ساناز فرهیدوش
10th January 2012, 06:51 AM
از آنجايي که تعليم و تربيت ، کوششي منظم و حساب شده است ، برخي طرحها براي هدايت چنين کوششي ضروري به نظر مي رسد . لغت « برنامه ي درسي » يا « Curriculum » معمولا به چنين طرحي اطلاق مي شود . كلمه ي برنامه درسي، معادل واژه "curriculum" است و از نظر لغت از كلمه لاتين (currere) به معناي راهي كه بايد طي شود گرفته شده است. اين تصور بر يك مسير يا برخي موانع يا وظايفي دلالت مي كند كه هر فرد بر آن ها غلبه پيدا مي كند. يعني مقوله هايي كه داراي آغاز و انجام است و بايد هدف هايي از آن ها منتج شود (ملكي، 1382: 18) . نويسندگان بسياري از کتابها و نويسندگان کتابهاي برنامه ي درسي که ازسال 1918 و با انتشار کتاب ( بابيت ) تحت عنوان « برنامه ي درسي » آغاز مي شود ، معمولا مفهوم معيني از برنامه ي درسي را ارائه داده اند . « شريعتمداري» برنامه درسي را به عنوان كليه ي تجارب، مطالعات، بحث ها، فعاليت گروهي و فردي و ساير اعمالي
مي داند كه شاگرد تحت سرپرستي و راهنمايي مدرسه انجام مي دهد، تعريف مي كند. (شريعتمداري، 1365، به نقل از عابدي و تاجي ، 1380: 10).همچنين برنامه درسي مي تواند به طور گسترده در ارتباط با تجارب يادگيرنده، تعريف شود. اين ديدگاه هر امري در مدرسه و حتي خارج از مدرسه را به عنوان بخشي از برنامه درسي مورد توجه قرار مي دهد. «رونالد دال» در تعريف برنامه درسي، اشاره مي كند: « برنامه درسي عبارت است از محتوا و جريان رسمي كه از طريق آن، يادگيرندگان تحت نظارت مدرسه، معلومات و شيوه ي درك و فهم را به دست مي آورند يا مهارت ها را فرا مي گيرند و يا نگرش و نظام ارزشي خود را تغيير مي دهند.» (آلن سي ترجمه خليلي، 1373 به نقل از عابدي و تاجي ، 1380 : 11).«آيزنر » در تعريف برنامه درسي مي گويد:« برنامه درسي عبارت است از يك سلسله وقايع آموزشي طراحي شده كه به قصد تحقق نتايج آموزشي براي يك يا چند دانش آموز پيش بيني شده است. (ملكي ، 1382: 24). ( لوئيس و ميل ) تعريف برنامه ي درسي را در مقوله هاي زير مورد شناسايي قرار داده اند : برنامه ي مطالعاتي نتايج مطلوب يادگيري ، فرصتهاي مطلوب اشتغال ، فرصتهاي يادگيري فراهم شده ، اشتغال عملي فراگير و تجربيات عملي فراگير . ( تانر و تانر ) در مروري بر تاريخ برنامه ي درسي نشان داده اند که : « برنامه ي درسي به شکلهاي مختلفي تعريف شده است . از جمله : 1ـ روايت جمع آوري شده ي دانش سازمان يافته ، 2ـ سبکهاي تفکر ، 3ـ تجربه ي نژادي ، 4 ـ تجربه ي هدايت شده ، 5ـ يک محيط يادگيري طرح ريزي شده ، 6 ـ محتوا و فرآيند شناختي _ عاطفي ، 7 ـ يک طرح آموزشي ، 8 ـ نتايج و پيامدهاي آموزش ، 9 ـ يک نظام تکنولوژيکي بهره برداري . » از نظر تاريخي و همچنين در حال حاضر ، مفهوم متداول برنامه ي درسي عبارتست از : « موضوعات و مواد درسي که بايد بوسيله ي معلم تدريس شده و بوسيله ي فراگير ياد گرفته شود . » . ( سيلور ، الکساندر و لوئيس ، 1378 : 33 و 34 )
مي داند كه شاگرد تحت سرپرستي و راهنمايي مدرسه انجام مي دهد، تعريف مي كند. (شريعتمداري، 1365، به نقل از عابدي و تاجي ، 1380: 10).همچنين برنامه درسي مي تواند به طور گسترده در ارتباط با تجارب يادگيرنده، تعريف شود. اين ديدگاه هر امري در مدرسه و حتي خارج از مدرسه را به عنوان بخشي از برنامه درسي مورد توجه قرار مي دهد. «رونالد دال» در تعريف برنامه درسي، اشاره مي كند: « برنامه درسي عبارت است از محتوا و جريان رسمي كه از طريق آن، يادگيرندگان تحت نظارت مدرسه، معلومات و شيوه ي درك و فهم را به دست مي آورند يا مهارت ها را فرا مي گيرند و يا نگرش و نظام ارزشي خود را تغيير مي دهند.» (آلن سي ترجمه خليلي، 1373 به نقل از عابدي و تاجي ، 1380 : 11).«آيزنر » در تعريف برنامه درسي مي گويد:« برنامه درسي عبارت است از يك سلسله وقايع آموزشي طراحي شده كه به قصد تحقق نتايج آموزشي براي يك يا چند دانش آموز پيش بيني شده است. (ملكي ، 1382: 24). ( لوئيس و ميل ) تعريف برنامه ي درسي را در مقوله هاي زير مورد شناسايي قرار داده اند : برنامه ي مطالعاتي نتايج مطلوب يادگيري ، فرصتهاي مطلوب اشتغال ، فرصتهاي يادگيري فراهم شده ، اشتغال عملي فراگير و تجربيات عملي فراگير . ( تانر و تانر ) در مروري بر تاريخ برنامه ي درسي نشان داده اند که : « برنامه ي درسي به شکلهاي مختلفي تعريف شده است . از جمله : 1ـ روايت جمع آوري شده ي دانش سازمان يافته ، 2ـ سبکهاي تفکر ، 3ـ تجربه ي نژادي ، 4 ـ تجربه ي هدايت شده ، 5ـ يک محيط يادگيري طرح ريزي شده ، 6 ـ محتوا و فرآيند شناختي _ عاطفي ، 7 ـ يک طرح آموزشي ، 8 ـ نتايج و پيامدهاي آموزش ، 9 ـ يک نظام تکنولوژيکي بهره برداري . » از نظر تاريخي و همچنين در حال حاضر ، مفهوم متداول برنامه ي درسي عبارتست از : « موضوعات و مواد درسي که بايد بوسيله ي معلم تدريس شده و بوسيله ي فراگير ياد گرفته شود . » . ( سيلور ، الکساندر و لوئيس ، 1378 : 33 و 34 )