اردبيل

[نازخاتون]

استان اردبیل یکی از استانهای فلات پهناور ایران است که با بیش از 17880 کیلومتر در شمال غرب ایران واقع و (حدود ۱٫۰۹ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است . و شهر‌ اردبیل، مركز آن‌ است‌.استان اردبیل بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۹ شهرستان ، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان می‌باشد. این استان در سال ۱۳۷۲ از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد. استان اردبیل از شمال با 5/282 کیلومتر مرز مشترک توسط شهرستانهای پارس آباد ، اصلاندوز ، بیله سوار ، گرمی و نمینو[[مشکین شهر] با کشور جمهوری آذربایجان همسایه است . دونقطه‌ اصلاندوز و بیله‌ سوار مغان‌ با جمهوری‌ آذربایجان‌ ارتباط‌ زمینی‌ دارد . همسایه جنوبی استان اردبیل ، استان زنجان می باشد که توسط شهرستان خلخال به طول 5/62 کیلومتر مرز مشترک دارد . مرز طبیعی شرقی استان اردبیل رشته کوههای طالش است که بین دو استان اردبیل و گیلان قرار گرفته است و تنها گذرگاه طبیعی بین این دو استان گردنه های زیبا و در عین حال دشوار حیران و اسالم است . استان اردبیل با 175 کیلو متر مرز مشترک توسط شهرستانهای اردبیل- کیوی – خلخال با استان گیلان همسایه است . استان آذربایجان شرقی با 324 کیلومتر مرز مشترک همسایه غربی استان اردبیل است . و بیشترین مرز مشترک را به خود اختصاص داده است . وجود کوه سرافراز سبلان در شهرستان زیبای مشکین شهر از دیدنیهای دیگر استان اردبیل می باشد. استان اردبیل از نظر مختصات جغرافیایی در مدارهای 45 دقیقه و 37 درجه و 42 دقیقه و 39 درجه شمالی نسبت به «گرینویج» و منتهی الیه شمالی و جنوبی نصف النهارهای 55 دقیقه و 48 درجه و 3 دقیقه و 47 درجه منتهی الیه غربی و شرقی قرار دارد و توسط رشته کوههای باغرو و سبلان مشگین شهر در محاصره است . کوههای تالش یا باغرو امتداد سلسله جبال البرز است که استان اردبیل را از استان گیلان جدا می سازد و از خراسان تا قفقاز امتداد دارد . این رشته کوهها از شهرستان اردبیل حدود 40 کیلومتر فاصله دارد و در شرق استان اردبیل قرار گرفته است . کوهسبلان با 4820 متر ارتفاع از سطح دریا فاصله اش با استان اردبیل به اندازه رشته کوههای شرقی آن یعنی 40 کیلومتر در مغرب اردبیل و در شهرستان مشگین شهر قرار گرفته است . کوه آتشفشانی سبلان از دیر باز از احترام خاصی بین مردم مشگین شهر برخوردار بوده است و مثل یک مکان مقدس بسان عقابی که بالهایش را گشوده شهرستان مشگین شهر را در نظر دارد . مردم [مشگین شهر] از دیر باز کوه سبلان را محلی مقدس می شمردند و وجود قبر یکی از پیامبران را به آن نسبت می دهند . ارتفاع حدود 3000 متری مشگین شهر از سطح دریا و وجود کوههای فوق هوای مشگین شهر را سرد و معتدل کرده است که از شهرهای تاریخی و دیدنی استان می باشد . گرمای هوای استاناردبیل در گرمترین فصل سال به ندرت از 30 درجه تجاوز می کند ولی مغان که در منتهی الیه شمالی استان قرار دارد با ارتفاع کمش از سطع دریا دارای آب و هوای گرم و شرجی است . جغرافیای‌ عمومی‌ شهرستان‌ اردبیل از ارتفاعات‌ كوهستان‌های‌ سبلان‌،طالش‌ و بزغوش‌، متأثر است‌.بیشتر نواحی‌ اردبیل بیش‌ از ۳ هزار متر از سطح‌ دریا ارتفاع‌ دارد. قله‌ سبلان‌ با ارتفاع ‌۴۸20 متر در شهرستان [خیاو] یا همان [مشگین شهر‌] واقع‌ شده‌ و در اعتدال‌ هوای‌ آن‌ نقش‌ عمده‌ای‌ دارد. شهرستان‌ اردبیل از مناطق‌ سرد سیر ایران‌ است‌ و بین ‌۵ تا ۸ ماه‌ در سال‌ دارای هوایی سرد است‌. زمستان‌های‌ بسیار سرد و تابستان‌های‌ معتدل‌ از ویژگی‌های‌ آب‌ و هوائی ‌اردبیل‌ است‌.استان اردبیل زادگاه علما و مفاخر دینیبزرگی همچون [آیت الله مشگینی] و [سعدالدین وراوینی] (اهل مشگین شهر) است . جمعیت استان اردبیل بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر یک میلیون و ۲۲۸ هزار نفر می‌باشد كه 48/7 درصد آن‌ شهرنشین‌، ۱/۵۱ درصد آن‌ روستانشین‌ و ۲/۲ درصد دیگر آن‌ غیر ساكن‌ و عشایر بوده‌اند.که بعد از مرکز استان [شهرستان مشگین شهر] بزرگترین و پرجمعیت ترین شهرستان استان می باشد. مورخان قدیم اردبیل را به نام «آرتاویل» معرفی کرده و آنرا واژه‌ای اوستائی دانستند که از دو کلمهٔ ”ارتا (مقدس)“ و ”ویل (شهر)“ که معنی شهر مقدس را می‌دهد تشگیل یافته است و بسیاری‌ از مورخان‌ اسلامی‌بنای‌ شهر اردبیل را به‌ فیروز پادشاه‌ ساسانی (‌4۸۹ - ۴۵۷ م‌) نسبت‌ می‌دهند . اردبیل در زمان‌ هخامنشیان‌ اهمیت‌ سیاسی‌ و نظامی‌ مهمی‌ داشت‌ و مركز استقرار اردوی‌ ایران‌ جهت‌ حفظ‌ و نگهداری‌ مرزهای‌ شمالی‌ ایران‌ بود. به‌ روایت‌ اوستا،. زرتشت پیامبر ایرانی در کنار رود ”دائی‌تا“ که امروزه ارس نامیده می‌شود به دنیا آمد و در کوه سبلان [مشگین شهر] کتاب خود را نوشت و برای ترویج دین خود به شهر ”بادان پیروز“ که اردبیل امروزی است رفت عده‌ای به او ایمان آوردند و در این ناحیه جنگی روی داد که در این جنگ زردشتیان برهمه روستاها و قصبه‌های اطراف اردبیل دست یافتند... قدیمی ترین آثار تاریخی استان اردبیل مربوط به [محوطه باستانی شهریری] [مشگین شهر] می باشد. دوران زندگی و دعوت آن پیام رسان باستانی ایران تقریبا ده قرن پیش از میلاد مسیح و یا سی قرن قبل از این تاریخ بوده است با توجه به این مطلب از پیدایش اردبیل پیش از سی قرن می گذرد و تاریخ آن به دوره های اول مهاجرت آریاها به سرزمین ایران می رسد . به قول مورخان آغاز آن مهاجرت از سه هزار قرن تا قرن چهاردهم قبل از میلاد بوده است . اگر «اورارتو» ها اولین قوم آریایی باشند که در این این سامان سکونت کرده و در بنای اردبیل موثر بوده اند تاریخ اردبیل خیلی قدیمتر از آن خواهد بود که با ظهور زرتشت نسبت به اردبیل عنوان شده است . در زمان‌ حمله‌ عرب‌ها به‌ ایران (‌22هجری‌ قمری‌) اردبیل بزرگترین‌ شهر آذربایجان‌ بود كه‌ به‌ دست‌ سپاهیان ‌اسلام‌ افتاد. بین‌ سال‌های ۲۶۷ تا ۳۱۷ ه. ق‌ این‌ شهر مركز حكمرانی‌ طایفه‌ بنی‌ ساج‌ بود كه‌ حكومت‌ را از مراغه ‌به‌ اردبیل انتقال‌ داده‌ بودند. اردبیل تا حمله‌ مغول‌ مركز حكومت‌ آذربایجان‌ بود. شاه‌ اسماعیل بن حیدر صفویفرزند [شیخ حیدر صفوی] حاکم وقت مشگین شهر برای‌ تشكیل‌حكومت‌ واحد ایرانی‌ از مشگین شهر قیام‌ كرد و تبریز را در سال ۹۰۶ ه.ق‌ پایتخت‌ رسمی‌ ایران‌ قرار داد. در دوره‌صفوی‌ اردبیل‌ از لحاظ‌ سیاسی‌ و اقتصادی‌ سرآمد شهرهای‌ ایران‌ بود. این‌ شهر در مسیر شاهراه‌ تجاری‌ ایران‌ واروپا قرار داشت‌ و ابریشم‌ و مال‌ التجاره‌ وارده‌ از گیلان‌ از طریق‌ اردبیل به‌ اروپا صادر می‌شد. استان اردبیل با داشتن دهها جاذبه طبیعی و تاریخی یکی از قطبهای عمده سیاحتی کشور محسوب میشود تفرجگاه سرسبز گردنه حیران ، دامنه های کوه پوشیده از برف سبلان ، آبگرمهای معدنی ، دریاچه ها و تالابهای طبیعی ، آب و هوای مطبوع و دهها بنای ارزشمند تاریخی از جمله جاذبه های سیاحتی استان اردبیل بشمار میروند. یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل،چشمه‌های آبگرم این استان واقع در شهر سرعین در ۳۰ کیلومتری شهر اردبیل است. گرمترین آبگرم جهان به نام آبگرم قینرجه مشگین شهر با دمای 86 درجه سانتی گراد می باشد علاوه بر این، ۱۴ چشمه‌ آب معدنی دیگر در شهرهای دیگر استان از جمله مشگین شهر وجود دارد.