مقیاس اندازه گیری

[hoora]

قبل از هر گونه تجزیه و تحلیل آماری لازم است که مقیاس اندازه گیری متغیرهای مورد نظر را مشخص نماییم.
انواع مقیاس اندازه گیری عبارتند از ، اسمی ، ترتیبی ، فاصله ای و نسبتی که توضیح هر کدام به شرح زیر است :
....

مقیاس های استیونز


الف ) متغیرهای کیفی :

1- مقیاس اسمی : مقیاسی است که جنبه کیفی یک صفت را در نظر گرفته. بدین معنا که کدهایی که به پاسخ اختصاص داده می شوند اولویتی بر یکدیگر ندارند.
مثال : نوع رنگ : سفید: 1 ، سیاه : 2 ، زرد : 3
مثال : جنسیت : خانم :1 ، آقا : 2

2- مقیاس ترتیبی : مقیاسی است که در آنها ، مقادیر مختلف نمراتی که به پاسخ ها اختصاص داده می شوند بیان شدت و ضعف آن صفت می باشد.
مثال : میزان رضایت : 1 : ناراضی ، 2: متوسط ، 3: راضی


ب) متغیرهای کمی :
1- مقیاس فاصله ای : مقیاسی است که با درجات مساوی که امکان اندازه گیری یک متغیر را به ما می دهند.به عبارت دیگر هرگاه x که یک عدد حقیقی است. نسبت دو تفاضل یا دو فاصله را حفظ کند ، آن را یک مقیاس فاصله ای می نامند.
مثال : سن ،میزان درآمد.

2- مقیاس نستبی : براندازه گیری متغیرهایی که مبدا سنجش آنها صفر مطلق استبه کار می رود. به عبارت دیگر هر گاه x که یک عدد حقیقی است نسبت را حفظ کند آنرا یک مقیاس نسبتی می نامیم. لازم به ذکر است که این مقیاس به واحد اندازه گیری وابسته نیست.
مثال : دمای آب

نکته : اغلب این دو مقیاس را یکی در نظر می گیرند.

[mohebbi]

بعد از آشنایی با مقیاس های اندازه گیری نوبت به آشنای با متغیر ها و داده ها می رسد.

بنابه تعریف، "متغیر عبارت است از هر صفت، ویژگی یا عنصر کمی و کیفی که در یک جامعه یا مجموعه تغییر می کند. " به زبان ساده تر می توان گفت به علت اینکه یک ویژگی مشخص در مورد تمام افراد جامعه یکسان نیست و از فردی به فرد دیگر تغییر میکند نام متغیر را برای آن انتخاب کرده اند.

به عنوان مثال اگر طول عمر لامپ های یک کارخانه مد نظر باشد جامعه مورد بررسی تمام لامپ های کارخانه و متغیر مورد بررسی طول عمر این لامپ ها است و قدر مسلم طول عمر لامپ ها برای تمام لامپ های کارخانه یکسان نیست و از موردی به مورد دیگر افزایش یا کاهش می یابد.

بر اساس یک طبقه بندی کلی متغیر ها را می توان به دو دسته متغیر کمی (عددی) و متغیر کیفی (گروهی) طبقه بندی نمود.

متغیر کمی (عددی): متغيرهايي هستند كه براي اندازه گيري آنها مي توان اعداد را به وضعيت آزمودني وبر طبق قاعده اي معين منتسب كرد. برای اندازه گیری این نوع متغیر می توان از مقیاس های فاصله ای و نسبتی استفاده نمود. اين گونه متغير ها به دو دسته تقسيم مي شوند:

الف: متغير كمي پيوسته: متغيري است كه بين دو مقدار متوالي آن، مقادير بي شماري وجود داردبه بیان ساده تر شامل اعداد اعشاری نیز می باشند، مانند بهره هوشي، قد و وزن.

ب: متغير كمي گسسته: متغيري است كه بين هر دو مقدار متوالي آن نمي توان مقادير ديگري را پيدا نمود یعنی این متغیر مقادیری صحیح را میگیرد، مانند: تعداد فرزندان.

متغیر کیفی(گروهی): همان گونه که از نام این متغیر معلوم است این متغیر به صورت گروهی طبقه بندی شده است. به عنوان مثال: گروه خونی افراد شامل زیر مجموعه های a, b ,ab ,o تقسیم می شود. برای اندازه گیری این نوع متغیر از مقیاس های اسمی و یا ترتیبی استفاده می شود.

مطلب مهمی که می توان بیان کرد این است که متغیر کمی را می توان به متغیر کیفی تبدیل نمود اما متغیر کیفی را نمی توان به متغیر کمی تبدیل کرد. به عنوان مثال معدل دانش آموزان که به صورت کمی پیوسته است می توان به صورت دسته بندی در چهار رده، عالی/ خوب/ متوسط/ ضعیف، طبقه بندی نمود. در این صورت متغیر کمی به صورت کیفی مورد بررسی قرار می گیرد.

البته باید در نظر داشت که تقسیم بندی های دیگری هم برای متغیر ها وجود دارد. به عنوان مثال مستقل و وابسته، کنترل شده، واسط یا متداخل، درونی و بیرونی و ... نیز انواع دیگری است که در مباحث بعدی به آنها نیز خواهیم پرداخت.



حال که با متغیر ها آشنا شدیم نیاز به آشنایی با داده ها داریم:

فرض کنید ما قصد بررسی متغیری از یک جامعه را داریم (به عنوان مثال طول عمر لامپ ها) برای این منظور ابتدا نوع متغیر را مشخص می کنیم (که در مثال، طول عمر لامپ ها متغیر کمی پیوسته است) بعد از مشخص شدن متغیر واحد اندازه گیری را مشخص می کنیم (بر اساس مثال مقیاس فاصله ای) حال مقادیر متغیر را برای تک تک افراد جامعه یا نمونه ای که از جامعه استخراج شده اندازه گیری می شود ( در مثال باید نمونه استخراج شود زیرا نمی توان تمام لامپ ها را آزمایش کرد. ) حال مقادیری که برای متغیر به دست آمده را داده می نامیم.

داده ها را نیز می توان به دو دسته تقسیم نمود:

داده های گسسته : این داده ها از راه ادازه گیری با مقیاس های اسمی، ترتیبی، یا از طریق شمارش به دست می آیند.

داده های پیوسته : این داده ها بااندازه گیری به وسیله مقیاس فاصله ای یا نسبتی حاصل می شود.

در اینجا می توان به ارتباط بسیار نزدیک متغیر با مقیاس اندازگیری و داده پی برد. در حقیقت برای بررسی یک جامعه نیاز به تعریف متغیرها و سپس تعیین مقیاس اندازه گیری آن و نهایتا به دست آوردن داده ها داریم.

[mohebbi]

در ادامه برای آشنایی بیشتر با متغیر ها می توانید فایل پیوست را نیز مطالعه نمایید.