رژيم ضدريفلاکس در گفتگو با متخصص تغذيه

[poune]

زياد ترش مي‌کنيد؟

ريفلاکس را بيشتر آدم‌ها تجربه مي‌کنند. منظور از ريفلاکس، همان سوزش سردل يا به اصطلاح عاميانه «ترش کردن» است. ريفلاکس، احساس ناخوشايندي است که درصورت شدت گرفتن، واقعا غيرقابل تحمل مي‌شود. قديمي‌ها براي حل اين مشکل درمان‌هاي سنتي و توصيه‌هاي تغذيه‌اي خاصي داشتند (مثل خوردن سيب، شير، عرق نعناع و ...) که گهگاه به درمان آن کمک مي‌کرد. براي اينکه ببينيم اساسا تغذيه چه‌قدر روي التيام اين بيماري تأثير دارد و آيا پرهيزهاي غذايي مي‌توانند جلوي اين مشکل را بگيرند، نشسته‌ايم پاي حرف‌هاي دکتر سيد سعيد حسيني، متخصص تغذيه و رژيم‌درماني.


«ريفلاکس، در واقع، بازگشت محتويات معده به مري است که معمولا 5/0 تا 2ساعت بعد از غذا اتفاق مي‌افتد.» اين، تعريفي است که دکتر سيد سعيد حسيني، متخصص تغذيه و رژيم درماني، از اين عارضه ارايه مي‌دهد. چيزي که باعث سوزش مري مي‌شود، اسيد معده و هورمون پپسين است: «اين هورمون به مخاط مري آسيب مي‌زند و در صورت تداوم به ضعف شديدي در اين منطقه منجر مي‌شود که در درازمدت ممکن است به بدخيمي منجر شود.» علامت بارز اين ناراحتي، سوزش سردل يا احساس درد همراه با سوزش زير جناغ سينه است اما گاهي ريفلاکس با بيماري‌هاي ديگري مثل ناراحتي قلبي و تنفسي اشتباه گرفته مي‌شود: «بعضي از بيماران با احساس درد قلبي مراجعه مي‌کنند و نمي‌دانند مشکل اصلي‌شان ريفلاکس است. اين ناراحتي در موارد خيلي شديد علايم تنفسي به وجود مي‌آورد. بعضي از افراد که مدت‌ها به عنوان بيماران مبتلا به آسم و برونشيت تحت درمان بوده‌اند، در حقيقت ريفلاکس معده داشته‌اند. اينها به احتمال زياد بعد از غذا مي‌خوابيده‌اند و محتويات معده‌شان وارد مري مي‌شده و بعد از راه حلق به ريه مي‌‌رسيده و مشکلات تنفسي را ايجاد مي‌کرده است اما به جاي مراجعه به متخصص گوارش، نزد متخصص ريه مي‌رفته‌اند.»


چاقي و بارداري

ريفلاکس را تشديد مي‌کنند

ريفلاکس عارضه‌اي جدي است که بايد هرچه زودتر براي درمان آن اقدام کرد. اگر اين ناراحتي براي مدتي طولاني ادامه پيدا کند، ممکن است به ناراحتي‌هايي مثل اختلال در بلع از قبيل بلع دردناک و خون‌ريزي‌هاي گوارشي ناشي از ناحيه زخم شده مري منجر شود اما چه عواملي اين مشکل را به وجود مي‌آورند؟ به گفته دكتر حسيني: «ريفلاکس يک سري علل اوليه و ثانويه دارد. علل اوليه به وجود آورنده اين عارضه عبارت‌اند از سيگار کشيدن، مصرف داروهاي شل‌کننده عضلاني مثل داروهاي گشادکننده عروق قلب، داروهايي که براي درمان آسم داده مي‌شود (مثلا آمينوفيلين و تئوفيلين) و علل ثانويه هم عواملي هستند که باعث افزايش فشارهاي شکمي مي‌شوند (مثلا چاقي يا بارداري). افزايش پروژسترون به هردليلي از جمله بارداري يا مصرف داروهاي ضدبارداري يا عادت ماهانه هم از عوامل ثانويه اين مشكل هستند. ورزش‌هاي شديد همراه با خم و راست شدن بعد از غذا، پرخوري و بلافاصله خوابيدن بعد از غذا، روي شکم خوابيدن، پوشيدن لباس‌هاي تنگ که روي شکم و ناحيه کمر فشار وارد مي‌کنند هم از عوامل تشديد کننده اين عارضه به حساب مي‌آيند كه براي فرو نشاندن آن لازم است علل ياد شده را برطرف كرد.»


از غذاهاي چرب و تند پرهيز کنيد

شايد بعضي از نکاتي را که دکتر حسيني به عنوان درمان تغذيه‌اي ريفلاکس توصيه مي‌کند، قبلا خودتان به صورت تجربي پيدا کرده باشيد ولي بعضي از آنها را به طور حتم نمي‌دانيد: «کساني که دچار ريفلاکس معده هستند، بايد از خوردن غذاي پرچرب پرهيز کنند. چربي‌ها ديرتر از مواد کربوهيدرات‌دار و قندي از معده تخليه مي‌شوند و به همين دليل، احتمال بازگشت محتويات معده به مري را بيشتر مي‌کنند. غذاهايي هم هستند که انتهاي تحتاني مري را شل مي‌کنند و بايد از مصرف‌شان خودداري کرد؛ مثل شکلات، نوشابه‌هاي کافئين‌دار، چاي، قهوه، پياز، سير و نعناع.» بله، درست است؛ نعناع! چيزي که همه فکر مي‌کنند براي ريفلاکس معده خوب است ولي دکتر حسيني معتقد است نعناع به دليل خاصيت شل‌کنندگي انتهاي مري مي‌تواند اين عارضه را تشديد کند. در ضمن، بايد از خوردن سركه به همراه سالاد نيز اجتناب كرد و غذاهايي كه اضافه اسيد معده را جذب مي‌كنند (مثل شير، تخم مرغ و غذاهاي نشاسته‌اي) بيشتر خورد. غذاهاي پرسس به خصوص سس‌هاي چرب و غذاهاي پر ادويه هم اين مشکل را بيشتر مي‌کند. مواد نگه‌دارنده و افزودني‌ها، چيپس و انواع اسنک‌ هم مي‌توانند سوزش انتهاي مري را تشديد کنند. دکتر حسيني به افراد مبتلا به اين عارضه توصيه مي‌کند که وعده‌هاي غذايي‌شان را بيشتر و حجم غذاي‌شان را کمتر کنند؛ از نوشيدن مايعات همراه غذا پرهيز کنند؛ بعد از غذا دراز نکشند و هنگام خواب، به پشت نخوابند. او درباره جويدن آدامس بعد از غذا نيز مي‌گويد: «آدامس تأثير دوگانه‌اي روي ريفلاکس معده دارد. از طرفي با افزايش ترشح بزاق، اسيد معده را کاهش مي‌دهد و سوزش را کمتر مي‌کند و از طرف ديگر به دليل باز و بسته شدن مکرر دهان موقع جويدن، هواي زيادي وارد معده مي‌کند که به نفخ مي‌انجامد و نفخ، فشار زيادي به معده وارد مي‌کند و ريفلاکس را تشديد مي‌کند.» درباره ميوه‌ها نيز بايد گفت خوردن آنها معمولا مشکلي ايجاد نمي‌کند، به جز ميوه‌هايي که اسيديته بالايي دارند (مثل مركبات که داراي ويتامين c يا اصطلاحا اسيد اسکوربيک هستند) و ممکن است باعث تشديد اين عارضه شوند. دکتر حسيني در انتها به افراد چاق و کساني که داراي اضافه وزن هستند، توصيه مي‌کند براي کاهش وزن خودشان اقدام کنند؛ چرا که چاقي شکمي يکي از علت‌هاي اصلي اين عارضه به حساب مي‌آيد.

نمونه اي از يک رژيم ضد ريفلاکس

صبحانه:شير يك ليوان

تخم مرغ آب پز 1 عدد

گوجه فرنگي 1 عدد

نان سنگك برشته 4 برش ميان وعده ساعت 10:

سيب 1 عدد ناهار:

سينه مرغ آبپز 100 گرم

هويج، كدوسبز و سيب‌زميني آب‌پز 1 ليوان

برنج كته شده 6 قاشق غذا خوري عصرانه:

گلابي 1 عدد

خرمالو 2 عدد شام:

ماهي كباب شده 60 گرم

قارچ، فلفل دلمه‌اي، نخودفرنگي و ذرت بخارپز شده 1 ليوان

نان سنگك برشته 3 برش