کاربرد کود هاي زيستي در توليد گياه زراعي

[A M S E T I S]

کود هاي زيستي اشاره به کود هايي دارند که در وحله اول داراي نژاد هايي از ريز موجودات به تعداد کافي هستند که براي افزايش باردهي گياه زراعي بکار مي روند.ازاشکال مختلف انها مانند نيتراجين ,ازتوباکترين ,فسفوباکترين ,و جلبک هاي سبز آبي در کشاورزي مدرن به طور گسترده استفاده مي شود.جهت تثبيت ازت هوا يا حل نمودن عناصر غذايي گياه مثل فسفات ها يا براي تحريک رشد گياه با سنتز مواد تقويت کننده رشد اين نوع کود ها کاربرد دارند.برخي گونه ها ي آنها موجب توقف رشد ريزموجودات ساپروفيتي و بيماريزا موجود در نزديک سيستم ريشه گياهان زراعي شده و از اين طريق سبب کاهش خسارت بيماري هاي گياهي مي شوند.کود نيتراجين يک کود پيتي ,ليگنيتي يا با زمينه خاکي است که داراي نژاد هاي موثر رايزوبيوم ويژه گياهان زراعي لگومينوزه مي باشد.ازتوباکترين کود داراي سلول هاي Azotobacter chroococcumرشد يافته در محيط کشت آگار است.هردو کود در تامين ازت گياهان زراعي کاربرد دارند.فسفوباکترين ,کشت باکتري حل کننده فسفات (Bacillus megaterium) ,جذب شده روي کائولينيت ,در تامين فسفر گياهان زراعي کاربرد دارد.اين نوع کود ها به علت پائين بودن هزينه , کاربرد آسان و بي ضرر بودن براي خاک و گياهان زراعي روز به روزمورد توجه بيشتر کشاورزان قرار مي گيرد.
تثبيت کننده گان ازت
ازت يک کالاي رايگان موجود در هوا مي باشد.ستوني از هوا روي يک هکتار تقربيا"80000تن ازت دارد ,اما در اين شکل براي زندگي حيوان و گياه مفيد نيست.تعادل مثبت ازت قابل استفاده روي زمين به تثبيت ازت بستگي دارد که با اين فرايند ازت موجود در هوا به روش هاي بيولوژيکي يا شيميايي به شکلي نظير محلول امونياک تبديل مي شود که قابل استفاده براي گياهان و ساير عوامل بيولوژيکي مي باشد.در تثبيت بيولوژيکي ازت , ريز موجودات آزادزي يا در همزيستي با گياهان ,ازت مولکولي را به محلول آمونياک در فشار متعارف هوا و در دامنه دماي بين 30-20 درجه سانتي گراد احيا مي کنند.باکتري ها ,جلبک ها ,آکتينو مايست ها در اين تبديل مشارکت دارند.باکتريهاي آزادزي تثبيت کننده ازت عبارت از:ازتو باکتر ,باسيلوس ,کلوستريديوم ,پزودوموناس ,رودواسپيريليوم ,آزوسپيريليوم مي باشد.متداول ترين جلبک هاي تثبيت کننده ازت شامل Anabaena ,Anabaenopsis,Aulisira ,Calothrix,nostoc,Cylindrospermum هستند.مخمر Rhodotorula نيز از نظر تثبيت ازت مورد توجه مي باشد.در گروه سيستم هاي همزيستي ,همزيستي رايزوبيوم با گره هاي ريشه لگوم ها بسيار مهم است.آکتينو مايست ها (Frankia) از نظر تثبيت ازت در گره هاي غير لگوم ها شناخته شده هستند.کشت گونه هاي رايزوبيوم جهت تامين ازت براي گياهان زراعي لگومينوزه ,يعني ,عدس ,باقلا ,نخود فرنگي ,ماش ,لوبيا ,سويا ,بادام زميني ,نخود معمولي و غيره مفيد مي باشند. روي ريشه بقولات گره هايي (ساختماني شبيه به گال ) تشکيل مي دهند و با همزيستي ازت هوا را تثبيت مي کنند.بعد از عمل تلقيح اين نوع گياهان به ازت نيازي ندارند مگر اينکه به عنوان کود آغازگر حدود 30-20 کيگوگرم ازت در هکتار (يعني 50 کيلوگرم کود اوره در هکتار )به خاک خنثي يا نزديک به خنثي مي دهند.در خاک هايي با اسيديته يا قليائيت زياد هنگام آغشته کردن بذور با آهک (کربنات کلسيم )يا گچ (سولفا ت کلسيم ) بعد از عمل تلقيح ,اثرات زيانبار اسيديته و قليائيت به حداقل مي رسد.بسته به شرايط اقليمي-زراعي ,نوع رقم و اقدامات کنترل افت افزايش عملکرد70-10% اين نوع گياهان زراعي نسبت به تيمار هاي عدم تلقيح مشاهده شده است.افزايش عملکرد گندم در تناوب بدليل دفع ازت توسط بقولات 70-2% است در حاليکه در برنج اين افزايش عملکرد 18-8% مي باشد.استفاده از ازتوباکتر و ازوسپيريليوم در زرعت هاي برنج ديم ,گندم ,کنف ,سبزيجات ,نيشکر و غيره مفيد بوده است.در تلقيح با اين نوع موجودات ,به گياهان زراعي بايستي کود ازته تکميلي داد چون اين نوع باکتري ها فقط مي توانند سهم حدود 30-20 کيلوگرم در هکتار در تثبيت ازت داشته باشند.فن آوري ازتوباکتر و ازوسپيريليوم به طور مطلوب در کشور هاي غربي مورد توجه قرار نگرفته است چون در آنجا کشاورزان از کود هاي شيميايي به مقدار زياد استفاده مي کنند و صرفه جويي نسبتا" کم ممکن است براي آنها زياد مورد توجه نباشد.از طرف ديگر ,در کشور ي مثل بنگلادش ,که ميليون ها کشاورز کوچک و کم در آمد به سختي قادر به استفاده از هر نوع کوشيميايي به علت گرانتر شدن قيمت آنها ,حتي کمي افزايش ازت به مقدار حدود 20 کيلوگرم در هکتار با کمک اين نوع باکتري ها ا رزش خيلي زيادي در افزايش عملکرد هاي گياهان زراعي خواهد داشت.به طور کلي ,افزايش عملکرد با تلقيح ازتوباکتر يا ازوسپيريليوم در گياها ن سبزي 40-15 % ,در غلات 15-10 % در گياهان پولساز 20-10 % متغير بوده است.
استفاده از ازت جلبک به خصوص براي گياه برنج به دليل تکثير سريع جلبک در شرايط آبياري غرقاب توصيه شده است.مطالعات نشان دادند که قابليت فراهمي ازت آنابنا –آزولا براي برنج کمي از قابليت کود آمونيومي پائين تر است.قابليت فراهمي ازت آزولاي تازه بيشتر به نظر مي رسد چون معدني شده ازت در آن سريع تر از آزولاي خشک مي باشد.آزمايشات به عمل آمده در مورد آزولا , توانايي آن را به عنوان جايگزين عملي کود ازته را به اثبات رسانده اند.آزولا آتيه خوب دارد و علت آن رشد سريع و کشت آسان ازولا ,ظرفيت زياد آن در تثبيت ازت ,حدود 8/7 ميليگرم ازت/ماده خشک/روز مي باشد که ارزشي معادل 25% ازت تثبيت شده توسط گره هاي سويا دارد,قدرت رويش آن با بوته هاي برنج ,وقايل شناسايي و کاربرد اسان آن توسط کشاورزان مي باشد.با وجود اميد بخش بودن ازولا ,رويش آن در مناطق گرمسير ي ابتدا مستلزم غلبه يافتن بر برخي مشکلات مي باشد.دماهاي بالا موجب کاهش رشد آزولا مي شوندو براي رشد خوب آن اشکال مختلف کود فسفره عامل مهمي مي باشد
ريز موجودات حل کننده فسفات
براي تامين نياز گياهان زراعي به فسفر , با مصرف کود هاي فسفاته در خاک اين نياز را تامين مي کنند.اما مشکل اين نوع کود ها تثبيت آنها با کمپلکس خاک مي باشد که حدود بيش از دو سوم آنها را براي گياهان غير قابل استفاده مينمايد.با وارد کردن ريز موجودات حل کننده فسفات در محيط ريشه گياه زراعي و خاک قابليت فر اهمي فسفات از منابع فسفات غير محلول افزايش مي يابد و هم چنين کارايي کود هاي فسفاته نظير سوپر فسفات بهبود مي يابد.با اين روش ,فسفر بيشتري براي گياهان زراعي قابل استفاده مي گردد.کار برد اين نوع موجودات در رابطه با سنگ فسفات نيز مفيد مي باشند. اين ريز موجودات اثرات مفيد خود را با توليد اسيد هاي آلي و انزيم ها و مواد تقويت کننده رشد که موجب جوانه زني بهتر بذور و توسعه بيشتر سيستم ريشه مي شوند نشان ميدهند.با اين نوع ريز موجودات جذب فسفر افزايش مي يابدو عملکرد گياهان زراعي تا 50-10 % افزايش يافته است.اين نوع ريز موجودات حل کننده فسفات را مي توان در مورد تمام گياهان زراعي استفاده نمود.تعدادي از اين نوع ريز موجودات عبارتند از :Bacillus megaterium ,Bacillus polymyxa,Pseudomonas striata,Pseudomonas aeruginosa,Aspergillus awamori,Aspergillus niger,Schwanniomyces occidentalis مي باشند.