زندگینامه جابر بن حیان (200- 107 هـ.ق)

[ستاره صبح امید]

زندگینامه جابر بن حیان (200- 107 هـ.ق)

او در طوس از توابع خراسان به دنیا آمد. پدرش از شیعیان بود که جان خویش را در مخالفت با امویان از دست داد. وی برای آموختن علم و دانش به سرزمین های مختلفی سفر نمود. در مدینه مدت بسیاری محضر امام جعفر صادق (ع) را درک نمود و بعد ها همواره از ایشان به بزرگی و عظمت یاد می کرد. او پس از شهادت امام به کوفه رفت و در آنجا، آزمایشگاه خود را تاسیس کرد. وی کتاب های زیادی را تالیف کرده است. از کتاب های او چنین بر می آید که شیمی را یک علم تجربی می دانسته است. در مورد او گفته اند:«جابر کوشید علم شیمی را از بند افسانه های کهن آزاد کند و در این کار تا اندازه ای به هدف خود رسید.» بسیاری از تاریخ نگاران و دانشمندان اروپا او را پدر علم شیمی نامیده اند. کتاب های او حاوی مطالب زیادی راجع به تهیه بسیاری از مواد شیمیایی و یک سلسله عملیات شیمیایی کاملا عملی است. ترجمه کتاب های وی به زبان های اروپایی باعث انتقال مقدمات علم شیمی به اروپا شد. مشهور است یک شیمیدان فرانسوی آن چنان به گفته های جابر اعتماد داشت که خود زبان عربی آموخت و شروع به ترجمه کتابهای وی به زبان فرانسوی کرد. تالیف های گوناگون او، برخی به عربی و برخی نیز به لاتین به ما رسیده است. شهرت او چنان بود که چند سده پس از درگذشت جابر، آثاری را به نام او پدید آوردند که چندان موثق نمی باشد. هر چند ابزار های گوناگون شیمیایی مورد استفادۀ جابر تا حدودی باقی مانده است ولی در طول تاریخ نسبت به جا و چگونگی آزمایشگاه او کنجکاوی بسیاری بوده است و در طی قرون در اطراف کوفه برخی از مکان ها کشف و به عنوان آزمایشگاه او تلقی می گشت. جابر جوهر شوره ( نیتریک اسید ) و تیزاب سلطانی ( نیتریک اسید و هیدروکلریک اسید به نسبت 1 به 3 )، جیوه کلرید و ارسنیک اسید را به دست آورد. وی روشی در تهیه سولفوریک اسید نیز از خود ابداع نمود.