تفاوت متل و مثل

[ثمین20]

متل . [ م َ ت َ ] به قصه‌های کوتاه سرگرم کننده با مضامین لطیف و آموزنده گفته می‌شود که تمام یا قسمتی از آن قافیه دار، شعرگونه و یا مانند بحر طویل باشد. قهرمان متل‌ها اغلب حیوانات، ولی گاهی انسان‌ها و یا مظاهر طبیعت هستند.
امروزه متل به داستانهای منظوم کودکانه گفته می‌شود. معمولاً مصرعهای متل کوتاه است. اما مثل ، گونه‌ای از بیان است به نثر که معمولاً تاریخچه و داستانی پندآموز در پس بعضی از آن‌ها نهفته است. بسیاری از این داستان‌ها از یاد رفته‏اند، و پیشینهٔ برخی از امثال بر بعضی از مردم روشن نیست؛ بااین‌حال، در سخن به‏کار می‌رود. ضرب در ابتدای واژه مثل اضافه شده است. به عبارتِ دیگر، «ضرب المثل» به معنای مَثَل زدن (به فارسی: داستان زدن) است. قابل ذکر است که در برخی منابع تفاوت این دو کلمه را در ریشه فارسی یا عربی آن می دانند به عبارتی دیگر كلمه” مثل را عربي كلمه فارسي“ متل ” می دانند و معتقدند وقتي مثل گفتن صورت بي ادبانه پيدا كند آن را متلك گويند.
در این تعریف متل و مثل هر دو ،‌سخن كوتاه و مشهوري است كه به قصه اي عبرت آميز يا گفتاري نكته آموز اشاره مي كند و جاي توضيح بيشتر را مي گيرد .
امروزه از متل ها فقط رد پایی محو در بازیهای کودکانه باقی مانده که شعرهایی است که شاعر در آن به دنبال معنایی منطقی نیست و صرفا برای سرگرم کردن کودکان سروده می شود .
دویدم و دویدم و اتل متل توتوله از متلهای معروف فارسی است. اتل متل توتوله به یکی از بازیهای کودکانه تبدیل شده است‎. این بازی را می‌توان حتی یک نفره اجرا کرد. به صورتی که پاها را دراز کرده و شعر مخصوص آن خوانده می‌شود و با هر ضرب آهنگ شعر دست روی یک پا می‌رود و در پایان شعر پایی که شعر روی آن پایان می‌پذیرد به عنوان بازنده انتخاب می‌شود واین کار تا باقی ماندن یک پا ادامه می‌یابد. شعر اتل متل به این صورت است:
اتل متل توتوله
گاو حسن چه جوره
نه شیر داره نه پستون
شیرشو بردن
هندستون
یک
زن
کردی
بستون
اسمشو بزار
عم‏قزی
دور کلاش قرمزی
هاچین و واچین یه... پا... تو... ورچین.شعر اتل متل به گونه‌های دیگری نیز خوانده می‌شود که البته رواج کمتری دارد، مثل:
اتل متل یک مورچه... قدم میزدتو کوچه... اومد یک کفش ولگرد... پای اونو لگد کرد... مورچه پا شکسته... راه نمیره نشسته... با برگی پاشو بسته... مورچه جونم تو ماهی... خوب بشه پات الهی... هاچین و واچین... یک پاتو ورچین