نوروزنامه خیام نیشابوری

[چکامه91]

ياد کردن خويد و آنچه واجب آيد درباره او


جو رسته را ملوک عجم به فال سخت بزرگ داشتندی به حکم آنک در وی منافع بسيارست و از حبوب که پيوسته غذا را شايد وی زودتر رسد .

و بدو مثل زنند که چهل روز از انبار به انبار رسد، هر کجا بيندازی برآيد و زودتر از همه دانه ها بالد. وجوست که هم دارو را وهم غذا را شايد و حکما و زهاد غذا خويش جو اختيار کرده اند.

و چنين گفته اند که از خوردن وی خون کثيف و فاسد نخيزد که به استفراغ حاجت افتد. و نيز از بيماری دموی و صفرای بيشتر ايمن بود.

و اطبای عراق وی را ماء مبارک خوانند و وی آن چيزيست که بيست و چهار گونه بيماری معروف را سود دارد: از ان سوحه، و ذات الحه، و حمی مطبقه، وحمی محرقه، و سرفه، و سرسام،

و دق، و سل، و سس جگر، و يبوست معده، و عطش کاذب، وطلی خايه، و طلی سر، وطلی سينه، وطلی پهلو، وطلی جگر، وطلی معده، وطلی شکستگی،

وطلی خلع، وطلی سوختگی، وطلی نقرس، و کرم را.

و روغن جو قوبای صفرا را ببرد. و روغن گندم قوبای سودا را ببرد،.و سبوس جو در ديگ کنند و نيک بجوشانند کسی را که پی های پای سست شود و بر نتواند خاست.

و يا پيوندهای پای و زانو بگيرد. و پای را در ميان آب جو بنهند تا به صلاح باز آيد.و سبوس گندم همين معنی کند،مجربست.

و به بغداد جو را بجوشانند و آب او بپالايند و با روغن کنجيد ديگر باره بجوشانند تا آب برود و روغن بماند. و آن روغن را به اماس صفرای اندرمالند.

و زنان از بهر درد و آماس رحم پنبه بدان ترکنند و بر گيرند عظيم سود کند.

و چنين گويند چون شب خسوف ماه جو توان کاشت جو بکارند و نان وی ديوانگان را دهند سود دارد. و چون ماه به زيادت باشد و به زهره نگران بدان وقت جو کارند هر اسب لاغر

که ازان جو بخورد فربه شود. و نيکی و بدی سال اندر جو پديد آيد، که چون جو راست برآيد و هموار دليل کند که آن سال فراخ سال بود. و چون پيچنده و ناهموار برآيد تنگ سال بود.

و خبر(است) از رسول عليه السلام که گفت :نعم الرغفان رغفان الشعير فمن قنع بها و شبع منها فانها خبزی و خبز غيری من الانبياء.

گفت نيکاگردها که گردها، جو بود و آن کس را که به وی خرسند باشد و از وی سير گردد که وی نان من است و نان پيغامبران ديگر.

و گند پيران به جو منجمی کنند و فال گيرند و از نيک و بد خبر گويند.

و خداوندان فسون آژخ را به وی افسون کنند به ماه کاس و بپوشانندش تا آژخ فرو ريزد.

و گروهی زنان به ماه فروردين اربال جو را بر کنند و به نام دختران بکارند تا آن لب بر سر نهند مو دراز شود.