معرفی رشته مهندسی پلیمر

[HANIKO]

معرفی رشته مهندسی پلیمر

هدف :
هدف رشته مهندسي صنايع پليمر توليد كليه محصولات پليمري از قبيل لاستيك ، پلاستيك، الاستومر، رزين و ساير مواد مود نياز صنعت است.
البته پليمرها فقط كاربرد صنعتي ندارند بلكه كاربرد پزشكي نيز دارند. مثلا اگر كشكك زانوي يك نفر آسيب ببيند و ترميم آن امكان‌پذير نباشد، شبيه به همان كشكك زانو را با مواد پليمري درست مي‌كنند و بر روي زانو قرار مي‌دهند و يا دندان مصنوعي و لنزهاي چشمي همه از مواد پليمري ساخته مي‌شوند كه به اين مواد پليمري «پليمرهاي زيستي» مي‌گويند.
مهديه رضايي دانشجوي مهندسي صنايع پليمر دانشگاه اميركبير در معرفي اين رشته مي‌گويد: رشته مهندسي صنايع پليمر شناخت، طراحي، فرمولاسيون، آناليز و بررسي خواص فيزيكي و مكانيكي سه ماده عمده مي‌باشد كه اين مواد عبارتند از : لاستيك ، پلاستيك و كامپوزيت.

يعني ما در رشته مهندسي صنايع پليمر هر آنچه كه به اين مواد بر مي‌گردد را مطالعه و بررسي مي‌كنيم. براي مثال طراحي و توليد تاير ماشين در صنايع لاستيك، لوله‌هاي پلي‌اتيلن در صنايع پلاستيك و انواع فايبرگلاسها در كامپوزيت به ياري متخصصان مهندسي صنايع پليمر انجام مي‌گيرد.
البته در اين رشته شكل‌دهي رزين‌ها نيز مطرح است كه براي مثال مي‌توان به ساخت ملامين اشاره كرد.
دكتر علي‌اصغر رسايي استاد رشته پليمر دانشگاه اميركبير در اين‌باره مي‌گويد: دروس رشته تكنولوژي و علوم رنگ در دوره كارشناسي به دو بخش تقسيم مي‌شود. يك بخش در مورد سنتز مواد رنگزا است كه كاربرد آن در صنعت نساجي، چاپ و چرم‌سازي مي‌باشد و بخش دوم پوشش‌دهي است كه روي سطوح فلزي و يا غيرفلزي مانند پليمرها، چوب يا بتن استفاده مي‌گردد.
مهندس مريم حسيني دانشجوي فوق‌ليسانس مهندسي پليمر گرايش تكنولوژي و علوم رنگ دانشگاه اميركبير در اين‌باره مي‌گويد: در رشته تكنولوژي و علوم رنگ با توجه به مكان و محيطي كه رنگ مورد استفاده قرار مي‌گيرد، خواص رنگ پيش‌بيني شده و فرمولاسيون رنگ با توجه به آن خواص تهيه مي‌شود.
يك كارشناس فارغ التحصيل رشته مهندسي پليمر – علوم و تكنولوژي رنگ در طي دوران تحصيلي خود، با چهار عنوان كلي آشنا مي‌شود كه عبارتند از : پوششهاي پليمري، شيمي مواد رنگرزي، فرآيند رنگرزي و فيزيك رنگ . پوششهاي پليمري يكي از مهمترين ابزار انسان در پيشگيري از انهدام سرمايه‌ها در اثر خوردگي هستند و خوردگي مخربترين پديده‌اي است كه انسان تا كنون با آن مواجه بوده است. مواد رنگرزي (مواد رنگي مصرفي در رنگرزي منسوجات) نيز همواره بخشي جدانشدني از صنعت نساجي بوده‌اند و صنعت نساجي در حال حاضر يكي از بزرگترين صنايع كشور است. تامين مواد رنگرزي و نيز رنگدانه‌هاي مصرفي در ساخت پوششهاي پليمري نيز بخشي مهم از صنايع شيميايي است كه درآمد قابل توجهي براي كشورهاي توليد كننده به همراه دارد. توانايي در همانندسازي رنگ محصولات توليدي و نيز آگاهي دقيق از عوامل موثر بر جلوه يكي شيء ، مبحثي است كه اهميت آن در نظام توليد و كنترل كيفي محصولات مختلف بر كسي پوشيده نيست. صنعت چاپ نيز بخش بااهميت ديگري از صنايع است كه جايگاه مناسبي براي فارغ‌التحصيلان اين رشته فراهم مي‌آورد.
مهندسي پليمر – صنايع پليمر
هدف تربيت مهندسان پليمر متخصص در زمينه‌هاي فرآيند توليد پليمرهاي صنعتي از قبيل پلاستيك‌ها، لاستيك‌ها ، الياف مصنوعي، چسب‌ها، رزين‌ها ، مواد اسفنجي به صورت خام و كاربرد آنها در صنايع پليمر و توليد محصولات نهايي است. پليمرها كاربرد وسيعي در صنايع ايران دارندو فارغ‌التحصيلان اين دوره توانايي‌هاي كافي در زمينه‌هاي بهره‌برداري در صنايع توليد و تبديل پليمر، ايجاد و برنامه‌ريزي واحدهاي توليدي تبديل پليمر خام به مواد مصرفي و اشتغال در مجتمع‌هاي بزرگ توليد پليمر خواهند داشت. از دروس اصلي مهندسي پليمر مي‌توان از موازنه انرژي و مواد، مكانيك سيالات، انتقال جرم و حرارت، شيمي و سينتيك پليمريزاسيون، فرآيندهاي پليمريزاسيون ، مهندسي پلاستيك ، تكنولوژي الياف مصنوعي و تكنولوژي كامپوزيت‌ها نام برد.
فارغ‌التحصيلان اين دوره مي‌توانند در كليه صنايع بزرگ و كوچك توليد پليمرها و همچنين در صنايع تبديل پليمر نظير: صنايع لاستيك، پلاستيك، الياف مصنوعي، رزين‌سازي، كفش‌سازي، چسب‌سازي، كامپوزيت‌ها، كاغذسازي مشغول به كار شوند و در مراكز تحقيقاتي پليمرها در دانشگاهها تحقيق و تدريس كنند و در دفاتر مهندسين مشاور و واحدهاي برنامه‌ريزي صنايع توليد پليمرها و وزارتخانه‌هاي صنعتي فعاليت نمايند.
ادامه تحصيل در اين رشته تا سطح دكتري در داخل و خارج از كشور امكان‌پذير است.

مهندسي پليمر – تكنولوژي و علوم رنگ
هدف تربيت كارشناساني است كه بتوانند امور فني و توليدي كارخانه‌هاي سازنده مواد رنگزا يا مراكزي كه به نحوي استفاده كننده از اين مواد رنگزا و رنگ هستند را اداره كنند. فارغ‌التحصيلان اين دوره مي‌توانند به عنوان مهندس اجرايي در كارخانه‌هاي تهيه مواد رنگرزي و مواد رنگي، رنگ‌كردن و چاپ و تكميل منسوجات ، جير ، چرم ، پوست، مواد غذايي، بهداشتي، پلاستيك، الياف‌مصنوعي، كاشي، سراميك، پوشش سطوح و نظاير آن مشغول به كار شوند.
امكان ادامه تحصيل در اين رشته تا مقطع كارشناسي ارشد در داخل كشور و تا سطوح بالاتر در خارج از كشور وجود دارد. دروس اين رشته شامل دروس عمومي، پايه، اصلي ، تخصصي، كارآموزي، پروژه ،‌كارگاه و دروس اختياري است.
اين رشته بيشتر شامل مطالبي در مورد بكارگيري علم شيمي در علوم رنگ است و با رشته‌هايي نظير شيمي، پليمر، نساجي و علوم الياف ارتباط دارد. با توجه به زمينه كاربردي رنگ و نقش آن در صنايع مختلف و وجود زمينه‌هاي مساعد براي تامين مواد خام و مواد اوليه و واسطه جهت ساخت مواد رنگزا در ايران و سرمايه‌گذاريهايي در مورد آن، اهميت اين رشته به خوبي روشن مي‌شود.
نظر دانشجويان: عليرغم جديد التاسيس بودن و مشكلات آموزشي موجود، اين رشته در صنعت كاربرد وسيعي دارد و با رشد و خودكفايي در آن مي‌توان سالانه مبالغ زيادي در ارز كشور صرفه‌جويي كرد. مساله پوشش سطوح يكي از مهمترين نيازهاي جامعه صنعتي ماست كه متخصصان اين رشته مي‌توانند آن را به خوبي مرتفع سازند.

تواناييهاي فارغ‌التحصيلان
فارغ‌التحصيلان رشته مهندسي پليمر از تواناييهاي زير در عرصه صنعت برخوردارند:
1- طراحي فرمولاسيون – انواع رنگها (پوششهاي پليمري) ، طراحي فرآيند توليد اين مواد، مهندسي توليد و نظارت بر كل فرآيند توليد رنگ و نيز كنترل كيفي محولات توليدي در كارخانجات توليد پوششهاي پليمري، طراحي انواع پوششهاي پليمري مصنوعي در صنايع مختلف از جمله : صنايع برق و الكترونيك، صنايع غذايي و كاغذسازي و ... و نيز فرمولاسيون و ساخت انواع مركبهاي چاپ.
2- طراحي فرمولاسيون انواع رزينهاي صنعتي اعم از رزينهاي آلكيد، آمينو، فنوليك، اكريليك، اپوكسي و ... ، طراحي واحدها و فرآيندهاي ساخت رزينهاي صنعتي، مهندسي توليد و كنترل كيفي رزينهاي صنعتي.
3- كارشناسي تهيه پوششها ونظارت بر اجراي عمليات رنگ‌آميزي، بازرسي پيمانكاريهاي رنگ‌آميزي (عمليات آماده‌سازي و اعمال مواد پوششي) در صنايع بزرگي همچون صنايع نفت و گاز، پتروشيمي، برق، آب ، سازه‌هاي فلزي و بتوني، صنايع خودروسازي، لوازم خانگي و ... ، مهندسي فرآيند و كنترل كيفي و عمليات پوشش‌دهي در اين صنايع .
4- طراحي فرمولاسيون انواع چسب‌ها و درزگيرهاي صنعتي و خانگي، طراحي فرآيند توليد اين محصولات، مهندسي توليد و كنترل كيفي اين محصولات، طراحي فرآيندهاي آماده‌سازي سطوح براي به كارگيري اين محصولات، نظارت بر فرآيندهاي آماده‌سازي سطوح و به كارگيري چسبها و درزگيرها.
5- طراحي فرآيندهاي رنگرزي انواع منسوجات بافته و نبافته، چرم و ... ، نظارت بر عمليات رنگرزي و نيز كنترل كيفيت محصولات رنگرزي شده و ... .
6- طراحي واحدهاي ساخت مواد رنگرزي، طراحي فرآيندهاي ساخت مواد رنگرزي ، فرآيندهاي ساخت رنگدانه‌هاي آلي و محصولات وابسته به آنها و نيز نظارت بر توليد و كنترل كيفي اين محصولات.
7- نظارت بر فرآيندهاي دوباره توليد تصاوير همچون: چاپ ، ليتوگرافي ، عكاسي رنگي ، ...
گرايش‌هاي مقطع ليسانس:
اين رشته در مقطع كارشناسي داراي دو گرايش «صنايع پليمر - تكنولوژي و علوم رنگ» مي‌باشد.
آينده شغلي ، بازار كار، درآمد:
گمنامي رشته مهندسي پليمر يكي از مشكلاتي است كه بيشتر دانشجويان و فارغ‌التحصيلان اين رشته از آن سخن مي‌گويند. آنها معتقدند كه بيشتر مديران صنايع و شركتهاي دولتي و خصوصي از كارآيي مهندسان پليمر اطلاعي ندارند.
مهديه رضايي در اين باره مي‌گويد: در بسياري از شركتها يك ليسانس شيمي كار يك مهندس پليمر را انجام مي‌دهد و جالب اين است كه هر شركتي كه يك مهندس پليمر استخدام كرده تازه به كارآيي فارغ‌التحصيلان اين رشته پي‌برده است چرا كه فارغ‌التحصيلان رشته شيمي طراحي فرمولاسيون را نمي‌خوانند و تازه بعد از ورود به بازار كار اطلاعاتي را كه يك مهندس پليمر طي 4 سال تحصيل به دست آورده است، با كار و تجربه در صنعت به دست مي‌آورند.

[HANIKO]

توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه :
مهندس محمود كثيريها با اشاره به ارتباط نزديك مهندسي پليمر با شيمي مي‌گويد: يك پليمريست نمي‌تواند با شيمي بيگانه باشد. يعني بايد شيمي را بداند تا بتواند پليمر را بفهمد. همچنين اين رشته مثل همه رشته‌هاي مهندسي نياز به رياضيات قوي دارد و بالاخره دانشجوي اين رشته بايد به زبان انگليسي مسلط بوده و طريقه استفاده از رايانه را نيز بداند چون براي دسترسي به جديدترين اطلاعات در اين رشته بايد از شبكه اينترنت استفاده كرد.
دكتر رسايي نيز لازمه موفقيت در مهندسي پليمر را علاقمندي به سه درس رياضي، شيمي و فيزيك مي‌داند و در ادامه مي‌گويد: خوب است داوطلبان آزمون سراسري بدانند كه بخش پوشش‌دهي و رنگ گرايش تكنولوژي و علوم رنگ تقريبا خشن است چرا كه بايد در آزمايشگاه برس كشيد، آهن بريد و سطوح فلزي را تميز كرد اما قسمت سنتز اين رشته حالت فوق را ندارد چون به زبان ساده سنتز چيزي شبيه به آشپزي است، يعني براي ساخت يك رنگ مواد مختلف را با يكديگر مخلوط مي‌كنند.
واحدهاي كارگاه و آزمايشگاه در هر دو گرايش مهندسي پليمر اهميت بسزايي دارد، به همين دليل دانشجوي اين رشته بايد قوي بوده و تحمل ساعتها كار در آزمايشگاه را داشته باشد.
مهندس مريم حسيني در ادامه سخنان خويش مي‌گويد: براي مثال دانشجويي كه در گرايش تكنولوژي و علوم رنگ تحصيل مي‌كند بايد حساس نباشد و تحمل بوي مواد شيميايي مختلف را داشته باشد و يا بيماري كوررنگي نداشته باشد تا هنگام ساخت رنگ دچار مشكل نگردد.
مهندس محسن اديب نيز با اشاره به اهميت شيمي در اين رشته مي‌گويد: دواطلباني كه به كاربردهاي شيمي آلي علاقمند هستند به احتمال قوي به رشته پليمر نيز علاقمند خواهند شد هرچند كه ردپاي مهندسي پليمر در كتب درسي حتي كتابهاي شيمي بسيار كمرنگ مي‌باشد.
از آن‌جا كه در بسياري موارد، فارغ‌التحصيلان و دانشجويان اين رشته با مواد رنگي سرو كار دارند، يكي از مهمترين ويژگيهاي داوطلبان تحصيل در اين رشته، بينايي و عدم كوررنگي آنهاست و توانايي حركت و شنوايي در درجات بعدي اهميت قرار دارند.
علاقه‌مندي به علم شيمي و پليمر ، پديده‌هاي پيچيده فيزيكي منتهي به رنگي ديده شدن و نيز داشتن پايه قوي و علاقه به درسهاي رياضيات و آمار و احتمالات از جمله تواناييها و ويژگيهاي ديگري است كه يك مهندس رنگ بايد از آن برخوردار باشد. لازم به ذكر است كه بسياري از حلالهاي مصرفي در تهيه پوششهاي پليمري مي‌توانند براي افراد حساسيت‌زا باشند و آنها را در كار دچار مشكل نمايند.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر:
امكان ادامه تحصيل در اين رشته تا مقطع دكترا ميسر مي‌باشد.
تعداد واحدهاي درسي دوره كارشناسي ارشد 32 واحد است كه 9 واحد آن را پروژه يا پايان‌نامه تشكيل مي‌دهد و تعداد واحدهاي دوره دكتراي تخصصي 45 تا 48 واحد است كه 24 واحد آن را رساله تشكيل مي‌دهد.
رشته‌هاي مشابه و نزديك به اين رشته :
رشته مهندسي شيمي تا حدودي واحدهاي مشترك با اين رشته دارد.
وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر:
همه ساله در جهان هزاران تن رنگينه مصنوعي توليد مي‌شود. اگر بخواهيم فقط براي رنگرزي الياف، به جاي رنگينه‌هاي مصنوعي از رنگينه‌هاي طبيعي استفاده كنيم مساحتي چند برابر كره زمين براي كاشت گياهان رنگي لازم است.
اين نشان‌دهنده گستردگي بازار كار فارغ‌التحصيلان مهندسي پليمر گرايش تكنولوژي و علوم رنگ است كه مي‌توانند در كارخانجات رنگ‌سازي به توليد رنگينه‌هاي مصنوعي بپردازند.
از سوي ديگر بازار كار فارغ‌التحصيلان اين رشته تنها شامل كارخانجات ساخت رنگ نمي‌شود در توضيح اين سخن، دكتر رسايي مي‌گويد: امروزه صنعت پوشش‌دهي بسيار گسترش يافته است تا جايي كه در كنار هر صنعت مادر حتما يك صنعت پوشش‌دهي، حضوري فعال دارد. مثلا در يك اتاق هزاران قطعه است كه اكثر آنها پوشش‌دهي شده‌اند. از دگمه‌هاي يك پيراهن و سگك كفش گرفته تا دستگيره درها.
دكتر نازكدست نيز در اين‌باره مي‌گويد: فارغ‌التحصيلان مهندسي پليمر گرايش تكنولوژي و علوم رنگ مي‌توانند در دو زمينه عمده فعاليت بكنند كه يكي از آنها طراحي فرمول و ساخت رنگ و ديگري طراحي فرمول و ساخت پوششهاي سطوح مي‌باشد كه البته طراحي و ساخت پوششها خود به دو بخش پوششهاي صنعتي مثل ضد خوردگي و پوششهاي تزييني يمانند رنگ درها و ديوارها تقسيم مي‌شود.
اما در حال حاضر مواد پليمري تنها در صنعت خودروسازي مورد استفاده قرار نمي‌گيرد و در نتيجه موقعيتهاي شغلي فارغ‌التحصيلان رشته مهندسي صنايع پليمر بسيار گسترده است.
دكتر نازكدست در يك معرفي اجمالي در مورد جايگاه مواد پليمري در صنايع مختلف و در نتيجه بازار كار فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌گويد: امروزه مواد پليمري در صنايع مختلف بسيار پراهميت هستند. براي مثال در صنايع برق، الكترونيك و مخابرات پليمرهاي مصنوعي به عنوان عايق‌هاي الكتريكي جايگاه بسيار مهمي دارند، به گونه‌اي كه امروزه اگر پليمرها نباشند، صنايع برق نمي‌تواند به اهداف خويش دست يابد.
در صنعت پوشاك نيز پليمرها در توليد پاپوش‌ها ،‌تن‌پوشها و كف‌پوشها بسيار موثر هستند. در صنايع حمل و نقل زميني (خودروسازي، قطار و ... ) ، هوايي ( هواپيما و بالگرد) و دريايي (كشتي‌ها و ...)‌ پليمرها حضوري چشمگير دارند، و بالاخره در صنايع نظامي ، پزشكي ، كشاورزي و بسته‌بندي كاربرد مواد پليمري بسيار گسترده است.
مهندس محسن اديب فوق ليسانس مهندسي صنايع پليمر نيز در مورد موقعيتهاي شغلي اين رشته مي‌گويد: با اين كه رشته مهندسي پليمر، رشته‌ نوپايي است اما به سرعت در حال گسترش و توسعه مي‌باشد. چرا كه مواد پليمري آنقدر در زندگي ما نفوذ كرده‌اند كه وقتي صبح از خواب بيدار مي‌شويم با بيشتر اشيايي كه برخورد مي‌كنيم، از مواد پليمري هستند از مسواك يا لوله خميردندان گرفته تا جلد كتابي كه مطالعه مي‌كنيم و يا كفشي كه مي‌پوشيم و از خانه خارج مي‌شويم.

نكات تكميلي :
رشته مهندسي پليمر نسبت به رشته‌هاي مهندسي ديگر تقريبا جوان است و شكوفايي آن از زمان جنگ جهاني دوم آغاز شده است. اما به دليل كاربرد روزافزون پليمر در صنايع مختلف، اين رشته به سرعت رشد كرده و امروزه جزو يكي از رشته‌هاي مهم كشورهاي صنعتي پيشرفته مي‌باشد.
دكتر حسين نازكدست استاد رشته مهندسي پليمر دانشگاه اميركبير در مورد تاريخچه اين رشته مي‌گويد:
پليمرها به دو دسته طبيعي و مصنوعي تقسيم مي شوند كه پليمرهاي طبيعي موادي مانند تركيبهاي سلولزي، چوب ، كاغذ و پشم هستند كه انسان از سالها پيش آنها را مي‌شناخت و هنوز هم اين دسته از پليمرها در دنيا بسيار مهم و باارزش هستند. و اما پليمرهاي مصنوعي در دوران جنگ جهاني دوم مورد توجه قرار گرفت چرا كه در اين زمان دانشمندان به اين نتيجه رسيدند كه از مواد نفتي مي‌توان مواد پليمري مصنوعي را ساخت كه اين مواد كاربردهاي مختلفي خواهند داشت. بنابراين مهندسي پليمر با ساخت پليمرهاي مصنوعي توسط محققين شكوفا گرديد و اكنون تنها با گذشت 5 دهه از آن دوران اين رشته به حدي رشد كرده است كه پيشرفت تكنولوژي ارتباط تنگاتنگي با طراحي و ساخت مواد پليمري دارد.
دكتر نازكدست در ادامه مي‌گويد: با توجه به اين كه كشور ما نيز از جمله كشورهايي است كه در زمينه كشاورزي و منابع نفتي (صنايع شيميايي)‌ از استعداد بالقوه خوبي برخوردار است و مواد پليمري نيز در دو زمينه فوق نقش كليدي دارند، از 20 سال پيش مهندسي پليمر در ايران مورد توجه قرار گرفت. البته در آغاز اين رشته به عنوان يكي از گرايشهاي رشته مهندسي شيمي مطرح بود اما در سال 1362 رشته مهندسي پليمر با دو گرايش صنايع پليمر و تكنولوژي و علوم رنگ به طور مستقل اقدام به پذيرش دانشجو كرد.
دروس تخصصي مهندسی پلیمر- صنايع پليمر:
از دروس اصلي مهندسي پليمر مي‌توان از موازنه انرژي و مواد، مكانيك سيالات، انتقال جرم و حرارت، شيمي و سينتيك پليمريزاسيون، فرآيندهاي پليمريزاسيون، مهندسي پلاستيك ، تكنولوژي الياف مصنوعي و تكنولوژي كامپوزيت‌ها نام برد.
ژئولوژي پليمرها : سيالات از جهت خواص و عكس العمل در برابر نيروي وارد به آنها به گروه تقسيم مي شوند گروه اول سيالات نيوتني ناميده مي شوند و گروه دوم سيالات غير نيوتني نام دارند . درس مكانيك سيالات ، روابط خواص سيالات نيوتني را بررسي مي كند . از آن رو كه پليمر ها جز سيالات غير نيوتني هستند در درس رئولوژي روابط خواص سيالات غير نيوتني از جمله پليمر ها مورد بررسي قرار مي گيرد .
مهندسي الاستومر : برخي از مواد در اثر نيروي وارد به آنها تغيير شكل داده پس از برداشتن نيرو مجددا به حالت اوليه خود بر مي گردند به اين مواد الاستومر يا لاستيك مي گوييم برخش عمده اي از مواد پليمري داراي خاصيت الاستومري هستند كه از جمله آنها مي توان به تايرهاي اتومبيل واشرهاي لاستيكي و لرزه گيرهاي اتومبيل اشاره كرد مهندسين پليمر با گذراندن اين درس ضمن آشنا شدن با اين گونه مواد با نحوه طراحي فرمولاسيون و تركيب صحيح لاستيكها همچنين با فرآيندهاي ساخت ، پخت و شكل دهي الاستومر ها آشنا مي شوند .
مهندسي پلاستيك : در مقابل لاستيكها گونه ديگري از مواد پليمري وجود دارند كه بر اثر اعمال نيرو تغيير شكل مي دهند و اگر ميزان نيروي وارد شده بيش از حد مقاومت آنها باشد ديگر با حذف نيرو به حالت اوليه خود باز نمي گردند . به اين مواد پلاستيك مي گويند . انواع مواد پلاستيكي را مي توانيم در اطراف خود مشاهده كنيم . در اين درس دانشجويان ضمن اشنايي با اين مواد و خواص آنها با نحوه تهيه پخت پلاستيكها آشنا مي شوند .
تكنولوژي كامپوزيتها : گاهي پليمر ها به تنهايي خواص مطول را براي هدف مورد نظر ندارند . در اين گونه مواقع با اضافه كردن مواد خاصي شرايط مطلوب حاصل مي شود كامپوزيتها موادي هستند كه از تركيب فيزيكي يك يا چند ماده به پليمر ها حاصل مي گردند . از اين گونه مواد مي توان به فايبر گلاسها اشاره كرد در اين درس دانشجويان با انواع كامپوزيتها روشهاي ساخت و خواص فيزيكي و مكانيكي آنها آشنا مي شوند .
تكنولوژي و خواص فيزيكي الياف : الياف كه عمدتا به صورت مصنوعي ساخته مي شوند گاهي داراي منابع طبيعي بوده از الياف طبيعي ساخته مي شوند و گاهي از مواد شيميايي به دست مي آيند . در اين درس دانشجويان ضمن آشنايي با انواع الياف پليمري خواص و نحوه ساخت آنها را نيز فرا مي گيرند .

نیاز ما در کشور با توجه به تحولات رو به رشد تکنولوژی بسیار زیاده
و امیدوارم افراد علاقه مند به این رشته با تلاش بیشتر زمینه قبولی خود را در دانشگاه فراهم کنند و به مهندسین نخبه این رشته بیفزایند. باشد تا دنیای اطراف ما مثل همیشه پر از پلیمرهای متنوع باشه
موفق و شادکام باشید

[ساسان 1]

پلیمرها چه ترکیباتی هستند؟
پليمر يا ملکول بزرگ ، يا ماکرو ملکول ها به موادی گفته می شود که از بهم پيوستن تعداد بسيار زيادی ملکول کوچک يا منومر تشکیل شده اند که بين آنها پيوند شيميايی کووالانسی وجود دارد.
بنابراین هر ملکول سنگین پلیمر از تعداد بسیار زیادی واحد ساختمانی تکرار شونده که به آن مونومر گفته می شود ، ساخته شده است
-انواع پلیمرها
انواع پلیمرها :پلیمرهـای طبیعی نظیرخانواده سلولزی ها ( پنبه ، کتان ، کاغذ ، چوب و ……… ) ، پروتئین ها ( پشم ، ابریشم ، چرم و ……….. )
پلی سیلیکات ها تقسیم می شوند .
پلیمرهای مصنوعی ساخت دست بشر که اکثریت مطلق مواد پلیمری را تشکیل می دهند ( پلاستیک ها ، لاستیک ها ، چسب ها ، رنگ ها ، فوم ها ، کامپوزیت ها ) پلیمرهای بازیابی شده که منشاء طبیعی داشته و برخی عوامل روی آن استخلاف شده اند نظیر نیترات سلولز ،

پلاستیک: پلاستیک ها موادی هستند مصنوعی ، که از ملکول های بزرگ و سنگین تشکیل شده اند و می توان آنها را تحت فشار و حرارت قالب گیری نمود,,خصوصیت دیگر پلاستیک این است که برخلاف لاستیکها در برابر نیروی وارده مقاومت نشان می دهد. .

لاستیک: یک لاستیک در مقابل نیروی کم تغییر شکل زیادی داده و حداقل تا 300% طول آن در دمای محیط افزایش می یابد و زمانی که تنش قطع می گردد به حالت اولیه خود بر می گردد.
کامپوزیت: موادي هستند كه از دو سازندة كاملاً متفاوت از نظر خوّاص مكانيكي ، همچنين با درصدهاي وزني بالا تشكيل شده اند که در نهايت موجب بهبود و ارتقاء خواص محصول مي شوند .
هدف از ساخت يك كامپوزيت تقويت فاز ضعيف ( مثل پلي استر ) و تبديل آن به يك مادة مركب مستحكم (مانند فايبرگلاس) با استفاده از يك تقويت كننده مكانيكي ( الياف شيشه ) است .
رنگ: موادي پوشش دهنده هستند كه نقش تزئين و حفاظت از سطح قطعه را بعهده دارند.
پوشش هاي آلي عموماً از اختلاط چهار جزء مهم رزين، رنگدانه، حلاّل و مواد افزودني بدست مي آيند.
در صنعت رنگ سازي اساس كار پخش رنگدانه در رزين مي باشد، ذرات رنگدانه بايستي به صورت يكنواخت در محيط پخش شوند.
پاية اصلي پوشش آلي را رزين تشكيل مي دهد، انتخاب نوع پوشش از روي نوع رزين انجام مي پذيرد. رزين وظايف عمده اي را بعهده دارد، ايجاد فيلم روي سطح مورد نظر از وظايف اصلي رزين است، رزين بوسيلة اين خاصيت قادر خواهد بود سطح زيرين را از محيط اطراف جدا كند.
معمولاً رزين به صورت مايع روي سطح پهن شده و با انجام يك يا چند واكنش پليمريزاسيون جامد مي شود. با اينكه رزين مايع خود ساختمان پليمري دارد ولي سطح پليمريزه شده و جرم ملكولي آن بالاتر مي رود.
مهمترين رزين ها عبارتند از :
رزين هاي پلي استر ، رزين هاي پلي اتر ، رزين هاي پلي اورتان ، رزين هاي پلي وينيلي ، رزين هاي اكريليك .
رنگدانه ها :
ذرّات جامدي هستند كه براي بوجود آوردن خصوصيات معيني در رنگ پراكنده مي شوند.
اين خصوصيات عبارتند از : رنگ ظاهري ، پوشانندگي ، دوام ، استحكام مكانيكي و محافظت از سطوح فلزي در برابر خوردگي.
چسب:

چسب‌ها ، همگی حاوی پلیمر هستند یا پلیمرها در حین سخت شدن چسب‌ها بوسیله واکنش شیمیایی پلیمر شدن افزایشی یا پلیمر شدن تراکمی حاصل می‌شوند. پلیمرها به چسب‌ها قدرت چسبندگی می‌دهند. می‌توان آنها را به صورت رشته‌هایی از واحدهای شیمیایی همانند که بوسیله پیوند کووالانسی به هم متصل شده‌اند، در نظر گرفت.پلیمرها در دماهای بالا روان می‌گردند و در حلال‌های مناسب حل می‌گردند. خاصیت روان شدن آنها در چسب‌های حرارتی و خاصیت حل شوندگی آنها در چسب‌های بر پایه حلال ، یک امر اساسی می‌باشد. پلیمرهای شبکه‌ای در صورت گرم شدن جریان نمی‌یابند، ممکن است در حلال‌ها متورم گردند، ولی حل نمی‌شوند. تمامی چسب‌های ساختمانی ، شبکه‌ای هستند، زیرا این مورد خزش (تغییر شکل تحت بار ثابت) از بین می‌برد.

معایب و مزایای چسب‌ها
معایب
عموما چسب‌ها بوسیله آب یا بخار آب سست می‌شوند.
محدوده رهایی کار آنها کمتر از چسباننده‌های فلزی (مهره ها ،پیچ ها و بست‌های آهنی و غیره) است.
چسب‌ها توسط دمای تبدیل شیشه ای (Tg) و تخریب شیمیایی محدود شده‌اند.
مزایا
اتصال مواد غیر مشابه و لایه‌های نازک از مواد
گسترش بار بر روی یک ناحیه وسیع
زیبایی و حالت آئرودینامیک آنها بر روی سطوح خارجی اتصال
کاربرد آنها با استفاده از ماشین روبات می‌باشد.

فوم: موادي جامد هستند كه توسط يك گاز منبسط شده و حاوي تعداد بسيار زيادي حفره ( Cell) با شكل و اندازه يكسان مي باشند .
فوم هاي پليمري را به صور مختلف طبقه بندي مي كنند ، يكي از مهمترين اين دسته بندي ها بر مبناي دماي عبور شيشه اي (Tg ¹) استوار گشته است :
الف : فوم هاي نرم و انعطاف پذير ب : فوم هاي سخت
از خصوصیت مهم فومها عایق صدا و الکتریسیته بودن و ضربه وهمچنین سبکی زیاد آن است.
الیاف:در صنعت نساجی استفاده می شوند.از نظر خصوصیت مکانیکی بر خلاف لاستیکها در برابر نیرو طولش افزوده نمی گردد و قابلیت بلوری شدن هم دارد.