پزشکی هسته ای چیست؟

[امین_بد]

<H1 id=firstHeading class=firstHeading><H1 id=firstHeading class=firstHeading><H1 id=firstHeading class=firstHeading><H1 id=firstHeading class=firstHeading>پزشکی هسته‌ای


پزشکی هسته‌ای (به انگلیسی: Nuclear Medicine) شاخه‌ای از فیزیک پزشکی و پرتونگاری مولکولی، است که از خواص هسته‌ای مواد (مثل رادیوایزوتوپ‌ها) برای تشخیص و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند. داروسازی هسته‌ای نیز به این شاخه از علوم پایهٔ پزشکی کمک می‌کند.
ویژگی پزشکی هسته‌ای در این است که توانایی ارایه دادن اطلاعات تصویری از فرایندها و عملکردهای متابولیکی بدن را دارد در صورتیکه دیگر مدالیته‌های تصویر برداری‌های پزشکی همانند مقطع‌نگاری رایانه‌ای و ام‌آرآی عموماً اطلاعات ساختاری و آناتومیکال تولید می‌کنند.
پرکاربردترین رادیوایزوتوپ در پزشکی هسته‌ای تکنیتیوم-۹۹m است. و از مدالیته‌های پر استفاده در پزشکی هسته‌ای می‌توان مقطع‌نگاری با نشر پوزیترون و مقطع‌نگاری رایانه‌ای تک‌فوتونی (به انگلیسی: SPECT) را نام برد. در حالت تلفیقی (به انگلیسی: hybrid) نیز سیستم‌های پت-سی‌تی و اسپکت-سی‌تی بسیار پر مصرفند.



پیشینه


یک متخصص در حال کار با یک سینتیگرام در سال ۱۹۷۵ در آلمان.





نخستین آزمایش استفاده از تزریق رادیوایزوتوپ در تصویربرداری از یک انسان، توسط هرمان ال بلومگارت و سوما وایس از دانشگاه هاروارد انجام گرفت. این آزمایش در سال ۱۹۲۷ و به‌کمک یک اتاقک ابری و رادون انجام گرفت.
هل انگر در سال ۱۹۵۸ دوربین انگر را در دانشگاه برکلی ابداع کرد. همچنین استفاده از رادیوایزوتوپ تکنیتیوم-۹۹m در ۱۹۶۴ توسط تیم متشکل از پل هارپر و نیز رابرت بک از دانشگاه شیکاگو باعث ایجاد نقطه عطفی در تاریخ فیزیک پزشکی و پزشکی هسته‌ای گردید.
در ایران

استفاده از مواد پرتوزا در پزشکی در ایران با سنجش مقدار یُد رادیواکتیو در سال ١٣٣٩ به وسیله یک شمارشگر گایگر در آزمایشگاه پیمان مرکزی دانشکده علوم پزشکی تهران آغاز گردید. در این راستا، یک کارشناس بریتانیایی به نام Malcolm Cuthbert Nokes سهم بزرگی در پیشرفت کار پزشکی هسته‌ای در ایران ایفا کرد. با یاری وی، دکتر نظام مافی برای اولین بار در سال ۱۳۴۰ با یک پویشگر تیروئید، تحقیقاتی را به انجام رسانید و پایه‌های پزشکی هسته‌ای را در ایران بنا نهاد. در سال ١٣۴۶، مرکز پزشکی هسته‌ای و تحقیقات غدد مترشحه داخلی دانشگاه تهران تاسیس شد که در واقع اولین و قدیمی ترین مرکز پزشکی هسته‌ای کشور محسوب می‌شود. امکانات این بخش در آن زمان در حد یک دستگاه دوربین انگر بود که تدریجا مجهزتر گردید.

در این میان، از زمان تاسیس، سازمان انرژی اتمی ایران وظیفه تامین پرتوداروهای مورد نیاز برای درمان بیماران را بر عهده داشته‌است.
از متخصصین ایرانی فعال در خارج از ایران که نقش بسزایی در پیشرفت پزشکی هسته‌ای داشتند می‌توان به عباس علوی اشاره کرد که در دهه ۱۹۷۰ میلادی شاگرد و یکی از اعضای تیم دیوید کوهل بود که نامش در ابداع سیستم‌های اسپکت به‌همراه وی دیده می‌شود.
جامعه پزشکی هسته‌ای آمریکا همچنین بخاطر خدمات علمی وی گسترش در سیستم‌های پت اسکن، در سال ۲۰۰۴ به وی یکی از بالاترین جوایز خود که جایزهٔ دِهِوِسی برای پیشبرد برجستهٔ پزشکی هسته‌ای است را اهدا کرد.
روش‌های تصویربرداری در پزشکی هسته‌ای

• اسکن استخوان: تزریق موادی پرتوزا، تجمع آن در مغز استخوان، و تصویربرداری و تشخیص آن توسط یکی از روش‌های تصویربرداری (تصویر زیر را ببینید). تومورها را لذا می‌توان با جذب نسبی بیشتر ماده رادیواکتیو مشاهده کرد و تمیز داد.
• اسکن مغزی: تزریق موادی پرتوزا، عبور آن از سد خونی مغز، تجمع آن در آسیب‌دیدگی‌های مغزی (مثل تومورها)، و تصویربرداری و تشخیص آن توسط یکی از روش‌های تصویربرداری.
• اسکن گالیم
• اسکن موگا
• پت اسکن و اسپکت
• اسکن‌های ریوی
• اسکن سستامیبی تکنیتیوم-۹۹ام
• سینتیگرافی تالیم-۲۰۱
• اسکن تیروئید
• تصویرسازی مولکولی

نگارخانه



تصویری از مغز توسط پت اسکن.




سنتگرام با ایندیم-۱۱۱ نشانگر یک کارسینوما در بیمار است.




سنتگرام تیروئید با تکنیتیوم-۹۹ام




اسکن استخوان


سازمان‌های مهم

• انجمن پزشکی هسته‌ای ایران
• انجمن پزشکی هسته‌ای آمریکا

نشریات مهم

• ژورنال آو نوکلیر مدیسین

افراد

• عباس علوی

منابع

1. ↑ بر اساس تعریف انجمن فیزیک پزشکی آمریکا، پزشکی هسته‌ای شاخه‌ای از فیزیک پزشکی محسوب می‌گردد[۱]، و یکی از گزینه‌های انتخابی امتحانات ABR می‌باشد.
2. ↑ Simon Cherry, et al. Physics in Nuclear Medicine. Saunders Publishing. ۲۰۰۳. ص۲
3. ↑ by Professor Simon Cherry. «CHAPTER 1: What is Nuclear Medicine». Physics in Nuclear Medicine. James Sorenson & Michael Phelps. چاپ چاپ سوم، W.B. Saunders Company، ۳۱ اوت ۲۰۰۳، ISBN 072168341X، ‏صص ۳-۲.
4. ↑ J Clin Invest (در تاریخ ۳ اوت ۱۹۲۷). Studies On The Velocity Of Blood Flow (انگلیسی) PMC434679. مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری.
5. ↑ Eleanore Tapscott. «Nuclear Medicine Pioneer, Hal O. Anger, 1920–2005». JOURNAL OF NUCLEAR MEDICINE TECHNOLOGY. نوامبر ۲۰۰۵. (شماره ۴)، APPRECIATION.
6. ↑ John Easton (در تاریخ ۳ اوت ۲۰۰۵). Nuclear medicine pioneer Paul Harper, 1915-2005 (انگلیسی) About Us 2005. The University of Chicago Medical Center.
7. ↑ John N. Aarsvold. Robert N. Beck 1928-2008 (انگلیسی). وبگاه انجمن مهندسان برق و الکترونیک OBITUARY. بازدید در تاریخ ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۰.
8. ↑ مشخصات بخش پزشکی هسته ای : Shariati Hospital- بيمارستان شريعتي
9. ↑ Current Status Of Nuclear Medicine In Iran. History Of Nuclear Medicine (انگلیسی) AboutUs 2. Iranian Society Of Nuclear Medicine (در تاریخ ۲۰۰۵).
10. ↑ مشخصات بخش پزشکی هسته ای : Shariati Hospital- بيمارستان شريعتي
11. ↑ یازدهمین کنگره بین‌المللی پزشکی هسته‌ای ایران در رشت برگزار شد. وبگاه خبری-تحلیلی پزشکان بدون مرز اخبار سمینارها (در تاریخ ۲۸ آبان ۱۳۸۶). بازدید در تاریخ ۷ ژوئن ۲۰۱۰.
12. ↑ [E. Kuhl]. The Mark IV System for Radionuclide Computed Tomography of the Brain. جامعه رادیولوژی آمریکای شمالی.
13. ↑ Alavi Achievements Recognized with de Hevesy Award (انگلیسی). ژورنال آو نوکلیر مدیسین (در تاریخ سپتامبر ۲۰۰۴). بازدید در تاریخ ۳ ژوئن ۲۰۱۰.

</H1></H1></H1></H1>