تئوري در معماري مساجد

[مرشاد]

تنوع در معماری مساجد 2

نکته جالب اینه که همه این فضاها به یک هدف شکل گرفتن به یک دلیل ساخته شدن!به همین خاطر تنوع شکل و فرم و فضایی که هر کدوم از این بناها دارن آدم رو به فکر وا می داره!
یه شعر هست که می گه هرکسی با زبون خودش مدح و ثنای خدا رو می کنه!من وقتی این تنوع رو دیدم یه دفعه به یاد همین شعر افتادم .
خدای خوبم هر کسی با هر شکلی تو رو صدا می کنه جوابش رو می دی !تو خیلی خوبی خدا جونم!

مسجد جامع کوردوبا
کوردوبا، اسپانيا
© آرشيو تصويری آقاخان، آم. آی. تی./ محمد الاسد

ساخت مسجد جامع کوردوبا در ميانه‌ی سال‌های ۷۸۴ و ۷۸۶، در دوران زمامداری عبدالرحمان اول بر محل يک ويسی گات، که احتمالاً مکان پيشين يک معبد رمی بوده بنا نهاده شده است. پس از فتح کوردوبا در سال ۱۲۳۶، فرديناند سوم اين مسجد جامع را به کليسای بزرگ شهر اختصاص داد. در اوايل قرن شانزدهم، بر اساس فرمان امپراتور مقدس رم، چارلز پنجم، يک «نيايش‌خانه» گاتيک در مرکز مسجد جامع پيشين گنجانده شد.

مسجد العباس
اصناف، يمن
جايزه معماری آقاخان، ۲۰۰۱/ مرات جرمن

مسجد العباس در نزديک روستای اصناف، در سي و هشت کيلومتری جنوب شرقی صنعا، پايتخت يمن واقع است.تاريخ بنای آن ۱۱۲۵- ۲۶ است و مسجد کوچکی با ديوارهای سنگ‌کاری شده، ستون‌های سنگی و سقفی از تيرچوبی و طاق‌دار است. سقف طاق‌دار آن با نقوش گلدار طلايی و هندسی و خطوط کتيبه پوشانده شده است.

مسجد جامع
پرتو نووا، بنين
© جايزه‌ی معماری آقاخان، ۱۹۸۶/ کارلا دو بندتی

ساخت مسجد مرکزی پرتو نووا، بنين در سال ۱۹۱۲ به دست آفريقاييان به وطن بازگشته از آمريکای جنوبی آغاز شد. اين مسجد همانند کليساهای بزرگ اروپای قرون وسطی، بر فراز افق نسبتاً پائين فضای شهری شهر بنا شده است. اين مسجد نشان‌دهنده‌ی بارورکنندگی متقابل سنت‌های باحی و آفريقايی است و در چارچوب سنت معماری مساجد آفريقايی- برزيلی قرار می‌گيرد.

مسجد دارالاسلام
آبيکيو، نيومکزيکو، ايالات متحده
© بنياد فرهنگ آقاخان و دانشگاه آمريکايی قاهره/ سعيد ذوالفقار

اين مسجد توسط و برای يک جامعه جديد آزمايشی ساخته شد، که اعضايش در فنون ساخت طاق و گنبد رايج در مصر عليا، از کارفرمايی حسن فتحی معمار و تيم سنگ‌کاران نوبه‌ای وی (که مخصوصاً به اين منظور به ايالات متحده آمدند) سود جستند. ساخت آن که به طور کامل از خشت و گل است با سنت خشتی محلی بسيار هم‌آوا است.

مسجد شورای بزرگ ملی
آنکارا، ترکيه
© جايزه‌ی معماری آقاخان، ۱۹۹۵/ رها گونای

مسجد جديد شورای ملی منحصراً برای استفاده اعضای پارلمان، وزرا و کارمندان در نظر گرفته شده است. اين مسجد متشکل از يک محوطه‌ی بيرونی سه گوشه‌، و نمازخانه مستطيل شکلی که مشرف بر باغی بزرگ، سه گوش و برآمده و يک استخر است. ديوار شيشه‌ای طرف قبله رو به باغ قرار گرفته است.

مسجد هواجوزيانگ
زيان، چين
© جايزه‌ی معماری آقاخان، ۱۹۸۵/ ونگ هوايد

مسجد کنونی در سال ۱۳۹۲ بنا نهاده شد و از آن زمان تا به حال سه بار بازسازی شده است. مجموعه بنا که در زمينی مستطيلی و طويل در منطقه‌ای پر جمعيت بنا شده است، متشکل از پنج باغستان است که هر باغستان به عنوان فضايی مستقل طراحی شده و به وسيله‌ی ديوارها و دروازه‌هايی از يکديگر جدا شده‌اند.

مسجد حسن
رباط، مراکش
© آرشيو تصويری آقاخان، ام. آی. تی، ۱۹۹۰/ مرات جرمن

مسجد حسن به دست حاکم المحاد، يعقوب المنصور بنا گرديد که ساخت مسجد را در سال ۱۱۹۱، همزمان با بنای شهر رباط آغاز نمود. هشت سال بعد المنصور درگذشت و مسجد ستون‌دار که يکی از بزرگ‌ترين مساجد جهان به شمار می‌آيد ناتمام ماند. مناره‌ی نسبتاً سالم آن نمايانگر مقياس عظيم طرح اين مسجد است.

مسجد الحاکم
قاهره، مصر
© ناصر رباط/ ناصر رباط

بنای مسجد الحاکم توسط خليفه فاطمی، العزيز در سال ۹۹۰ آغاز گرديد و به وسيله‌ی فرزندش حاکم بامرالله و مباشرش ابو محمد الحافظ عبد الغنی ابن سعيد المصری در سال ۱۰۱۳ به اتمام رسيد. اين مسجد به وسيله‌ی خشت همراه با نمای سنگی و مناره ساخته شده است. طرح مستطيلی نامنظّم آن متشکل از يک نمازخانه و باغستانی مستطيلی است که به وسيله‌ی طاق‌های ستون‌دار محصور شده است.

مسجد جين‌گاری بر تيمباکتو، مالی
© جايزه‌ی معماری آقاخان، ۱۹۹۶/ فرخ درخشانی

جين‌گاری بر، «مسجد بزرگ» کهن‌ترين بنای تاريخی و بزرگ‌ترين بنای شاخص تيمباکتو است. اين مسجد که در گوشه‌ی غربی شهر کهن واقع است، تقريباً به طور کامل بر زمين ناهموار(بانکو) بنا شده است. حفاظت و نگاهداری مسجد شامل تعمير رويه‌ی گلی آن، با فراخوان امام مسجد مرتباً توسط مردم از طريق مشارکت مالی، مصالح و نيروی کار به عهده گرفته می‌شود.

مسجد شاه
اصفهان، ايران
© جايزه‌ی معماری آقاخان، ۱۹۹۹/ خسرو بزرگی

مسجد شاه به عنوان مکانی برای عبادت عمومی در طرح جديد شهرسازی اصفهان به دست شاه عباس ساخته شد، اما در زمان زمام‌داری جانشين وی، شاه صفی اول تکميل گرديد. ايوان جنوبی (قبله) توسط هشت نمازخانه زمستانی گنبدی شکل محصور شده است که تا باغستان‌ها امتداد يافته و در راستای طاق‌هايی که در حکم مدرسه هستند قرار گرفته است.