هوبره، پرنده نادري که در فهرست پرندگان نادر محيط زيست کشور قرار گرفته است و بارها و بارها در آسمان سيستان و بلوچستان همچون نگيني درخشيده است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه سیستان و بلوچستان، هوبره که شباهت بسيار زيادي به ميش مرغ دارد، پرنده اي مهاجر محسوب مي شود که بومي ايران نيست اما به عقيده يک متخصص پرنده شناسي اين گونه در کشورهاي همسايه و در نزديکي مرزهاي ايران نيز حيات دارد.
هوبره از پرندگان بسيار زيبا و باشكوه كويرهاست، پرنده اي بيابانگرد که خجالتي و بسيار خوب با زندگي کويري خود را وفق داده و بسيار مقاوم است.
از لحاظ تركيب و شكل ظاهري تا حدودي به بوقلمون شباهت دارد. اين پرنده در جنوب و جنوب شرقي ايران در بيابان هاي اطراف بندرعباس، لار و شمال و جنوب سيستان و بلوچستان ساكن شده و همچنين در مركز ايران در صحراي ولدآباد و ابراهيم آباد در شرق تاكستان در جنوب قزوين هم ديده شده است.
اين پرنده نادر و کمياب در مناطق شني، تپه ماهورها، ريگزاهار و نواحي مرکزي با بوته هاي پراکنده، علف هاي کوتاه و حاشيه گندمزارها به سر مي‌برد و اين گونه آشيانه خود را بر روي زمين مي سازد.
هوبره بين 75-65 سانتي متر طول و حدود 5/1 كيلو تا سه کيلو وزن دارد و طول بال هاي آن به 140 سانتيمتر مي رسد که البته نرها حدود 10 درصد از ماده‌ها بزرگتر هستند. هوبره نر داراي دمي نسبتا بلند و بال هايي باريك در هنگام پرواز است، دو رشته پرهاي زينتي سياه و سفيد در حاشيه گردن دارند كه سياهي آنها در پشت گردن به خوبي مشخص است.
هوبره ماده نيز كوچكتر از نر است و زير تنه، خاكستري پررنگ تري دارد، همچنين انتهاي شاهپرهاي بال هوبره‌ها سياه است.
چيزي که در خلقت اين پرنده اي که شايد بارها و بارها در جاي جاي سرزمين سيستان و بلوچستان ديده ايم بيشتر از همه نمود پيدا کند سطح پشتي شاهپرهاي ثانويه که در فصل زمستان سفيد مي شود، پرواز اين پرنده سنگين و آهسته است و در هنگام پرواز ابتدا به تندي راه مي رود و بعد پرواز مي كند و دمي نسبتا بلند دارد، هوبره پرنده اي تماشايي است كه در هنگام پرواز پرهاي زيبايش تلالو از رنگ سفيد و قهوه اي دارد، اين پرنده چشمان زرد و درشت دارد و در هنگام قوز كردن، هماهنگي كامل با محل شنزار محيط خود پيدا مي كند و در هنگام جفتگيري، نرها روش عجيبي در جذب ماده دارند.
آنها كوركورانه با گامهاي بلند راه مي روند و پرهاي طوق گردن و كاكل سرشان را به هوا بلند كرده و براي ماده نمايش مي دهند، ماده اين پرنده 4-2 تخم روي زمين مي‌گذارد، گونه آسيايي آن جزء پرنده هاي بي صدا ( بسيار آرام ) هستند، هوبره پرنده‌اي همه چيزخوار است و از بذرها ، دانه‌ها و شاخه‌هاي نازك ،برگ و گلگياهاناستفاده مي‌كند.
البته جانوراني همچون ملخ، سوسك، كرم، عنكبوت، مورچه، مارمولك و حتي مار را نيز مي‌خورد اما اغلب خوراكش را برگ‌لگجي، كنار، خارشتر، دانه، ميوه گياهانAllium، گندم و جو و بعضي از دانه‌هاي روغني كه بيشتر در دسترس است ، تشكيل مي‌دهد.
هوبره، به خوردن " شور" كه علف خودروي وحشي مخصوص اين مناطق مي باشد بسيار علاقه دارد. ندرتا آب مي نوشد و بيشتر آب بدنش را از غذايي كه مي خورد بدست مي آورد. روي زمين آشيانه مي سازد و در هواي گرم تابستان و نيمروز در پناه بوته اي به اصطلاح جفت مي كند و كمتر به چشم مي آيد به همين جهت ديدن آن در چنان شرايطي بسيار مشكل است ولي وقتي كمي باد مي وزد چه صبح و چه عصر براي يافتن طعمه و نوشيدن آب حركت مي كند و در اين وضع از فاصله دور كاملا ديده مي شود.
تولید مثل:در بدو شروع نمایشات جنسی، پرنده نر بی‌حرکت مانده و پس از ثانیه‌هایی رشته پرهای سیاه و سفید آویزان در دو طرف گردن و گوشپرها به آرامی به سمت بالا و جلو بلند می‌شوند. قسمت‌هایی انتهایی پرها کمی بالا آمده و دم به سمت پایین هدایت می‌شود. سر در حالی‌که به عقب برده می‌شود؛ پایین می‌آید تا روی شانه‌ها قرار گیرد و باعث می‌شود پرهای سینه و گردن همچنان برافراشته شوند و نهایتاً کاملاً قسمت سر را بپوشانند. در این حالت که هوبره کاملاً خود را استتار کرده و در پوشش خود فرو رفته است ناگهان دوباره آشکار شده و بسان یک نقطة سفید رنگ از فاصلة حداقل دو کیلومتری روی زمین دیده می‌شود و این زمانی است که هوبره شبیه پرنده‌ای که سینه‌اش با گوی سفید رنگی آمیخته باشد، نمایان است.
بعد از اینکه چند ثانیه در این وضع ماند، این پرنده شروع به دویدن در یک مسیر مستقیم، دوارو یا زیگزاگ می‌کند که هر یک از این حالات به توپوگرافی زمین منطقه نمایش بستگی داشته و برای زیرگونه‌های مختلف متفاوت است. این دویدن با گام‌های کوتاه همراه است و با بلند کردن و بالا آوردن پاها به حالتی اغراق آمیز انجام می‌گیرد. پرنده ناگهان در پایان هریک از مراحل دویدن می‌ایستد و سر و گردنش را یکباره به تندی به سمت جلو تکان داده و صدای بمی از خود ساطع می‌کند. سپس سر و گردنش را به سمت عقب برمی‌گرداند و در این مرحله ممکن است دوباره به حالت بدون تحرک اولیه بازگردد. آنگاه کمی استراحت می‌کند و دوباره به حالت عادی باز می‌گردد و یا اینکه با همان حالت پرهای آشفته باقی می‌ماند تا نمایش بعدی را آغاز کند.
احتمال مشاهده نمایشات جنسی هوبره‌های نر ابتدای صبح و اواخر بعد از ظهر میسر است.
به هنگام اوج بروز حرکات نمایشی در فصول تولید مثل این اعمال سلسله‌وار پشت سرهم انجام شده و فقط از چند ثانیه تا چندین دقیقه در بینشان وقفه می‌افتد. در یک سلسله از نمایش‌ها 31 مرتبه تکرار نمایشات جنسی گزارش شده است که به‌مدت 70 دقیقه نیز به طول انجامیده است. حین این مراحل به ندرت دیده شده است که نرها تغذیه کنند. عمدتاً این نمایش‌ها محدود به یک منطقه با قطر تنها چند متر می‌شود. اما در بعضی از موارد دیده شده است که محدوده وسیع‌تر است و به چند صد متر نیز می‌رسد و در بین مراحل نیز گسترش می‌یابد.
پرورش جوجه‌ها : اگرچه فصل آشیانه‌گزینی هوبره زیر گونه‌های مختلف به کلی با یکدیگر متفاوت است ولی اکثراً لانه‌ها در فصل بهار شکل می‌گیرند. آشیانه هوبره به‌صورت یک گودال سطحی خراشیده شده است که گهگاه با پوشش‌های گیاهی مرزبندی می‌شود. این آشیانه‌ها عموماً در شیب‌های ملایم و زمین‌های برآمده قرار دارد. قرارگیری این لانه‌ها در فرورفتگی‌ها نادر است. شیب‌های این لانه‌ها عموماً رو به شمال است. محل لانه در ارتباط با سایر المان‌های محیطی به عادات پرنده برمی‌گردد. سیتر و گاوچر در سال 1988 اعلام کردند که لکنی‌های مورچه بسیاری در اطراف آشیانه هوبره‌ها یافت می‌شود که دسترسی آسان و راحت پرنده ماده و جوجه‌هایش را به یک منبع غذایی فراهم می‌سازد.
اطلاعات بسیار اندکی در مورد تخم‌گذاری، خوابیدن روی تخم، سر از تخم درآوردن جوجه‌ها و مراقبت از جوجه هوبره‌های وحشی وجود دارد. اندازه لانه در حدود جایگیری 2 الی 3 تخم می‌شود. در مـواردی خـاص یـک تـا پـنج تخـم در این لانه‌ها گذارده می‌شود. در هر فـصل تـخـم‌گذاری، تنها یک لانه ایجاد می‌شود اما چنانچه لانه اول خراب شده و از بین برود، جابه‌جایی آشیانه محتمل است. طی فصولی که به طرز استثنایی خشک هستند،ممکن است هیچ زاد و ولدی صورت نگیرد.
جوجه‌ها از هنگام تولد مستقلند و می‌توانند از لانه بیرون روند و تنها برای 24 ساعت بعد از تولد توسط هوبره ماده در لانه مراقبت می‌شوند. در این مدت پروتئین جانداران کوچک به آنها داده می‌شود. مادر عمل تغذیه جوجه‌ها را همراه با یک آوای لطیف و ملایم انجام می‌دهد. هنگامی که جوجه‌ها 2الی 3 روزه شدند، مادر طعمه را روی زمین می‌اندازد تا جوجه‌ها آن را گرفته و بخورند. وقتی که جوجه‌ها 5 تا 6 روزه شدند، مستقل و آزاد خودشان تغذیه می‌کنند و پس از 11 روز که از تولد جوجه‌ها گذشت، شانه‌ها و بال‌هایشان از پرهایی مملو می‌شود که جسمشان را شکل داده و در 4 هفتگی سطح بدنشان کاملاً از پر پوشیده می‌شود؛ البته هنوز پرهای بال و دم پرنده کوتاه است. جوجه‌های یک ماهه شروع به پرواز در مسافت‌های کوتاه می‌کنند، اما همچنان تا 2ماهگی نزدیک مادرشان می‌مانند.
زيستگاه اين پرنده بيابان هاي خشك و نقاطي است كه كمتر در دسترس شكارچيان بوده است ، در عين حال شكار آن با تفنگ نيز مشكل است زيرا از فاصله دور متوجه حضور انسان يا خودرو مي شود و هنوز به تيررس نرسيده پرواز مي كند . بعضي از مردم حتي در ايران اعتقاد دارند خوردن گوشت هوبره باعث افزايش بعضي توانمندي هاي جسمي مي شود و مخصوصا سنگدان آن خاصيت دارويي دارد. هوبره در جدال با شاهين مي‌تواند از خود دفاع كند و اگر پرنده شكاري با تجربه نباشد چه بسا كه به جاي هوبره ، پرنده شكاري از بين برود.
هوبره در جدال با شاهين وقتي شاهين از پشت نزديك مي شود ناگهان تغيير ارتفاع به سمت بالا داده و از مقعد خود خمير رقيق چسبناكي را به سمت شاهين مي افشاند كه در صورت ريخته شدن بر روي بالهاي شاهين بلافاصله شاهين سقوط مي كند و در حين سقوط آسيب مي بيند ( به اين دليل به آن پرنده بمب انداز هم مي گويند ).
اين پرنده بي نظيراز گونه هايي است كه بعلت شكاري بي رويه در خطر انقراض قرار دارد و تخريب زيستگاههاي آن نيز مزيد بر علت است و اين پرنده را در زمره پرندگان قابل حمايت قرار داده است و به همين سبب مورد حمايت سازمان حفاظت از محيط زيست قرار گرفته است.
بيشتر زيستگاه هاي هوبره تحت نظات حفاظت محيط زيست است.
مدير کل محيط زيست سيستان و بلوچستان در اين باره مي گويد: هوبره پرنده اي است که شکار آن ممنوع و در صورت شکار غير مجاز متخلفان ضمن دستگير به مقام قضايي معرفي مي شوند.
تورج همتي افزود: هوبره همانند ديگر گونه هاي جانوري و گياهي در برنامه هاي حفاظت زيست محيطي قرار دارند و توسط محيط بانان و تيم هاي گارد حفاظت مي شود.
وي افزود: هر ساله با شروع فصل سرما از اواخر مهرماه شاهد حضور اين نوع پرنده در جاي جاي استان هستيم که زيست بوم هاي مختلفي را براي خود انتخاب مي کنند.
وی ادامه داد:طي سرشماري انجام شده پاييزه امسال، حدود يک هزار قطعه پرنده هوبره از مناطق سرد سيبري به زيستگاه هاي مختلف استان از جمله شيله، دشت هامون، بزمان، چابهار و اطراف خاش کوچ کرده‌اند.
همتي بيان کرد: تمامي زيستگاه هاي هوبره در سيستان و بلوچستان تحت نظارت سازمان حفاظت محيط زيست قرار دارد و تيم هاي حفاظتي در صورت شکار غير مجاز اين پرنده با متخلفان بشدت برخورد مي کنند.
وي افزود: همچنين در مناطق آزادي که بعضا هوبره در آن جا حضور دارند همياران زيست محيطي در حفاظ و نگهداري از اين نوع گونه نادر کوشا هستند که با تلاش آنان شاهد کمترين ميزان آسيب به مهمانان سيستان و بلوچستان بوده ايم.
مدير کل حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچستان بيان کرد: متاسفانه برخي افراد بومي به سبب ناآگاهي و برخي از اعراب مقيم کشرهاي حاشيه خليج فارس با سفر به اين استان اقدام به شکار اين پرنده مي کنند که بارها و بارها دستگير و با آنان برخورد شده است.
وي افزود: همچنين اين افراد در مناطق زيستي هوبره اقدام به تله گذاري مي کنند که با هوشياري و نظارت دقيق ماموران محيط زيست تله جمع آوري مي شود.
همتي معتقد است: هوبره پرنده اي که در کنار شرايط خاص محيط زيست استان، زيبايي دو چنداني را به اکوسيستم منطقه مي بخشد و همگان بايد در راه نگهداري از اين گونه کوشا باشند.
وي افزود: هر ساله هوبره ها تا اواخر اسفندماه سيستان و بلوچستان را به عنوان اسکان موقت خود مي پذيرند و با شروع فصل بهار شاهد خروج شش ماهه آنان از اين سرزمين هستيم.
با این حال :
هوبره و سکونتگاه رو به ويراني
مشکل اصلي هوبره‌هاي استان قم بعد از شکار، مسئله تخريب زيستگاه است. هوبره به بهترين وجه با زندگي در محيط بيابان سازگار است و به خوردن شور که علف خودروي وحشي مخصوص اين مناطق است بسيار علاقه دارد. ندرتا آب مي‌نوشد و بيشتر آب بدنش را از غذايي که مي‌خورد به دست مي‌آورد. زيستگاه اين پرنده در مناطق شني و تپه ماهورهاي ريگزار، بيابانها و نواحي کويري و نيمه کويري که داراي بوته‌هاي پراکنده يا علف هاي کوتاه هستند مي‌باشد. روي زمين آشيانه مي‌سازد و در هواي گرم تابستان و نيمروز در پناه بوته‌اي به اصطلاح جفت گيري مي‌کند و کمتر به چشم مي‌آيد و به همين جهت ديدن آن در چنان شرايطي بسيار مشکل است ولي وقتي کمي باد مي‌وزد چه صبح و چه عصر براي يافتن طعمه و نوشيدن آب حرکت مي‌کند و در اين وضع از فاصله دور کاملا ديده مي‌شود.
همين زيستگاههاي کويري او نيز در حال نابودي‌اند. هم اکنون 42 درصد از مساحت استان قم در معرض بياباني شدن قرار دارد و مديرکل منابع طبيعي، مناطق کوه نمک، حسين آباد و دشت مسيله را کانونهاي بحران فرسايش بادي معرفي کرده است. دشت مسيله از شور شدن خاک و از دست دادن منابع آبي خود رنج مي‌برد و اگر طرح انتقال پساب دشت ورامين انجام نشود زوالي که از چند سال پيش دامن کشاورزي منطقه را گرفت دامن هوبره‌ها را نيز مي‌گيرد. رها شدن انواع فاضلاب‌هاي صنعتي و خانگي در حوض سلطان نيز مشکل را دو چندان کرده است.
آنچه قطعي به نظر مي‌رسد اين است که اگربراي هوبره‌ها فکري نکنيم به زودي آنها را از دست خواهيم داد و در سال‌هاي آينده با تأسف به عکس اين حيوان نگاه مي‌کنيم و مي‌گوييم که هوبره نيز مانند ده‌ها حيوان که تا ديروز بودند و امروز نيستند منقرض شده است. آن زمان فرصت‌ها از دست رفته‌اند و شايد ديگر نشود کاري کرد اما امروز که هنوز خداوند ما را از اين نعمت خود محروم نکرده است بايد وارد صحنه شويم و با حفظ زيستگاه، جلوگيري از شکار بي‌رويه و پرورش مصنوعي، نسل آن را حفظ کنيم. فراموش نکنيم که علاقه عرب‌ها به هوبره تهديدي است که با پرورش و فروش هوبره به آنها تبديل به فرصت اقتصادي مطلوبي خواهد شد.
برورش و نكهدارى برنده اى به اسم هوبره
پاسخ با نقل قول
.gif)
پاسخ : برورش و نكهدارى برنده اى به اسم هوبره
نوشته اصلی توسط shemmerok
علاقه مندی ها (Bookmarks)