امیر عزیز سلام
داداش یه چیز واسط میذارم که بدونی بحث چقدر پیچیده تر از اونی که فکر میکنی
میدان مغناطیسی در عملِ تبدیلِ انرژیهایِ مکانیکی و الکتریکی به یکدیگر، نقش رابط را برعهده دارد. در ماشینهای الکتریکی، میدانهای مغناطیسی را به سه دسته تقسیم میکنند:
- میدانهای ساکن نسبت به مکان و ثابت نسبت به زمان، یا به اختصارا میدانهای ساکن و ثابت (constant fields)
- میدانهای ساکن نسبت به مکان و متغیر نسبت به زمان، یا به اختصار میدانهای ساکن و متغیر که به آنها میدانهای نوسانی میگویند (pulsating fields)
- میدانهای دوار (rotating fields)
میدانهای ساکن و ثابت
این میدانها در مکان ساکن هستند و حرکتی ندارند. و مقدار (شدت) آنها نیز ثابت است و تغییرات زمانی ندارد.
از اینکه شدت این میدانها ثابت است میتوان نتیجه گرفت که عامل ایجاد کنندهی این میدان یک جریان DC و یا یک آهنربای دائم میتواند باشد. (جریان ac معمولا منجر به ایجاد میدانی میشود که شدت آن متغیر است)
نمونه:
میدان تحریک (استاتور) و نیز میدان آرمیچر ماشین DC (نسبت به ناظر روی آرمیچر)، هر دو جزو میدانهای ساکن و ثابت هستند.
این میدانها معمولا با تغذیهی یک سیمپیچ ساکن توسط یک جریان دائم، ایجاد میگردند. (یک رلهی DC)
در شکل زیر فرم میدان ساکن و ثابت استاتور یک ماشین دیسی دو قطب رسم شده است.
چگالی شار در شکاف هوایی یک ماشین جریان دائم دوقطب
[
این شکل در واقع از باز کردن استاتور یک ماشین دیسی که به صورت زیر بوده به دست میآید:
خطوط شار مغناطیسی حاصل از استاتور یک ماشین دیسی
]
به کمک سری فوریه میتوان نشان داد که معادلهی میدان موج شکل اول، تنها دارای هارمونیک فرد است. برای هارمونیک اصلی این نوع میدان داریم:
که در آن Bm ماکزیمم چگالی شار هارمونیک اصلی، P تعداد زوج قطبهای استاتور، و آلفا زوایهی مکانی حول محیط شکاف هوایی ماشین میباشد.
همان طور که مشخص است، اندازهی این میدان تابعی مکان است، ولی به زمان وابسته نیست. (با این حال، کل میدان در فضا ساکن است، هر چند مقدار آن در هر نقطه به مکان بستگی دارد)
یادآوری: میدان برآیند سیمپیچهای روتور یک ماشین DC در جهت ذغالهای آن است و این میدان هم نسبت به ناظر روی روتور، ثابت و ساکن است و هارمونیک اصلی آن کاملا مشابه استاتور بدست میآید.
میدان نوسانی
موقعیت کلی میدان نوسانی در فضا، ساکن است، یعنی محل ماکسیممها و صفرهای آن تغییر نمیکند. اما مقدار این میدان در هر نقطه از شکاف هوایی (به غیر از نقاط صفر میدان) ثابت نبوده و متغیری از زمان است.
هر سیمپیچ ساکنی که با برق متاوب تغذیه شود میتواند یک میدان نوسانی ایجاد کند. مثلا میدان حاصل از سیمپیچهای ترانس تکفاز یا رلهی ac، یا یکی از سیمپیچهای استاتور ماشین سنکرون یا آسنکرون سه فاز [میدان حاصل از یک فاز تنها را در نظر بگیرید و نه میدان برآیند را].
از آنجا که میدان نوسانی در واقع یک موج نوسانکنندهی ساکن است، لذا معادلهی آن (با فرض توزیع مکانی سینوسی و تغییرات زمانی سینوسی)، به صورت حاصلضرب یک سینوسِ مکان در یک سینوسِ زمان خواهد بود. یعنی به صورت زیر:
[اگر مبدا زمان یا مکان را جای دیگری بگیریم میتوان سینوس و کسینوسها را تبدیل کرد، بنابراین اگر با فرمهای دیگر این معادله رو به رو شدید تعجب نکنید]
معادلهی فوق به ازای P=1 (ماشین دوقطب) در شکل زیر رسم شده است:
میدان نوسانی دوقطب
همان طور که مشاهده میشود، در دو نقطه میدان همیشه صفر است (به ازای هر زوج قطب دو نقطهی صفر داریم)
میدان دوار
میدان دوار یک موج متحرک است که دارای دامنهی ثابت میباشد.
این میدان با سرعت ثابتی حول شکاف هوایی ماشین دوران میکند.
نمونههایی از میدان دوار:
برای نمونه میتوان به میدان دوارِ ناشی از سیم پیچِ سه فازِ متعادل، هنگامی که با جریانِ سه فازِ متقارن تغذیه میشود اشاره کرد. چنین میدانی در استاتور ماشینهای آسنکرون و سنکرونِ سهفاز و از برآیندِ میدانهایِ حاصل از سیمپیچیهای استاتور تولید میشود. همچنین میدان حاصل از سیمپیچ روتور ماشین سنکرون از همین نوع است.
[استاتور ماشین آسنکرون سه فاز و سنکرون سه فاز، از نظر ساختار مشابه هم هستند]
روشهای تولید میدان دوار:
میدان دوار را میتوان از راههای مختلفی ایجاد نمود. سه روش اصلی تولید میدان دوار عبارتند از:
- توسط دوران یک میدان ثابت
- توسط سیمپیچ سهفاز
- توسط سیمپیچ دوفاز متعادل
ایجاد میدان دوار با استفاده از یک میدان ثابت
این روش در روتور ماشین سنکرون دیده میشود.
میدان دوار ناشی از استاتور ماشین سنکرون
هر گاه روتور توسط یک جریان دائم تغذیه گردد و با سرعت ثابت دوران داده شود. در شکاف هوایی ماشین یک میدان دوار ایجاد خواهد شد.
ایجاد میدان دوار با استفاده از سیمپیچ سهفاز
هرگاه سیمپیچ سفازی با P زوج قطب، توسط جریان سه فاز متقارنی با فرکانس f تغذیه گردد، میدان ایجاد شده با سرعت ثابت n نسبت به خود سیمپیچها به دوران در میآید. که در آن n به صورت زیر بدست میآید:
[f و p، ترمهای الکتریکی و مکانیکی موثردر سرعت میدان دوار هستند]
برای اثبات این مطلب فرض میکنیم:
- توزیع مکانی میدان هرفاز سینوسی است (به عبارت دیگر تنها هارمونیک اصلی را در نظر میگیریم)
- جریان سیمپیچها سه فاز و به قرار زیر است:
با توجه به آنچه در مورد میدان نوسانی گفتیم، مشخص است که هر یک از فازها به تنهایی یک میدان نوسانی تولید میکند. در ادامه نشان خواهیم داد که برآیند این میدانها، یک میدان دوار میسازد.
سیم پیچ سه فاز دو قطب
مطابق شکل بالا، فاز a را به عنوان مبدا اختیار میکنیم. و نتیجتا برای چگالی شار نوسانی فاز a خواهیم داشت:
برای دو فاز دیگر با در نظر گرفتن ۱۲۰ درجه اختلاف فاز مکانی بین محور فازها داریم:
در این معادلات، Bها مقادیر دامنهی موج نوسانی فازها هستند که تابعی از زمان میباشند و بستگی به جریان فاز مورد نظر دارند. با صرف نظر کردن از اشباع آهن مقدار B به صورت زیر قابل محاسبه است:
[B (چگالی شار مغناطیسی)، بار جریان رابطهی مستقیم دارد، و با توجه به اینکه جریان به صورت یک موج سینوسی (کسینوسی) است، میتوان به این روابط رسید]
در این روابط Bm مقدار ماکسیمم دامنهی موج نوسانی فازهاست و متناسب با Im میباشد.
میدان برآیند شکاف هوایی، از جمع میدانهای نوسانی سه فاز به دست میآید (اصل جمع یا سوپرپوزیشن):
با استفاده از رابطهی مثلثاتیِ
میتوان مجموع یاد شده را به صورت زیر نوشت:
از آنجایی که مجموع مولههای سمت راست برابر صفر میشود داریم:
از نظر ریاضی، این معادله، معادلهی یک موج دوار (متحرک) دوقطب است که با دامنهی ثابت
تحت سرعت زاویهای ω در جهت مثبت α، دوران میکند و نسبت به مکان، دارای توزیع سینوسی است.
[علامت منفی ωt، جهت دوران را مشخص میکند]
اگر میدانی داری P زوج قطب باشد، معادله به صورت زیر در میآید:
در این معادله علامت منفی موج مستقیم (دوران در جهت مثبت) و علامت مثبت برای موج معکوس (دوران در جهت منفی) بکار میرود.
در شکل زیر موقعیت میدان دوار نسبت به زمان برای یک ماشین چهارقطب رسم شده است.
[
]
میدان دوار یک ماشین چهار قطب
سرعت میدان دوار
موج دوار با فرکانس زاویهای الکتریکی
گردش میکند، نتیجتا سرعت مکانیکی میدان به صورت زیر محاسبه میشود:
توجه داشته باشید که واحد
، دور بر دقیقه است. اگر بر حسب دور بر ثانیه حساب کنیم
بدست میآید.
نکتهی دیگر در این محاسبات آن است که P، تعداد زوج قطبهاست، بنابراین این فرمول با فرمولی که در درس ماشین احتمالا با آن روبهرو شدهاید تفاوتی ندارد. (
)
و توضیح آخر اینکه f فرکانس جریان تغذیه است.
مثال
میدانِ دوارِ یک سیمپیچِ سه فازِ دوقطب که توسط جریانهایِ سهفاز تغذیه میگردد را در نظر بگیرید. با فرض اینکه توزیع مکانی میدان نوسانی فازها سینوسی باشد، موقعیت میدان دوار را در لحظهای که جریان فاز a ماکسیمم و مثبت است تعیین کنید.
پاسخ
ابتدا ببینیم جریان فاز a در چه لحظهای بیشینه است. اگر مبدا زمان را مطابق همان چیزهایی که تا به حال گفته شده در نظر بگیریم. جریان فاز a از فرمول کلی زیر پیروی میکند:
مشخص است که بیشینهی این معادله در لحظهی t=0 خواهد بود. بنابراین در لحظهای که جریان فاز a ماکزیمم و مثبت است، جریان دوفاز دیگر به صورت زیر است:
پس دو جریان دیگر، منفی و نصف مقدار Ia هستند.
برای دامنهی چگالی شار ایجاد شده توسط هر یک از فازها در ماشین (طبق همان فرمولهایی که گفته شد) داریم:
بنابراین میدان کل از جمع جبری سه موج کسینوسی در امتداد محور فازها که دارای ماکزیمممقادیر فوق باشند، بدست میآید.
در شکل زیر میدان ناشی از هر یک از سه فاز به همراه میدان برآیند، به ازای مقادیر مختلف زاویه رسم شده است:
توزیع میدان در نقاط مختلف فاصلهی هوایی در لحظهی صفر (سبز:فاز اول، آبی: فاز دوم، قرمز: فاز سوم، مشکی: برآیند)
[برای رسم این شکل از برنامهی زیر در نرمافزار MATLAB استفاده شده است:
مشاهدهی منبع
چاپ؟
01clear all
02close all
03alpha=0:0.01:2*pi
04Bm=1
05f=50
06w=2*pi*f
07t=0
08Ba=Bm*cos(w*t)
09Bb=Bm*cos(w*t+2*pi/3)
10Bc=Bm*cos(w*t-2*pi/3)
11ba=Ba*cos(alpha)
12bb=Bb*cos(alpha+2*pi/3)
13bc=Bc*cos(alpha-2*pi/3)
14p=plot(alpha,ba,
'g')
15hold on
16plot(alpha,bb,
'b')
17plot(alpha,bc,
'r')
18plot(alpha,0)
19plot(alpha,ba+bb+bc,
'k')
20saveas(p,
'meidan',
'png')
]
مشاهده میگردد که دامنهی موج کل، ۳/۲ ماکسیمم دامنهی موج نوسانی یک فاز است. ضمنا میدان کل در این لحظه منطبق بر میدان فاز a میباشد.
به طور کلی میتوان نتیجه گرفت محور میدان دوار در هر لحظه، بر محور فازی که جریان آن ماکسیمم است، منطبق میباشد. (روشی ساده برای پیدا کردن جهت میدان دوار در هر لحظه)
هر گاه لحظات دیگری از سیکل تغییرات جریان سه فاز در نظر گرفته شود و میدان کل برای آن لحظات رسم گردد، تغییرات میدان دوار و در نتیجه حرکت آن مشاهده خواهد شد میبینیم که میدان دوار مطابق شکل مترکی که دیدیم حرکت میکند.
تمرین:
میدان کل را برای لحظهای که جریان فاز a به اندازهی ۳۰ درجه از ماکزیممش گذشته است رسم کنید و نتیجه بگیرید که میدان به اندازهی ۳۰ درجه نسبت به مثال قبل به سمت راست (مثبت) حرکت کرده است.
بررسی میدان روتور ماشین آسنکرون
استاتور موتور آسنکرون در روتور آن یک جریان سه فاز متعادل القا میکند که این جریان سه فاز خودش منجر به تولید یک میدان دورانی میشود که در نهایت بین این میدان و میدان استاتور کوپل ایجاد شده و گشتاور تولید میگردد.
در ماشین آسنکرون، سرعت میدان روتور با سرعت روتور برابر نیست. در ادامه میخواهیم نشان دهیم که سرعت میدان روتور برابر سرعت میدان استاتور است.
فرض میکنیم ماشین دارای لغزش s باشد. از ماشین ۲ به یاد دارید که لغزش به صورت زیر تعریف میشود:
(لغزش= تفاوت سرعت استاتور و روتور تقسیم بر سرعت استاتور)
اگر در این فرمول به جای n از معادل الکتریکی آن یعنی f استفاده کنیم (واحد چرخش را از دور بر دقیقه به دور بر ثانیه تغییر دهیم)، و سپس فرمول را باز آرایی کنیم به فرمول زیر میرسیم:
سرعت قطع شدن سیمپیچهای روتور توسط میدان استاتور
است و بنابراین فرکانس ولتاژ القایی در روتور نیز همین مقدار خواهد بود:
مسلما فرکانس ولتاژ و جریان روتور با هم برابر هستند. بنابراین میدان دوار روتور هم نسبت به ناظر روی روتور دارای فرکانس
خواهد بود. اما سرعت میدان دوار روتور نسبت به ناظر روی استاتور از جمع این این سرعت با سرعت مکانیکی روتور به دست میآید یعنی
.
اگر در رابطه به جای
از معادل آن یعنی $latex(1-s)f_s$ استفاده کنیم و رابطه را ساده کنیم به
میرسیم. یعنی سرعت میدان دوار روتور نسبت به ناظر روی استاتور، برابر سرعت میدان دوار استاتور است.
ایجاد میدان دوار با استفاده از سیمپیچ دوفاز متعادل
هر گاه یک سیمپیچ دوفاز متعادل (منظور از متعادل بودن این است که اختلاف مکانی بین محور فازها برابر باشد و سیمپیچها مشابه باشند)، توسط سیستم جریانی دوفاز متعادل تغذیه گردد (در سیستم دوفاز متعادل جریانها با هم ۹۰ درجه اختلاف دارند) یک میدان دوار ایجاد خواهد شد که با دامنهی ثابت و سرعت n=60f/P دور بر دقیقه (rpm)، نسبت به خود سیمپیچها، دوران خواهد داشت.
سیمپیچ دوفاز متعادلِ دوقطبه
[همان طور که دیده میشود، در سیستم دوفازهی متقارن سیمپیچها ۹۰ درجه اختلاف فاز دارند]
همانند شکل بالا، یک سیمپیچ دوفاز متعادل دوقطبه را در نظر میگیریم. این دو فاز توسط جریانهای دوفاز متعادل که معادلات آنها به قرار زیر است تغذیه میشوند.
میدانی که توسط هر یک از فازها ایجاد میگردد یک میدان نوسانی است که معادلات آن با انتخاب محور فاز a به عنوان مبدا به قرار زیر خواهد بود:
به کمک اصل جمع و با استفاده از رابطهی مثلثاتیای که در مورد میدان دوار هم استفاده کردیم میدان کل به صورت زیر بدست میآید:
همان طور که مشاهده میشود، دامنهی موج دوار ایجاد شده برابر دامنهی ماکسیمم موجهای نوسانی فازها میباشد.
در حالت کلی که سیمپیچ دوفاز داری P زوجقطب باشد داریم:
توصیه میکنم برای درک بهتر میدانهای الکترومغناطیسی در ماشینهای الکتریکی حتما
این تصاویر متحرک از نحوهی تشکیل میدان در ماشینهای الکتریکی را ببینید.
مطالب مرتبط:
36.290070 59.596851
نوشته شده در ماشین مخصوص, ماشین های الکتریکی, برق قدرت | برچسبها: میدان نوسانی, میدان دوار, میدانهای الکترومغناطیسی, میدانهای ساکن و ثابت, ماشینهای الکتریکی, نمونههایی از میدان دوار, نحوهی ایجاد میدان نوسانی, ایجاد میدان دوار با استفاده از یک میدان ثابت, ایجاد میدان دوار با استفاده از سیمپیچ سهفاز, ایجاد گشتاور در ماشینهای الکتریکی, بررسی میدان روتور ماشین آسنکرون, روشهای تولید میدان, روشهای تولید میدان دوار, سرعت میدان دوار | بیان دیدگاه »
بررسی انواع کوپلهای الکترومغناطیسی
نوشتهشده به دست علی د.ب. در دوشنبه 29 مارس 2010
در ماشینهای الکتریکی عمدتا از سه نوع کوپل استفاده میگردد:
- کوپل تداخلی (interaction torque)
- کوپل رلوکتانسی (reluctance torque)
- کوپل هیسترزه (hysteresis torque)
[ایجاد کوپل معادل ایجاد گشتاور است به همین خاطر است که گاها به جای واژهی کوپل از گشتاور استفاده میکنند: «گشتاور تداخلی»، «گشتاور رلوکتانسی» «گشتاور هیسترسه»]
کوپل تداخلی
این نوع کوپل، در ماشینهای جریان دائم (دیسی)، اندوکسیونی (آسنکرون) و سنکرون، وجود دارد. برای ایجاد آن لازم است دو میدان مغناطیسی، یکی در روتور و دیگری در استاتور، که نسبت به هم ساکن هستند، ایجاد شود.
اساس تولید کوپل تداخلی
میدانیم که دو قطب همنام یکدیگر را دفع، و دو قطب غیرهمنام یکدیگر را جذب میکنند. حال به ماشینهای دوقطب شکل زیر نگاه کنید:
نحوهی ایجاد گشتاور تداخلی
هر گاه محور مغناطیسی روتور تحت زاویهی δ نسبت به محور مغناطیسی استاتور قرار گیرد، کوپل الکترومغناطیسی Te بر روتور وارد خواهد شد و نهایتا آن را در موقعیت δ=۰ قرار خواهد داد. به عبارت دیگر دو قطب غیر همنام روتور و استاتور (Nr و Ss) یکدیگر را جذب میکنند.
حال اگر به تریبی قطبهای استاتور (میدان استاتور) دوران داده شود، روتور نیز به همراه آن به گردش در خواهد آمد.
زوایهی δ را زاویهی بار مینامند و از کمیتهای مهم ماشینهای الکتریکی است.
شرایط تولید کوپل تداخلی
میتوان با بررسیهای ریاضی نشان داد که شرایط زیر برای ایجاد کوپل تداخلی لازم است:
- وجود دو میدان، یکی در استاتور و دیگری در روتور
- دو میدان باید همجنس باشند (مثلا میدان دیسی با میدان دوار، کوپل ایجاد نمیکند)
- دو میدان نباید با هم همامتداد باشند (در صورتی که زاویهی بین دو میدان صفر باشد گشتاوری ایجاد نمیشود ولی به محض اینکه با هم اختلاف زاویه پیدا کنند، در جهت همراستا شدن گشتاور ایجاد خواهد شد)
- تعداد قطبهای میدان استاتور و میدان روتور باید برابر باشند، در غیر این صورت حالت دافعه یا جاذبهی دائمی بین دو میدان برقرار نخواهد گردید و گشتاوری تولید نخواهد شد (Tt=0)
- دو میدان باید نسبت به هم ساکن باشند. اگر شرایط دیگر برقرار باشند، اما دو میدان نسبت به هم ساکن نباشند، کوپل تولید شده بر حسب زمان از نوع متناوب خواهد بود که نیم پریود مثبت و نیم پریود منفی است و در نتیجه مقدار متوسط گشتاور (Tav) صفر خواهد شد.
اگر هر یک از شرایط ایجاد کوپل تداخلی برقرار نباشد، مقدار متوسط این رابطه صفر خواهد شد.
نکتهی ۱: مسلما تعداد میدانها به تعداد قطبها بستگی ندارد و همیشه دو قطب داریم، یکی در استاتور و دیگری در روتور
نکتهی ۲: در ادامهی شرط پنجم، توجه به این نکته ضروری است که میدانهای DC و ac، همواره نسبت به هم ساکن هستند ولی میدانهای دوار الزاما نسبت به هم ساکن نیستند.
بد نیست در اینجا نگاهی به عملکرد ماشین آسنکرون و شرایط تولید کوپل در آن داشته باشیم. ابتدا باید بدانیم که ماشین القایی یک ماشین دو تحریکه است. هر چند یکی از تحریکها ناشی از القا میباشد. با توجه به شرایط کوپل تداخلی چون در دور سنکرون میدان صفر میشود و تنها یک میدان داریم، پس در دور سنکرون گشتاور صفر خواهد شد. همان طور که میدانیم در عمل بار موتور القایی هرگز صفر نمیشود ولی با کم شدن بار، زوایهی بار کم میشود، پس میدانها به سمت همراستا شدن پیش میروند به همین علت است که گشتاور تولیدی کاهش مییابد. از طرف دیگر میدان روتور کوچک نیز میشود. بنابراین در حالت بیباری، گشتاور به دو علت به صفر نزدیک میشود: یکی هم امتداد شدن میدانها و دیگری کوچک شدن میدان استاتور.
در ماشین سنکرون هم دو میدان داریم، یکی میدان ناشی از استاتور و دیگری میدان ناشی از روتور، بنابراین ماشین سنکرون مشخصا دو تحریکه است و باید دو تحریک داشته باشد. شرط ساکن بودن میدانها نسبت به هم منجر میشود که ماشین سنکرون همواره در دور سنکرون بچرخد.
در ماشین DC، رابطهی تولید گشتاور به صورت زیر است:
که مطابق رابطهی گفته شده در بالاست چراکه در آن شار تحریک متناسب با Bs و جریان آرمیچر متناسب با Br است.
بررسی زاویهی بار در ماشینهای مختلف
- در ماشینهای جریان دائم (دیسی)، هر دو میدان روتور و استاتور در فضا ساکن هستند و زاویهی بار دلتا (δ)، عملا ۹۰ درجهی الکتریکی میباشد.
- در ماشینهای سنکرون، هر دو میدان با سرعتهای ثابت و برابر (سرعت سنکرون) و به طور همجهت دوارن میکنند و زاویهی بار δ بین ۰ تا ±۹۰ درجه متغیر است. مقدار دلتا بستگی به بار ماشین دارد، در حالت بیباری حدود صفر و در بار ماکسیمم حدود ۹۰ درجه است.
- در ماشینهای اندوکسیونی (القایی) هر دو میدان با سرعتهای برابر و همجهت دوران میکنند و زاویهی بار حدود ۹۰ درجه و ثابت است.
یک آزمایش جالب برای درک زاویهی بار در ماشینهای الکتریکی استفاده از
استرواسکوپ است. فرض کنید یک نقطهی مشخص روی شافت ماشین سنکرون را علامت گذاری کنیم. سپس در یک محیط تاریک ماشین را با سرعت فرضی 3000rpm به گردش درآوریم. اگر یک چراغ در بالای شافت قرار داده شود که با همین فرکانس روشن و خاموش شود و هنگام عبور علامت آن را روشن کند. شافت موتور ثابت به نظر خواهد رسید. اگر روی موتور بار بگذاریم، این نقطه کمی به عقب میرود و به اندازهی زاوایهی بار جابجا خواهد شد.
[یک مثال برای درک بهتر پدیدهی استروبوسکوپیک: هنگامی است که یک پنکه در لحظات اول شروع به چرخش میکند، اگر شبهنگام باشد و لامپی رشتهای در کنار آن روشن باشد، به نظر میآید که دارد برعکس میچرخد، علت این است که لامپ رشتهای با فرکانس ۱۰۰ هرتز در ثانیه روشن و خاموش میشود، و این عکسها هنگامی که کنار هم قرار داده میشوند در لحظات اول، چرخش برعکس را تداعی به تصویر میکشند]
حال اگر این آزمایش را با یک ماشین آسنکرون تکرار کنیم نتیجه چه خواهد بود؟ با توجه به اینکه با افزایش بار در این ماشین سرعت گردش روتور تغییر میکند، نقطه پس از گذاشتن بار دیگر ثابت به نظر نخواهد رسید.
(همچنین مقایسه کنید با زاویهی بار در درس بررسی سیستمهای قدرت)
کوپل رلوکتانسی
برای ایجاد کوپل رلوکتانسی تنها یک میدان (معمولا در استاتور) نیاز است. ولی فرم هندسی روتور و استاتور باید به نحوی باشد که مقاومت مغناطیسی مدار تابعی از موقعیت روتور گردد. از این نوع کوپل در موتورهای رلوکتانسی استفاده میشود.
تئوری عملکرد موتور رلوکتانسی
کوپل رلوکتانسی از پدیدهای که در آن سطوح فرومغناطیس به یکدیگر نیروی جاذبه وارد میکنند استفاده میکند. میتوان ثابت کرد که در حالت خطی، نیروی رلوکتانسی از رابطهی زیر بدست میآید:
[برای اثبات رجوع شود به ماشینهای الکتریکی فیتزجرالد، فصل ۱۱، ویرایش ۱۹۶۱]
در این رابطه Φ شار مغناطیسی، R مقاومت مغناطیسی مدار و X فاصله است.
جهت نیرو به گونهای خواهد بود تا فرم هندسی مدار مغناطیسی را به گونهای تغییر دهید که شار مغناطیسی افزایش پیدا کند (رلوکتانس کاهش یابد).
راه ایجاد کوپل یا گشتاور رلوکتانسی
در حالت سادهی شکل بالا (شکل سمت راست)، مقدار نیرو از رابطهی زیر بدست میآید.
برای حالت دورانی میتوان نشان داد که کوپل رلوکتانسی وارد بر قطعه متحرک چنین است:
تاکید میشود که برای ایجاد کوپل رلوکتانسی (نیروی رلوکتانس) تنها نیاز به تولید یک میدان مغناطیسی داریم.
کوپل هیسترسه
برای ایجاد این نوع کوپل از خاصیت هیسترسه آهن استفاده میشود و تنها به وجود یک میدان (از نوع دوار) نیاز است. این کوپل تنها در موتورهای هیسترزه کاربرد دارد.
[در آینده کامل خواهد شد]
36.290070 59.596851
نوشته شده در ماشین مخصوص, ماشین های الکتریکی, برق قدرت | برچسبها: کوپل, کوپل تداخلی, کوپلهای الکترومغناطیسی, گشتاور تداخلی, گشتاورهاي الكترومغناطيسي, انواع گشتاورهای الکترو مغناطیسی در ماشینهای الکتریکی, انواع گشتاورهای الکترومغناطیسی | ۱ دیدگاه »
دانلود جزوه ی درس ماشین 1
نوشتهشده به دست علی د.ب. در دوشنبه 3 آگوست 2009
امروز جزوه ی درس ماشین های الکتریکی 1 رو براتون آماده کردم. این جزوه هم مثل اکثر جزوات موجود روی وبلاگ تایپ شده و تر و تمیز هست و از طرفی برای نوشتن آن از منابع معتبری مثل کتاب پ س سن و چاپمن و فیتزجرالد استفاده شده و کاملا قابل اطمینان است. مثال های حل شده ی خوبی هم در آن وجود دارد.
برای اینکه با موضوعات گنجانده شده در این جزوه بیشتر آشنا بشید فهرست مطالب این جزوه رو در اینجا می زارم: (برای دانلود از لینک موجود در انتهای صفحه استفاده کنید)
فصل اول: مدارهای مغناطیسی
- مقدمه
- قوانین میدان های مغناطیسی
- قانون نیروی لورنتس
- قانون بیوساوار
- نفوذ پذیری مغناطیسی و شدت میدان مغناطیسی
- شدت میدان مغناطیسی
- مدارهای مغناطیسی خطی
- اثر فاصله ی هوایی
- مدارهای مغناطیسی غیرخطی
- مسائل نوع اول
- مسائل نوع دوم
- روش سعی و خطا (trial & error)
- روش ترسیمی (برای سیستم هایی با 2 ماده ی مغناطیسی)
- شار دور و ولتاژ القا شده
- استفاده از قانون فاراده
- اندوکتانس
- هیسترزیس یا پسماند
- انرژی تلفاتی در حلقه ی هیسترزی (هیسترزه)
- جریان گردابی (eddy current)
- تلفات هسته
- مسائل فرعی ماشین
فصل دوم: تبدیل انرژی الکترومکانیکی
- مبدل های انرژی الکترومکانیکی
- بلوک دیاگرام موتور
- بلوک دیاگرام ژنراتور
- پخش انرژی
- انرژی میدان مغناطیسی
- مبدل الکترومکانیکی
- موتورهای رلوکتانسی
- موتورهای پله ای
- سیستم های چند تحریکه
- سیستم های دو تحریکه
- ماشین های الکتریکی دوار با روتور استوانه ای
- شرط برقراری گشتاور متوسط
فصل سوم: اصول ماشین های جریان مستقیم
- ماشین های خطی
- راه اندازی ماشین های خطی DC
- حالت موتوری ماشین خطی دی سی
- حالت ژنراتوری ماشین خطی دی سی
- ماشین دی سی دوار
- ژنراتوری
- موتوری: گشتاور ایجاد شده در یک کلاف دوار
- مکانیزم کموتاسیون
- ماشین های P قطبی
- ساختمان آرمیچر
- تقسیم بندی از نظر گام کموتاسیون
- progressive
- retrogressive
- تقسیم بندی از نظر مرکب بودن
- simplex rotor winding
- duplex rotor winding
- تقسیم بندی از نظر ترتیب اتصالات به تیغه های کموتاتور
- سیم بندی حلقوی
- سیم بندی موجی
- سیم بندی frog-leg
- مسائلی در ماشین های حقیقی با کموتاسیون
- عکس العمل آرمیچر
- ولتاژها
- سه راه حل
- تغییر مکان جاروبکها
- استفاده از قطب های کمکی (interpoles)
- استفاده از سیم پیچ های جبران کننده
- ولتاژ القایی تولید شده در یک ژنراتور
- گشتاور ایجاد شده در یک موتور
- تلفات در ماشین های دی سی
- تلفات مسی
- تلفات جاروبک ها
- تلفات هسته یا آهن
- تلفات مکانیکی = تلفات اصطکاک + تلفات تهویه
- تلفات بار سرگردان
- نمودار پخش توان
- پنچ گروه ژنراتور های دی سی
- مدار معادل ژنراتور DC
- منحنی مغناطیسی یک ژنراتور DC
- مشخصه ی ترمینال
- کنترل ولتاژ ترمینال
- آنالیز گرافیکی ژنراتور دی سی تحریک مستقل
- اثر عکس العمل آرمیچر
- اثر تغییر سرعت
- ژنراتور دی سی شنت
- کنترل ولتاژ ژنراتور دی سی شنت
- آنالیز گرافیکی ژنراتور دی سی شنت
- ژنراتور دی سی سری
- مشخصه ترمینال
- ژنراتور کمپوند اضافی دی سی
- مشخصه ترمینال ژنراتور DC کمپوند اضافی
- آنالیز گرافیکی ژنراتور دی سی کمپوند اضافی
- ژنراتور دی سی کمپوند نقصانی
- مشخصه ی ترمینال ژنراتور دی سی کمپوند نقصانی
- آنالیز گرافیکی ژنراتور کمپوند نقصانی دی سی
- شرایط موازی بستن
- ضریب تنظیم سرعت
- مدار معادل یک موتور دی سی
- موتور دی سی تحریک مستقل و شنت
- مشخصه ی ترمینال یک موتور دی سی شنت
- کنترل سرعت در موتورهای دی سی شنت
- اثر تضعیف شار در موتور های دی سی
- موتورهای DC با مغناطیس دائم
- موتورهای دی سی سری
- مشخصه ی گشتاور سرعت
- کنترل سرعت
- موتور دی سی کمپوند
- مشخصه های گشتاور سرعت
- کنترل سرعت در موتورهای دی سی کمپوند
- تطبیق بار و موتور
- راه اندازی موتورهای DC
- مسائلی در باره ی موتورهای دی سی در هنگام راه اندازی
این جزوه منسوب است به دکتر شهرام جوادی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
برای دانلود این جزوه که در 93 صفحه و با حجم 1.33MB تهیه شده از این لینک استفاده کنید. (برای دانلودِ لینکِ مستقیم، روی آن کلیک راست کنید و گزینهی save target as یا save link as را انتخاب نمایید)
در صورت خراب بودن هر یک از لینک های موجود در دالبابلاگ موضوع را در بخش نظرات مطرح کنید. با تشکر
36.290070 59.596851
نوشته شده در ماشین های الکتریکی, ماشین ۱, برق قدرت, جزوات و کتب مرجع | برچسبها: موتور شنت, ماشین های الکتریکی1, جزوه ماشین های الکتریکی, جزوه درسی ماشین های الکتریکی 1 | 18 دیدگاه »
جزوات آزمایشگاه ماشین های الکتریکی 1 و 2
نوشتهشده به دست علی د.ب. در شنبه 1 آگوست 2009
با سلام خدمت دوستان
قبلا هم یک گزارش کار بسیار کامل برای درس آزمایشگاه ماشین های الکتریکی 2 در همین وبلاگ قرار داده بودم که شاید مشابه اون در کل اینترنت پیدا نشه. با این حال امروز دو تا جزوه ی دیگه (یکی برای آز ماشین 1 و دیگری برای آز ماشین 2) اینجا قرار می دم. البته این دو جزوه بیشتر حالت دستور کار آزمایشگاه داره تا یک گزارش کار، ولی به هر حال می تونه برای نوشتن گزارش کار به شما کمک کنه. از طرفی ممکنه چند آزمایش هم داشته باشه که در جزوه ی قبلی نبوده باشه. جزوه ی آزمایشگاه ماشین یک رو هم برای اولین باره که در وبلاگ قرار میدم.
نکته 1: هر دو جزوه تایپ شده هستند.
نکته 2: این دو جزوه در شرکت مهندسی مطالعاتی نوسان پرداز تهیه شده اند.
مطابق معمول نگاهی داریم به سرفصل ها و فهرست مطالب این جزوات:
آزمایشگاه ماشین های الکتریکی 1:
مقررات آزمایشگاه ماشین های الکتریکی
یادآوری: استفاده ی صحیح از دستگاه های اندازه گیری
آزمایش 1: مدار معادل ترانسفورماتور تکفاز
- مقدمه
- محاسبه ی پارامترهای مدار معادل
- شرح آزمایش
- آزمایش مدار باز OCT
- آزمایش اتصال کوتاه SCT
- خواسته های آزمایش
- سوالات
آزمایش 2: بارداری ترانسفورماتور تکفاز
- هدف: تعيين ضريب بهره و رگولاسيون ولتاژ ترانسفورماتور با روش مستقيم وغيرمستقيم
- مقدمه
- شرح آزمایش
- خواسته های آزمایش
- سوالات
آزمایش 3: منحنی مشخصه ی بی باری و بارداری ژنراتوری DC تحریک مستقل
- تئوری آزمایش
- مشخصه ی بی باری (مشخصه مغناطیسی)
- مشخصه ی بارداری (مشخصه خارجی)
- مشخصه ی تنظیم
- شرح آزمایش
- آزمایش منحنی بی باری (مشخصه ی مغناطیسی)
- آزمایش منحنی بارداری (مشخصه ی خارجی)
- آزمایش منحنی تنظیم
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 4: مشخصه های بی باری و بارداری ژنراتور DC شنت
- تئوری آزمایش
- مشخصه خارجی ژنراتور شنت
- شرح آزمایش
- آزمایش منحنی بی باری (مشخصه مغناطیسی)
- آزمایش منحنی بارداری (مشخصه خارجی)
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 5: انواع ژنراتورهای DC کمپوند و تعیین مشخصه ی بارداری آنها
- تئوری آزمایش
- ژنراتورهای دی سی کمپوند کوتاه و بلند، فوق کمپوند، زیر کمپوند، کمپوند تخت، اضافی، نقصانی
- شرح آزمایش
- کمپوند کوتاه اضافی
- کمپوند کوتاه نقصانی
- کمپوند بلند اضافی
- کمپوند بلند نقصانی
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 6: موتور DC شنت و منحنی گشتاور سرعت و گشتاور جریان
- تئوری آزمایش
- مشخصه سرعت
- مشخصه گشتاور
- کنترل سرعت موتورهای DC
- شرح آزمایش
- کنترل سرعت با ولتاژ
- کنترل سرعت با جریان تحریک
- بارداری موتور شنت
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 7: موتور DC کمپوند و رسم منحنی مشخصه ی آن
- تئوری آزمایش
- شرح آزمایش
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 8: تعیین مشخصه های موتور DC سری و روش های کنترل سرعت آن
- تئوری آزمایش
- شرح آزمایش
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 9: تلفات انرژی و راندمان در ماشین های DC
- تئوری آزمایش
- شرح آزمایش
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 10: موازی کردن ژنراتور های DC
- تئوری آزمایش
- شرح آزمایش
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
لینک دانلود این جزوه به حجم 674KB و در 75 صفحه (برای دانلود لینک مستقیم روی آن کلیک راست کنید و save target as یا save link as را انتخاب نمایید)
آزمایشگاه ماشین های الکتریکی 2:
مقررات آزمایشگاه ماشین های الکتریکی
آزمایش 1: ترانسفورماتور سه فاز
- هدف: نحوه ی محاسبه ی سربندی و اتصالات ترانسفورماتور سه فاز
- مقدمه
- سربندی سیم پیچ های ترانسفورماتور سه فاز
- نحوه ی بستن اتصالات اولیه
- نحوه ی بستن اتصالات ثانویه
- شرح آزمایش
- آزمایش بارداری
- خواسته های آزمایش
- سوالات
آزمایش 2: گروه برداری ترانسفورماتور سه فاز
- هدف: بررسی و تعیین گروه برداری یک ترانسفورماتور سه فاز
- مقدمه
- شرح آزمایش
- استفاده از واتمتر
- روش صنعتی
- سوالات
آزمایش 3: کار موازی ترانسفورماتورهای سه فاز
- هدف: موازی بستن ترانسفورماتورهای سه فاز و بررسی تقسیم جریان بین آنها
- مقدمه
- شرایط موازی سازی تراسفورمرها
- شرح آزمایش
- سوالات
آزمایش 4: مدار معادل ماشین آسنکرون
- هدف: بدست آوردن پارامترهای مدار معادل ماشین آسنکرون
- مقدمه
- شرح آزمایش
- آزمایش بی باری NLT
- آزمایش روتور قفل شده BRT
- آزمایش DC
- محاسبه ی پارامترها
- سوالات
آزمایش 5: بارداری موتور آسنکرون
- هدف: بررسی موتور آسنکرون زیر بار و بررسی روابط سرعت – گشتاور آن
- مقدمه
- شرح آزمایش
- سوالات
آزمایش 6: ژنراتور آسنکرون
- هدف: بررسی حالت کار ژنراتوری ماشین آسنکرون
- مقدمه
- موازی با شبکه
- مستقل از شبکه
- شرح آزمایش
- حالت موازی با شبکه
- حالت مستقل از شبکه
- سوالات
آزمایش 7: دیاگرام دایره ای اوسانا
- هدف: رسم دیاگرام دایره ای اوسانا برای ماشین القایی و استخراج مشخصات ماشین از دیاگرام دایره ای
- مقدمه
- رسم دیاگرام دایره ای
- استخراج مشخصات ماشین
- مقادیرماکسیمم
آزمایش 8: مشخصه ی بی باری (مغناطیسی) و اتصال کوتاه ژنراتورسنکرون
- مقدمه
- تئوری ماشین سنکرون
- مشخصه بی باری (مشخصه مغناطیسی)
- مشخصه اتصال کوتاه
- محاسبه ی Xs
- شرح آزمایش
- آزمایش بی باری
- آزمایش اتصال کوتاه
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 9: مشخصه ی ژنراتور سنکرون مستقل از شبکه و موازی کردن ژنراتور سنکرون با شین بی نهایت (سنکرونیزاسیون)
- مقدمه
- تئوری آزمایش
- مشخصه بارداری (خارجی) ژنراتور سنکرون مستقل
- موازی کردن ژنراتور سنکرون با شبکه ی بینهایت
- شرح آزمایش
- بارداری ژنراتور سنکرون مستقل
- موازی کردن ژنراتور سنکرون با شبکه
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
آزمایش 10: بررسی عملکرد موتور سنکرون
- مقدمه
- شرح آزمایش
- خواسته های آزمایش
- پرسش ها
لینک دانلود این جزوه به حجم 449KB و در 59 صفحه (برای دانلود لینک مستقیم روی آن کلیک راست کنید و save target as یا save link as را انتخاب نمایید)
در صورت خراب بودن لینک ها موضوع را در بخش نظرات مطرح کنید. در ضمن می توانید سایر جزوات موجود در وبلاگ را از طریق فهرست موضوعی سمت راست صفحه، زیر مجموعه ی برق قدرت، جزوات و کتب مرجع، بیابید.
موفق و پیروز باشید.
36.290070 59.596851
نوشته شده در ماشین های الکتریکی, آز ماشین ۱, آز ماشین ۲, برق قدرت, جزوات و کتب مرجع | برچسبها: "گزارش آز ماشين 2", "از ماشين الكتريكي 2", "جزو آزمایشگاه ماشینهای الکتریکی 2", "جزو درس آزمایشگاه ماشینهای الکتریکی", وبلاگ برق+ازمایشگاه ماشین 1, گزارش کار آزمایشگاه ماشینهای الکتریکی 2, آز ماشین ۲, آز ماشینهای الکتریکی 2, آز-ماشین, آزمايشگاه ماشين 1, آزمايشگاه ماشين 2, آزمايشگاه ماشينهاي الكتريكي1, آزمایشگاه ماشین های الکتریکی dc, آزمایشگاه ماشین الکتریکی 2, از ماشین التریکی 1و2, ازمایش اتصال کوتاه در ترانسفورماتور تک فاز, ازمایشگاه ماشین یک, ازمایشگاه درس ماشینهای الکتریکی رشته برق, ازماشین2, جزوه ماشین های الکتریکی 1, دانلود جزوه ماشينهاي الكتريكي 2 دانشگاه, دانلود جزوات مهندسی قدرت, رسم دیاگرام دایره ای ماشینهای القایی | 23 دیدگاه »
نمونه سوالات ماشین 2 (سری اول)
نوشتهشده به دست علی د.ب. در شنبه 11 جولای 2009
بسمه تعالی
امتحان پایان ترم درس ماشین های الکتریکی 2
دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد
تاریخ برگزاری امتحان: 85/6/4
وقت: 135 دقیقه
نام استاد: عباس صابری/سید علی حسینی (یکی از این دو)
1. یک تراسنفورماتور تکفاز 300kVA، 11/2.2kV و 60Hz مفروض است و پارامترهای آن نسبت به سمت HV به قرار زیرند:
RC=57.6KΩ Xm=16.34KΩ Req=2.784Ω Xeq=8.45Ω
الف) جریان بی باری را بدست آورید.
ب) تلفات بی باری را حساب کنید.
ج) ضریب توان در شرایط بی باری را بدست آورید.
د) تلفات مسی در بار کامل را حساب کنید.
ه) اگر امپدانس بار ZL=16<60Ω باشد، تنظیم ولتاژ را بدست آورید.
2. گروه برداری اتصالات زیر را با رسم کامل شکل اتصالات و بردارهای مربوطه مشخص کنید.
الف) اتصال YΔ با ترتیب اتصال a-y-b-y-c-x در ثانویه و سیم پیچ های غیر همجهت.
ب) اتصال ΔΔ با ترتیب اتصال a-z-c-y-b-x در ثانویه و سیم پیچ های هم جهت
ج) اتصال YZ با ترتیب اتصال a-y-b-z-c-x در ثانویه و سیم پیچ های هم جهت
3. سه ترانسفورماتور تک فاز 100 کیلوولت آمپری 2300/460V و 60Hz مفروض است و از آنها یک ترانسفورماتور سه فاز 2300/460V می سازیم. امپدانس هر ترانس تکفاز نسبت به LV، Zeq=.045+j.16 می باشد. بین شبکه ی برق و ترانسفورماتور، فیدری با امپدانس Z=.5+1.5j قرار دارد. ترانسفورماتور سه فاز بار کامل را در ضریب قدرت .85 پس فاز تغذیه می کند.
الف) شماتیک مدار را رسم کرده و نوع اتصال ترانسفورماتور را مشخص کنید.
ب) مدار معادل تکفاز این سیستم را بدست آورید.
ج) ولتاژ منبع تغذیه را بدست آورید.
د) جریان سیم پیچ های ترانسفورماتور سه فاز را حساب کنید.
4. نتایج آزمایش های یک موتور القایی سه فاز 400 ولت و 50 هرتز به شرح زیر است:
BRT:210V,36A,4820W NLT:400V,9A,560W
پارامترهای مدار معادل و تلفات چرخشی را بدست آورید.
5. یک موتور القایی سه فاز 440 ولتی، 60 هرتزی، و 6 قطبی مفروض است و در لغزش 2.5 درصد 50 کیلوولت آمپر را تحت ضریب توان 0.8 از شبکه می کشد. در این شرایط داریم:
Pcu.s=0.5kW Pout=2.5kW
الف) تلفات مسی روتور را حساب کنید.
ب) توان خروجی بر روی محور را بدست آورید.
ج) بازده موتور را بدست آورید.
د) گشتاور خروجی را بدست آورید.
36.290070 59.596851
نوشته شده در ماشین ۲, برق قدرت | برچسبها: ماشینهای الکتریکی+سوالات امتحان, نمونه سوالات ماشین 2 (سری اول) « دالبابلاگ, نمونه سوالات دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد، سوالات پایان ترم دانشگاه آزاد گناباد, دانشگاه آزاد گناباد, سوالات پایان ترم دانشگاه آزاد گناباد | بیان دیدگاه »
« ورودیهای پیشین
وبنوشت در وردپرس.کام. | پوسته: Andreas09 کاری از Andreas Viklund.
علاقه مندی ها (Bookmarks)