انواع پیشگیری

[AvAstiN]

سطوح پیشگیری :
در روزگار کنونی مفعوم پیشگیری بسیار وسیع شده است ولی کلا پیشگیری را در سه سطح زیر تعریف می کنند .
پیشگیری سطح اول ( primary prevention )
پیشگیری سطح دوم ( secondry prevention )
پیشگیری سطح سوم ( tertiary prevention )

[AvAstiN]

پیشگیری اولیه :
پیشگیری اولیه را می توان چنین تعریف کرد : اقداماتی که پیش از شروع بیماری انجام می گیرد و امکان بروز بعدی بیماری از بین می رود . پیشگیری اولیه عمدتا شامل مداخله در مرحله پیش از بیماری زایی بیماریها یا دشواریهای بهداشتی یا انحرافهای سلامتی ( مثلا کمبود وزن به هنگام تولد ) است . پیشگیری اولیه را می توان با تدابیر پیش بینی شده ارتقای بهداشت عمومی و بهزیستی و کیفیت زندگی افراد و یا به وسیله اقدامات حفاظتی اختصصی انجام داد معنای پیشگیری اولیه بیش از دفع بروز بیماری و طولانی کردن عمر و شامل مفهوم "سلامت مثبت " است . این مفهوم رسیدن به سطح قابل قبول سلامتی است که افراد بتوانند به یک زندگی اجتماعی اقتصادی مثمر ثمر دست یابند .

[AvAstiN]

پیشگیری ثانویه :

پیشگیری ثانویه را می توان چنین تعریف کرد : " اقداماتی که پیشرفت بیماری را در مرحله ناپیدای آن متوقف و از بروز عوارض بیماری جلوگیری می کند . "

اقدامات مداخله ای خاص در پیشگیری ثانویه عبارتند از : تشخیص زودرس (مانند آزمونهای غربالگری و برنامه های بیماریابی ) و درمان کافی ، با تشخیص زودرس و درمان کافی پیشرفت بیماری متوقف شده و از بروز ضایعات بازگشت ناپذیر جلوگیری می شود . پیشگیری ثانویه اشخاص دیگر جامعه را هم ابتلا به عفونت ها محفوظ می دارد و با این ترتیب پیشگیری ثانویه ای که برای فرد انجام شود ، پیشگیری اولیه برای جامعه محسوب می شود .

پیشگیری ثانویه عمدتا در حیطه پزشکی بالینی است . برنامه های بهداشتی که به وسیله دولت ایجاد می شوند به طور معمول در سطح پیشگیری ثانویه هستند .زمینه و پایه فلسفه پیشگیری ثانویه آن است که بیمار مستعد ابتلا به ناراحتی های روانی و درد های بدنی و جامعه ، مستعد به از دست دادن نیروهای مولد خود است . این موضوع در پیشگیری اولیه در نظر گرفته نمی شود . پیشگیری ثانویه در مبارزه با انتقال بیماری یک ابزار ناقص است و اجرای آن گرانتر و کم اثر تر از پیشگیری اولیه است . بنابراین در دراز مدت سلامت انسان ؛ شادابی و طول عمر مفید با بهای بسیار کمتر و تلفات ناچیز تر می توان به وسیله بهداشت و پیشگیری اولیه آورد نه با پیشگیری ثانویه .

[AvAstiN]

پیشگیری نوع سوم (ثالثه):

هنگامی که فرآیند بیماری از مراحل اولیه خود فراتر می رود ، هنوز هم میتوان پیشگیری نمود که پیشگیری در این مرحله را پیشگیری نوع سوم می نامند . پیشگیری نوع سوم شامل اقدامات مداخله ای در مراحل پایانی بیماری است . پیشگیری نوع سوم را می توان چنین تعریف کرد ، " به کار گرفتن همه تدابیر موجود برای کاهش یا محدود کردن نقص عضو و ناتوانی های حاصله از بیماری و به حداقل رساندن رنج و آسیب ناشی از انحراف از سلامتی کامل و ارتقای قدرت تطابق بیمار یا حالات بهبود ناپذیر "
پیشگیری نوع سوم حتی اگر در مراحل آخر سیر بیماری هم انجام شود می تواند از بروز جوشگاه جلوگیری کند و ناتوانی را محدود کند . حتی هنگامی که نقص عضو یا ناتوانی کاملا جا افتاده باشد بازتوانی که یک نوع پیشگیری نوع سوم محسوب می شود می تواند نقش مهمی داشته باشد .



منبع : کتاب کلیات بهداشت