diamonds55
25th January 2009, 04:17 AM
مقاله نیوساینتیست درباره خارج کردن کنترل چرخه تولید سوخت نیروگاه‌های هستهای از اختیار کشور‌ها و سپردن آن به دست سازمان‌های بین‌المللی
چگونه می‌توان جهش جهانی در استفاده از انرژی هستهای را به موازات تلاش‌ها برای کاهش اشتیاق برای تکثیر تسلیحات هستهای مدیریت کرد؟ بسیاری از کشورهای دارای نیروگاه هستهای، تمایل دارند اورانیوم و پلوتونیوم بدست‌آمده در نیروگاه را از طریق غنی‌سازی و بازتولید سوخت نیروگاه‌های هستهای، به سلاح‌های هستهای تبدیل کنند. با توجه به این که اکنون تمام کشور‌ها برای هستهای شدن و مدیریت چرخه سوختشان برنامه‌ریزی می‌کنند، خطر تکثیر تسلیحات هستهای می‌تواند به اوج برسد.
اما جواب سوالی که در ابتدا مطرح شد، می‌تواند «قرار دادن کامل چرخه تولید سوخت تحت کنترل سازمانی بین‌المللی» باشد. بسیاری از دولت‌ها، آژانس‌های بین‌المللی و متخصصان کنترل تسلیحاتی، دیگران را به تاسیس بانک بین‌المللی سوخت فرا خوانده‌اند تا در نهایت، بتوانند به ساخت تاسیسات تولید سوخت هستهای، مواد هستهای را تا زمانی که کشورهای عضو از قوانین منع تکثیر تسلیحات پیروی می‌کنند، برای تمام آنها تامین کند.
ایالات متحده از این ایده حمایت کرده و اتحادیه اروپا نیز 25 میلیون یورو برای تاسیس اولین بانک سوخت هستهای اختصاص داده است. با اجرایی شدن این ایده، کشورهایی که به تازگی برنامه‌های هستهای خود را آغاز کرده‌اند، باید حداقل بخشی از کنترل چرخه تامین سوختشان را در دستان بیگانگان قرار دهند. اما، آیا واقعا این ایده عملی است؟
اوضاع بحرانی خاورمیانه سبب شده است بسیاری از کشورهای این منطقه حساس به فکر دست‌یابی به انرژی هستهای بیفتند. حضور کشورهایی مانند فرانسه در بازار جدید فناوری هستهای خاورمیانه نیز به گسترش این بازار دامن می‌زند. کارشناسان تخمین می‌زنند حدود نیمی از نیروگاه‌های اتمی در حال ساخت در کشورهای در حال توسعه، به ویژه در آسیا قرار دارند.
http://khabaronline.ir/images/2009/1/nuclear_fuel.jpg
البته شایان ذکر است که برای بسیاری از کشورهایی که به تازگی برنامه هستهای خود را آغاز کرده‌اند، مقاصدی غیرنظامی دارند. به گفته یکی از مسوولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ظرفیت تولید انرژی هستهای در سراسر جهان تا سال 2030 دو برابر خواهد شد. دلیل عمده این امر، مواجهه کشورهای فقیر با قیمت‌های رو به رشد نفت و کمبود الکتریسیته است. مشکل اینجا است که کشورهای فاقد زیر‌ساخت‌‌های لازم برای اعمال کنترل دقیق، تا کنون تجربه مدیریت مواد هستهای نداشته‌اند.
مطابق برآورد متخصصان، دنیا به تاسیسات غنی‌سازی بیشتری احتیاج ندارد. هم‌اکنون تعداد زیادی از این تاسیسات در کشورهای بزرگ و به ویژه روسیه وجود دارد. از میان 30 کشور دارای برق هستهای تنها 14 کشور سوختشان را غنی‌سازی می‌کنند و بقیه، آن را می‌خرند. البته در این میان کشورهایی هم وجود دارند که به وابستگی به قدرت‌های خارجی برای تامین انرژی مورد نیازشان تمایل ندارند و می‌خواهند سوختشان را خودشان تولید و بازتولید کنند.
اما باید دقت کرد که با احداث هر واحد تاسیسات تولید سوخت، خطر تبدیل ماده شکافت‌پذیر به تسلیحات هستهای نیز افزایش می‌یابد. بنابراین باید برای تضمین تامین سوخت راهی پیدا کرد تا کشور‌ها تمایلی به ساخت تاسیسات خودشان پیدا نکنند. بر اساس نظر بسیاری از تحلیلگران، آژانس‌ها و دولت‌ها، راه‌حل این مساله در ایجاد تاسیسات بازتولید سوخت با مدیریت بین‌المللی است.
چنین ایده‌ای برای اولین بار در سال 1946 مطرح شد، ولی هیچ برنامه‌ای برای عملی کردن آن مورد توافق واقع نشد؛ تا این که در سال 2003 ، هنگامی‌که رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، محمد البرادعی، برای پیشبرد "توافق چند‌جانبه هستهای"، یا به اختصار MNAs، اقداماتی را آغاز کرد، این ایده مجددا مورد بررسی قرار گرفت.
طی ماه‌های اخیر استقبال کشورهای دارای انرژی هستهای از این طرح با شیب زیادی رو به افزایش گذاشته است. به عقیده یکی از مسوولان اتحادیه اروپا، این توافق چند جانبه باید به عنوان جایگزینی برای توسعه توانایی‌های غنی‌سازی و بازتولید کشور‌ها قرار بگیرد.
اتحادیه اروپا به عنوان اولین گام در راستای عملی شدن MNAs ، تعهد کرده 25 میلیون یورو به احداث یک مرکز ذخیره اضطراری سوخت هستهای که تحت نظارت آژانس فعالیت می‌کند، اختصاص دهد.
این ایده تنها پیشنهاد برای تضمین تامین بین‌المللی سوخت هستهای نیست. در گزارشی که در آذرماه برای پارلمان اروپا تهیه شد، یک موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح در استکهلم، 9 پیشنهاد متفاوت از کارشناسان و دولت‌ها را گردآوری و مستند کرد. به جز پیشنهاد مربوط به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، 4 مورد بر مبنای قرار‌دادن تاسیسات غنی‌سازی موجود تحت کنترل‌های بین‌المللی است و 4 مورد دیگر، پیشنهاد می‌کند که تاسیساتی جدید و بسیار ایمن برای غنی‌سازی ایجاد شود که از ابتدای فعالیت تحت نظارت بین‌المللی باشد.
اما در حالی که قدرت‌های هستهای جهان مانند ایالات متحده، روسیه و انگلیس همچنان کنترل تاسیساتشان را در دست دارند، احتمالا کشورهایی که به تازگی به فناوری هستهای دست یافته‌اند، رغبت چندانی به قرار دادن کنترل چرخه تامین سوختشان در دست بیگانگان ندارند. به همین دلیل، برخی از پیشنهاد‌ها تمامی کشور‌ها را به عضویت در این طرح فرا می‌خواند.
http://khabaronline.ir/images/2009/1/nuclear_fuel_22.jpg
به گفته یکی از اعضای انجمن کنترل تسلیحاتی در واشینگتن، به دلیل خشم و کینه طولانی‌مدت از انحصار‌طلبی کشورهای ثروتمند دنیا، به ویژه در مورد فناوری هستهای، کشورهای در حال توسعه در برابر درخواست‌های تکیه بر تامین سوخت از خارج، بسیار محتاطانه عمل می‌کنند.
پس چه چیز می‌تواند باعث شود که آنها خود به درخواست‌های بیگانگان برای تامین انرژی‌شان تن دهند؟
به باور کارشناسان، دلیل این امر هزینه بالای تولید و بازتولید سوخت هستهای است. در واقع هزینه‌های سرسام‌آور این فعالیت می‌تواند به ادغام صنایع تولید سوخت هستهای منجر شود. بنابراین، توافق چند جانبه نباید خیلی ناخوشایند بنماید. با بین‌المللی شدن چرخه تامین سوخت، کشورهای رقیب و دشمن از عدم تکثیر تسلیحات هستهای توسط دیگری اطمینان حاصل می‌کنند.
آلمان هم در همین راستا پیشنهاد کرده که کشور‌ها بخشی از قلمروشان را برای احداث تاسیسات غنی‌سازی، به شرکت‌های هستهای خود اختصاص دهند، و کنترل آن منطقه را در اختیار آژانس قرار دهند. حتی پیشنهاد شده است که یکی از این مناطق،مرکز نطنز در ایران باشد تا به این وسیله، ایران هم از تامین سوخت هستهای خود مطمئن شود و هم چرخه سوخت هستهای این کشور کاملا تحت نظارت آژانس باشد؛ گرچه این پیشنهاد به ذائقه برخی دولت‌های غربی خوش نیامده است.
چگونه می‌توان جهش جهانی در استفاده از انرژی هستهای را به موازات تلاش‌ها برای کاهش اشتیاق برای تکثیر تسلیحات هستهای مدیریت کرد؟ بسیاری از کشورهای دارای نیروگاه هستهای، تمایل دارند اورانیوم و پلوتونیوم بدست‌آمده در نیروگاه را از طریق غنی‌سازی و بازتولید سوخت نیروگاه‌های هستهای، به سلاح‌های هستهای تبدیل کنند. با توجه به این که اکنون تمام کشور‌ها برای هستهای شدن و مدیریت چرخه سوختشان برنامه‌ریزی می‌کنند، خطر تکثیر تسلیحات هستهای می‌تواند به اوج برسد.
اما جواب سوالی که در ابتدا مطرح شد، می‌تواند «قرار دادن کامل چرخه تولید سوخت تحت کنترل سازمانی بین‌المللی» باشد. بسیاری از دولت‌ها، آژانس‌های بین‌المللی و متخصصان کنترل تسلیحاتی، دیگران را به تاسیس بانک بین‌المللی سوخت فرا خوانده‌اند تا در نهایت، بتوانند به ساخت تاسیسات تولید سوخت هستهای، مواد هستهای را تا زمانی که کشورهای عضو از قوانین منع تکثیر تسلیحات پیروی می‌کنند، برای تمام آنها تامین کند.
ایالات متحده از این ایده حمایت کرده و اتحادیه اروپا نیز 25 میلیون یورو برای تاسیس اولین بانک سوخت هستهای اختصاص داده است. با اجرایی شدن این ایده، کشورهایی که به تازگی برنامه‌های هستهای خود را آغاز کرده‌اند، باید حداقل بخشی از کنترل چرخه تامین سوختشان را در دستان بیگانگان قرار دهند. اما، آیا واقعا این ایده عملی است؟
اوضاع بحرانی خاورمیانه سبب شده است بسیاری از کشورهای این منطقه حساس به فکر دست‌یابی به انرژی هستهای بیفتند. حضور کشورهایی مانند فرانسه در بازار جدید فناوری هستهای خاورمیانه نیز به گسترش این بازار دامن می‌زند. کارشناسان تخمین می‌زنند حدود نیمی از نیروگاه‌های اتمی در حال ساخت در کشورهای در حال توسعه، به ویژه در آسیا قرار دارند.
http://khabaronline.ir/images/2009/1/nuclear_fuel.jpg
البته شایان ذکر است که برای بسیاری از کشورهایی که به تازگی برنامه هستهای خود را آغاز کرده‌اند، مقاصدی غیرنظامی دارند. به گفته یکی از مسوولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ظرفیت تولید انرژی هستهای در سراسر جهان تا سال 2030 دو برابر خواهد شد. دلیل عمده این امر، مواجهه کشورهای فقیر با قیمت‌های رو به رشد نفت و کمبود الکتریسیته است. مشکل اینجا است که کشورهای فاقد زیر‌ساخت‌‌های لازم برای اعمال کنترل دقیق، تا کنون تجربه مدیریت مواد هستهای نداشته‌اند.
مطابق برآورد متخصصان، دنیا به تاسیسات غنی‌سازی بیشتری احتیاج ندارد. هم‌اکنون تعداد زیادی از این تاسیسات در کشورهای بزرگ و به ویژه روسیه وجود دارد. از میان 30 کشور دارای برق هستهای تنها 14 کشور سوختشان را غنی‌سازی می‌کنند و بقیه، آن را می‌خرند. البته در این میان کشورهایی هم وجود دارند که به وابستگی به قدرت‌های خارجی برای تامین انرژی مورد نیازشان تمایل ندارند و می‌خواهند سوختشان را خودشان تولید و بازتولید کنند.
اما باید دقت کرد که با احداث هر واحد تاسیسات تولید سوخت، خطر تبدیل ماده شکافت‌پذیر به تسلیحات هستهای نیز افزایش می‌یابد. بنابراین باید برای تضمین تامین سوخت راهی پیدا کرد تا کشور‌ها تمایلی به ساخت تاسیسات خودشان پیدا نکنند. بر اساس نظر بسیاری از تحلیلگران، آژانس‌ها و دولت‌ها، راه‌حل این مساله در ایجاد تاسیسات بازتولید سوخت با مدیریت بین‌المللی است.
چنین ایده‌ای برای اولین بار در سال 1946 مطرح شد، ولی هیچ برنامه‌ای برای عملی کردن آن مورد توافق واقع نشد؛ تا این که در سال 2003 ، هنگامی‌که رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، محمد البرادعی، برای پیشبرد "توافق چند‌جانبه هستهای"، یا به اختصار MNAs، اقداماتی را آغاز کرد، این ایده مجددا مورد بررسی قرار گرفت.
طی ماه‌های اخیر استقبال کشورهای دارای انرژی هستهای از این طرح با شیب زیادی رو به افزایش گذاشته است. به عقیده یکی از مسوولان اتحادیه اروپا، این توافق چند جانبه باید به عنوان جایگزینی برای توسعه توانایی‌های غنی‌سازی و بازتولید کشور‌ها قرار بگیرد.
اتحادیه اروپا به عنوان اولین گام در راستای عملی شدن MNAs ، تعهد کرده 25 میلیون یورو به احداث یک مرکز ذخیره اضطراری سوخت هستهای که تحت نظارت آژانس فعالیت می‌کند، اختصاص دهد.
این ایده تنها پیشنهاد برای تضمین تامین بین‌المللی سوخت هستهای نیست. در گزارشی که در آذرماه برای پارلمان اروپا تهیه شد، یک موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح در استکهلم، 9 پیشنهاد متفاوت از کارشناسان و دولت‌ها را گردآوری و مستند کرد. به جز پیشنهاد مربوط به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، 4 مورد بر مبنای قرار‌دادن تاسیسات غنی‌سازی موجود تحت کنترل‌های بین‌المللی است و 4 مورد دیگر، پیشنهاد می‌کند که تاسیساتی جدید و بسیار ایمن برای غنی‌سازی ایجاد شود که از ابتدای فعالیت تحت نظارت بین‌المللی باشد.
اما در حالی که قدرت‌های هستهای جهان مانند ایالات متحده، روسیه و انگلیس همچنان کنترل تاسیساتشان را در دست دارند، احتمالا کشورهایی که به تازگی به فناوری هستهای دست یافته‌اند، رغبت چندانی به قرار دادن کنترل چرخه تامین سوختشان در دست بیگانگان ندارند. به همین دلیل، برخی از پیشنهاد‌ها تمامی کشور‌ها را به عضویت در این طرح فرا می‌خواند.
http://khabaronline.ir/images/2009/1/nuclear_fuel_22.jpg
به گفته یکی از اعضای انجمن کنترل تسلیحاتی در واشینگتن، به دلیل خشم و کینه طولانی‌مدت از انحصار‌طلبی کشورهای ثروتمند دنیا، به ویژه در مورد فناوری هستهای، کشورهای در حال توسعه در برابر درخواست‌های تکیه بر تامین سوخت از خارج، بسیار محتاطانه عمل می‌کنند.
پس چه چیز می‌تواند باعث شود که آنها خود به درخواست‌های بیگانگان برای تامین انرژی‌شان تن دهند؟
به باور کارشناسان، دلیل این امر هزینه بالای تولید و بازتولید سوخت هستهای است. در واقع هزینه‌های سرسام‌آور این فعالیت می‌تواند به ادغام صنایع تولید سوخت هستهای منجر شود. بنابراین، توافق چند جانبه نباید خیلی ناخوشایند بنماید. با بین‌المللی شدن چرخه تامین سوخت، کشورهای رقیب و دشمن از عدم تکثیر تسلیحات هستهای توسط دیگری اطمینان حاصل می‌کنند.
آلمان هم در همین راستا پیشنهاد کرده که کشور‌ها بخشی از قلمروشان را برای احداث تاسیسات غنی‌سازی، به شرکت‌های هستهای خود اختصاص دهند، و کنترل آن منطقه را در اختیار آژانس قرار دهند. حتی پیشنهاد شده است که یکی از این مناطق،مرکز نطنز در ایران باشد تا به این وسیله، ایران هم از تامین سوخت هستهای خود مطمئن شود و هم چرخه سوخت هستهای این کشور کاملا تحت نظارت آژانس باشد؛ گرچه این پیشنهاد به ذائقه برخی دولت‌های غربی خوش نیامده است.