زلزله شناسان: پایتخت باید از تهران منتقل شود

[*مینا*]

دانشمندان ایرانی دولت این کشور را تشویق می کنند پایتخت را از تهران به شهر دیگری منتقل کند.
آنها می گویند ممکن است زلزله شدیدی در انتظار تهران باشد چرا که این شهر روی دست کم ۱۰۰ خط گسله شناخته شده قرار گرفته است.
سازمان ملل متحد ایران را زلزله خیزترین کشور جهان چه به لحاظ شدت، فراوانی یا شمار قربانیان، رده بندی می کند.
زلزله بم که اواخر دسامبر ۲۰۰۳ روی داد جان تقریبا ۳۰ هزار نفر را گرفت و زلزله دیگری در فوریه ۲۰۰۵ در ناحیه زرند بیش از ۵۰۰ کشته به جا گذاشت.
کارشناسان می گویند به طور متوسط روزی یک زمین لرزه خفیف در ایران روی می دهد.


● جابجایی پایتخت
بیش از ۱۲ میلیون نفر ساکن تهران هستند، اما تعداد ساختمان هایی که بتوانند زلزله ای حتی به قدرت شش در مقیاس ریشتر را تحمل کنند بسیار اندک است.
دکتر بهرام عکاشه، ژئوفیزیکدان و استاد زلزله شناسی در دانشگاه تهران می گوید: "تهران باید بازسازی شود؛ درغیر این صورت باید آن را منتقل کرد."
"یا باید با این واقعیت که میلیون ها کشته و میلیون ها زخمی به جا خواهد ماند کنار بیاییم، یا باید پایتخت را به نقطه ای دیگر منتقل کنیم و قدم هایی برای کاهش جمعیت شهر و مقاوم سازی آن در برابر زلزله برداریم."
بنابر محاسبات دکتر عکاشه، احتمال وقوع زلزله ای به قوت شش در مقیاس ریشتر در تهران ۹۰ درصد و احتمال وقوع زلزله ای به قوت ۵/۷ ریشتر در آن ۵۰ درصد است.
تنها مشکل این است که او نمی تواند بگوید زلزله چه زمانی روی خواهد داد.


● تقدیرگرا
او می گوید: "ما باید مساله زمین لرزه را جدی بگیریم."
به گفته آقای عکاشه ایرانی ها بیش از حد تقدیرگرا بوده و معتقدند هرچه روی دهد اراده پروردگار بوده است.
در عوض، دکتر عکاشه معتقد است که مردم باید از مهارت هایی که خداوند به آنها عطا کرده برای ساختن خانه هایی مقاوم در برابر زلزله استفاده کنند.
اما واقعیت این است که علیرغم رونق خانه سازی در سال های اخیر در تهران، کمتر خانه ای در این شهر یافت می شود که بتواند در برابر زلزله ای شدید مقاومت کند.
نمایندگان بنگاه های معاملاتی می گویند که خریداران بیش از پیش نگران ایمن بودن ساختمان ها هستند، اما تعیین میزان مقاومت یک بنا بدون انجام محاسبات کامل عمرانی ممکن نیست
احمد سرپوشان، مهندس برق، می گوید: "نمی توانستم جایی پیدا کنم که بدون نگرانی بتوانم در آن زندگی کنم."
او به تازگی خانه ای کهنه را با این نیت خریداری کرده است که آن را کوبیده و از نو با استانداردهای ضدزلزله بسازد.
او می گوید: "تنها راهش این است که از صفر شروع کنم. یعنی جایی را پیدا کنم و خودم آن را بسازم و استانداردهای لازم را در آن اعمال کنم چون چاره دیگری نیست."


● دولت را منتقل کنید
آقای سرپوشان می گوید حاضر است این همه گرفتاری را تحمل کند چون در نهایت جان خانواده اش مطرح است.
هرچند چنین راه حلی برای برخی عملی است، اما دولت نمی تواند کلیه ساختمان های دولتی را بازسازی یا مقاوم سازی کند. چنین کاری خارج از توان مالی دولت است.
دولت اعلام کرده است که سالانه ۲۰۰ هزار خانه روستایی را نوسازی می کند، اما این کار در کشوری ۷۰ میلیونی که کلیه شهرهای عمده آن غیر از اصفهان در نواحی زلزله خیز واقع شده اند، قطره ای در یک اقیانوس است.
تصور می شود بیش از نیمی از ساختمان ها در ایران از نوع ساختمان های آجری تقویت نشده باشد.
آقای حسینی، یک مهندس ساختمان در موسسه بین المللی مهندسی زلزله و لرزه شناسی در تهران می گوید: "بهترین راه، بیرون کشیدن دولت از تهران و استقرار آن در نقطه ای نه چندان دور است."
او می گوید هنوز فضای کافی برای ساختن شهرهای اقماری در نواحی ایمن تر وجود دارد و اگر برخی از وزارتخانه های دولتی به خارج از پایتخت منتقل شوند، سایرین نیز از آن بیرون می روند.
آقای حسینی می گوید او پیشنهاد کرده است که دانشجویان مهندسی دوره کارشناسی ارشد و بالاتر به تحقیق درباره تکنیک های تازه برای تقویت ساختمان های کهنه برای مقاوم سازی آنها در برابر زلزله بپردازند.
تلاش های دولتی تا به امروز بر تمرین های آموزشی متمرکز بوده است.


● افزایش سطح آگاهی
کارشناسان معتقدند که آمادگی قبلی می تواند شمار کشته شدگان زلزله را به میزان یک سوم کاهش دهد و بنابراین تلاش ها در این زمینه بسیار ارزشمند است.
میلیون ها محصل آموزش دیده اند که در صورت وقوع زلزله زیر نیمکت ها پناه بگیرند و چگونه مجروحان را تخلیه کنند.
سرودها و حتی نقاشی هایی درباره زلزله خلق شده است.
اما برای دولت سوال این است که تا چه اندازه برای به کرسی نشاندن پیام خود فشار بیاورد.
این نگرانی وجود دارد که این اخطارها مردم را گوش به زنگ کند و در آن صورت دولت مجبور است به آنها بگوید که پول کافی برای بازسازی خانه ها و محل کارشان وجود ندارد.
پس از زلزله دسامبر ۲۰۰۳ بم و زلزله ماه فوریه زرند، برخی خواستار عبرت گرفتن از این حوادث شدند.
اما بسیاری از کارشناسان گله می کنند که این تمایل وجود دارد که تهدید زلزله تنها تا زمانی که خاطره فاجعه اخیر در ذهن مردم زنده است جدی گرفته شود.
آقای حسینی گفت: "امیدی که من دارم این است که این نوع توجه در آینده نزدیک زایل نشود."
او می افزاید شاید بد نباشد دعا کنیم که زلزله های خفیف، بیشتر روی دهد تا مردم حواسشان جمع بماند.
"نه زلزله هایی که جان مردم را بگیرد بلکه از آن نوعی که می گوید مراقب باشید من اینجا هستم."

منبع: گروه نابغه‌ها شبکه سی. پی. اچ ( www.cph-theory.persiangig.com )