دکتر حسابی
پروفسور سيد محمود حسابي پدر علم فيريك و مهندسي نوين ايران يكي از دانشمندان برجسته معاصر ايراني است. ايشان كه به انیشتين ايران معروف است, علاوه بر فعاليت هاي دانشگاهي و علمي, در زمينه هاي گوناگون سياسي, فرهنگي و ادبي نيز آثار شايان توجهي از خود به جاي نهاده اند. يكي از نتايج زندگي پربار استاد, مراكز مختلف تحقيقاتي صنعتي است كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي در منزل مسكوني خود تاسيس نمودند وتا پايان عمر پربركت خود به آن اشتغال داشتند. و
سید محمود حسابی در سال ۱۲۸۱ (ه.ش), از پدر و مادری تفرشی (سید عباس(معزالسلطنه) و گوهرشاد حسابی) در تهران متولد و پس از سپری نمودن چهار سال از دوران کودکی در تهران, به همراه خانواده (پدر, مادر, برادر) عازم شامات شد. در هفت سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت, با تنگدستی و مرارتهای دور از وطن در مدرسه کشیشهای فرانسوی آغاز کرد و هم‌زمان, توسط مادرش (گوهرشاد حسابی) , تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی قرار گرفت. قرآن کریم را حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشت. دیوان حافظ را نیز از برداشته و به بوستان و گلستانسعدی, شاهنامه فردوسی, مثنوی مولوی, منشات قائم مقام اشراف کامل داشت.
شروع تحصيلات متوسطه ايشان، مصادف با آغاز جنگ جهانى اول و تعطيلىمدارس فرانسوى زبان بيروت بود. از اينرو، پس از دو سال تحصيل در منزل، براى ادامهبه كالج آمريكايى بيروت رفتند و در سن هفده سالگى، ليسانس ادبيات، در نوزده سالگىليسانس بيولوژى و پس از آن مدرك مهندسى راه و ساختمان را، اخذ نمودند. در آن زمان،با نقشهكشى و راهسازى، به امرار معاش خانواده، كمك مىكردند. استاد همچنين دررشتههاى پزشكى، رياضيات و ستارهشناسى، به تحصيلات آكادميك پرداختند. شركت راهسازىفرانسوى كه ايشان در آن مشغول به كار بودند، به پاس قدردانى از زحماتشان، استاد رابراى ادامه تحصيل، به كشور فرانسه اعزام كرد و بدين ترتيب، در سال ۱۹۲۴ (م)، بهمدرسه عالى برق پاريس وارد و در سال ۱۹۲۵ (م) فارغالتحصيل شدند.
همزمان با تحصيل در رشته معدن، در راهآهن برقى فرانسه، مشغول به كار گرديدند، و پس از پايان تحصيل در اين رشته، كار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ ايالت «سار»، آغاز كردند. سپس به دليل وجود روحيه علمى، به تحصيل و تحقيق در دانشگاه سوربن، در رشته فيزيك پرداختند و در سال ۱۹۲۷ (م) در سن بيست و پنج سالگى، دانشنامه دكتراى فيزيك خود را، با ارائه رسالهاى تحت عنوان «حساسيت سلولهاى فتوالكتريك» با درجه عالى،از دست بزرگترين دانشمند روز جهان، پرفسور فابرى، دريافت كردند.
استاد، به چهار زبان زنده دنيا: فرانسه، انگليسى، آلمانى و عربى مسلط بودند و به زبانهاى: سانسكريت، لاتين، يونانى، پهلوى، اوستايى، تركى، ايتاليايى و روسى اشراف داشتند و زبانهاى باستانى را، در تحقيقات علمى خود، به خصوص در امر واژهگزينى فارسى، در برابر لغات بيگانه، به كار مىبردند.
پروفسور حسابى، به ايران، فرهنگ و ادب و اعتقادات سنتى و مذهبى اين سرزمين، عشق مىورزيدند و گذشته از سفر به كشورهاى متعدد عالم، به سراسر ايران سفر كرده بودند و از سفرهاى پربار داخلى و خارجى خويش، يادداشتها و سفرنامههاى بسيارى به جاى نهادند.در زمينه تحقيق علمى: ۲۵ مقاله، رساله و كتاب، از ايشان به چاپ رسيده است.
تئورى «بىنهايت بودن ذرات» استاد در ميان دانشمندان و فيزيكدانان جهان شناخته شده است. نشان «اوفيسيه دولالژيون دونور» و همچنين نشان «كوماندور دولالژيون دونور»، بزرگترين نشانهاى كشور فرانسه، به همين مناسبت، به ايشان اهدا گرديده است.
فعاليت در سه نسل كارى و آموزش هفت نسل استاد و دانشجو، از خدمات ارزنده پروفسور حسابى به شمار مىرود، و در همين راستا ايشان از سال ۱۳۵۰ ه. ش، به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران، شناخته شدند.
_ نگارش كتاب" فرهنگ حسابي "
_ نگارش كتاب" فرهنگ نامهاي ايراني "
_ نگارش "راه ما", 1935
_ تدوين قانون تاسيس دانشگاه تهران, 1312
_ نگارش كتاب فيزيك دوره اول متوسطه(دبيرستان), 1318
_ تدوين صورتجلسه آكادمي ملي علوم, 1326
_ تدوين آيين نامه امور مالي دانشگاه تهران, 1340
_ نگارش "فيزيك جديد و فلسفه ايران باستان", تهران, 1342
_ نگارش "شجره نامه خانواده حسابي", 1346
_ نگارش "توانايي زبان فارسي", تهران, 1350
_ گردآوري "ديوان حسابي", متعلق به قرن 17, 1354
_ نگارش "وندها و گهواژه هاي فارسي", 1368
_ نگارش "چگونگي تاريخ ايران "
_ نگارش "يادواره پروفسور اينشتين" به مناسبت درگذشت ايشان در
دانشگاه تهران
_ تدوين افعال فرانسه به فارسي
_ تحقيق در مورد ديوان حافظ و تفسير غزليات حافظ
_ تحقيق در مورد گلستان سعدي
_ تحقيق در مورد ديوان باباطاهر
_ رساله دكترا "حساسيت سلول هاي فتوالكتريك", چاپ دانشگاه پاريس,
1927
_ نگارش رساله "تفسير امواج دوبروي", به زبان فرانسه, 1945
_ تحقيق علمي "استنتاج ساختمان ذرات اصلي هسته اتم از نظريه نسبيت
عمومي اينشتين ", دانشگاه پرينستون, 1946
_ نگارش رساله "ماهيت ماده", دانشگاه تهران, 1946
_ نگارش مقاله "ذرات پيوسته", چاپ آكادمي علوم آمريكا, 1947
_ تحقيق اثر مجاورت ماده بر مسير نور در دانشگاه شيكاگو با عنوان همكار
تحقيقاتي در انيستيتوي علوم هسته اي شيكاگو, 1947
_تحقيق علمي در دانشگاه شيكاگو, درباره "انحراف شعاع نواراني در
مجاورت ماده", 1948
_ تحقيق علمي "اصلاح قانون جاذبه عمومي نيوتن" و "قانون ميدان
الكترومانيتيك ماكسول", 1326
_ تحقيق علمي "اثر ماده بر مسير عبور نور و انحراف شعاع نوراني د ر
مجاورت سطح يك جسم", انيستيتو علمي شيكاگو, 1326
_ نگارش كتاب "الكتروديناميك"
_ نگارش كتاب "نگره الكتريكي"
_ نگارش كتاب "ديدگاني فيزيكي", دانشگاه تهران, 1340
_ نگارش كتاب "نگره كاهنربايي", دانشگاه تهران, 1345
_ نگارش كتاب "فيزيك حالت جامد", دانشگاه تهران, 1348
_ نگارش كتاب "ديدگاني كوانتيك", دانشگاه تهران, 1358
_ نگارش "واژه نامه تخصصي فيزيك", 1340 تا 1369
_ ادامه تحقيق نظري مربوط به "ساختمان ذرات اصلي هسته اتم", دانشگاه
تهران و تحقيق آزمايشگاهي درباره "عبور نور در مجاورت ماده" در
دانشكده علوم دانشگاه تهران
_ تحقيق درباره اثر "موسبوئر "
_ نگارش مقاله "وجود ذره باردار با جرمي بزرگتر الكترون "
_ تحقيق درباره انواع ذرات اصلي و تعداد آنها
_ تحقيق درباره شكل فرمول قانون نيروي جاذبه
_ تحقيق درباره شكل فرمول قانون نيروي جاذبه الكتريكي
_ تحقيق درباره شكل فرمول قانون نيروي جاذبه مغناطيسي
_ تحقيق درباره شكست نور در نزديكي سطح يك جسم
_ تحقيق در مورد ليزرها و نور همدوس
_ تحقيق در مورد ارتعاش هسته مغناطيس
_ نگارش رساله "نظريه ذره هاي بي نهايت گسترده", دانشگاه تهران,
سید محمود حسابی دانشمند و از جمله نخستین فیزیک پیشگان ایرانی دوران معاصر است. در کابینه محمد مصدق، وزیر فرهنگ بود.
از مشاغل واقدامات مهم استاد:

اولين نقشه برداري از راه ساحلي سراسري بنادر ميان خليج فارس، اولين راه تهران به شمشک، ساخت اولين راديو در کشور، ماموريت خلع يد شرکت ملي نفت انگليس، اولين رئيس هيئت مديره و مدير عامل شرکت ملي نفت ايران، وزير فرهنگ در دولت دکتر محمد مصدق، رياست و استادي در دانشکده هاي فني و علوم دانشگاه تهران و تدريس در دانشگاه تا سن 90 سالگي از ويژگيهاي اين استاد است. همچنين بنيانگذاري مؤسسه ژئوفيزيک، تاسيس سازمان انرژي اتمي، ايجاد اولين ايستگاه هواشناسي، پايه گذاري انجمن موسيقي ايران، تشکيل فرهنگستان زبان ايران، تدوين قانون و تشکيل مؤسسه استاندارد، تاسيس اولين بيمارستان خصوصي ايران، گوهر شاد ( به نام مادرشان)، بنيانگذاري مرکز مخابرات اسدآباد، تعيين ساعت ايران، نصب و راه اندازي اولين دستگاه راديولوژي در ايران، پايه گذاري اولين مدرسه عشايري در ايران ( لرستان )، ايجاد اولين رصد خانه نوين در ايران ( تعقيب ماهواره ها)، نمايانگر گوشه ديگري از خدمات پرفسور حسابي به کشور مي باشد.
در زمينه تحقيق علمي تاکنون 23مقاله رساله و کتاب به وسيله استاد چاپ شده است که در برگيرنده زمينه هاي مختلف بوپژه فيزيک مدرن، واژه هاي علمي، زبان فارسي و مباحث علمي گوناگون مي باشد.


زندگی یعنی پژوهش و فهمیدن چیزی جدید

در سال 1366 در کنگره 60 سال فيزيک ايران که به مناسبت بزرگداشت استاد برگزار شد ازخدمات دکترحسابي به عنوان پدر فيزيک ايران قدرداني به عمل آمد. باشد تا جوانان راه اين دانشمند گرانقدر وانسان والا را بپويند.
خلاصه ای از تئوری معروف او:
دکتر حسابی یکبار تابستان برای مدت کوتاهی به ایران بازگشت و در خانه ای متعلق به آقای جمارانی تابستان را سپری می کرد و در همین ایام در حین مطالعات به این فکر افتادند که علت وجود خاصیتهای ذرات اصلی باید در این باشد که این ذرات بی نهایت گسترده اند و هر ذره ای در تمام فضا پخش است و نیز هر ذره ای بر ذرات دیگر تاثیر می گذارد. به این ترتیب به فکر آزمایشی افتاد که این نظریه را اثبات و یا نفی کند . او با خود فکر کرد اگر این تئوری صحیح باشد باید چگالی یک ذره مادی به تدریج با فاصله از آن کم شود و نه اینکه یک مرتبه به صفر برسد و نباید ذره مادی شعاع معینی داشته باشد. پس در اینصورت نور اگر از نزدیکی جسمی عبور کند باید منحرف شود و پس از اینکه محاسبات مربوط به قسمت تئوری این نظریه را به پایان رسانید پس از بازگشت به امریکا به راهنمایی پرفسور انیشتین در دانشگاه پرنیستون به تحقیقات در این زمینه پرداخت. پرفسور انیشتین قسمت نظری تئوری را مطالعه کرد و دکتر حسابی را به ادامه کار تشویق کرد. دکتر حسابی به راهنمایی پرفسور انیشتین به تکمیل نظریه پرداخت سپس یک سال دیگر در دانشگاه شیکاگو به کار پرداخت و آزمایشهایی در این زمینه انجام داد. وی با داشتن یک انتر فرومتر دقیق توانست فاصله نوری را در عبور از مجاورت یک میله اندازه بگیرد و چون نتیجه مثبت بود آکادمی علوم آمریکا نظریه دکتر حسابی را به چاپ رسانید. برخی همکاران از نامأنوس بودن و جدید بودن این فکر متعجب شدند و برخی از این نظریه استقبال کردند.
موزه پرفسور حسابي, در قسمت ويژه اي از محل زندگاني پروفسور حسابي و با قدمت نزديك به يك صد سال در تهران در محله قديمي مقصودبيك تجريش, در منطقه بسيار سر سبز و زيبا,که تا چند سال قبل كوچه باغ هاي چهارراه حسابي ناميده مي شد, قرار دارد.
پروفسور حسابى، در ۱۲ شهريور ۱۳۷۱ ه.ش، در بيمارستان دانشگاه ژنو، به هنگام معالجه قلبى، بدرود حيات گفتند. مقبره استاد، بنا به خواسته ايشان، در زادگاه خانوادگى، در شهر دانشگاهى تفرش، قرار دارد.
راهش پر رهرو
و
يادش گرامي باد

در زیر مجموعه ای از عکس های دکتر حسابی با فرمت rar با حجم 516 KB رو براتون قرار دادم ، برای دانلود این فایل می توانید بر روی لینک زیر کلیک کنید :