نبرد کورسک

[Joseph Goebbels]

نبرد کورسْک یا نبردِ تانک‌ها نبردی است در جنگ جهانی دوم (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_ %D8%AF%D9%88%D9%85) که در تاریخ ۴ ژوئیه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B4_%DA%98%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%87) سال ۱۹۴۳ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B4%DB%B3_%28%D9%85%DB%8C%D9%84%D8% A7%D8%AF%DB%8C%29) در منطقه کورسْک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%B3%DA%A9) (Kursk) نزدیک مسکو (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88)، بین ارتش آلمان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86) و شوروی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C) شروع شد.


این نبرد بزرگ‌ترین نبرد تانک یا نبرد زرهی در تاریخ جهان است.در این روز، شش هزار و سیصد تانک آلمان و شوروی و ۲ میلیون و ۲۴۰ هزار سرباز پیاده‌نظام بر روی زمین، و ۴ هزار و چهارصد هواپیمای طرفین در آسمان به جان هم افتادند که در مدتی نسبتاً کوتاه دو هزار و نهصد تانک از میان رفت، ۲۳۸ هزار سرباز کشته و هفتصد هزار تن دیگر مجروح و از صحنهٔ نبرد خارج شدند و هیتلر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%84%D8%B1) برای نخستین بار مجبور شد دستور عقب نشینی بدهد که این آغاز پایان کار نازیسم بود.


این نبرد پس از آزاد شدن استالینگراد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%AF%D 8%B1%D8%A7%D8%AF) و خارکوف (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%81) صورت گرفت. ژوکوف (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%98%D9%88%DA%A9%D9%88%D9%81) - مارشال شوروی در منطقهٔ نبرد - هشت خط دفاعی مدور پشت سرهم به وجود آورده بود و با استفاده از سیصد هزار غیر نظامی محلی که آلمانی‌ها تصور می‌کردند به زراعت مشغولند صحنه را مین گذاری کرده بود.



ژوکف در خطوط هشت گانه سه هزار و ششصد تانک و یک میلیون و سیصد هزار سرباز و ۲۰ هزار توپ مستقر ساخته بود و از سوم ژوئیه چند تاکتیک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%DA%A9) جالب بکار گرفته بود تا نیروهای آلمان تشویق به تعرض شوند. ارتش نهم آلمان چهارم و ارتش چهارم زرهی این کشور پنجم ژوئیه دست به تعرضات محدود زدند و خود را آشکار ساختند. تعرض همه جانبه المانی‌ها با ۹۴۰ هزار سرباز و ۲ هزار و هفتصد تانک از سحرگاه ۱۳ ژوئیه آغاز شد که با حمله متقابل ارتشهای شوروی روبرو گردید.


آلمانیها با تانکهای سنگین "پورشه" و "پلنگ" که به تازگی دریافت داشته بودند حمله را آغاز کرده بودند که تانکهای سَبُک ت-۳۴ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA-%DB%B3%DB%B4) شوروی به میان آنها رفتند و سربازان این کشور با شعله‌افکن (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%B9%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%DA%A 9%D9%86) به سوزاندن تانکهای آلمان پرداختند و سپس توپهای شوروی مانع عقب نشینی تاکتیکی آلمانیها شدند. آتش مداوم بیست هزار توپ شوروی که به ابتکار ژوکف مستقر شده بودند امکان نداد که فرمانده ارتشهای آلمانی که خود را در دام دیده بود به موقع و سرعت بتواند نیروهای خود را از مخمصه نجات دهد و به موضع تازه عقب بکشاند. عقب نشینی آلمانی‌ها تنها پس از از دست دادن پانصد هزار سرباز (کشته، مجروح و اسیر) و بیش از نیمی از تانکها میسر شد و این تلفات سنگین مانع از آن شد که نیروهای آلمانی پس از عقب نشینی از صحنه، امکان حمله متقابل بدست آورند. کارشناسان و مورخان نظامی نوشته‌اند که نبرد کورسک را توپهای شوروی بردند.


منبع : http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%B3% DA%A9 (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%B3% DA%A9)

[Joseph Goebbels]

نبرد کورسک :
شکست ارتش ششم المان در استالینگراد سبب شد تا جناح جنوبی ارتش المان در شوروی مجبور به عقب نشینی شود . این در حالیست که در جبهه مرکزی و غرب مسکو نیز نیروهای روسی در حال پیشروی مداوم برای راندن نیروهای المانی بودند .



اما با گرم شدن هوا ، در ماه ژوئیه ارتش المان به فکر ضد حمله ی جدیدی در محور مرکزی افتاد هدف این ضد حمله شکستن خطوط دفاعی جدیدی در قلب خاک شوروی بود . در این زمان المان دست به یک تمرکز نیروی بسیار بزرگ در جبهه مرکزی زده بود .



حمله 3000 تانک :
نبرد کورسک را بسیاری از جمله پل کارل ، نویسنده المانی ، بزرگترین نبرد تاریخ می داند اما اگر کورسک را بزرگترین نبرد تاریخ ندانیم لااقل باید انرا بزرگترین نبرد زرهی تاریخ بدانیم چرا که در این نبرد بزرگ 3000 تانک المانی و 2000 تانک و زره پوش شوروی شرکت داشتند .



هدف المانها از این عملیات حمله به منطقه کورسک واقع در خط شمال – جنوب اورال – خارکف بود . برنده ی این نبرد می توانست مطمئن باشد که در ادامه این جنگ ویرانگر شوروی – المان دست بالا را خواهد داشت چرا که طول این جبهه نزدیک به 500 کیلومتر بود و اگر المان در این نبرد موفق میشد بین سپاه های شمالی و جنوبی شوروی فاصله می انداخت و می توانست اثر شکست 6 ماه گذشته ی استالینگراد را خنثی کند .



لو رفتن عملیات :
ارزش این عملیات تهاجمی در غافلگیری مطلق دشمن بود . اما یک جاسوس زبردست روس 3 روز قبل از عملیات ، ستاد ارتش سرخ را در جریان گذاشت در نتیجه شب قبل از حمله بزرگ المانها صدها هزار سرباز روس به همراه 2000 تانک و جدیدترین وسایل ضد تانک در انتظار ورود ارتش المان به معبر کورسک بودند . روسها ستاد ارتش خود را در منطقه ای در شرق جبهه مذکور مستقر کرد و شروع به تقویت مواضع خود کنند .



عملیات دژ :
نبرد کورسک با نام رمز " دژ " در ساعت 3 نیمه شب سوم ژولای اغاز می شود و 500000 سرباز المانی در پناه 3000 تانک حمله ی بزرگ خود را اغاز کنند . ارتش نهم المان به فرماندهی ژنرال مودل با کمک لشکرهای متعدد زرهی با عبور از سیم های خاردار و مناطق مین گذاری شده به نیروهای مدافع روسها حمله می کنند . نکته ی جالب توجه انکه از همان روز اول برای المان ها مشخص شد که عملیات دژ یک راز نیست و تمام مدافعان روس از ان باخبرنذ چرا که بارانی از اتش توپ ، خمپاره و نارنجک بر سر سربازان المانی می بارد اما شدت حمله به گونه ای است که روس ها در این جبهه مجبور به عقب نشینی می شوند . المان در این نبرد همچنین تانک های جدید فردیناند خود را وارد عمل می کند .



تانکهای فردیناند که هر کدام 68 تن وزن و لوله به طول 6/5 متر دارند تقریبا رویین تن اند و گلوله های مدافعان بر انها اثر نمی گذارد . ششم ژوئیه پس از سه روز پیشروی ، نیروهای المانی از ضخامت خط دفاعی روس ها متعجب می شوند و ژنرال مورل مردد می ماند که ایا پیشروی را ادامه دهد یا خیر ، چرا که احساس به او می گوید که ضد حمله ای بزرگ در راه است .


ظهر ششم ژوئیه پیش بینی او به حقیقت می پیوندد چرا که 1200 تانک روسی در پناه اتش سنگین توپ های روسی ضد حمله ای بزرگ را بر ضد تانک های المانی اغاز می کنند . هدف این ضد حمله جلوگیری از دستیابی المانها به ارتفاعات منطقه است در خط مورد حمله ی روس ها ، المان با 1000 تانک به مقابله مشغول می شوند .



نبرد در این مرحله 4 روز به طول می کشد و صدها هزار تانک به اتش کشیده می شود . سپس المانها به این نتیجه می رسند که باید تپه 274 را که کلید دستیابی به پیروزی در جبهه کورسک است فتح کنند اما این تپه توسط جنگلی کوچک که مقر صدها توپ روسی و اتشبار کاتیوشاست محافظت می شود . حمله ی صدها تانک المان ها به جنگل و تپه مذکور بی فایده است و مداوم به تعداد مدافعان افزوده میشود .



هواپیماهای المانی نیز کمک چندانی نمی توانست به وضعیت قوای زمین بکنند چرا که معادل همین تعداد هواپیما را روسها وارد میدان کرده اند . در بخش دیگری از جبهه ژنرال زرهی المان هوسر با تانکهای خود علی رغم مقاومت روسها ، 20 کیلومتر پیشروی کرده بود . ژنرال روسی چس چاکف که متلاشی شدن جبهه خود را قطعی می بیند از ستاد عالی فرماندهی شوروی درخواست قوای کمکی می کند .


صدها هزار سرباز کمکی به همراه صدها تانک به کمک وی اعزام میشوند . هوسر نیز تقاضای کمکی می کند اما نیرویی برای او نمی رسد . در بخش دیگری از جبهه گزارش می شود که 1000000 سرباز روس وارد منطقه عملیات شده و مانع به هم پیوستن بخش های مختلف ارتش المان به هم شده اند . گروه زرهی ژنرال کمیف و گروه سوم زرهی باید به سرعت به منطقه پروخوروفکا که دالانی در شرق منطقه بود می رسیدند اما این اتفاق هرگز نیفتاد . چرا که در 11 ژوئیه ژنرال روس روتمیستروف با سپاه بزرگ خود تشکیل شده از 850 تانک و صدها توپ 122 و 155 م . م اتش سنگین خود را به روی تانکهای المانی که 650 دستگاه بودند می گشاید .



روسها در این زمان از تانک پرقدرتی به نام t-34 برخوردار شده بودند . این تانک در زمان خود برای اولین بار توانسته بود در نبردهای رو در روی تانک ، محصولات مشابه المانی از جمله تانک ببر را شکست دهد .



بیشتر سربازان این ژنرال روس از نبرد استالینگراد جان سالم به در برده بودند . قوای گروه سوم زرهی المان علی رغم تلاش زیاد در زیر ضربات روسها متلاشی می شوند و اگر ورود ژنرال هوت – طراح عملیات کورسک – نبود المانها تا نفر اخر قتل عام می شدند . اما واحدهای زرهی هوت پی می برند که مقاومت در کورسک کار ساده ای نیست . ژنرال مانشتاین فرمانده ارتش های جنوب که نیروهای خود را در معرض خطر می بیند با جمع اوری قوای محدود خود دست به اخرین یورش می زند اما ضد حمله بزرگ روسها در 12 ژوئیه که در ان ده ها لشکر زرهی تازه نفس و بیش از 1000000 سرباز شرکت داشته و توسط هزاران توپ پشتیبانی می شدند ، صحنه نبرد کورسک را تبدیل به قتلگاه المانها کرد . شکافی که در خط دفاعی المان افتاد سبب شد تا روسها طی 10 روز المان ها را به عقب برانند .



نتیجه نبرد :
در نبرد کورسک ، 2000000 سرباز ، 5000 تانک و 4000 هواپیما شرکت داشتند . این نبرد بزرگ درس های بزرگی برای المان داشت :



1- المان برای اولین بار شاهد یک ضد حمله ی بزرگ زرهی از جانب دشمنانش بود و پی برد که ابتکار استفاده از لشکرهای انبوه زرهی حربه ای کهنه است چرا که با توسعه لشکرهای زرهی روس ، بریتانیایی و امریکایی دیگر قدرت اول زرهی جهان ، این 3 کشور هستند .


2- در نبرد کورسک تلفات روسها نیز کم نبود اما در این مقطع از جنگ ، هر تانک و یا سرباز المانی که ازبین می رفت جانشینی نداشت حال انکه روس ها با برخورداری از جمعیت سرسخت و قدرت صنعتی خود مرتب خود را تقویت می کردند و برتری خود را بر المانها به 4 بر 1 رسانده بودند و این امر سبب شد تا عملیات کورسک شکست تلقی شود . گذشت زمان نیز این را ثابت کرد چرا که دیگر المانها هرگز نتوانستند در جبهه روسیه حمله کنند ، بلکه پس از این کار انها تنها عقب نشینی بود .



3- نکته دیگر این بود که المانها برای اولین بار پی بردند که از نظر هوایی و توپخانه نیز دیگر دست بالا را ندارند .

المانها در نبرد مسکو و کورسک ضربه ی اصلی را از جاسوسان شوروی تحمل کردند . الن سوروس در اکتبر 1941 و جاسوسان شوروی در سوییس در ژولای 1943 با 2 گزارش به موقع کمر ارتش المان را شکستند . حتی نباید از یاد برد که ده ها جاسوس روس در فاصله ی ماه های ژانویه تا ژوئن 1941 ( تاریخ حمله المان به شوروی ) به استالین خبر داده بودند که المان در حال تجهیز قوا برای حمله به شوروی است اما دیکتاتور روس احمقانه خود را به خوش خیالی زده بود و گزارش جاسوسان را اقدام مزبوحانه انتلیجنس سرویس انگلیس خوانده بود .



نبرد کورسک از نظر حجم تجهیزات جنگی بزرگترین نبرد تاریخ است اگرچه استالینگراد از نظر تعداد سربازان و طولانی بودن اول بود ، اما نبرد کورسک که 18 روز به طول انجامید ، هرگز در تاریخ تکرار نشد .



منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 89