نواحی كه گوسفند و بز در كنار گاو پرورش داده می‌شوند یا از مراتع و چراگاههای مشترك استفاده می‌كنند انتقال این میكروب توسط گاو نیز ممكن است صورت بگیرد.
بروسلا ملیتنسیس (و دیگر گونه‌های بروسلا) نسبت به نور مستقیم خورشید بسیار حساسند ولیكن در بافتهای بدن حیوان و در شرایط طبیعی بخوبی زنده می‌مانند در بافتهای جفت و جنین برای مدت 6 ماه زنده می‌ماند و در خاك خشك و دور از نور خورشید 2-3 ماه زنده می‌ماند این میكروب در آب، شیر، ادرار و دیگر ترشحاتی كه بطور یخ زده نگهداری شوند قادر است تا دو سال و یا بیشتر زنده بماند.
اساساً بروسلوز بیماری حیوانات بوده ولیكن اغلب به انسان انتقال میابد هركدام از گونه‌های بروسلا میزبانهای مخصوص خود را دارند مثلاً بروسلا آبورتوس مخصوص گاو است و بروسلاكنیس مخصوص سگ و بروسلا ملیتنسیس مخصوص گوسفند و بز است ولی این گونه‌ها قادرند در دیگر حیوانات نیز بیماری را ایجاد كنند.
معمولاً بروسلا از طریق دهانی بز و گوسفند را آلوده می‌سازد و حیوانات بیمار نیز میكروب را از طریق شیر، ادرار و ترشحات رحمی خود دفع می‌كنند. قطرات معلق میكروب در هوا متغیر به ایجاد بیماری از طریق تنفسی یا چشمی می‌شود. انتقال بیماری از گوسفند به بز از طریق دستهای آلوده شخص شیردوش ممكن است اتفاق بیفتد. بزهای ماده قادرند میكروب را از طریق داخل رحم یا مصرف شیر پس از تولد به بزغاله منتقل نمایند.
معمولاً عفونت در دستگاه تناسلی حیوانات نر جای گرفته و می‌تواند از طریق جفتگیری به سایر دامها منتقل شود.
معمولاً تعیین لحظه دقیق شروع بیماری پس از ورود میكروب به بدن مشكل بوده و طول دوره كمون (زمانی كه میكروب وارد بدن شد تا زمانی كه علائم بیماری ظاهر می‌شود) در مورد گوسفند و بز كاملاً مشخص نیست و بین 30 روز تا چند ماه متغیر است. این بیماری قادر است در موارد نادری حیوان را از پای درآورد ولی اگر حیوان از بیماری جان سالم به در ببرد میكروب در طحال، كبد، رحم و غدد لنفاوی برای مدت چندین سال جای گرفته و به بروسلوز مزمن تبدیل خواهد شد، در طی عفونت مزمن ممكن است میكروب به مدت چندین سال از طریق ادرار، شیر و ترشحات رحمی دفع گردد و باعث گسترش آلودگی شود.
بعد از شیوع و گسترش عفونت بروسلا در گلة بز یا گوسفند، سقط‌جنین‌های متعدد و كاهش میزان باروری ایجاد می‌شود. سقط‌جنین شاید فقط یكبار برای گوسفند یا بز اتفاق بیفتد ولیكن ممكن است بیماری مزمن شده و به مدت چندین سال با یا بدون علامت دوام داشته باشد و از این طریق سایر دامهای گله را نیز آلوده كند.
سقط‌جنین‌ها و تورم پستان با علائمی دیگر كه در همة حیوانات متفاوت است همراهی می‌شود التهاب مفاصل، كاهش وزن، ضعف و سستی، التهاب زیر همراه سرفه‌های خشك و كوتاه متداولترین نشانیهای بیماری به حساب می‌آیند.
اكثر سقط‌جنین‌ها در چهارمین ماه آبستنی اتفاق می‌افتد ولی این موضوع عمومیت نداشته و ممكن است سقط‌جنین در هر زمانی در طول دوره آبستنی اتفاق بیفتد، برخی از حیوانات آلوده چندین‌بار سقط می‌كنند درحالیكه برخی دیگر هرگز سقط نمی‌كنند. معمولاً بزغاله‌ها یا بره‌هایی كه در رحم مادر یا بعد از تولد به میكروب آلوده شده‌اند قبل از بلوغ بطور خودبخودی بهبود میابند ولی گاهی اوقات نیز برای مدتی طولانی مبتلا به بیماری باقی می‌مانند عموماً اینگونه به نظر می‌رسد كه بره‌ها و بزغاله‌ها نسبت به میكروب از گوسفندها و بزها نسبت به بیماری مقاوم‌ترند.
بروسلوز گوسفند و بز كاملاً شبیه به هم است هر چند كه بهبودی در گوسفند سریعتر از بز اتفاق می‌افتد و میزان سقط‌جنین نیز در گوسفند كمتر از بز است. گوسفندان آلوده از طریق شیر، ادرار و ترشحات رحمی میكروب را دفع نموده و در تمامی سنین به میكروب حساس می‌باشند.
انتقال میكروب بروسلا ملیتنسیس به انسان اكثراً از طریق مصرف شیرخام، پنیر یا گوشت حیوانات آلوده صورت می‌گیرد ولی گاهی اوقات ممكن است انتقال بیماری از طریق سبزیجات یا آب آلوده به ترشحات حیوانات، ایجاد گردد. تماس مستقیم با حیوانات آلوده یا مواد دفعی آنها منجر به انتقال بیماری از طریق چشمی و یا تنفسی (بویژه زمانی كه تماس با مواد بشدت آلوده‌ای مثل ترشحات رحمی، جنین، جفت و لاشة حیوانات آلوده وجود داشته باشد) خواهد شد.
برای كنترل بروسلوز در بز و گوسفند نیاز به آزمایشات مرتب و دوره‌ای میباشد كه توسط مسئولین دامپزشكی صورت می‌گیرد، در اكثر نواحی ایران گوسفند بعنوان حیوان اصلی برای تولید گوشت پرورش میابد و به دلیل انتقال گوسفندان در فصول مختلف سال از منطقه‌ای به منطقة دیگر در كشور كار كنترل بروسلوز با مشكل مواجه می‌شود. عموماً سیستمهای مدیریتی پرورش گوسفند و بز در كشور قدیمی بوده و نقایص زیادی در شرایط بهداشتی نگهداری گوسفند و بز وجود دارد. استفاده از چراگاههای مشترك و ورود حیوانات آلوده به گله، گسترش بیماری را بیشتر می‌كند و در چنین شرایطی كاربرد اقدامات كافی پیشگیری مثل جداسازی حیوانات سقط كرده و جنینهای سقط شده و تمیز و ضدعفونی كردن محل لازم میباشد. مشخص است كه واكسیناسیون مهمترین وسیله كنترل بروسلوز در بز و گوسفند در چنین نواحی خواهد بود.
پیشگیری و كنترل بیماری :
با توجه به اینكه بیماری بروسلوز یك بیماری خطرناك مشترك بین انسان و دام است اكثر كشورهای جهان سعی در ریشه‌كنی كامل این بیماری دارند و برای رسیدن به این هدف از روش «تست و كشتار» برای دامهای آلوده به بیماری و استفاده از واكسن برای پیشگیری از بیماری استفاده می‌كنند. ولی برنامه‌های فوق به تنهایی برای مبارزه با بیماری كافی نیستند و برای پیشگیری و كنترل بهتر این بیماری باید روشهای مدیریتی قویتری از سوی دامدار اتخاذ شود و ما در این نشریه سعی داریم تا شما را با این روشها آشنا كنیم.
پ- از تلقیح مصنوعی استفاده كنید :
بدلیل اینكه میكروب بروسلوز بیشتر در اعضای تناسلی (مثل بیضه در گاو نر و رحم و تخمدانها در گاو ماده) جای می‌گیرد اگر در برنامه‌های باروری گله خود از گاو نر استفاده كنید گاو نر قادر است به دو طریق گاوهای ماده را به بیماری مبتلا كند؛ اوّل اینكه اگر خود گاو نر مبتلا به بروسلوز باشد با توجه به اینكه گاو نر می‌تواند میكروب را از طریق منی دفع نماید، تمام گاوهای ماده‌ای را كه با آنها جفتگیری می‌كند را آلوده خواهد كرد. دوّم اینكه اگر در بین گاوهای ماده گاوی حضور داشته باشد كه به بیماری مبتلا باشد و گاو نر با آن جفتگیری كند، گاو نر در اثر این جفتگیری به بیماری مبتلا خواهد شد و به این ترتیب سایر گاوهای ماده را نیز مبتلا خواهد كرد.
ولی اگر در برنامه‌ای باروری گله خود از تلقیح مصنوعی استفاده كنید با توجه به اینكه در مراكز تهیه اسپرم (منی) از گاو نر، گاو نر همیشه از لحاظ آلودگی به بروسلوز و دیگر بیماریها آزمایش می‌شود امكان آلودگی دامهای ماده از طریق منی آلوده به میكروب بروسلوز از بین خواهد رفت.
2- واكسیناسیون (مایه‌كوبی) :
امروزه در تمام جهان برای پیشگیری از بیماری بروسلوز از واكسن (S19) استفاده می‌شود، در ایران نیز این واكسن توسط مسئولین دامپزشكی كشور بصورت رایگان برای تمام گوساله‌های ماده تزریق می‌شود.
بهترین سن برای انجام واكسیناسیون بین سنین سه تا شش ماهگی است ولیكن تا یكسالگی نیز می‌توان واكسن را تزریق كرد. این واكسن فقط برای گوساله‌های ماده تزریق می‌شود و برای گوساله‌های نر واكسیناسیون توصیه نمی‌شود چون واكسن در گاوهای نر قادر به جلوگیری از بیماری نخواهد بود و نیز گاهی ممكن است باعث تورم بیضه شود.
اگر چه فقط یكبار واكسیناسیون برای گوساله‌های ماده سه تا شش ماهه برای تمام عمر گاو كافی به نظر می‌رسد ولی اگر شما در منطقه‌ای هستید كه میزان آلودگی به بروسلوز زیاد است می‌توانید با مشورت با دامپزشكی مربوطه گاوهای پیر را نیز یكبار دیگر واكسینه كنید ولی باید یادآور شد كه واكسیناسیون هرگز قادر نیست كه عفونت گله را به طور كامل از بین ببرد. اگرچه حیوانات واكسینه شده نیز ممكن است آلوده شوند ولیكن معمولاً علائم درمانگاهی بروسلوز (مانند سقط‌جنین و ورم پستان بروسلایی) تخفیف میابد.
در گله‌های واكسینه شده سقط‌جنین كمتر متداول است و اغلب تعداد میكروبهای دفع شده از راه شیر و ترشحات رحمی كاهش میابد و به این ترتیب انتشار عفونت در گله كند می‌شود. همچنین مقاومت بیشتر نسبت به استقرار میكروب در بین گاوهای واكسینه شده به افزایش دوره كمون بیماری (فاصله‌ای كه میكروب وارد بدن شده تا زمانی كه دام علائم درمانگاهی را بروز می‌دهد) منجر می‌شود.
به دلیل اینكه گاهی این واكسن سبب عفونت خون، بیماری بالینی و گاهی مرگ می‌شود باید از واكسیناسیون گوساله‌هایی كه دچار استرس هستند (مانند استرس دوره از شیرگیری و یا استرس حمل‌ونقل) اجتناب شود.
همچنین باید از تجویز این واكسن همزمان با سایر واكسنها مثل شاربن پرهیز كرد.
3- همكاری كامل با مسئولین دامپزشكی :
عزیزان دامدار باید به این نكته توجه داشته باشند كه تنها زمانی یك گاو از طرف مسئولین دامپزشكی به عنوان بیمار مبتلا به بروسلوز (راكتور) معرفی می‌شود كه آزمایشات كامل در مورد آن صورت گرفته باشد و اگر یك یا چند گاو شما از طرف مسئولین دامپزشكی به عنوان بیمار معرفی شد هرگز با نظر ایشان مخالفت نكنید و هرچه سریعتر دام بیمار را به كشتارگاه ارسال كنید و به یاد داشته باشید كه هرچه دام بیمار مدت زمان بیشتری در كنار دامهای سالم حضور داشته باشد احتمال آلوده شدن دامهای سالم بیشتر خواهد بود و ضررهای اقتصادی این بیماری (مثل سقط‌جنین و مبتلا شدن خودتان و دیگر كاركنان دامداری به تب مالت) به شخص شما باز خواهد گشت.
4- زمان زایمان دامها را پیش‌بینی كنید :
طول دوره آبستنی در گاوها از 276 تا 295 روز متغیر است. اگر زمان تلقیح (آبستن شدن) دامها را همیشه ثبت كنید زمان زایمان را نیز می‌توانید پیش‌بینی كنید؛ بدین‌ترتیب اگر گوساله‌ای قبل از روز 271 آبستنی متولد شد باید سقط‌جنین به حساب بیاورید هرچند كه ممكن است گوساله ظاهراً سالم باشد ولی حتماً در هنگام مشاهده چنین حالتی (زایمان قبل از روز 271 آبستنی) گاو زایمان كرده را به همراه گوساله‌اش از بقیه گاوها جدا كنید و ترشحات زایمانی و خون حاصل از زایمان را حتماً از محل دامداری دور كنید و اقدامات بهداشتی لازم را در مورد آن انجام دهید؛ بهترین اقدام در مورد جفت گاو زایمان كرد و ترشحات زایمانی و حتی گوساله‌ای كه سقط شده (در صورتی كه برده به دنیا بیاید) سوزاندن میباشد و محلی را كه دام زایمان كرده حتماً بایستی با مواد ضدعفونی‌كننده مناسب و به اندازه كافی كاملاً تمیز كرد (از جمله ضدعفونی‌كننده‌های قابل توصیه می‌توان به الكل‌ها، آلدئیدها، كلر، كلر هگزیدین، یدوفورها، جانشین‌های فنل‌ها و تركیبات آمونیوم چهارتایی اشاره كرد) یا اینكه به‌وسیله شعله‌افكن محل آلوده را به مدت ده دقیقه سوزاند تا هیچگونه میكروبی در محل زنده نماند كه باعث آلودگی سایر گاوها شود.
مسئله مهم دیگری كه باید به آن توجه نمود این است كه پس از جدا كردن گاوی كه سقط كرده یا قبل از روز 271 آبستنی زایمان كرده، از مسئولین دامپزشكی منطقه خود درخواست كنید كه دام شما را مورد آزمایش قرار دهند و مسئولین دامپزشكی نیز پس از خونگیری از دام مشكوك به بیماری و ارسال آن به آزمایشگاه پاسخ خود را مبنی بر بیمار یا سالم بودن دام از لحاظ بیماری بروسلوز در مدت حداكثر یك هفته اعلام می‌كنند و بهتر است در این مدت شیر گاو مشكوك به بروسلوز دور ریخته شود ولی اگر دام شما شیر زیادی تولید می‌كند و شما نیز تمایل دارید از شیرگاو مشكوك به بروسلوز استفاده كنید توصیه ما این است كه این شیر را با شیر بقیه دامها مخلوط نكنید و یا به مصرف گوساله‌ها نرسانید و یا آنرا به بازار عرضه نكنید چون ممكن است بدین‌ترتیب باعث انتشار آلودگی شوید یكی از راههای عملی در مورد مصرف شیر گاو مشكوك به بروسلوز این است كه شیر را به مدت dBSPL دقیقه بجوشانید و در حین جوشیدن شیر دائماً آنرا هم بزنید و در این صورت خطر ابتلا به بروسلوز كاهش می‌یابد ولی هرگز از بین نمی‌رود پس بهترین توصیه آن است كه شیر دام مشكوك به بروسلوز را دور بریزید. منظور از دور ریختن شیر این نیست كه شیر را در هر جایی مثل آبهای جاری رودخانه‌ها و جویبارها ریخت چون دامنة آلودگی میكروب بروسلوز خیلی زیاد است و م‌تواند حتی دوزیستانی مثل قورباغه را نیز آلوده كند . بنابراین وقتی حیوانات و یا انسان از آبهای آلوده شده مصرف كنند ممكن است به بیماری بروسلوز مبتلا شوند پس بهتر است كه شیردام مشكوك به بروسلوز را در چاه فاضلاب بریزید.
از خوراندن جنین سقط شده و جفت گاو مشكوك به بروسلوز به سگهای نگهبان و و سگهای گله خودداری كنید. چون خوردن این مواد توسط سگ باعث بیمار شدن حیوان شده و سگهای بیمار نیز میكروب را از طریق ادارر، مدفوع و سایر ترشحات بدن خود دفع می‌كنند و به این ترتیب آلودگی محیط افزایش میابد.
در مورد جنین سقط شده و جفت گاو و ترشحات زایمانی بهترین راه همان سوزاندن كامل آنهاست.
ملایم بیماری در انسان :
دوره كمون (زمانی كه میكروب وارد بدن انسان شد. تا زمانیكه علائم بیماری آشكار می‌شود) بیماری بروسلوز بسیار متغیر است و گاهی تا 7 ماه نیز طول می‌كنند ولی در اكثر تحقیقات انجام شده دوره كمون بیماری را 3-21 روز ذكر كرده‌اند. علائم بیماری در انسان بسیار متنوع و متغیر است و به همین دلیل به آن بیماری هزار چهره نیز گفته می‌شود و حدود 50 تا 90 درصد از افراد مبتلا به بروسلوز تشخیص داده نمی‌شوند.
بعلت تنوع زیاد علائم بیماری تشخیص بیماری بروسلوز برای پزشكان مشكل است و در بسیاری از موارد آنرا با بیماریهای دیگر مثل آنفولانزا اشتباه می‌گیرند.
بیماری تب مالت در انسان به 3 مشكل حاد، موضعی و مزمن بروز می‌كند.
بروسلوز حاد :
شكل حاد بیماری معمولاً با علائم : تب، لرز، ضعف، بی‌قراری عمومی، ریزش عرق، سردرد، كمردرد، دردهای عضلانی و مفصلی،ب ی‌اشتقایی و كاهش وزن شروع می‌شود و گاهی علائم دیگری مثل تهوع، استفراغ، اسهال، سرفه، سرگیجه، دل‌پیچیه، درد و جراحت گلو، خون دماغ و جوشهای جلدی وجود دارد كه ممكن است با انواع مسمومیتی اشتباه شوند.
معمولاً نیمی از موارد مبتلا به تب مالت با علائم حاد و شدید به پزشك مراجعه می‌كنند.
بروسلوز موضعی :
بیماری بروسلوز موضعی می‌تواند در هر محلی از بدن كه میكروب در انجام قرار گیرد روی دهد ولی ضایعات استخوانی، آبسه طحال، عفونت سیستم تناسلی- ادراری، بیماری ریوی و ناراحتیهای قلبی شایعتر است، ضایعات استخوانی معمولاً در مهره‌های كمر اتفاق می‌افتد میكروب در فضای دیسكهای بین مهره‌ای جای گرفته و هر دو مهره مجاور خود را درگیر می‌كند و باعث كمردرد شدید می‌شود.
ضایعات قلبی شایعترین علت مرگ و میر بیماران مبتلا به بروسلوز است كه اغلب در مردان رخ می‌دهد و بیشتر دریچه‌های قلبی را درگیر می‌كند، شروع آن بی‌سروصدا بوده و باعث نارسایی قلب و تشكیل لخته در رگهای قلب می‌گردد. این بیماری معمولاً به تعویض دریچه‌های قلب و درمان آنتی‌بیوتیكی برای بهبودی نیازمند است.
بیماری تب مالت تأثیرات ویژه‌ای بر سیستم اعصاب مركزی دارد، سردردهای شدید افسردگی ذهنی، عرق شبانه، اختلالات رگهای خونی دستها و پاها مثل سیاه شدن دست و پا، سردی و مرطوب بودن دستها و پاها به عنوان علائم تب مالت در سیستم اعصاب ذكر شده‌اند.
بروسلوز مزمن :
بروسلوز مزمن را می‌توان به صورت بروسلوزی كه بیش از یك سال بطول می‌انجامد تعریف نمود، شكل مزمن بروسلوز دارای تظاهرات مختلفی بوده و بیمارانی را كه ناخوشی عود كنند. با یا بدون عفونت موضعی دارند و همچنین افرادی كه هیچگونه علامت واقعی (تب ندارند) و هیچ دلیلی مبنی بر بروسلوز حاد ندارند ذكر شود و شكایات بیمار یعنی ضعف و كوفتگی بیشتر متناوب و دوره‌ای است.
پیشگیری در انسان :
كلید ریشه‌كنی بروسلوز در انسان ریشه‌كنی بروسلوز حیوانی است كه اینكار را می‌توان به كمك واكسیناسیون دامها، كشتار دامهای آلوده به بیماری پاستوریزه كردن شیر و سایر محصولات دامی و پرهیز از تماس با بافتهای بدن حیوان آلوده و محافظت در مقابل راههای احتمالی ورود میكروب در افراد در معرض خطر (مثل دامداران، دامپزشكان، كارگران كشتارگاهها و…) به‌وسیله استفاده از دستكش و دیگر وسایل ایمنی كاهش داد.
درمان تب مالت در انسان :
همیشه به یاد داشته باشید كه پیشگیری بهتر از درمان است، به هر حال درمان تب مالت در انسان پس از آزمایشات میكروب‌شناسی و سرم‌شناسی و تشخیص بیماری، با تجویز آنتی‌بیوتیك آغاز می‌شود؛ روش درمانی 2 گرم تتراسایكلین در روز بطریق خوراكی و به مدت سه هفته می باشد. در افرادی با موارد شدید بیماری تزریق داخل عضلانی یك گرم استرپتومایسین برای مدت دو هفته ضروری است.
در موراد شدید برخی از پزشكان درمانهای وسیعتری را توصیه می‌كنند، مثلاً وقتی فرد بیمار دردهای عضلانی شدید دارد داروهای مسكن درد برای او تجویز می‌شود. در آخر به یاد داشته باشید كه معالجة ناكافی و استفاده ناصحیح از داروهای تجویز شده توسط پزشك باعث عود تب، برگشت بیماری یا پیشرفت بروسلوز مزمن خواهد شد.