پیشگیری از سرطان، آمار مرگ و میر ناشی از سرطان را کاهش می دهد. این پیشگیری می تواند در ۳ سطح اولیه، ثانویه و ثالثیه انجام شود. در این مطلب، بیشتر به بحث درباره پیشگیری اولیه خواهم پرداخت...

دانشمندان برای پیشگیری از سرطان به عوامل خطر و عوامل محافظتی توجه می کنند. عواملی که احتمال پیشرفت سرطان را افزایش می دهند، عوامل خطر سرطان گفته می شوند و عواملی که سبب کاهش بروز آن می شوند، عوامل محافظتی نامیده می شوند. بعضی از عوامل خطر البته قابل کنترل هستند و بعضی دیگر غیرقابل کنترل. به عنوان نمونه، سیگار و وراثت ژن های خاص، هر دو، از عوامل خطر برای بعضی از سرطان ها محسوب می شوند ولی فقط از سیگار می توان اجتناب کرد. ورزش معمولی و رژیم غذایی سالم برای عمده سرطان ها از عوامل محافظتی به حساب می آیند. کاهش عوامل خطر و تقویت عوامل محافظتی، خطر ابتلا به سرطان ها را پایین می آورد؛ اگرچه به طور قطع، احتمال آن را از بین نمی برد.

از این رو، شناخت علایم اولیه سرطان ها به منظور تشخیص زودرس و درمان قطعی آنها ضروری است. مهم ترین راه های پیشگیری از سرطان ها عبارتند از:

۱) تغییر شیوه زندگی یا عادات غذایی(پیشگیری اولیه)

۲) اجتناب از عوامل ایجادکننده سرطان (پیشگیری اولیه)

۳) اقدامات به موقع پزشکی برای درمان شرایط پیش سرطانی و پیشگیری از شروع سرطان (پیشگیری ثانویه)

● تغییر شیوه زندگی یا عادات غذایی

با کاهش وزن، افزایش مصرف میوه ها و سبزی ها و افزایش تحرک می توان از بروز برخی از انواع سرطان پیشگیری کرد.

▪ جلوگیری از چاقی و اضافه وزن: اضافه وزن به عنوان عامل خطر بیماری های عروق کرونر (آنژین قلبی، سکته قلبی و نارسایی پس از سکته)، افزایش فشار خون، سکته مغزی، دیابت، سرطان مری ، سرطان روده بزرگ، سرطان رحم ، سرطان کلیه و آرتروز زانو در نظر گرفته می شود. همچنین افزایش کلسترول، به طور عمده، عامل خطر بیماری های عروق کرونر قلب و عروق مغزی است.

▪ فعالیت فیزیکی: بی تحرکی یا کم تحرکی نیز یکی از عوامل خطر بیماری های عروق کرونر (آنژین، سکته و نارسایی قلبی به دنبال سکته قلبی)، سکته مغزی ،دیابت، سرطان پستان و سرطان کولون است.

▪ مصرف کافی میوه و سبزی: مطالعات متعددی، مصرف کافی میوه و سبزی را به عنوان یک عامل پیشگیری کننده برای بیماری های عروق کرونر، سکته مغزی، سرطان ریه ، سرطان معده، سرطان کولون و رکتوم و سرطان مری نشان داده است.

● اجتناب از عوامل ایجادکننده سرطان

با کاهش استعمال دخانیات و کنترل استرس ها نیز می توان از بروز برخی دیگر از انواع سرطان پیشگیری کرد.

▪ کاهش استعمال دخانیات: دخانیات به عنوان عامل خطر برای بیماری های عروق کرونر (آنژین قلبی، سکته قلبی و نارسایی قلبی پس از سکته)، سکته مغزی، سرطان مری ، سرطان ریه، سرطان معده، سرطان کبد، سرطان پروستات، سرطان دهان، سرطان حلق و حنجره، سرطان پانکراس و مثانه، بیماری های مزمن انسدادی ریه و بیماری سل در نظر گرفته شده است.

▪ کنترل استرس ها: در زندگی روزمره، همه آدم ها با استرس های متعددی سروکار دارند. حتی در افراد آرام نیز حذف استرس به طور کامل معنی ندارد؛ ترافیک و شلوغی خیابان ها، کارهای ناتمامی که باید انجام شوند، امتحانات، کنکور و غیره از مسایلی هستند که موجب بروز استرس می شوند ولی کنترل و کاهش استرس ها موضوعی است که باید مورد توجه قرارگیرد زیرا استرس سبب صدمه جسمی، روحی و روانی شده و بر فعالیت های فرد اثر منفی دارد. روش های ساده ای مانند تنفس عمیق (هنگام استرس نفس عمیق بکشید و خودتان را از لحاظ جسمانی و روانی آرام کنید)، شمارش آرام اعداد (این کار کمک می کند از لحاظ فکری و روانی از آن لحظه استرس آور دور شوید و دست کم۱۰ ثانیه به شما وقت می دهد تا خودتان را از آن شرایط رها کنید)، دوری موقت از محیط استرس زا (ترک موقعیت برای چند لحظه و مراجعت دوباره با فکری آزاد و تازه باعث رهایی از استرس و انجام بهتر کارها خواهد شد؛ مثلا اگر در ترافیک گیر کرده باشید، ترک موقعیت، مشکل به نظر می رسد. در این شرایط می توانید رادیو را روشن و سعی کنید به موضوع دیگری غیر از ترافیک فکر کنید). تخلیه انرژی (فشردن یک گوی کوچک یا یک حلقه تقویت کننده مچ دست) باعث کاهش استرس و دغدغه خاطر می شود. روش موثر دیگر، کاستن از اهمیت موضوع است. به عنوان نمونه ازخودتان سوال کنید آیا این موضوع واقعا اینقدر اهمیت دارد که به خاطرش دچار پریشانی شوید؟ واقع بین باشید و از خودتان انتظار زیاد از حد نداشته باشید. هیچ کس کامل نیست. سعی کنید خواب خوب و کاملی در شب داشته باشید. این موضوع به برخورد مناسب با استرس ها کمک می کند. جالب است بدانید که تغذیه مناسب و به موقع و ورزش می توانند سبب کاهش استرس ها شوند.

● اقدامات به موقع پزشکی برای درمان شرایط پیش سرطانی

هدف از این اقدامات، کشف بیماری در مراحل پیش سرطانی یا در مراحل اولیه سرطان و پیش از بروز علایم بالینی است. اصولا با این اقدامات بیماری در مراحلی شناخته می شود که گاه امکان درمان قطعی و برداشت کل توده سرطانی وجود دارد یا با صرف هزینه و اقدامات درمانی کمتر بیمار از طول عمر و کیفیت زندگی بهتری بهره مند خواهد شد. پاپ اسمیر، ماموگرافی و تست خون مخفی در مدفوع جزو تست های غربالگری هستند و به منظور کشف زودرس سرطان به کار می روند. توجه داشته باشید که همیشه موارد مبتلا وجود دارند، بنابراین نمی توان فقط به پیشگیری اندیشید و تشخیص زودرس سرطان نیز باید مد نظر باشد.



روزنامه سلامت