كانسارهاي ثانويه قلع (پلاسرها)
بيش از نصف محصول جهاني قلع از پلاسرها استخراج ميشود. پلاسرهاي حاصل از تخريب و تجزيه كانسارهاي اوليه به سه صورت پلاسرهاي بر جاي مانده، رودخانهاي و دريايي هستند. گروه ويژهاي نيز به صورت «پلاسرهاي بسيار درشت» مشخص شده است. بين تيپ هاي پلاسري مذكور در فوق نيز انواع واسط وجود دارد. تيپ خالص و استثنائي ديگري به صورت مورن هاي قلع دار در فلات بوليوي شناخته شده است. حجم مورنهاي مزبور در حدود 250 ميليون متر مكعب و قلع آن بين 02/0 تا 1/0 درصد است.
پلاسرهاي برجاي مانده، تودههاي كاسيتريت داري است كه بر روي كانسارهاي اوليه قلع تشكيل شدهاند. بواسطه تأثير عوامل تجزيه تا قسمتهاي عمقي اين تودهها، بخشي از آنها خرد شده است كه با شستشوي ذرات سبكتر، اجزاء سنگين وزن تر در همان جا باقي مانده است. با گذشت زمان اجراء سنگين وزن تمركز بيشتري يافته، توده معدني را بوجود آوردهاند. اين نوع كانسارها در مناطق گرم و مرطوب كه در آنها عمل تجزيه تا اعماق زياد تاثير كرده بسيار زياد است.
پلاسرهاي رودخانهاي قلع قبل از ته نشست در رودخانه در فاصله كم و بيش زياد حمل ميشوند. اگر كانسارهاي اوليه در نزديك سواحل قرار گرفته باشند، با حمل اين مواد به درياها، پلاسرهاي دريايي تشكيل ميگردند.
پلاسرهاي بسيار دانه درشت (پلاسرهاي واريزهاي) در مجاورت بلافصل كانسارهاي اوليه انباشته شده و آب آنها را حمل نميكند. جابجايي اين قطعات اكثرا محدود به حمل بر اثر نيروي ثقل بطرف دامنه ارتفاعات است. غالباً پلاسرهاي واريزهاي با پلاسرهاي بر جاي مانده مربوط شده و نميتوان آنها را از هم جدا كرد. ضخامت اين پلاسرها اكثرا فقط چند متر است، بالعكس ضخامت پلاسرهاي رودخانهاي مثلا در نيجريه، مالايا و اندونزي تا ده متر ميرسد.
در بين پلاسرهاي قلع، كانساربانگكا، در اندونزي كه در سالهاي اخير مورد مطالعه دقيق قرار گرفته است، در اينجا مورد بحث قرار ميگيرد.
در اين ناحيه، كانسار اوليه در جزيره بانگكا در پگماتيت و يا رگههاي آپليتي توده گرانيتي و حواشي آنها تشكيل شده است. كاسيتريت در حواشي كنتاكت گرانيت نيز به طريقه اشباعي به مقدار زياد تشكيل شده است. اين گرانيتها و شيستهاي رسي و معدني شده اطراف آن در دوره پلئيستوسن به واسطه تجزيه عمقي شديد، كائولينيزه شده است. بالا آمدن جزئي جزيره بر شدت تجزيه سنگها افزوده است. در نتيجه اين تجزيه، پلاسرهاي بر جاي مانده حاوي ذرات سنگين وزن تشكيل شده كه به تدريج بطرف پايين حركت كرده است. در درههاي مجاور، اين قطعات به وسيله جريان آبها به صورت پلاسرهاي رودخانهاي حمل شده است.
كانيهاي تشكيل دهنده اين تودهها بسيار پيچيدهاند. در بين آنها كوارتز، فلدسپات، كاسيتريت، سوناسيت، گزنونيم، زيركن، ايلمنيت، رتيل، آناتاز، بروكيت، كولومبيت، ولفراميت، توپاز، تورمالين، ميكاي ليتيوم دار، مانيتيت، آپاتيت، فلوئورين، هماتيت، ليمونيت و همچنين برخي كانيهاي نادر ديده ميشود.
كاسيتريت بعنوان يك كاني سنگين ميتواند در پلاسرهاي آبرفتي در كف رودخانهها،درهها و يا كف درياها تجمع پيدا كرده و ذخاير ارزشمندي از فلز قلع را تشكيل دهد. حدود 80 درصد از كانسارهاي قلع به صورت كانسارهاي پلاسري تجمع يافتهاند. بيشترين تمركز پلاسرها در نوار قلع آسياي جنوب شرقي قرار دارد كه از چين در شمال آغاز شده و با گذشتن از تايلند، برمه و مالزي به جزاير اندونزي در جنوب ميرسد.
علاقه مندی ها (Bookmarks)