علل اصلي ايجاد صدمات ورزشي عدم آمادگي بدن، گرم نکردن بدن پيش از شروع فعاليت، استفاده از تکنيک‌هاي نادرست و نيز ماهيت رشته ورزشي است. شناخت و درمان آسيب‌ها، موضوعي است كه همه روزه مربيان و ورزشكاران در باشگاه‌ها و مسابقات با آن روبرو هستند. با آگاهي كافي از اين موارد و روش درمان صحيح آنها، مي‌توان از بروز مشكلات جدي براي ورزشكاران پيشگيري نمود. ارتقا دانش و سطح معلومات مربيان و ورزشکاران، داشتن سطح آمادگي بدني مطلوب و گرم کردن بدن قبل فعاليت، مي‌توانند از ميزان بروز آسيب‌هاي ورزشي بکاهند.
در تحقيق 5 ساله سازمان تربيت‌بدني آمريكا ذكر شده است كه شايع‌ترين آسيب‌ها در تكواندو، اكيموز (كبودي) با 40 درصد احتمال مي‌باشد و در مقايسه با ديگر رشته‌هاي رزمي، آسيب‌هايي مانند شكستگي و ترك‌خوردگي، كمتر ديده مي‌شود. ساير آسيب‌ديدگي‌ها با درصد كمتر، جراحات كوچك و دررفتگي انگشتان مي‌باشند كه تنها 10 درصد آنها اضطراري بوده‌اند. 70 درصد آسيب‌ها نيز در كساني كه تمرين نامنظم داشته و يا بدن خود را گرم نكرده‌اند، واقع شده است.

آمادگي در تمرين و مسابقات

1) جعبه كمك‌هاي اوليه شامل (پنبه، باند و چسب پانسمان، بتادين، لوازم آتل‌بندي، باندكشي و سنجاق) را در دسترس داشته باشيد.
2) در تمرين و كلاس، هميشه تعدادي از هنرجويان آموزش‌ديده و آشنا به كمك‌هاي اوليه را جهت امداد فوري و بلاتكليف نبودن، تعيين نمائيد
3) هميشه تلفن براي تماس در دسترس داشته باشيد و فهرست تلفن بيمارستان‌ها و اورژانس را در كنار آن قرار دهيد.
كمكها ي اوليه آسيبهاي ورزشي

روش‌هاي زير در برخورد اوليه با آسيب‌هاي حاد اسکلتي‌عضلاني بکار مي‌روند. آشنايي با آنها براي ورزشکار، مربي، پزشک تيم و هر فرد ديگري که مسئول درمان و برخورد ابتدايي با آسيب باشد لازم است. اصول برخورد با آسيب‌ها را در اصطلاح PRICE خلاصه نموده‌اند كه به شرح زير مي‌باشد:
1) Protect محافظت و پيشگيري از آسيب بيشتر. مانند استفاده از بانداژ براي پيچ‌خوردگي مچ پا.
2) Reset استراحت. که بسته به نوع آسيب، از استراحت مطلق آن تا استراحت نسبي را شامل مي‌شود.
3) Ice سرمادرماني، در دو روز اول آسيب‌ديدگي، جهت كنترل علائم
4) Compress كمپرس و گرمادرماني، در روزهاي بعد جهت تسريع در بهبود
5) Elevate بالا نگه‌داشتن عضو نسبت به سطح قلب جهت تسهيل تخليه وريدي از ناحيه مربوطه

برخورد با مصدوميت شديد
1) در ابتدا به مجاري هوايي مصدوم توجه كرده و هرگونه انسداد يا مانعي را برطرف مي‌کنيم. بايد مراقب آسيب ستون‌فقرات و گردن نيز بود.
2) در مرحله بعد به نحوه تنفس مصدوم دقت مي‌شود. مي‌توان از تنفس مصنوعي و اکسيژن کمکي استفاده کرد تا تنفس منظم برقرار شود.
3) سپس نوبت بررسي نبض فرد است. نبض شريان کاروتيد از لحاظ کيفيت، تعداد و ريتم لمس خواهد شد. در صورت فقدان اين نبض يا نبض راديال بايد عمليات احياء قلبي عروقي آغاز گردد.
4) مرحله ارزيابي به معني مشاهده اندام‌ها و ساير قسمت‌هاي بدن است تا از وجود هرگونه خونريزي، شکستگي يا خون‌مردگي آگاه شويم. سطح هوشياري، اندازه و واکنش مردمک‌ها به نور، حرکات چشم و پاسخ‌هاي حرکتي مصدوم، كنترل مي‌شود.
5) مصدوم را سريعاً به نزديك‌ترين مركز درماني انتقال دهيد. به‌خاطر داشته باشيد كه شما يك ورزشكار يا مربي هستيد، نه يك پزشك! بنابراين مهارت و شانس خود را امتحان نكنيد. اگر به ميزان آسيب‌ديدگي مصدوم مشكوك هستيد، به پزشك متخصص مراجعه كنيد






يخ درماني

استفاده از يخ سبب کاهش خونريزي، تورم، التهاب، نيازهاي متابوليک ناحيه مجروح، درد و نيز اسپاسم عضلاني مي‌شود. در مقابل گرما موجب افزايش خون‌رساني و در نتيجه تورم، خون‌ريزي، درد و اسپاسم بيش‌تر خواهد شد.
براي سرمادرماني، يك قطعه يخ را به مدت يك دقيقه بطور ثابت بر روي عضو آسيب‌ديده نگه مي‌داريم تا در ناحيه مربوطه احساس کرختي به شخص دست دهد. حال با توجه به وسعت محدوده‌اي که بي‌حس شده، به آرامي يخ را به صورت دايره‌وار روي پوست ماساژ مي‌دهيم. اين ماساژ در آسيب‌هاي با وسعت متوسط 7 دقيقه و در نواحي بزرگ تا10 دقيقه طول مي‌کشد.
غوطه‌ور کردن عضو در آب يخ هم موثر است. اما تحمل آن براي مصدوم سخت است به علاوه نمي‌توان عضو را بالاتر از سطح قلب نگاه داشت. به عنوان قانوني کلي، در طي يک‌ساعت مي‌توان حداکثر 20 تا30 دقيقه از يخ استفاده کرد و حداقل 30 دقيقه نيز عضو را به حال خود گذاشت. مسلم است که اگر تحمل مصدوم به سرما کم باشد، بايد زمان استفاده از يخ را کاهش داد.
باندهاي فشاري
اين باندها را طوري روي عضو آسيب‌ديده مي‌پيچند که در هر دور، نصف پهناي دور قبلي را بپوشاند. فشار الاستيکي که اعمال مي‌شود، سبب کاهش تورم خواهد شد. البته بانداژ نبايد محکم انجام گيرد تا در بازگشت خون وريدي به طرف قلب اختلالي ايجاد کند. باندهاي الاستيک براي آسيب‌هاي حاد اندام تحتاني مناسب نيستند، چون قابليت محافظت اندکي ايجاد مي‌کنند.
در استفاده از باندهاي كشي احتياط كنيد. آنها با اعمال فشار، سبب كاهش خون‌رساني و در نتيجه طولاني‌تر شدن مدت درمان مي‌گردند. ضمن اين‌كه استفاده طولاني‌مدت از باندهاي محافظ، سبب تنبل شدن عضو و تضعيف مفاصل مي‌گردند. بنابراين فقط توصيه مي‌شود براي گرم‌كردن عضو، در مرحله كمپرس و بعد از اتمام يخ‌درماني استفاده شوند


ماساژ درماني
ماساژدرماني يك تكنيك درماني غيرتهاجمي و غيرمخرب است كه عليرغم اثرات مفيد آن, درصورت استفاده صحيح هيچ‌گونه عوارضي ندارد. براي گروه‌هاي سني مختلف قابل اجرا بوده و آن نياز به زمان و مكان خاص و يا تكنولوژي و تجهيزات پيچيده‌اي ندارد. ماساژدرماني مي‌تواند به راحتي با طب كلاسيك همراه شده و هزينه نهايي درمان، طول مدت بيماري و عوارض ناشي از آنرا كاهش دهد. براي مثال، ماساژ به روش شياتسو (Shiatsu) با ايجاد توازن و هماهنگي از طريق منظم کردن كانال‌هاي انرژي بدن، در درمان خستگي مزمن و کمبود انرژي، دردهاي حاد مفاصل و اصلاح وضعيت بدن موثر است. اين روش به رهايي مفاصل، فعال شدن اعضاي بدن و کشش عضلات و تاندون‌ها کمک مي‌کند.
ماساژ عمومي، با تمرکز بر بخش‌هاي عمقي عضلات، گردش خون موضعي را افزايش داده و گرفتگي‌هاي عضلاني را برطرف مي‌کند. درمانگر در اين روش از فشار مستقيم يا مالش در طول عضلات و تاندون‌ها بهره مي‌گيرد و با وارد آوردن فشار ملايم در نقاط خاصي از بدن مانند نقاط ضدّ درد، سر و پا، به افزايش توان حرکت، آرامش عميق بدن، کاهش سردرد، تسکين کمردرد و درد مفاصل، تقويت دستگاه ايمني، رهايي از تنش‌ها و اصلاح وضعيت بدن کمک مي‌کند.
درمان توسط ماساژ به منظور کاهش درد، ريشه ديرينه‌اي دارد. بر اين اساس، اثرات درماني تکنيک‌هاي ماساژ چيني و ژاپني، سال‌ها است كه اثبات شده و توسط متخصصين بسياري به‌كار برده مي‌شود. اين روش براي به كسب سلامتي، تمدد اعصاب، کشيدگي عضلات، درد مفاصل، مشکلات گوارشي و ميگرن، اثرات درماني بسيار خوبي دارد. از ماساژ مي‌توان قبل، بعد و در حين تمرين، براي گرم كردن بدن، تقويت جريان خون و رفع خستگي و افزايش كارايي مبارز استفاده نمود.
در ماساژ غربي، هدف از ماساژ درماني، به دست آوردن تعادل با كار كردن روي ساختار فيزيكي بدن است اسكلت بدن به وسيله شبكه‌اي چند لايه از بافت‌هاي نرم كه عضلات، رباط‌ها و زردپي‌ها را در برمي‌گيرد، حمايت مي‌شود. ماساژي كه غربي‌ها ابداع كردند، بيش‌تر با بافت‌هاي نرم بدن سروكار دارد و هدف آن تقويت و متعادل كردن آنها است. يكي از چيزهايي كه خيلي اهميت دارد، اين است كه هر ماهيچه‌اي در بدن، تنها كار مخصوص به خودش را انجام دهد. به عنوان مثال تحمل وزن ستون فقرات به عهده عضلاتي است كه در اطراف آن قرار گفته‌اند و اگر تحمل اين وزن به هر دليل به ماهيچه‌هاي ديگر سپرده شود، به طور قطع باعث آسيب ديدن آنها مي‌شود. ماساژ علاوه بر آن كه باعث تقويت عضلات ستون فقرات مي‌شود، به پاها و كمر هم كمك مي‌كند تا در وضعيت مناسب خود قرار بگيرند. اين كارها، در مجموع فشار را از روي عضلات شكم برمي‌دارد.
اما ماساژ درماني در شرق بيشتر جنبه درون‌گرا دارد. هدف در اينجا حفظ جريان آزاد انرژي در اطراف بدن است در اين نوع ماساژ باز هم كسب تعادل، اهميت اساسي دارد اصطلاحي كه چيني‌ها براي اين موضوع به كار مي‌برند، حفظ تعادل بين 2 انرژي متضاد «يين» و «يانگ» است. چيني‌ها مركز انرژي بدن را محلي در شكم، به نام «هارا» مي‌دانند كه در واقع نقطه شروع گردش انرژي در بدن است. به اعتقاد آنها انرژي در مسيرهاي خاصي از بدن كه تعداد آنها 12 كانال است جريان دارد. (در زبان انگليسي اين مسيرها meridian ناميده مي‌شوند) هر يك از اين مسيرها با يكي از اعضاي بدن در ارتباط هستند. براي مثال كليه، مثانه، صفرا و شكم هر كدام مسير خاصي را در برمي‌گيرند. در طول اين 12 مسير، بيش از 350 نقطه حساس وجود دارد كه در طب سوزني اهميت خاصي دارند؛ چون به اعتقاد چيني‌ها هر يك از اين نقاط با عضوي از بدن در ارتباط هستند و تحريك آن نقطه، حتي اگر ظاهراً هيچ ارتباطي با عضو مورد نظر نداشته باشد، بر روي آن تاثير مي‌گذارد.
ماساژ ورزشي
با مشخص شدن اثرات ماساژ بر افزايش عملكرد بدن، ماساژ ورزشي در سال‌هاي اخير گسترش فراواني يافته و طرفداران زيادي در بين ورزشكاران و تيم‌هاي ورزشي دارد. متخصصان ماساژ در فدراسيون جهاني تكواندو، نتايج قابل توجهي براي ماساژ نام برده‌اند: بهبود جريان خون، رفع خستگي، ترميم بافت‌هاي آسيب‌ديده، تقويت سيستم عصبي و هماهنگي بهتر آنها با عضلات، افزايش تعادل روحي-رواني ورزشكار و كاهش زمان بازيابي (Recovery)

گرفتگي عضلات
گرفتگي عضلات زماني روي مي‌دهد كه عضله دچار اسپاسم شده و در آن حالت باقي بماند. اين حالت مي‌تواند توسط هر عاملي كه در انقباض يا ارتجاع عضله دخالت دارد، ايجاد گردد. پيشگيري از اين مشكل بسيار ساده‌تر از درمان آن مي‌باشد و براي اين منظور آشنايي با مكانيسم و علل اسپاسم عضلات ضروري مي‌باشد.
· گرفتگي عضلات قبل از ورزش، اغلب مربوط به عدم تعادل مواد معدني است. براي مثال كاهش يا افزايش نامتعادل كلسيم، سديم و پتاسيم، منجر به انقباض عضله و جلوگيري از بازگشت آن به حالت اول است. تشخيص مقادير غيرطبيعي اين عناصر، توسط آزمايش خون انجام مي‌گيرد. گرفتگي‌هايي كه به هنگام شروع ورزش رخ مي‌دهد، در موارد نادر مي‌تواند به علت كم‌كاري غده‌ي تيروئيد و يا عدم توانايي عضله جهت تجزيه قند باشد. دراين‌صورت آزمايش آدرنالين خون براي بررسي عملكرد تيروئيد انجام مي‌شود.
· گرفتگي عضلات در شروع ورزش، به علت ناكافي بودن جريان خون در عضله مي‌باشد. در هنگام استراحت، قطر شريان‌ها براي رساندن خون كافي به عضلات، كافي است. در زمان ورزش، عضلات به مقدار بيشتري خون پراكسيژن نياز دارند. اگر قطر شريان‌ها براي رساندن اين مقدار خون به حدّ كافي نباشد، عضله به علت كمبود اكسيژن، دچار گرفتگي مي‌شود. تأكيد مي‌گردد كه قبل از تمرين و يا مبارزه، ابتدا بدن خود را به مقدار كافي گرم كرده و سپس با انجام حركات كششي، عضلات را آماده كنيد.
· گرفتگي عضلات پس از ورزش، اغلبدر اثر از دست دادن آب بدن ايجاد مي‌شود. با فعاليت طولاني در هواي گرم، مقدار زيادي مايعات از بدن به‌صورت عرق دفع مي‌شود. در اين صورت حجم خون كاهش يافته، غلظت آن افزايش مي‌يابد و در نتيجه خون كافي براي رساندن اكسيژن به عضلات وجود ندارد. با نوشيدن آب قبل‌از فعاليت و درصورت تعرق زياد هر 15 دقيقه يك‌بار، مي‌توان از بروز گرفتگي عضلات پيشگيري نمود.
اگر قبل از تمرين، بدن به اندازه‌ي كافي گرم و آماده نشده باشد، كشش و فشار بيش از حدّ بر روي عضلات (خصوصاً عضلات بزرگِ ران) موجب پارگي رشته‌هاي عضله و آسيب‌ديدگي آنها مي‌گردد. كشيدگي عضلات ران، به سادگي با احساس درد و سفتي در محل، قابل تشخيص است. هنگام اجراي ضربات پا (مانند آپ‌چاگي و آپ‌دوليوچاگي) احساس درد در ناحيه آسيب‌ديده بيشتر خواهد بود. مجدداً تأكيد مي‌گردد كه قبل از تمرينات پال‌چاگي و يا مبارزه، ابتدا بدن خود را به مقدار كافي گرم كرده و سپس با انجام حركات كششي، عضلات را آماده كنيد.
يكي ديگر از عوامل مهم اسپاسم، سرماخوردگي عضلات بدن به‌خصوص پس از فعاليت بدني و تعرق زياد است. كاهش تدريجي دماي بدن پس از ورزش، براي پيشگيري از اين مشكل ضروري است. ورزشكاران بايد در فصول سرد سال، مراقب سرماخوردگي عضلات خود پس از ورزش باشند. (به‌خصوص توجه به عضلات بزرگ ران پا، براي تكواندوكاران ضروري است)
علل مهم گرفتگي عضلات
1) كمبود مواد معدني بدن و برهم خوردن تعادل الكتروليتي
2) گرم نكردن بدن قبل از ورزش‌‌هاي قدرتي و يا كششي
3) كمبود آب بدن و در نتيجه غلظت خون
4) فشار بيش از حدّ تحمل و در نتيجه پارگي ميوفيبريل‌هاي عضلات
5) سرماخوردگي عضلات بعد از تمرين




درمان گرفتگي عضلات
بدون درنظرگرفتن عامل ايجادكننده، درمان گرفتگي‌ها يكسان است. چنين عضله‌اي را بايد گرم نگه‌داشته و به‌طور متناوب آن‌را ماساژ داد. نوشيدن مايعات گرم، استفاده از پمادهاي گرم‌كننده طبيعي مانند «ترموراپ» و بادكش نمودن عضله‌ي گرفته، در درمان آن بسيار مؤثر مي‌باشد. استفاده از داروها و آمپول‌هاي شل‌كننده‌ي عضلات، به‌علت عوارض جانبي، در مراحل اوليه گرفتگي عضلات به‌هيچ عنوان توصيه نمي‌شود

اقدامات اوليه آسيبها
اقدامات اوليه درماني در آسيبهاي ورزشي شامل مراحل زير است:
1- محافظت و پيش‌گيري از آسيب بيشتر مثلاً با استفاده از وسايل کمک ارتوپدي
2- استراحت که بسته به نوع آسيب از فرم مطلق آن تا استراحت نسبي را شامل مي‌شود.
3- استفاده از يخ سبب کاهش درد،تورم و التهاب مي‌شود.
4- فشار که اگر همراه با يخ استفاده شود سبب محدود شدن تورم خواهد شد.
5- بالا نگه داشتن عضو آسيب ديده نسبت به سطح قلب سبب تسهيل تخليه وريدي از ناحيه مربوطه مي شود.
6- عمل‌هاي محافظتي که در مواقع آسيب جزيي و بدون علامت ورزشکار استفاده ميشود مثلاً استفاده از بانداژ براي پيچ خوردگي مختصر مچ پا.

استفاده از اصول فوق در چه زمان و توسط چه کساني صورت مي‌پذيرد؟
روش‌هاي بالا در برخورد اوليه با آسيب‌هاي حاد اسکلتي‌عضلاني بکار مي‌روند. آشنايي با آنها براي ورزشکار، مربي، پزشک تيم و هر فرد ديگري که مسئول درمان و برخورد ابتدايي با آسيب باشد لازم است.

چه ميزان استراحت کافي است؟ استراحت نسبي در چه مواقعي تجويز مي‌شود؟
طول مدت استراحت وابسته به شدتِ آسيب است. مشخص است که هر چه شدت آسيب بيشتر باشد، مدت استراحت هم بيشتر خواهد بود. وقتي يک آسيب چندان شديد نباشد، استراحت نسبي توصيه مي‌شود. هدف از استراحت نسبي آن است که فرد ورزشکار علي‌رغم وجود آسيب، بدون علامت باقي بماند، هر چند تا حدودي تحرک خود را حفظ کرده است.

فايده استفاده از يخ در برخورد با آسيب‌ها چيست؟آيا گرما هم موثر واقع مي‌شود؟
يخ سبب کاهش خونريزي، تورم، التهاب، نيازهاي متابوليک ناحيه مجروح، درد و نيز اسپاسم عضلاني مي‌شود. اما گرما به نوبه خود داراي فايده نيست و جز در مورد کاهش اسپاسم عضلاني، سبب افزايش موارد نامبرده هم خواهد شد. گاهي توصيه مي‌شود که دوره‌هاي متناوب استفاده از گرما و يخ اعمال شود. يعني عضو را 1 تا 2 دقيقه از يخ استفاده کنند. براساس شدت تورم عضو اين نسبت قابل تغيير است. هر چه آسيب حادتر باشد، از مدت گرم کردن کاسته خواهد شد.