میگ 21، پر تولید ترین هواپیمای جنگنده جت جهان است که تا به حال طراحی و ساخته شدهاست. سریع، کوچک و چالاک است و تا حال، سینه آسمان اروپا، آسیا، آفریقا و حتیآمریکا را شکافته و با مدرن ترین و کشنده ترین جنگنده ها هم روبرو شده است. رکوردهایی که این جنگنده تا به حال کسب کرده است، گاه تا رکوردهایی که جنگنده ایمثل فانتوم به دست آورده پیش می رود. میگ 21 فیش بد، به خاطر رادار قدرتمند یاسیستم های الکترونیکی گران قیمت مشهور نشده است. بلکه این پرنده، هواپیمای یک خلبانزبده است و مانند موم، در دست یک خلبان با تجربه نرم است. موتورهای اعتماد پذیر،نگهداری آسان و قابلیت های زیاد در برابر این ویژگی ها، همه و همه دست به دست همداده اند تا یکی از مشهور ترین جنگنده های جهان را به عرصه نبرد بیاورند. در اینمقاله، مطالبی را در مورد این هواپیما، خصوصیات و مدل های مختلف آن از نظر میگذرانیم:

درحدود سال های 1956، غربیها تصویر های ناواضحی به وسیله هواپیماهای جاسوسی خود ازهواپیمای جدیدی به دست آوردند که برای آن به منزله تهدیدی اساسی به شمار می رفت. پساز چندی، غربیها پی بردند که هواپیمای جدیدی در شوروی در دست طراحی است که فعلاً دومدل از آن ساخته شده است. آن دو مدل، در حقیقت مدل های آزمایشی یک جنگنده رهگیرجدید بودند که قرار بود به زودی به تولید انبوه برسد. مدل نخست، Ye-2 نام داشت و برای اولین بار در فوریه ی 1955 نخستین پروازشرا انجام داد. این نمونه، دارای بال هایی شدیداً پس گرا بود. نمونه ی دوم، Ye-5 نام گذاری شده و به موتورهای AM-9Ye مجهز شده بود. اما چون این موتورها برای به پرواز درآوردناین نمونه قدرت کافی نداشتند، از یک موتور راکتی هم در کنار این موتور برای نخستینپرواز در سال 1956 استفاده نمود. ناگفته نماند که این مدل، از بال های مثلثی شکل،که بعدها تمام مدل های میگ 21 بدین شکل در آمدند، استفاده می کرد. مدت ها غربیها براین عقیده بودند طرح دوم با نام فیش بد لغو و طرح نخست با نام فیس پلیت آغاز شدهاست. اما مدتی بعد، کاملاً خلاف این عقیده ثابت شد و معلوم گردید که تولید فیش بدآغاز شده است. سرانجام، یکی از میگ 21 ها در سال 1959 به سرعت 2.05 ماخ دست پیداکرد و بدین گونه نخستین جنگنده روسی شد که توانست از سرعت دو ماخ عبورنماید.
MiG-21 های نسل اول یا First Generation
مدلهای نمونه میگ 21 دارای موتورهای بسیار اعتماد ناپذیر و ناسازگار با سرعت های بالابودند. در اولین نمونه های تولید انبوه که با نام نسل اول شناخته می شد، اینموتورها با موتورهای نمونه قویتر RD-11 تعویض گشته و بدینگونه میگ 21 نخستین اصلاح خود را پشت سر گذاشت. نسل نخست فیش بد دارای سکان عمودیبزرگتر، کاناپی جدیدتر، یک توپ قویتر، قطب نمای رادیویی، خلبان خودکار، سیستم IFF یا تشخیص دوست از دشمن و رادیوی چند کاناله بود. همچنین اینمدل از میگ های 21 که با حرف F شناسایی می شوند، میتوانستند دو موشک AA-2 آتول را زیر بال های خود حملنمایند. به زودی، این مدل از فیش بد به کشورهای عضو پیمان وروشو صادر شد. به دلیلنبود مدل آموزشی این هواپیما، نیروی هوایی برخی از کشورها مانند المان شرقی، مجبوربه آموزش خلبانان خود با همان مدل تک سرنشینه بودند. همین دلیل، موجب تولید میگ 21مدل U شد که یک مدل آموزشی دو سرنشینه بود. این مدل، ازسوی ناتو به «مونگول» معروف شد. تعدادی از فیش بد ها به کشورهایی چون چین وچکسلواکی نیز صادر شدند که هر دوی این کشورها، با دریافت اجازه تولید این هواپیما،خود به مونتاژ فیش بد مشغول شده و تعداد فراوانی از این هواپیما را تولید و واردخدمت نیروی هوایی خود نمودند. کشورهای ایران، عراق، سریلانکا، زیمبابوه، تانزانیا وآلبانی از دریافت کنندگان بعدی این مدل فیش بد بودند.

MiG-21های نسل دوم یا Second Generation
نسلدوم میگ 21، اصلاحاتی دیگر را برای بهبود برد این هواپیما و همچنین امکان انجامنبرد در هر شرایط آب و هوایی شامل می شد. مخروطی که در ابتدای دماغه میگ 21 قرارگرفته بود، تا اندازه زیادی برای جای دادن نخستین نسل رادارهای هواپیمای فیش بد،بزرگتر شد. چرخ های فرود، به منطور تحمل وزن بیشتر، بزگتر و همچنین از نظر مقاومتنیز به مقدار زیادی تقویت شدند. جالب این جاست که میگ 21 های مدل P، PF، PFM و SPS فاقد توپ دماغه هواپیما بودند. در ابتدا، شرکت مکدانلداگلاس هم در مورد فانتوم دچار همین اشتباه شد و توپی را برای هواپیمای فانتوم بهصورت فابریک تعبیه نکرد. این تفکر بر این اساس بود که با توسعه موشک های نزدیک بردهوا به هوا، دیگر نیازی به توپ های دماغه هواپیما نیست. این ایده، در سال های بعدکاملاً رد شد، چنانکه اجباراً روی تمام هواپیماهای نسل بعد، وجود توپ یک امر اجتنابناپذیر بود. مدل PF هواپیمای میگ 21، از موتورهای نسبتاًقویتری استفاده می کرد و همچنین، با کمک رادار ابتدایی خود، قادر به شلیک موشکگرمایاب AA-2 آتول بود. میگ 21 مدل PFV یک مدل ویژه از هواپیمای فیشبد بود که مخصوصاً برای ویتنامشمالی و مطابق با شرایط آب هوایی همیشه بارانی و مرطوب طراحی شده بود. میگ 21 هاییکه تحویل نیروی هوایی هند شدند، قابلیت آن نصب یک توپ را به صورت جدا و در زیر بدنهداشتند.

MiG-21 های نسل سوم یا Third Generation
شایدنفرت انگیزترین هواپیمای فیشبد به نظر خلبانان، این نسل از میگ ها 21 باشد. این مدلاز میگ 21، برد بیشتری دارد و این ویژگی مثبت را مدیون توانایی حمل بیش از 2620لیتر سوخت است. این مدل، که با بیشتر با کد M و MF شناخته می شود، می تواند در حالتی که مخازن سوخت کاملاً پرباشند، دو موشک AA-2 اتول را حمل نماید. این تعداد در حالتحمل 850 لیتر سوخت، به چهار عدد موشک آتول افزایش می یابد. با این اوصاف، اینهواپیما سنگین تر و کم تحرک تر است و در مانورهای هوایی، به خوبی ضعف عملکرد آنمشخص می شود. همین ضعف باعث شد تا یک مدل تکمیلی از این هواپیما با نام MiG-21 MF تولید شود که به موتورهای نیرومندتری مجهز بود و تاحدودی ضعف ناشی از وزن زیاد را می پوشاند. همچنین، مدل MF رادار جدیدتری نسبت به مدل های قبلی دارد. یکی دیگر از گزینه های اضافه شده در اینمدل، سیستم خلبان اتوماتیک برای حفظ ارتفاع است که حدود زیادی خلبان را در ماموریتهای طولانی یاری می کند. در طی جنگ افغانستان و جنگ ایران و عراق این مدل، نقشبسیار موثری را ایفا نمود. جالب این که این هواپیما، توانست در جنگ تحمیلی یک فرونداف-14 تامکت ایرانی را ساقط نماید. همین هواپیما با اویونیک غربی، می تواند موشکهای ماترا را نیز حمل کند.

MiG-21 های نسل چهارم یا Fourth Generation
آخریننسل هواپیماهای فیشبد، نسل چهارم این هواپیماهاست که با کد bis شناخته می شوند. این مدل، حاصل نتایج عملکرد تمام هواپیماهاینسل های پیشین است که با تجهیزات نسبتاً امروزی و سیستم های جدیدتر عرضه شده است. این مدل از موتوری کاملاً نیرومند به قدرت 16.000 پوند تراست بهره می جوید کهکاملاً ضعف های ناشی از کمبود نیرو را رفع می نماید. همچنین، بیشتر تجیهزاتاویونیکی یا الکترونیک پروازی آن از هواپیمای به مراتب پیشرفته تر میگ 23 به عاریتگرفته شده اند. آلمان شرقی از جمله دارندگان عمده این مدل به شمار می آید.

MiG-21 2000، نسل نامشخص میگ 21
شرکتلاهاو که یک شرکت اسرائیلی فعال در زمینه تعمیر و نگهداری هواپیماست، با بهبود وتعویض بسیاری از تجهیزات میگ 21 فیشبد، این رهگیر کوچک را به یک جنگنده عالی برایحملات زمینی و همچنین یک رهگیر به مراتب قدرتمندتر از نمونه اصلی فیشبد تبدیل کردهاست. این شرکت با نصب ایونیک غربی بر روی این هواپیما، ویژگی های این هواپیما را بهمیزان زیادی بهینه سازی نموده است. کاناپی یک پارچه، سیستم دست روی استیک یا HOTAS که بدون جدا شدن دست خلبان از استیک هدایت، می تواند سیستمهای اساسی را کنترل کند، HUD یا سیستم نمایشگر اطلاعاتپرواز در جلوی دید خلبان از موارد جدیدی هستند که بر روی میگ 21 نسل جدید نصب شدهاست. جالب است بدانید که این هواپیما به سیستم DASH نیزمجهز شده است. سیستم DASH یا Display And Sight Helmet شامل یک کلاه و تعدادی سنسورهای جانبی است که خلبان با بر سرنهادن این کلاه، می تواند تنها با نگاه کردن به هدف، روی هدف قفل نماید و دیگرنیازی به چرخاندن دماغه به سمت هدف برای قفل موشک نیست. در این سیستم زاویه چرخش سرخلبان نسبت به محور هواپیما محاسبه شده و با توجه به آن زاویه حرکت هدف نیز معینشده و رادار هواپیما موقعیت هدف را تشخیص می دهد.

میگ 21هواپیمایی بسیار تاثیر گذار در عرصه هواپیماهای نظامی بوده و علی رغم کاستی هایمتعدد آن، اثرات آن غیر قابل اغماض است. از این هواپیما تا کنون بیش از 7.500 فروندساخته شده که به خدمت بیش از 33 کشور دنیا در آمده اند. میگ 21، نتیجه درسهایی بودکه روس ها از جنگ کره موسوم به «جنگ جت ها» آموخته بودند. عملکرد رادار میگ 21 بهدلیل وجود ورودی هوا در دماغه آن، شدیداً محدود است، اما ویژگی هایی چون سبک بودنقدرت مانور زیاد مانع از خودنمایی زیاد این نقایص بودند. با وجود قدمت زیاد سابقهاین هواپیما، فیشبد هنوز در نیروی هوایی بسیاری از کشور ها فعال است. انگار میگ 21نمی خواهد هیچگاه به پروازش پایان بدهد.

مشخصات:

نوع كاربري: جنگنده- رهگير
شركت سازنده:ميكويان-گروويچ
تعداد خدمه:1 نفر
نيروي محركه: 1 عدد تومانسكي مدل R-11F-300 با تراستي معادل 12675 پوند با پس سوز
ابعاد: 15.75 متر طول، 7و15 متر عرض، 4.10 متر ارتفاع
وزن خالي: 5.8 تن
حداكثر وزن: 9.8 تن
حداكثر سرعت: 2.05 ماخ
حداكثر ارتفاع پروازي: 50000 پا
حداكثر برد:1110 كيلومتر
تسليحات: 1 قبضه توپ 23 ميليمتري، 2 فروند موشك K-13A اتول و 2 فروند AA-2C اتول يا پك راكت انداز، بمب هاي 250 و500 كيلوگرمي براي حملات زميني







منبع:
www.air.blogfa.com