ستاره صبح امید
9th December 2011, 05:38 PM
شاهرود
شاید برایتان جالب باشد که مردم شاهرود ، در روز پنجم محرم مراسم ویژه ای را با نام یا عباس یا عباس دارند که نمونه مشابه آن در هیچ کجای کشور ندارد !
مردم شاهرود در روز پنجم محرم به یاد جانفشانی‌های حضرت ابوالفضل‌العباس (ع)، آیین طوق بندان(علم‌بندان) را با شور و احساسات مذهبی خاصی برگزار می‌کنند.
این آیین طبق آداب و سنتهای قدیمی همه ساله در عصر روز پنجم ماه محرم با به راه افتادن دسته‌های چاوش خوانی و سینه‌زنی با حضور انبوه عزاداران حسینی در محدوده بافت قدیمی شهر شاهرود برگزار می‌شود.
سنت عزاداری روز پنجم محرم به یاد جانفشانی‌های حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) و با فریادهای “یا عباس، یا عباس” از گذشته دور در شاهرود مرسوم بوده است و در بین مردم شاهرود احترام واعتبار ویژه ای دارد.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/46.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مردم شاهرود با برپایی این آیین نمادین نشان می‌دهند که اگر در هنگام شهادت علمدار کربلا نبودند که به یاریش بشتابند امروز همه آماده‌اند تابه یاد آن روز علم حضرت ابوالفضل‌العباس (ع) را برافراشته نگاه دارند.
تکیه بازار شاهرود که به “تکیه زنجیری” معروف است و از بزرگترین تکایای این شهر به حساب می‌آید وظیفه جمع‌آوری طوقها و برگزاری دسته طوق‌بندان را بر عهده دارد.
شهر شاهرود از حوالی ظهر روز پنجم محرم یکپارچه تعطیل و سیاه پوش است و ازدحام جمعیت عزاداران در مقابل مدرسه قلعه این شهر و خیابان شهید صدوقی (مزار) به گونه‌ای است که تمامی خیابانها و کوچه‌های منتهی به محل مراسم مملو از جمعیت می‌شود.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/47.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
چندین هیات عزادار حسینی تا پیش از برپایی ” طوق بندان” با اجرای آیین خاص سینه‌زنی و مداحی و در میان ماتم و اندوه به انبوه جمعیت حاضر در این مکان می‌پیوندد
منبع: شهوار دات نت
محرّم در بروجرد ( لرستان ) مراسم سوگواری تاسوعا وعاشورا
محرّم در بروجرد: بروجردی ها توجه خاصی به مراسم سوگواری در ماه محرم دارند و بویژه در دهه اول این ماه شهر بروجرد میهمانان زیادی را به خود جلب می کند که مشتاق دیدن کارهای گروهی و مراسم محلی تاسوعا و عاشورا هستند.برپایی سقاخانه، تکیه و روضه از کارهای رایج این ایام است هرچند فعالیت های کوچک و بزرگ فراوانی در این ایام انجام می شود. به هرحال مراسم محرم شامل بخش های مختلفی است:
چهل منبر
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/31.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
. در غروب و شامگاه تاسوعا، بسیاری از مردم و بویژه کسانی که در شبهای قبل سقاخانه داشته اند درهای خانه خود را به روی مردم باز می کنند و سینی بزرگی در ورودی خانه یا حیاط می گذارند و در آن به یادبود شهدای کربلا شمع روشن می کنند و با نوشیدنی و دیگر نذورات از میهمانان پذیرایی می کنند. بسیاری از زنان و مردان با تهیه چهل شمع، با پاي برهنه و بدون اين كه با كسي صحبت كنند از این خانه به آن خانه رفته و شمع های خود را در چهل سقاخانه مي گذارند. با این کار ضمن عزاداری، حاجات و خواسته های خود را نیز یادآوری می کنند و از امام حسین و یارانش شفاعت می طلبند. این آئین به چهل منبر مشهور است.
سینه زنی و زنجیرزنی
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/32.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
. هیات های سینه زن و زنجیر زن بروجرد، فعالترین و پرطرفدارترین دسته های عزاداری این شهر و روستاها و مناطق اطراف هستند.
هیات های زنجیرزن بصورت قطاری در دو صف موازی حرکت می کنند و باز هم به ترتیب از افراد سالخورده تا نوجوانان مرتب می شوند. چندین طبل و سنج زن مسئول ریتم بخشیدن و هماهنگ کردن زنجیرزنان هستند. لباس زنجیرزنی یک پیراهن سیاه ضخیم و بلند است که تا سر زانو ادامه می یابد و پشت آن دو دریچه همیشه باز دارد که محل برخورد زنجیر به بدن است. با رسیدن به هیات های دیگر، عزاداران به نشانه احترام زنجیرهای خود را بالا گرفته و تکان می دهند و همزمان یا حسین می گویند.
موسیقی محرم. موسیقی محرم بطور خاص بازتاب موسیقی محلی است. آوازهای معروف به دشتی یا دشتی لری بسیار گسترده اند و عمدتا با نی یا سرنا همراه می شوند که حزن زیادی دارند. در ایام تاسوعا و عاشورا نیز همین سازها به همراه دهل مورد استفاده هیات ها قرار می گیرند و عبور دسته جات عزادار از خیابانها با پخش نوحه ها و آوازهای دشتی و همراهی ساز انجام می گیرد.
تکیه بندی.
عبارت است از ترتیب دادن چادر بزرگی در صحن یا حیاط یک خانه یا در پیاده روی خیابان. تکیه محلی برای اجتماع عزاداران است و عمدتا با نقاشی ها و شعرهایی در مدح امامان و نیز با پارچه های سبز و مشکی تزئین می شود. تکیه های قدیمی تر با برپا ردن خیمه های سایبانی بسیار بزرگ و دایره مانند در حیاط مساجد، حسینیه ها و خانه های مهم برپا می شدند. برخی از این چادرها به نحو بسیار زیبایی نقاشی و خطاطی شده بودند. اوج این هنر مربوط به دوره قاجار و اوائل پهلوی است.
نذر چراغ.
یکی از آداب تاسوعا و عاشورا نذر کردن چراغ برای سقاخانه هاست. به این نحو که معمولا از سقاخانه های مشخصی که ویژه این کار است چراغی با اجازه صاحبخانه بر می دارند و نذر می کنند که با برآورده شدن حاجاتشان مثلا ده چراغ جایگزین آن کنند. در برخی مواقع به جای چراغ از کالاهای دیگر بویژه لیوان و استکان که مورد استفاده هیاتها و سقاخانه هاست استفاده می شود.
پرده خوانی.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/33.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
نوعی حماسه سرایی و نقالی است که طی آن راوی، در یک محل عمومی نظیر صحن یک امامزاده یا گورستان، بساط می گسترد و پرده بزرگی را به درختان یا دیوار می آویزد. این پرده تصویرهای مختلفی از قیام عاشورا و حوادث بعد از آن بویژه قیام مختار و انتقام از قاتلان حسین (ع) دارد. اسامی شخصیت ها در کنار آنان نوشته شده و نقّال از صحنه ای به صحنه دیگر رفته و با آب و تاب و یا با صدایی غمناک قصه ها را روایت می کند و بییندگان متاثر نیز به گریه می افتند. خاتمه کار ذکر دعا و صلوات و جمع کردن پول برای نقال است.
منبع: سايت گردشگري و معرفي بروجرد
آيين‌هاي سوگواري محرم در بوشهر
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/29.JPG (http://www.rozanehonline.com/join)
در استان بوشهر مراسم ماه محرم همانند ساير شهرهاي کشورمان با شکوه تمام برگزار مي‌شود. علاوه بر مراسم‌هاي زنجير‌زني و سينه‌زني و روضه‌خواني مراسم‌هاي خاص منطقه برگزار مي‌شود.
مکان‌هاي عزاداري از مسجدها، حسينه‌ها، ميدان‌ها، خيابان‌ها، کوچه‌ها و منازل شخصي آغاز مي‌شود. با فرا رسيدن ماه محرم سردرخانه‌ها و تکايا و امامزاده‌ها را علم سياه زرد مي‌زنند و مردم لباس سياه پوشيده آنهايي که نذر دارند خود را براي پخت و پز آماده مي‌کنند.
روضه و نوحه‌خواني در هر شب به يک موضوع حادثه غم انگيز کربلا به شرح زير اختصاص دارد:
شب اول، درباره فرا رسيدن ماه محرم، شب دوم درباره حضرت مسلم، شب سوم در باره طفلان مسلم، شب چهارم در مورد حج‌الوداع، شب پنجم در باره حر، شب ششم درباره علي اصغر، شب هفتم درباره حضرت علي اکبر(ع)، شب هشتم در باره قاسم داماد، شب نهم درباره حضرت عباس (ع) و شب دهم درباره امام حسين(ع).
گهواره علي‌اصغر:
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/28.JPG (http://www.rozanehonline.com/join) تقريباً در تمام شهرها و روستاهاي استان براي گهواره خدمت علي‌اصغر مراسمي بر پا مي‌شود. در اين گهواره چوبي که مختک نام دارد و با توري سبز آن را مي‌پوشانند، شبيه علي‌اصغر را مي‌خوابانند و آن را تکان مي‌دهند و به نوحه‌خواني و لالايي خواني مي‌پردازند. زنان نازا گهواره را تکان مي‌هند و لالايي مي‌خوانند.
وسايلي که همراه گروه عزاداران روزهاي نهم و دهم حمل مي‌شود عبارتند از:
سژه: در جلو هيأت عزاداري يک نفر سژه را روي کمربند چرمي پهن بسته و جلو عزاداران مي‌گرداند. هنگام حرکت سژه‌ها را تکان داده و به نشانه تعظيم و سلام امام حسين تيغه وسط سژه را که نوک بلندي دارد خم کرده و تا زمين مي‌آورند.
علم: گروهي از عزاداران انواع مختلف علم را به ترتيب پشت سر هم حمل کرده و حرکت مي‌دهند.
کتيبه: دو نفر پارچه‌اي را که مشخصات هيأت عزاداران روي آن نوشته شده جلو دسته‌حرکت مي‌دهند.
ذوالجناح: ذوالجناح اسب سفيدي است که روي آن لکه‌هايي مي‌مالند و شال‌هاي رنگي را دور گردن آن مي‌آويزند. پيرمرداني که توانايي سينه‌زني محکم را ندارند، اطراف ذوالجناح سينه مي‌زنند.
حجله حضرت قاسم :
حجله نمادين حضرت قاسم را با پارچه‌ها و نوارهاي رنگي تزيين و چراغاني مي‌کنند. اين حجله روي دست توسط چهار نفر حمل مي‌شود. زنان با ديدن آن کل مي‌کشند و بر سر و صورت خود مي کوبند و براي داماد ناشاد امام حسين گريه و زاري سر مي‌دهند. همراهان حجله نوحه قاسم مي‌خوانند. در عقب حجله قاسم خونچه‌هايي حاوي شمع، شيريني و حنا حمل مي‌شود.
نعش شهداي کربلا: نعش نمادين شهيدان کربلا را در تابوت‌هايي قرار مي‌دهند و روي جنازه‌ها کبوترهاي خونين را مي‌گذارند و روي سر مردم حمل مي‌کنند. در روز عاشورا نعش‌ها را وسط ميدان گذاشته و شيري که به منزله پاسبان شهداست در کنار اجساد کاه و خاک روي سر خود مي‌ريزد.
سنج و دمام‌زني:
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/30.JPG (http://www.rozanehonline.com/join) در مراسم عزاداري و همراه با دسته‌هاي سينه‌زني و هنگام تعزيه‌گرداني، سنج و دمام زده مي‌شود. دمام‌ها معمولاً هفت عدد است. يکي از دمام‌ها برخلاف ديگر دمام‌ها نواخته مي‌شود، به اين ريتم بشکون گفته مي‌شود. هنگام ضرب‌زدن طرف راست را با ضرب کوچک و طرف چپ دمام را با دست ضربه مي‌زنند. همراه دمام‌سنج زده مي‌شود که با حرکت ضرب بر هم کوبيده مي‌شود.
در ميداني که مراسم روز عاشورا و يا تعزيه برگزار مي‌شود، خيمه‌هايي که متعلق به امام حسين (ع) و حضرت عباس(ع) و حضرت زينب(س)، علي اکبر(ع) و قاسم(ع)است، برپا مي‌شود. مردم در خيمه‌ها به عزاداري پرداخته و مراسم نذري و نون پوشان ( يک نوع نذري است که فرد نذر شده را بر خيمه امام حسين و يا در مساجد روي منبر خوابانده و تمام بدنش را با نان مي‌پوشانند سپس نان را با حلوا به صورت لقمه‌هاي بزرگ درآورده و بين مردم تقسيم مي‌کنند) را انجام داده و مشکل گشا تقسيم مي‌کنند.
هنگام آتش زدن خيمه امام حسين ( ع) در ظهر عاشورا عزاداران در گرماي طاقت فرسا با شور و هيجان فراوان به گرد خيمه برسر و سينه خود مي‌زنند و به عزاداري مي‌پردازند، خاکستري را که حاصل از سوختن خيمه است به عنوان تبرک براي شفا بر پيشاني خود مي‌مالند.
سينه‌زني:
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/40.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) پس از پايان مراسم روضه‌خواني مردم خود را براي مراسم سينه‌زني آماده مي‌کنند. ابتدا گروه دمام زنان با نواختن دمام مردم را خبر کرده و آنها را جمع مي‌کنند. سينه زنان به صورت حلقه‌هاي دايره‌وار به گرد نوحه خوان مي‌چرخند. نوحه خوان در وسط کنار سکويي نوحه مي‌خواند و عزاداران در حاليکه با دست چپ کمر همديگر را مي‌گيرند، با دست راست به سينه مي‌زنند.
نوحه خوان شروع به خواندن نوحه پيش‌خوان مي‌کند و سينه زنان به بيت تکراري نوحه که بعد از چند بيت مي‌آيد، جواب مي‌گويند. هنگام چرخيدن، عزاداران دست راست را بالا برده و پاي راست را به زمين کوبيده محکم دست را به سينه مي‌زنند. سينه خوب که گرم شد يعني به اوج رسيد نوحه خوان اعلام (واحد) مي‌کند، بعد از گفتن واحد ريتم نوحه‌ها عوض شده و بيت تکراري وجود ندارد. سينه زنان با حرکات موزون پا - پاي راست را عقب مي‌اندازند - در حالي که خم شده‌اند، دست راست را تا نزديک زمين مي‌برند، بعد با چرخش دست بلند مي‌شوند و به صورت هماهنگ و يک صدا سينه مي‌زنند. سينه با دعا براي عزاداران و دعا براي رهبر کشور ختم مي‌شود.
مراسم دمام‌زني و سينه زني علاوه بر ايام عاشورا در ماه صفر و ماه مبارک رمضان در عزاي حضرت علي (ع) نيز انجام مي‌شود.
شام غريبان: شب يازدهم محرم در مساجد و تکايا و حسينيه‌ها شام غريبان برگزار مي‌شود. تمام چراغ‌هاي کوچه‌ها و معابر اطراف را خاموش مي‌کنند و عزاداران به صورت دسته‌هاي چند نفري به راه مي‌افتند. چند قدم که راه افتادند به صورت حلقه‌وار دور يکديگر نشسته و شمع روشن مي‌کنند و نوحه شب شام غريبان را مي‌خوانند.
گروه اول پس از خواندن نوحه شمع‌ها را خاموش کرده، بلند مي‌شوند و به راه مي‌افتند. سپس گروه بعدي نشسته و نوحه شام غريبان را مي‌خوانند. در ميان راه همه ساکت شده يک نفر مصيبت مي‌خواند و بقيه بر سر و صورت خود زده و گريه و زاري سر مي‌دهند. در بعضي جاها در اين شب گروه موزيک نيز که شامل يک طبل‌زن و يک سنج‌زن به راه افتاده و ديگران پشت سر وي ملايم زنجير مي‌زندد و نيز طفل صغيري _ شبيه حضرت رقيه دختر سه ساله امام حسين ( ع) که در اين شب گم شده‌اند _ را که رويش را پوشانده‌اند در تخته‌اي که پر از خار است (خار نشانه بيابان کربلاست) نشانده و روي سر حمل مي‌کنند.
چهارشنبه‌سوري (چهارشنبه آخر ماه صفر): چهارشنبه آخر ماه صفر که به آن چهارشنبه‌سوري نيز مي‌گويند روزي نحسن و بديمن شمرده مي‌شود. در شهرها و روستاها مراسم و اعتقاداتي جالب راجع به اين روز دارند. در آبادي‌هايي ساحلي کنار دريا دختران چند عدد سنگ يا مهر را در دريا پرتاب کرده سپس پاي خود را در آب دريا فرو مي‌برند و حاجات خود را براي دريا باز مي‌گويند که دريا حاجت آنها را بدهد. مردم مقداري از آب دريا را برداشته به خانه براي تبرک مي‌برند. در اين روز مرغي را سر برده که خودريزي شور و دفع بلايا کند.
صفرکت: در بعضي مناطق مثل شبانکاره چوب و يا برگ درخت نخل را آتش زده و در اتاق‌ها مي‌گردانند سپس آن را از در حياط بيرون مي‌برند.
در روستاهايي که در جلگه قرار گرفته‌اند، در اين روز مردم به زيارت امامزاده يا قدمگاه محل مي‌روند و زناني که بچه‌دار نمي‌شوند، نذر مي‌کنند تا بچه‌دار شوند. مراسم روشن‌کردن آتش و پريدن از روي آن که در چهارشنبه سوري آخر سال خورشيدي برپا مي‌شود، در اين روز نيز اجرا مي‌شود.
آيين سنتي (چمر) در ایلام
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/39.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) آيين سنتي (چمر) يكي از اين رسوم محلي است كه عده اي را عقيده برآان است كه ابتدا از لرستان وارد ايلام شده ورنگ وبوي محلي (كردي) گرفته است اجراي مراسم اّييني (چمر) در بين جامعه عشايري غرب كشور از ريشه هاي اعتقادي و برخاسته از متن مفاهيم ارزشي اين قوم مايه مي گيرد كه براي تكريم و تجليل نمودن از فقدان شخصيتها، انسانهاي مصلح و خدا جو ، دلاور وشجاع ، متهور و مورد احترام اقشارمردم بر پا مي شود
واژه(چمر):
در لغت نامه هاي مختلف در برابر واژه چمر تعابير و معاني گوناگوني بيان گرديده كه مجموعاً معاني مشترك و مشابهي را شامل مي شود در فرهنگ مردوخ چمر به معناي دايره و حلقه و(چه مه ري) را دهل عزا ذكر نموده است در لغت نامه دهخدا چمر به معني آشكار و ظاهر و در فرهنگ عميد به معناي محيط و دايره و هر چيز دايره مانند ذكر شده است بطور كلي واژه چمر مي تواند از كلماتي مانند (چه مه ره))يعني (چشم به راه ) و منتظر كسي يا مسافري بودن و يا (چم وچمانن)به معناي خم و خم شدن (كنايه از پشت از غم دولا شدن )گرفته شده باشد.
تعريف چمر:
چمر نوعي مراسم ويژه سنتي و نمايش تصويري و عيني از آيين مرثيه اي و عزاداري محلي است كه مي توان آن را در قلمرو تعزيه به شمار آورد در مقدمه مقاله (مراسم چمر در ايلام ) نوشته آقايان فرخي و كيايي چنين آمده است كه : اين سوگ-آواز پيشينه اي كهن دارد , با اساطير آغاز دوره نوسنگي ارتباط مي يابد كه در ايران ، فينيقيه و اسكندريه اين مراسم را بعد از برداشت گندم يعني زمان خشكيدن گياهان انجام مي دادند.
مراسم چمر را به فاصله يك تا سه هفته بعد ازمرگ متوفي انجام مي دهند و سبب اين تاخير آن است كه صاحب عزا پيك هايي را به مناطق و اطراف مي فرستد تا از طوايف و تيره هاي كه با آنان ارتباط دارند براي شركت در اين مراسم دعوت به عمل آورند،براي انجام مراسم چمر احتياج به انجام يك سري كارهاي مقدماتي است كه مهمترين آنها عبارتند از:
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/34.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) تدارك برگزاري مراسم چمر:
در زماني كه جواني شجاع و يا فردي خوشنام دعوت حق را لبيك مي گويد عشيره و طايفه او به فكر انجام چمر مي افتند كه بعد از تصميم گيري،به جمع آوري ملزومات آن مي پردازند كه به آن اصطلاحاً(خرج چمر) مي گويند.
تعيين و انتخاب چمرگاه:
انتخاب جايگاه و محل برگزاري مراسم و تعيين (چمرگاه)به اعتبار و نقش عمده آن در ايجاد جاذبه و معرفي هر چه باشكوهتر صحنه مراسم ارتباط دارد به نحوي كه پس از خاتمه مراسم با بجاي گزاردن علايم تصويري تا ساليان دراز اين علايم ضامن و تداعي كننده خاطرات فرد متوفي است.
موعد و زمان برگزاري چمر:
پس از اتخاذ تصميمات لازم در برگزاي مراسم مراتب توسط افرادي كه اصطلاحاً(پيك) مي نامند به اطلاع طوايف و عشيره هاي دور و نزديك جهت حضور و شركت در مراسم چمر رسانيده مي شود.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/35.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) نحوه حضور و مشاركت در مراسم چمر:مدعوين به مراسم در گروهاي منظم با لباسهاي تيره و سنتي كه غالباً از ريش سفيدان و مردان و زنان ميانسال طوايف و تيره هاي دور و نزديك مي باشند به صحنه مراسم وارد مي شوندكه هر گروه حامل كمكهاي جنسي مرسوم و مخصوص به خود هستند اين كمكها بيشتر شامل مواد غذاي نظير برنج،گوسفند،روغن،قند و حتي در مواردي هيزم است كه در ليستي كه توسط طايفه صاحب مراسم گرفته مي شود اين كمكها ثبت مي گردد تا در فرصتهاي مقتضي متقابلاً جبران نمايند با انجام چنين رفتاري هزينه برگزاري مراسم كه از يك حركت و روح تعاون نشات مي گيرد تنها به خانواده متوفي تحميل نخواهد شد با شروع مراسم مدعوين به شرحي كه خواهد آمد با استقبال مخصوص گروه استقبال كننده مواجه مي شوند كه اين استقبال به دو صورت انجام مي پذيرد.
.الف -استقبال كنندگان گروه مردان:
اين گروه كه عمدتاً بزرگان قوم خانواده عزادار هستند با لباس محلي و تيره در حالتي كه روي پيشاني و شانه هاي خود را گل گرفته و نوارهايي پهن از سياه چادر را به شيوه حمايل بر تن دارند در مقابل افراد و بزرگان تازه وارد مدعو قرار گرفته و با تكرار كلمه(هي داد هي بيداد)به همديگر تسليت گفته و وارد شدگان نيز از يك ظرف گل كه در يك طشت يا تغاري آماده گرديده به شانه ها و پيشاني خود مي مالند تا مراتب همدردي خود را تجسمي عيني ببخشند استقبال كنندگان مدعوين را به درون سياه چادرهايي كه از قبل آماده شده جهت استراحت و صرف چاي و نهار هدايت مي كنند و پس از پذيرايي از آنان بر حسب رعايت سن و مقام با اجازه خانواده متوفي توسط شخصي كه يك سيني با يك كارد به همراه دارد به نشانه احترام و پاسخ به عمل ابراز همدردي مدعوين به پاك نمودن گل هاي شانه ها و پيشاني آنها مي پردازند.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/36.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) ب-استقبال كنندگان گروه زنان:
اين گروه كه از بستگان درجه يك خانواده عزادار هستند با سربندهاي تيره و لباسهاي مشكي و صورت خراشيده و پيشاني و شانه هاي گل گرفته شده به نحوي كه چادر و عباي مشكي آنها بر روي شانه ها افتاده به استقبال زنان مدعو مي روند و با حركتهاي موزون هر دو دست كه روي صورت، به صورت مماس فرود مي آيد و با گفتن عبارت(وي وي)واي واي صورت مي گيرد كه اين عبارت به طور ريز و تند و سريع تكرار مي شود سپس زنان مدعو را به جايگاه و يا محل استقرار گروه زنان (مويه خوان يا مور آر )مشايعت و همراهي مي نمايند..
اجراي مراسم چمر:
در مراحل اجرايي چمر از مجموعه اي از گروهاي مختلف تشكيل مي شود كه شامل گروه صف زنان،صف مردان،زنان مويه خوان،نوازندگان ساز و دهل و گروه شاعران محلي يا به ايشها(بهتر گوها يا رو كرها) است كه هر كدام به طور منظم و در جايگاه مخصوص خود قرار مي گيرد.. در روز موعود با بالا آمدن آفتاب و به نوا در آمدن سرنا و دهل در ميدان چمرگاه بستگان و اقوام صاحب عزا دور هم جمع شده و در دو صف جداگانه زن و مرد ولي مرتبط به هم بر روي خطي دايره وار در چمرگاه صف مي بندند نخست مردان صف بسته و علمها و كتلها را در قسمتهاي مختلف صف جاي مي دهند سپس زنان در انتهاي صف مردان صف بسته و پارچه اي سياه راجلوي خود مي گيرند و سپس(به ايشها)و(رو كرها) در چند دسته چهار تا شش نفري و معمولاً در دسته هاي مختلف به همراه نوازندگان موسيقي كه آلاتشان دهل و سرنا است به سرودن شعرهاي في البداهه در رثاي متوفي پرداخته كه نوايشان با آهنگي خاص و بسيار غم انگيز خوانده مي شود همسرايان ضمن سرودن همزمان شعرشان به همراه نوازندگاه دهل و سرنا و به آرامي حول ميداني دايره شكل كه صفوف فشرده مردان و زنان ميهمان آن را احاطه كردند به حركت در مي آيند در وسط ميدان با تيرهاي چوبي كوتاه سكويي ايجاد مي كنند كه به (كتل) معروف است كه البسه و تفنگ و قطار و عكس متوفي را بر روي آن نصب مي كنند اسب متوفي را نيز با پارچه تزئين و تفنگ صاحبش بر روي زين آن قرار مي دهند.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/37.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) سپس زنان جداي از مردان و در گوشه اي از ميدان صفوف فشرده اي را تشكيل مي دهند و عده اي از زنان كه به (مور آرها) معروف هستند و صداي رسا و دل انگيز دارند به دور كتل حلقه زده و به صورت جمعي يا انفرادي اشعاري غم انگيز در رثاي متوفي مي سرايند در نزديكي ظهر از ميهمانان جهت صرف نهار در سياه چادرهاي كه قبلاً در يك يا دو رديف برپا شده اند دعوت به عمل مي آورند غذاي چمر معمولاً چلو گوشت است كه در سيني هاي بزرگ و براي هر سه يا چهار نفر يك سيني گذاشته مي شود پيش از غروب آفتاب مردان و زنان گرد علم و كتلها جمع مي شوند و پس از شيون بسيار پيرمردان قوم كتل خاص مرده را باز مي كنند ومراسم پايان مي يابد اگر مراسم چمر چند روز ادامه يابد هر غروب ميهمانان به خانه خود باز مي گردند اما در آخرين روز به ميهمانان شام مي دهند كه به اين شام(شاو شيم)يا(شاو شين) مي گويند .
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/38.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) در مجموع، مراسم چمر در استان ايلام داراي مفاهيم ارزشي و اعتقادي فراواني نظير:برابري،تعاون،اتحاد،ن م و تعادل و توازن است حركت صفوف مردان و زنان در كنار هم نشانه مساوات و برابري زنان ومردان در عرصه زندگي است مراسم چمر مجموعه اي از ارزشهاي انساني و اسلامي است كه در قالب حركاتي عيني و ملموس به تصوير كشيده مي شود تا از اين طريق از حقوق عرفي و شخصيت معنوي عزيزان از دست رفته و انسانهاي مصلح و خداي جوي تجليل شود با اين اميد كه انشاءاله آثار اين مراسم با شكوه سنتي و اعتقادي منشاء خير و بركت براي انسانها در عرصه فعاليت زندگي و مبارزات اجتماعي گردد.
گزارش تصویری از مراسم ایام محرم در اقصی نقاط ایران
مراسم عزاداری روز عاشورا در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/03.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عزاداری عاشورای حسینی در ساری
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/02.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عاشورای حسینی در حرم حضرت معصومه ( س )
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/01.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری سالار شهیدان در روز عاشورای حسینی در مشهد
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/10.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/09.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عزاداری عاشورای حسینی در شیراز
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/13.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/12.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/11.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/14.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
اجرای تعزیه روز عاشورا در قم
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/07.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عاشورای حسینی در حرم حضرت عبدالعظیم
اجرای تعزیه روز عاشورا در بازار تهران
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/04.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/05.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/06.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/08.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عاشورای حسینی در اردبیل
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/42.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/43.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/44.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/45.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/41.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
**************************************************
ایران قدیم
تصاویر: عزاداری محرم در ایران قدیم
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/15.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
نقاشی ظهر عاشورا٬ وداع سیدالشهدا (ع) با اهل حرم [اثر نقاشی پاکستانی در دوره قاجار]
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/16.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
سقاخانه ای در بازار بزرگ تهران به تاریخ ١٣٠٧ شمسی متعلق به خانواده جان نثار [از سمت راست ایستاده ردیف جلو مأمور نظمیه حسن جوانشیر ٬ اسدالله جان نثار، نشسته بر روی نیمکت اصغر جان نثار ٬ نفر وسط حاج رضا جان نثار (مؤسس سقاخانه)٬ اکبر جان نثار ٬ عبدالله جان نثار] [ عکاس: ماشاءالله خان عکاس
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/17.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری روز عاشورای ١٣١٠ قمری در آشتیان
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/18.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
هیئت اتفاقیون تهران٬ نفر وسط آقای سدهی از روحانیون و وعاظ معروف تهران
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/19.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
تعدادی از اعضای هیئت آل احمد به همراه فرزندان؛ ردیف اول نفر وسط آیت الله سید احمد طالقانی پدر جلال آل احمد
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/20.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری مردم تهران در روز عاشورا
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/21.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
دسته زنجیرزن در شب عاشورا
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/22.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری مردم تهران در روز عاشورا در دوره قاجاریه
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/23.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری مردم تهران در روز عاشورا در دوره قاجاریه
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/24.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم روضه و عزاداری در تکیه دولت
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/25.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
شبیه خوانها در تکیه دولت(معین البکا) با در دست داشتن نسخه شبیه خوانی
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/26.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
تعزیه خوان در تکیه دولت قاجار
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/27.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
گروه تعزیه خوان هنگام اجرای تعزیه
شاید برایتان جالب باشد که مردم شاهرود ، در روز پنجم محرم مراسم ویژه ای را با نام یا عباس یا عباس دارند که نمونه مشابه آن در هیچ کجای کشور ندارد !
مردم شاهرود در روز پنجم محرم به یاد جانفشانی‌های حضرت ابوالفضل‌العباس (ع)، آیین طوق بندان(علم‌بندان) را با شور و احساسات مذهبی خاصی برگزار می‌کنند.
این آیین طبق آداب و سنتهای قدیمی همه ساله در عصر روز پنجم ماه محرم با به راه افتادن دسته‌های چاوش خوانی و سینه‌زنی با حضور انبوه عزاداران حسینی در محدوده بافت قدیمی شهر شاهرود برگزار می‌شود.
سنت عزاداری روز پنجم محرم به یاد جانفشانی‌های حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) و با فریادهای “یا عباس، یا عباس” از گذشته دور در شاهرود مرسوم بوده است و در بین مردم شاهرود احترام واعتبار ویژه ای دارد.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/46.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مردم شاهرود با برپایی این آیین نمادین نشان می‌دهند که اگر در هنگام شهادت علمدار کربلا نبودند که به یاریش بشتابند امروز همه آماده‌اند تابه یاد آن روز علم حضرت ابوالفضل‌العباس (ع) را برافراشته نگاه دارند.
تکیه بازار شاهرود که به “تکیه زنجیری” معروف است و از بزرگترین تکایای این شهر به حساب می‌آید وظیفه جمع‌آوری طوقها و برگزاری دسته طوق‌بندان را بر عهده دارد.
شهر شاهرود از حوالی ظهر روز پنجم محرم یکپارچه تعطیل و سیاه پوش است و ازدحام جمعیت عزاداران در مقابل مدرسه قلعه این شهر و خیابان شهید صدوقی (مزار) به گونه‌ای است که تمامی خیابانها و کوچه‌های منتهی به محل مراسم مملو از جمعیت می‌شود.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/47.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
چندین هیات عزادار حسینی تا پیش از برپایی ” طوق بندان” با اجرای آیین خاص سینه‌زنی و مداحی و در میان ماتم و اندوه به انبوه جمعیت حاضر در این مکان می‌پیوندد
منبع: شهوار دات نت
محرّم در بروجرد ( لرستان ) مراسم سوگواری تاسوعا وعاشورا
محرّم در بروجرد: بروجردی ها توجه خاصی به مراسم سوگواری در ماه محرم دارند و بویژه در دهه اول این ماه شهر بروجرد میهمانان زیادی را به خود جلب می کند که مشتاق دیدن کارهای گروهی و مراسم محلی تاسوعا و عاشورا هستند.برپایی سقاخانه، تکیه و روضه از کارهای رایج این ایام است هرچند فعالیت های کوچک و بزرگ فراوانی در این ایام انجام می شود. به هرحال مراسم محرم شامل بخش های مختلفی است:
چهل منبر
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/31.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
. در غروب و شامگاه تاسوعا، بسیاری از مردم و بویژه کسانی که در شبهای قبل سقاخانه داشته اند درهای خانه خود را به روی مردم باز می کنند و سینی بزرگی در ورودی خانه یا حیاط می گذارند و در آن به یادبود شهدای کربلا شمع روشن می کنند و با نوشیدنی و دیگر نذورات از میهمانان پذیرایی می کنند. بسیاری از زنان و مردان با تهیه چهل شمع، با پاي برهنه و بدون اين كه با كسي صحبت كنند از این خانه به آن خانه رفته و شمع های خود را در چهل سقاخانه مي گذارند. با این کار ضمن عزاداری، حاجات و خواسته های خود را نیز یادآوری می کنند و از امام حسین و یارانش شفاعت می طلبند. این آئین به چهل منبر مشهور است.
سینه زنی و زنجیرزنی
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/32.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
. هیات های سینه زن و زنجیر زن بروجرد، فعالترین و پرطرفدارترین دسته های عزاداری این شهر و روستاها و مناطق اطراف هستند.
هیات های زنجیرزن بصورت قطاری در دو صف موازی حرکت می کنند و باز هم به ترتیب از افراد سالخورده تا نوجوانان مرتب می شوند. چندین طبل و سنج زن مسئول ریتم بخشیدن و هماهنگ کردن زنجیرزنان هستند. لباس زنجیرزنی یک پیراهن سیاه ضخیم و بلند است که تا سر زانو ادامه می یابد و پشت آن دو دریچه همیشه باز دارد که محل برخورد زنجیر به بدن است. با رسیدن به هیات های دیگر، عزاداران به نشانه احترام زنجیرهای خود را بالا گرفته و تکان می دهند و همزمان یا حسین می گویند.
موسیقی محرم. موسیقی محرم بطور خاص بازتاب موسیقی محلی است. آوازهای معروف به دشتی یا دشتی لری بسیار گسترده اند و عمدتا با نی یا سرنا همراه می شوند که حزن زیادی دارند. در ایام تاسوعا و عاشورا نیز همین سازها به همراه دهل مورد استفاده هیات ها قرار می گیرند و عبور دسته جات عزادار از خیابانها با پخش نوحه ها و آوازهای دشتی و همراهی ساز انجام می گیرد.
تکیه بندی.
عبارت است از ترتیب دادن چادر بزرگی در صحن یا حیاط یک خانه یا در پیاده روی خیابان. تکیه محلی برای اجتماع عزاداران است و عمدتا با نقاشی ها و شعرهایی در مدح امامان و نیز با پارچه های سبز و مشکی تزئین می شود. تکیه های قدیمی تر با برپا ردن خیمه های سایبانی بسیار بزرگ و دایره مانند در حیاط مساجد، حسینیه ها و خانه های مهم برپا می شدند. برخی از این چادرها به نحو بسیار زیبایی نقاشی و خطاطی شده بودند. اوج این هنر مربوط به دوره قاجار و اوائل پهلوی است.
نذر چراغ.
یکی از آداب تاسوعا و عاشورا نذر کردن چراغ برای سقاخانه هاست. به این نحو که معمولا از سقاخانه های مشخصی که ویژه این کار است چراغی با اجازه صاحبخانه بر می دارند و نذر می کنند که با برآورده شدن حاجاتشان مثلا ده چراغ جایگزین آن کنند. در برخی مواقع به جای چراغ از کالاهای دیگر بویژه لیوان و استکان که مورد استفاده هیاتها و سقاخانه هاست استفاده می شود.
پرده خوانی.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/33.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
نوعی حماسه سرایی و نقالی است که طی آن راوی، در یک محل عمومی نظیر صحن یک امامزاده یا گورستان، بساط می گسترد و پرده بزرگی را به درختان یا دیوار می آویزد. این پرده تصویرهای مختلفی از قیام عاشورا و حوادث بعد از آن بویژه قیام مختار و انتقام از قاتلان حسین (ع) دارد. اسامی شخصیت ها در کنار آنان نوشته شده و نقّال از صحنه ای به صحنه دیگر رفته و با آب و تاب و یا با صدایی غمناک قصه ها را روایت می کند و بییندگان متاثر نیز به گریه می افتند. خاتمه کار ذکر دعا و صلوات و جمع کردن پول برای نقال است.
منبع: سايت گردشگري و معرفي بروجرد
آيين‌هاي سوگواري محرم در بوشهر
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/29.JPG (http://www.rozanehonline.com/join)
در استان بوشهر مراسم ماه محرم همانند ساير شهرهاي کشورمان با شکوه تمام برگزار مي‌شود. علاوه بر مراسم‌هاي زنجير‌زني و سينه‌زني و روضه‌خواني مراسم‌هاي خاص منطقه برگزار مي‌شود.
مکان‌هاي عزاداري از مسجدها، حسينه‌ها، ميدان‌ها، خيابان‌ها، کوچه‌ها و منازل شخصي آغاز مي‌شود. با فرا رسيدن ماه محرم سردرخانه‌ها و تکايا و امامزاده‌ها را علم سياه زرد مي‌زنند و مردم لباس سياه پوشيده آنهايي که نذر دارند خود را براي پخت و پز آماده مي‌کنند.
روضه و نوحه‌خواني در هر شب به يک موضوع حادثه غم انگيز کربلا به شرح زير اختصاص دارد:
شب اول، درباره فرا رسيدن ماه محرم، شب دوم درباره حضرت مسلم، شب سوم در باره طفلان مسلم، شب چهارم در مورد حج‌الوداع، شب پنجم در باره حر، شب ششم درباره علي اصغر، شب هفتم درباره حضرت علي اکبر(ع)، شب هشتم در باره قاسم داماد، شب نهم درباره حضرت عباس (ع) و شب دهم درباره امام حسين(ع).
گهواره علي‌اصغر:
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/28.JPG (http://www.rozanehonline.com/join) تقريباً در تمام شهرها و روستاهاي استان براي گهواره خدمت علي‌اصغر مراسمي بر پا مي‌شود. در اين گهواره چوبي که مختک نام دارد و با توري سبز آن را مي‌پوشانند، شبيه علي‌اصغر را مي‌خوابانند و آن را تکان مي‌دهند و به نوحه‌خواني و لالايي خواني مي‌پردازند. زنان نازا گهواره را تکان مي‌هند و لالايي مي‌خوانند.
وسايلي که همراه گروه عزاداران روزهاي نهم و دهم حمل مي‌شود عبارتند از:
سژه: در جلو هيأت عزاداري يک نفر سژه را روي کمربند چرمي پهن بسته و جلو عزاداران مي‌گرداند. هنگام حرکت سژه‌ها را تکان داده و به نشانه تعظيم و سلام امام حسين تيغه وسط سژه را که نوک بلندي دارد خم کرده و تا زمين مي‌آورند.
علم: گروهي از عزاداران انواع مختلف علم را به ترتيب پشت سر هم حمل کرده و حرکت مي‌دهند.
کتيبه: دو نفر پارچه‌اي را که مشخصات هيأت عزاداران روي آن نوشته شده جلو دسته‌حرکت مي‌دهند.
ذوالجناح: ذوالجناح اسب سفيدي است که روي آن لکه‌هايي مي‌مالند و شال‌هاي رنگي را دور گردن آن مي‌آويزند. پيرمرداني که توانايي سينه‌زني محکم را ندارند، اطراف ذوالجناح سينه مي‌زنند.
حجله حضرت قاسم :
حجله نمادين حضرت قاسم را با پارچه‌ها و نوارهاي رنگي تزيين و چراغاني مي‌کنند. اين حجله روي دست توسط چهار نفر حمل مي‌شود. زنان با ديدن آن کل مي‌کشند و بر سر و صورت خود مي کوبند و براي داماد ناشاد امام حسين گريه و زاري سر مي‌دهند. همراهان حجله نوحه قاسم مي‌خوانند. در عقب حجله قاسم خونچه‌هايي حاوي شمع، شيريني و حنا حمل مي‌شود.
نعش شهداي کربلا: نعش نمادين شهيدان کربلا را در تابوت‌هايي قرار مي‌دهند و روي جنازه‌ها کبوترهاي خونين را مي‌گذارند و روي سر مردم حمل مي‌کنند. در روز عاشورا نعش‌ها را وسط ميدان گذاشته و شيري که به منزله پاسبان شهداست در کنار اجساد کاه و خاک روي سر خود مي‌ريزد.
سنج و دمام‌زني:
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/30.JPG (http://www.rozanehonline.com/join) در مراسم عزاداري و همراه با دسته‌هاي سينه‌زني و هنگام تعزيه‌گرداني، سنج و دمام زده مي‌شود. دمام‌ها معمولاً هفت عدد است. يکي از دمام‌ها برخلاف ديگر دمام‌ها نواخته مي‌شود، به اين ريتم بشکون گفته مي‌شود. هنگام ضرب‌زدن طرف راست را با ضرب کوچک و طرف چپ دمام را با دست ضربه مي‌زنند. همراه دمام‌سنج زده مي‌شود که با حرکت ضرب بر هم کوبيده مي‌شود.
در ميداني که مراسم روز عاشورا و يا تعزيه برگزار مي‌شود، خيمه‌هايي که متعلق به امام حسين (ع) و حضرت عباس(ع) و حضرت زينب(س)، علي اکبر(ع) و قاسم(ع)است، برپا مي‌شود. مردم در خيمه‌ها به عزاداري پرداخته و مراسم نذري و نون پوشان ( يک نوع نذري است که فرد نذر شده را بر خيمه امام حسين و يا در مساجد روي منبر خوابانده و تمام بدنش را با نان مي‌پوشانند سپس نان را با حلوا به صورت لقمه‌هاي بزرگ درآورده و بين مردم تقسيم مي‌کنند) را انجام داده و مشکل گشا تقسيم مي‌کنند.
هنگام آتش زدن خيمه امام حسين ( ع) در ظهر عاشورا عزاداران در گرماي طاقت فرسا با شور و هيجان فراوان به گرد خيمه برسر و سينه خود مي‌زنند و به عزاداري مي‌پردازند، خاکستري را که حاصل از سوختن خيمه است به عنوان تبرک براي شفا بر پيشاني خود مي‌مالند.
سينه‌زني:
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/40.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) پس از پايان مراسم روضه‌خواني مردم خود را براي مراسم سينه‌زني آماده مي‌کنند. ابتدا گروه دمام زنان با نواختن دمام مردم را خبر کرده و آنها را جمع مي‌کنند. سينه زنان به صورت حلقه‌هاي دايره‌وار به گرد نوحه خوان مي‌چرخند. نوحه خوان در وسط کنار سکويي نوحه مي‌خواند و عزاداران در حاليکه با دست چپ کمر همديگر را مي‌گيرند، با دست راست به سينه مي‌زنند.
نوحه خوان شروع به خواندن نوحه پيش‌خوان مي‌کند و سينه زنان به بيت تکراري نوحه که بعد از چند بيت مي‌آيد، جواب مي‌گويند. هنگام چرخيدن، عزاداران دست راست را بالا برده و پاي راست را به زمين کوبيده محکم دست را به سينه مي‌زنند. سينه خوب که گرم شد يعني به اوج رسيد نوحه خوان اعلام (واحد) مي‌کند، بعد از گفتن واحد ريتم نوحه‌ها عوض شده و بيت تکراري وجود ندارد. سينه زنان با حرکات موزون پا - پاي راست را عقب مي‌اندازند - در حالي که خم شده‌اند، دست راست را تا نزديک زمين مي‌برند، بعد با چرخش دست بلند مي‌شوند و به صورت هماهنگ و يک صدا سينه مي‌زنند. سينه با دعا براي عزاداران و دعا براي رهبر کشور ختم مي‌شود.
مراسم دمام‌زني و سينه زني علاوه بر ايام عاشورا در ماه صفر و ماه مبارک رمضان در عزاي حضرت علي (ع) نيز انجام مي‌شود.
شام غريبان: شب يازدهم محرم در مساجد و تکايا و حسينيه‌ها شام غريبان برگزار مي‌شود. تمام چراغ‌هاي کوچه‌ها و معابر اطراف را خاموش مي‌کنند و عزاداران به صورت دسته‌هاي چند نفري به راه مي‌افتند. چند قدم که راه افتادند به صورت حلقه‌وار دور يکديگر نشسته و شمع روشن مي‌کنند و نوحه شب شام غريبان را مي‌خوانند.
گروه اول پس از خواندن نوحه شمع‌ها را خاموش کرده، بلند مي‌شوند و به راه مي‌افتند. سپس گروه بعدي نشسته و نوحه شام غريبان را مي‌خوانند. در ميان راه همه ساکت شده يک نفر مصيبت مي‌خواند و بقيه بر سر و صورت خود زده و گريه و زاري سر مي‌دهند. در بعضي جاها در اين شب گروه موزيک نيز که شامل يک طبل‌زن و يک سنج‌زن به راه افتاده و ديگران پشت سر وي ملايم زنجير مي‌زندد و نيز طفل صغيري _ شبيه حضرت رقيه دختر سه ساله امام حسين ( ع) که در اين شب گم شده‌اند _ را که رويش را پوشانده‌اند در تخته‌اي که پر از خار است (خار نشانه بيابان کربلاست) نشانده و روي سر حمل مي‌کنند.
چهارشنبه‌سوري (چهارشنبه آخر ماه صفر): چهارشنبه آخر ماه صفر که به آن چهارشنبه‌سوري نيز مي‌گويند روزي نحسن و بديمن شمرده مي‌شود. در شهرها و روستاها مراسم و اعتقاداتي جالب راجع به اين روز دارند. در آبادي‌هايي ساحلي کنار دريا دختران چند عدد سنگ يا مهر را در دريا پرتاب کرده سپس پاي خود را در آب دريا فرو مي‌برند و حاجات خود را براي دريا باز مي‌گويند که دريا حاجت آنها را بدهد. مردم مقداري از آب دريا را برداشته به خانه براي تبرک مي‌برند. در اين روز مرغي را سر برده که خودريزي شور و دفع بلايا کند.
صفرکت: در بعضي مناطق مثل شبانکاره چوب و يا برگ درخت نخل را آتش زده و در اتاق‌ها مي‌گردانند سپس آن را از در حياط بيرون مي‌برند.
در روستاهايي که در جلگه قرار گرفته‌اند، در اين روز مردم به زيارت امامزاده يا قدمگاه محل مي‌روند و زناني که بچه‌دار نمي‌شوند، نذر مي‌کنند تا بچه‌دار شوند. مراسم روشن‌کردن آتش و پريدن از روي آن که در چهارشنبه سوري آخر سال خورشيدي برپا مي‌شود، در اين روز نيز اجرا مي‌شود.
آيين سنتي (چمر) در ایلام
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/39.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) آيين سنتي (چمر) يكي از اين رسوم محلي است كه عده اي را عقيده برآان است كه ابتدا از لرستان وارد ايلام شده ورنگ وبوي محلي (كردي) گرفته است اجراي مراسم اّييني (چمر) در بين جامعه عشايري غرب كشور از ريشه هاي اعتقادي و برخاسته از متن مفاهيم ارزشي اين قوم مايه مي گيرد كه براي تكريم و تجليل نمودن از فقدان شخصيتها، انسانهاي مصلح و خدا جو ، دلاور وشجاع ، متهور و مورد احترام اقشارمردم بر پا مي شود
واژه(چمر):
در لغت نامه هاي مختلف در برابر واژه چمر تعابير و معاني گوناگوني بيان گرديده كه مجموعاً معاني مشترك و مشابهي را شامل مي شود در فرهنگ مردوخ چمر به معناي دايره و حلقه و(چه مه ري) را دهل عزا ذكر نموده است در لغت نامه دهخدا چمر به معني آشكار و ظاهر و در فرهنگ عميد به معناي محيط و دايره و هر چيز دايره مانند ذكر شده است بطور كلي واژه چمر مي تواند از كلماتي مانند (چه مه ره))يعني (چشم به راه ) و منتظر كسي يا مسافري بودن و يا (چم وچمانن)به معناي خم و خم شدن (كنايه از پشت از غم دولا شدن )گرفته شده باشد.
تعريف چمر:
چمر نوعي مراسم ويژه سنتي و نمايش تصويري و عيني از آيين مرثيه اي و عزاداري محلي است كه مي توان آن را در قلمرو تعزيه به شمار آورد در مقدمه مقاله (مراسم چمر در ايلام ) نوشته آقايان فرخي و كيايي چنين آمده است كه : اين سوگ-آواز پيشينه اي كهن دارد , با اساطير آغاز دوره نوسنگي ارتباط مي يابد كه در ايران ، فينيقيه و اسكندريه اين مراسم را بعد از برداشت گندم يعني زمان خشكيدن گياهان انجام مي دادند.
مراسم چمر را به فاصله يك تا سه هفته بعد ازمرگ متوفي انجام مي دهند و سبب اين تاخير آن است كه صاحب عزا پيك هايي را به مناطق و اطراف مي فرستد تا از طوايف و تيره هاي كه با آنان ارتباط دارند براي شركت در اين مراسم دعوت به عمل آورند،براي انجام مراسم چمر احتياج به انجام يك سري كارهاي مقدماتي است كه مهمترين آنها عبارتند از:
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/34.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) تدارك برگزاري مراسم چمر:
در زماني كه جواني شجاع و يا فردي خوشنام دعوت حق را لبيك مي گويد عشيره و طايفه او به فكر انجام چمر مي افتند كه بعد از تصميم گيري،به جمع آوري ملزومات آن مي پردازند كه به آن اصطلاحاً(خرج چمر) مي گويند.
تعيين و انتخاب چمرگاه:
انتخاب جايگاه و محل برگزاري مراسم و تعيين (چمرگاه)به اعتبار و نقش عمده آن در ايجاد جاذبه و معرفي هر چه باشكوهتر صحنه مراسم ارتباط دارد به نحوي كه پس از خاتمه مراسم با بجاي گزاردن علايم تصويري تا ساليان دراز اين علايم ضامن و تداعي كننده خاطرات فرد متوفي است.
موعد و زمان برگزاري چمر:
پس از اتخاذ تصميمات لازم در برگزاي مراسم مراتب توسط افرادي كه اصطلاحاً(پيك) مي نامند به اطلاع طوايف و عشيره هاي دور و نزديك جهت حضور و شركت در مراسم چمر رسانيده مي شود.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/35.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) نحوه حضور و مشاركت در مراسم چمر:مدعوين به مراسم در گروهاي منظم با لباسهاي تيره و سنتي كه غالباً از ريش سفيدان و مردان و زنان ميانسال طوايف و تيره هاي دور و نزديك مي باشند به صحنه مراسم وارد مي شوندكه هر گروه حامل كمكهاي جنسي مرسوم و مخصوص به خود هستند اين كمكها بيشتر شامل مواد غذاي نظير برنج،گوسفند،روغن،قند و حتي در مواردي هيزم است كه در ليستي كه توسط طايفه صاحب مراسم گرفته مي شود اين كمكها ثبت مي گردد تا در فرصتهاي مقتضي متقابلاً جبران نمايند با انجام چنين رفتاري هزينه برگزاري مراسم كه از يك حركت و روح تعاون نشات مي گيرد تنها به خانواده متوفي تحميل نخواهد شد با شروع مراسم مدعوين به شرحي كه خواهد آمد با استقبال مخصوص گروه استقبال كننده مواجه مي شوند كه اين استقبال به دو صورت انجام مي پذيرد.
.الف -استقبال كنندگان گروه مردان:
اين گروه كه عمدتاً بزرگان قوم خانواده عزادار هستند با لباس محلي و تيره در حالتي كه روي پيشاني و شانه هاي خود را گل گرفته و نوارهايي پهن از سياه چادر را به شيوه حمايل بر تن دارند در مقابل افراد و بزرگان تازه وارد مدعو قرار گرفته و با تكرار كلمه(هي داد هي بيداد)به همديگر تسليت گفته و وارد شدگان نيز از يك ظرف گل كه در يك طشت يا تغاري آماده گرديده به شانه ها و پيشاني خود مي مالند تا مراتب همدردي خود را تجسمي عيني ببخشند استقبال كنندگان مدعوين را به درون سياه چادرهايي كه از قبل آماده شده جهت استراحت و صرف چاي و نهار هدايت مي كنند و پس از پذيرايي از آنان بر حسب رعايت سن و مقام با اجازه خانواده متوفي توسط شخصي كه يك سيني با يك كارد به همراه دارد به نشانه احترام و پاسخ به عمل ابراز همدردي مدعوين به پاك نمودن گل هاي شانه ها و پيشاني آنها مي پردازند.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/36.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) ب-استقبال كنندگان گروه زنان:
اين گروه كه از بستگان درجه يك خانواده عزادار هستند با سربندهاي تيره و لباسهاي مشكي و صورت خراشيده و پيشاني و شانه هاي گل گرفته شده به نحوي كه چادر و عباي مشكي آنها بر روي شانه ها افتاده به استقبال زنان مدعو مي روند و با حركتهاي موزون هر دو دست كه روي صورت، به صورت مماس فرود مي آيد و با گفتن عبارت(وي وي)واي واي صورت مي گيرد كه اين عبارت به طور ريز و تند و سريع تكرار مي شود سپس زنان مدعو را به جايگاه و يا محل استقرار گروه زنان (مويه خوان يا مور آر )مشايعت و همراهي مي نمايند..
اجراي مراسم چمر:
در مراحل اجرايي چمر از مجموعه اي از گروهاي مختلف تشكيل مي شود كه شامل گروه صف زنان،صف مردان،زنان مويه خوان،نوازندگان ساز و دهل و گروه شاعران محلي يا به ايشها(بهتر گوها يا رو كرها) است كه هر كدام به طور منظم و در جايگاه مخصوص خود قرار مي گيرد.. در روز موعود با بالا آمدن آفتاب و به نوا در آمدن سرنا و دهل در ميدان چمرگاه بستگان و اقوام صاحب عزا دور هم جمع شده و در دو صف جداگانه زن و مرد ولي مرتبط به هم بر روي خطي دايره وار در چمرگاه صف مي بندند نخست مردان صف بسته و علمها و كتلها را در قسمتهاي مختلف صف جاي مي دهند سپس زنان در انتهاي صف مردان صف بسته و پارچه اي سياه راجلوي خود مي گيرند و سپس(به ايشها)و(رو كرها) در چند دسته چهار تا شش نفري و معمولاً در دسته هاي مختلف به همراه نوازندگان موسيقي كه آلاتشان دهل و سرنا است به سرودن شعرهاي في البداهه در رثاي متوفي پرداخته كه نوايشان با آهنگي خاص و بسيار غم انگيز خوانده مي شود همسرايان ضمن سرودن همزمان شعرشان به همراه نوازندگاه دهل و سرنا و به آرامي حول ميداني دايره شكل كه صفوف فشرده مردان و زنان ميهمان آن را احاطه كردند به حركت در مي آيند در وسط ميدان با تيرهاي چوبي كوتاه سكويي ايجاد مي كنند كه به (كتل) معروف است كه البسه و تفنگ و قطار و عكس متوفي را بر روي آن نصب مي كنند اسب متوفي را نيز با پارچه تزئين و تفنگ صاحبش بر روي زين آن قرار مي دهند.
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/37.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) سپس زنان جداي از مردان و در گوشه اي از ميدان صفوف فشرده اي را تشكيل مي دهند و عده اي از زنان كه به (مور آرها) معروف هستند و صداي رسا و دل انگيز دارند به دور كتل حلقه زده و به صورت جمعي يا انفرادي اشعاري غم انگيز در رثاي متوفي مي سرايند در نزديكي ظهر از ميهمانان جهت صرف نهار در سياه چادرهاي كه قبلاً در يك يا دو رديف برپا شده اند دعوت به عمل مي آورند غذاي چمر معمولاً چلو گوشت است كه در سيني هاي بزرگ و براي هر سه يا چهار نفر يك سيني گذاشته مي شود پيش از غروب آفتاب مردان و زنان گرد علم و كتلها جمع مي شوند و پس از شيون بسيار پيرمردان قوم كتل خاص مرده را باز مي كنند ومراسم پايان مي يابد اگر مراسم چمر چند روز ادامه يابد هر غروب ميهمانان به خانه خود باز مي گردند اما در آخرين روز به ميهمانان شام مي دهند كه به اين شام(شاو شيم)يا(شاو شين) مي گويند .
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/38.jpg (http://www.rozanehonline.com/join) در مجموع، مراسم چمر در استان ايلام داراي مفاهيم ارزشي و اعتقادي فراواني نظير:برابري،تعاون،اتحاد،ن م و تعادل و توازن است حركت صفوف مردان و زنان در كنار هم نشانه مساوات و برابري زنان ومردان در عرصه زندگي است مراسم چمر مجموعه اي از ارزشهاي انساني و اسلامي است كه در قالب حركاتي عيني و ملموس به تصوير كشيده مي شود تا از اين طريق از حقوق عرفي و شخصيت معنوي عزيزان از دست رفته و انسانهاي مصلح و خداي جوي تجليل شود با اين اميد كه انشاءاله آثار اين مراسم با شكوه سنتي و اعتقادي منشاء خير و بركت براي انسانها در عرصه فعاليت زندگي و مبارزات اجتماعي گردد.
گزارش تصویری از مراسم ایام محرم در اقصی نقاط ایران
مراسم عزاداری روز عاشورا در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/03.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عزاداری عاشورای حسینی در ساری
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/02.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عاشورای حسینی در حرم حضرت معصومه ( س )
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/01.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری سالار شهیدان در روز عاشورای حسینی در مشهد
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/10.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/09.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عزاداری عاشورای حسینی در شیراز
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/13.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/12.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/11.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/14.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
اجرای تعزیه روز عاشورا در قم
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/07.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عاشورای حسینی در حرم حضرت عبدالعظیم
اجرای تعزیه روز عاشورا در بازار تهران
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/04.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/05.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/06.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/08.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم عاشورای حسینی در اردبیل
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/42.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/43.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/44.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/45.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/41.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
**************************************************
ایران قدیم
تصاویر: عزاداری محرم در ایران قدیم
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/15.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
نقاشی ظهر عاشورا٬ وداع سیدالشهدا (ع) با اهل حرم [اثر نقاشی پاکستانی در دوره قاجار]
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/16.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
سقاخانه ای در بازار بزرگ تهران به تاریخ ١٣٠٧ شمسی متعلق به خانواده جان نثار [از سمت راست ایستاده ردیف جلو مأمور نظمیه حسن جوانشیر ٬ اسدالله جان نثار، نشسته بر روی نیمکت اصغر جان نثار ٬ نفر وسط حاج رضا جان نثار (مؤسس سقاخانه)٬ اکبر جان نثار ٬ عبدالله جان نثار] [ عکاس: ماشاءالله خان عکاس
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/17.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری روز عاشورای ١٣١٠ قمری در آشتیان
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/18.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
هیئت اتفاقیون تهران٬ نفر وسط آقای سدهی از روحانیون و وعاظ معروف تهران
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/19.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
تعدادی از اعضای هیئت آل احمد به همراه فرزندان؛ ردیف اول نفر وسط آیت الله سید احمد طالقانی پدر جلال آل احمد
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/20.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری مردم تهران در روز عاشورا
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/21.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
دسته زنجیرزن در شب عاشورا
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/22.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری مردم تهران در روز عاشورا در دوره قاجاریه
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/23.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
عزاداری مردم تهران در روز عاشورا در دوره قاجاریه
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/24.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
مراسم روضه و عزاداری در تکیه دولت
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/25.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
شبیه خوانها در تکیه دولت(معین البکا) با در دست داشتن نسخه شبیه خوانی
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/26.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
تعزیه خوان در تکیه دولت قاجار
http://img6.dalahooo.ir/rozanehgroup/azar90/moharram/27.jpg (http://www.rozanehonline.com/join)
گروه تعزیه خوان هنگام اجرای تعزیه