اندكي از جغرافياي طبيعي ايران زمين

[Mr.Engineer]

كشـور ایران بـا وسعـت 1،640،195 كیلومتـر مربـع در نیمـه جنـوبی منطقه معتدل شمالی بین ΄03، °25 و ΄47، °39 عرض شمالی از خط استوا و ΄14، °44 و ΄20، °63 طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. حدود 90 درصد از خاك كشور در محدوده فلات ایران واقع شده است. سرزمین ایران بطور كلی كوهستانی و نیمه خشك بوده و میانگین ارتفاع آن بیش از 1200 متر از سطح دریاست. بیش از نیمی از مساحت كشور را كوهها و ارتفاعات، یك چهارم آن را دشت ها و كمتر از یك چهارم دیگر آن را نیز زمین های در دست كشت تشكیل می دهد. پست ترین نقطه داخلی با ارتفاع 56 متر در چاله لوت و بلند ترین آن قله دماوند با ارتفاع 5610 متر در میان رشته كوه البرز قرار دارد، در كناره جنوبی دریای خزر ارتفاع زمین 28 متر پایین تر از سطح دریای آزاد می باشد.



كشـور ایران بـا وسعـت 1،640،195 كیلومتـر مربـع در نیمـه جنـوبی منطقه معتدل شمالی بین ΄03، °25 و ΄47، °39 عرض شمالی از خط استوا و ΄14، °44 و ΄20، °63 طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. حدود 90 درصد از خاك كشور در محدوده فلات ایران واقع شده است. سرزمین ایران بطور كلی كوهستانی و نیمه خشك بوده و میانگین ارتفاع آن بیش از 1200 متر از سطح دریاست. بیش از نیمی از مساحت كشور را كوهها و ارتفاعات، یك چهارم آن را دشت ها و كمتر از یك چهارم دیگر آن را نیز زمین های در دست كشت تشكیل می دهد. پست ترین نقطه داخلی با ارتفاع 56 متر در چاله لوت و بلند ترین آن قله دماوند با ارتفاع 5610 متر در میان رشته كوه البرز قرار دارد، در كناره جنوبی دریای خزر ارتفاع زمین 28 متر پایین تر از سطح دریای آزاد می باشد.

تقسیمات كشوری

بر اساس آخرین تقسیمات كشوری (سالنامه آماری كشور 1379) ایران دارای 28 استان، 239 شهرستان، 885 شهر و 2293 دهستان می باشد.


مشخصات طبیعی

از نظر توپولوژی و مورفولوژی سرزمین ایران فلات نسبتا مرتفعی است كه در بخش میانی كمربند چین خورده آلپ ـ هیمالیا قرار دارد. این رشته ارتفاعات عظیم كه از اروپا تا آسیای مركزی ادامه پیدا می كند، در ایران به دو شاخه كوههای البرز و زاگرس تقسیم می شود. شاخه جنوبی، رشته كوه زاگرس را می سازد كه به صورت دیواره ای عظیم، ایران مركزی را از جلگه بین النهرین جدا می سازد. این رشته در جنوب خاوری بصورت سدی تمام سواحل خلیج فارس را پوشانده و به رشته مكران وصل و وارد خاك پاكستان می شود.
شاخه شمالی، رشته البرز را بوجود آورده كه از طرف شمال حوزه داخلی را از دریای خزر، و پس از اتصال به رشته كپه داغ، كه امتداد شمال باختری ـ جنوب خاوری دارد، از صحرای قره قوم و خوارزم جدا می كند. در این نواحی قسمتی از رشته كوههای خاوری ایران با راستای شمالی ـ جنوبی كه بین بلوك لوت در باختر و بلوك هلمند در خاور قرار دارد از شمال به كفه های خواب و از جنوب به رشته مكران می رسد و حصار حوزه مركزی ایران را كامل می كند.
رشته سوم در قسمت میانی رشته البرز و زاگرس با راستای شمال باختری ـ جنوب خاوری در داخل پهنه فلات مانند مركزی، ضمن برخورد با هسته های موجود مركز ایران، اشكالی متنوع از حوزه های بسته یا دریاچه ای بوجود می آورد كه ریخت شناسی كنونی دشت های داخلی را شكل داده است.



آب و هوا

بخش اعظم ایران در مقیاس جریان های عمومی نصف النهار جوی، منطبق بر ناحیه نشست هوا است و به این اعتبار، در یك الگوی یكنواخت توزیع اقلیم، در منطقه كمربند مناطق خشك و بیابانی جهان واقع شده است، با این وجود، تنوع اقلیمی در ایران بسیار زیاد است.
سه نوع آب و هوا را می توان در ایران تشخیص داد.
ـ آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی: بخش های وسیعی از سرزمین های داخلی و كناره های جنوبی ایران دارای این نوع آب و هواست. از ویژگی های این نوع آب و هوا وجود دوره گرمای خشك و طولانی است كه گاه بیش از هفت ماه از سال را در بر می گیرد. میزان بارش سالیانه در این نواحی بین 30 ـ 25 میلی متر متغیر است.
ـ آب و هوای كوهستانی: كه خود به دو نوع آب و هوای سرد كوهستانی و آب و هوای معتدل كوهستانی تقسیم می شود.
ـ آب و هوای سرد كوهستانی كه حدود 40000 كیلومتر مربع از خاك ایران را به خود اختصاص می دهد. میزان بارش سالیانه در این نواحی بیش از 500 میلی متر است.
ـ آب و هوای معتدل كوهستانی كه حدود 300000 كیلومتر مربع از خاك ایران را به خود اختصاص داده و میزان بارش سالیانه آن از 250 میلی متر تا 600 میلی متر متغیر است.
ـ آب و هوای خزری: كه ناحیه باریك و كم وسعتی است میان دریای خزر و رشته كوه البرز، با میزان بارش سالیانه بین 600 تا 2000 میلی متر.
شكل2: نقشه متوسط بارندگی ایران
شكل3: نقشه نواحی اقلیمی ایران تنوع اقلیم های ایران معلول عوامل متداخلی است كه از مهمترین آنها، گسترش عرض جغرافیایی، امتداد كوهستانها و تغییرات فاحش ارتفاعات در گستره پهناور كشور و بالاخره موقعیت سرزمین نسبت به دریا ها و گستره های آبی مجاور و دور را می توان نام برد.

محیط زیست

اكوسیستم های خشكی و دریایی، گونه های مختلف حیات، دریا ها و رودخانه ها، تالابها، جنگل ها و مراتع از عناصر تشكیل دهنده محیط زیست طبیعی به شمار می روند و هر یك به گونه ای در ایجاد شرایط پایداری حیات موثر واقع می شوند.
اگرچه بخش وسیعی از كشور را مناطق كویری و نیمه خشك و فلات مرتفع تشكیل می دهد و میزان بارندگی در سطح كشور كم است و تهدیدات علیه محیط زیست طبیعی جدی است ولی ایران از نظر تنوع در محیط زیست طبیعی از وضعیت خوبی برخوردار بوده و نمونه هایی از غنی ترین منابع طبیعی را می توان در كشور مشاهده نمود. ایران از نظر تعداد گونه های گیاهی یكی از فلورهای غنی جهان بوده و تالاب های كشور نیز به عنوان یكی از منابع غنی زیست محیطی تلقی می شود.
برگرفته از سایت پارسی گلد