موقعیت جغرافیایی استانها

[Mr.Engineer]

استان آذربايجان غربي
آذربايجان در دورة هخامنشي جزو كشور ماد محسوب مي شد. پس از حملة اسكندر، بنام آتوپارت، والي ايراني آن،آتورپاتكان خوانده شد. همين نام است بصورتهاي آذربايگان و آذربايجان در آمده است.
با ورود عشاير ترك به اذربايجان بخصوص از دورة سلجوقيان زبان تركي آذري و كردي بعنوان زيان محاوره در اين ناحيه رواج پيدا كرد.
اين استان با مساحتي بالغ بر 37،588 كيلومتر مربع و با جمعيتي برابر با 2،325،019 نفر(1370) يكي از استانهاي مهم كشور از لحاظ كشاورزي و موقعيت جغرافيايي بشمار مي رود. آذربايجان غربي نزديك به 135 كيلومتر مرز بين المللي مشترك در امتداد رود ارس با جمهوري خودمختار نخجوان در آذربايجان شوروي دارد. طوي مرزهاي مشترك آن با تركيه و عراق نيز به ترتيب حدود 488 و 200 كيلومتر مي باشد.
بزرگترين درياچه داخلي ايران بنام اروميه (رضائيه) موجبات تقسيم طبيعي آذربايجان را به دو بخش شرقي- غربي فراهم ساخته است. مساحت اين درياچه معادل 4،868 كيلومتر مريع و ارتفاع سطح آب آن نسبت به سطح آب خليج فارس 1،274 متر است. درياچه اوميه كه زيستگاه مهمي براي پرندگان مهاجر محسوب مي شود، در سطح قارة اسيا از زيبايي و تنوع كم نظيري برخوردار است و در حال حاضر بعنوان پارك ملي درياچة اروميه تحت كنترل سازمان حفاظت محيط زيست قرار دارد. آب اين درياچه به علت داشتن نمك و املاح طبيعي و لجن مورد استفاده بيماران پوستي و رماتيسمي قرار مي گيرد.
در استان آذربايجان غربي همانند ساير استانهاي ايران آثار تاريخي و باستاني فراواني از دوران قبل و بعد از اسلام وجود دارد، كه جزء جاذيه هاي توريستي و سياحتي استان بشمار مي رود. از جمله آنها مي توان آثار تاريخي زير را بر شمرد:
كليساي طاووس(قره كليسا) مربوط به قرون 7 و 13 ميلادي؛ تپه باستاني بسطام
(دژ بسطام)، در شهرستان خوي و در 5 كيلومتري قره ضياءالدين؛ دروازه سنگي باقيمانده از حصار قديمي شهر خوي در طرف باختر خيابان امام؛ تخت سليمان، در 45 كيلومتري شمال خاوري شهر تكاب و از بقاياي قلعه، قصر و آتشكده بزرگ و با شكوه آذرگشسب(يكي از سه آتشكده مهم ساساني)؛ كاخ باغچه جوق(كاخ سردا ماكو) در 6 كيلومتري شهر ماكو كه در دوران اقبال السلطنه بنا شده و در حال حاضر به موزه تبديل شده؛ و دخمه فقرگاه در نزديكي تاش تپه در محلي موسوم به فقرگاه واقع شده و ظاهراً آرامگاه يكي از شاهزادگان دولت ماد مي باشد.
علاوه بر اينها كشفيات باستانشناسي كه از تپه حسنلو واقع در 9 كيلومتري شمال خاوري شهر نقده به دست آمده، مبين آن است كه اين نواحي از شش هزار سال پيش از ميلاد مسيح مسكوني بوده، و تمدني پيشرفته نيز داشته است. در سال 1337 از اين تپه جام بزرگ طلايي گرانبها و نفيس با نقوشي بسيار زيبا بدست آمد كه هم اكنون در موزه ايران باستان تهران نگهداري مي شود.

[Mr.Engineer]

استان تهران



استان تهران با 28225 كيلومتر مربع وسعت، يكي از كوچكترين استانهاي كشور مي‌باشد. اين استان با داشتن 9 شهرستان بيشترين تعداد جمعيت را نسبت به ديگر استانها در خود جاي داده است. استان تهران در جنوب بخش مركزي رشته كوههاي البرز قرار گرفته و از ناحية فيروزكوه در شرق تا هشتگرد در غرب وسعت دارد. همچنين در قسمت جنوبي، شهرستان قم را نيز در بر ميگيرد.
در مجموع سه عامل جغرافيايي در ساخت كلي اقليم استان تهران مؤثر است. اين سه عامل عبارتند از:
1-وجود دست كوير در جنوب شرقي استان،
2-رشته گوههاي البرز در شمال،
3-بادهاي مرطوب و بارانزاي غربي.
بطور كلي آب و هواي اين استان در مناطق كوهستاني از نوع آب و هواي كوهستاني معتدل و در دشتهاي آن از نوع نيمه صحرايي با ويژگيهاي خاص خود مي باشد. آبهاي سطح الارضي استان شامل رودخانه هاي كرج، جاجرود، حبله رود، رودشور، رود لار، طالقان رود، قره چاي، هزار و سولقان مي باشد. و آبهاي تحت الارضي كه در واقع چشمه هاي آب معدني هستند، عبارتند از:چشمه آبعلي (بين دو روستاي آبعلي و مبارك آباد)، چشمه آب البرز (جنوب شرقي آبعلي)، چشمه علي (شهر ري) و چشمه اعلاء (شمال شهر دماوند).
استان تهران بزرگترين قطب اقتصادي كشور و داراي ويژگيهاي اقتصادي بسيار پيچيده و گوناگون است. در طي دو دهة اخير جنبه هاي صنعتي و تجاري اقتصاد اين منطقه آنچنان توسعه پيدا كرد كه در واقع اين دوره را مي توان دورة تغييرات بنيادي از يك اقتصاد كشاورزي نسبتاً خود كفا به اقتصاد صنعتي و تجاري وابسته ناميد.
استان تهران با داشتن بيشترين تعداد كارگاه بزرگ و كوچك صنعتي بخصوص در حاشيه شهري تهران، بالاترين ميزان سرمايه گذاري را بخود اختصاص داده است. اين صنايع بيشتر در امتداد راههاي ورودي تهران، و خصوصاً مسير تهران- كرج، تهران-دماوند، تهران- ساوه و تهران قم تمركز يافته است.
طبق آمار راههاي كشور در سال 1369، بيش از نيمي از آزاد راههاي كشور (260 كيلومتر) در اين استان قرار دارد. همچنين 767 كيلومتر خط آهن كه 435 كيلومتر آن اصلي است، ارتباط آن را با ديگر استانهاي كشور از طريق قطار ممكن مي سازد.

[Mr.Engineer]

استان اصفهان
استان اصفهان با مساحتي در حدود 104650 كيلومتر مربع در مركز فلات ايران واقع شده است. در 17 شهرستان اين استان مجموعاً 3751245 نفر (آمار سال 1370) زندگي مي كنند.
استان اصفهان به علت گستردگي شامل بخشهاي متعدد كوهستاني و جلگه اي مي‌باشد، چنان كه دامنه هاي شرقي كوهستان زاگرس، قسمتي از ارتفاعات مركزي و در قسمتهاي شرقي و جنوب شرقي نواحي پست كويري را در بر مي گيرد.
آب و هواي استان بطور كلي معتدل خشك است و مي توان آب و هواي آن را به بخش تقسيم كرد. آب و هواي صحرايي، آب و هواي نيمه صحرايي و آب و هواي نيمه مرطوب سرد. در اين استان فصول چهارگانه كاملاً مشخص است. تابستانها ملايم و زمستانها سرد و پر برف است. بيشترين ميزان بارندگي در فصل زمستان و كمترين آن در فصل پاييز است. هرچه ار اصفهان به مشرق و جنوب شرقي يعني حوضه گاوخوني نزديك شويم از مقدار رطوبت هوا كاسته مي شود.
نام استان هميشه با زاينده رود همراه بوده است. اين رود بزرگترين رودخانه فلات مركزي ايران است كه از ارتفاعات زردكوه بختياري سرچشمه مي گيرد و پس از طي مسافتي از مغرب به مشرق جلگه اصفهان را آبياري مي كند و سپس از وسط شهر در 140 كيلومتري جنوب شرقي اصفهان گذشته و به باتلاق گاوخوني مي ريزد.
بجز زاينده رود سه رودخانة مرغاب، گندمان و اناربار (گلپايگان) از منايع تأمين آب گشاورزي استان هستند. استان اصفهان از نظر جلب توريست رتبة بالايي دارد چرا كه از دوره هاي سلاجقه و صفويه آثار تاريخي با شكوهي بر جاي مانده است.
امروزه استان اصفهان به دليل دارا بودن درصد اشتغال در بخش صنعت و خدمات، بعنوان بك مركز صنعتي در كشور ايرا شناخته شده است. پيشرفت سريع و همه جامبه صنعت به ويه صنايع مادر در اين استان باعث گرديده تا بزرگترين مركز سنعتي كشور محسوب شود. كارخانه هاي بزرگي مانند: فولاد مباركه، ذوب آهن، پالايشگاه، صنايع دفاعي، داروسازي، پلي اكريل، صنايع نساجي و بافندگي و كارگاههاي صنايع دستي و دهها كارخانه ديگر باعث ايجاد چنين قطب اقتصادي مهمي گشته اند.

[Mr.Engineer]

استان فارس
اين استان در جنوب ايران واقع شده و يكي از استانهاي مشهور ايران باستان و ايران امروز بشمار مي رود.
اين ناحيه پهناور از قديمي ترين مراكز تمدن بشري محسوب مي شود و قرنها مركز حكومت شاهنشاهي ايران بوده. قبل از اسلام دو سردار بزرگ ايراني از اين منطقه برخاسته اند و هر كدام تشكيل دهندة سلسله بزرگي بنام هخامنشي (كوروش بزرگ) و ساساني (اردشير بابكان) بودند.
كوروش مؤسس سلسله هخامنشي بوده و پادشاهان اين سلسله نزديك 219 سال در ايران پادشاهي كرده اند. اين سلسله بدست اسكندر مقدوني منقرض گرديد و سلوكوس اول، از سرداران اسكندر، سلسلة سلوكيه را در سال 311 قبل از ميلاد در ايران تأسيس كرد. سلوكوس و پسرش كوشيدند كه تمدن يوناني را وارد ايران كنند و شهرهائي در ناحية پارس(فارس) بنا نهادند.
در عين حال در قسمت مركزي پارس در ناحيه استخر قدرتهاي محلي با نامهاي ايراني روي كار آمدند كه از سال 250 قبل از ميلاد به بعد بر روي سكه هاي آنها نوشته هايي به خط پهلوي و چهره هاي ايراني و آتشدان و غيره ديده مي شود. معذالك ناحيه پارس(فارس) تا زمان آنتيوخوس چهارم جزء امراطوري سلوكي بود. بعد از مرگ وي (164 قبل از ميلاد) رو به تجزيه گذاشت و پارتيان ايالات مركزي دولت سلوكي را فتح كردند و پارس استقلال يافت.
آثار تاريخي بسيار مهم و با ارزشي از سلسله هاي مختلفي در اين استان باقي مانده كه مي توان تخت جمشيد- پاسارگاد- نقش رستم- كعبه زردشت- كاخ سروستان- غار شاپور- شهر شاپور(بيشاپور)- بند امير- بازار و مسجد و ارگ وكيل را نام برد.
در حال استان فارس داراي مساحتي بالغ بر 489،126 كيلومتر مربع مي باشد و از نظر صنعت و كشاورزي و صنايع دستي (بخصوص خاتم كاري) از استانهاي مهم و بنام ايران بشمار مي رود، بطوري كه در سال 1370 بيش از 233 كارخانة بزرگ صنعتي در آن فعاليت داشته اند.
آب و هواي اين استان را مي توان به طور كلي به سه بخش تقسيم كرد: 1-در شمال و شال غرب به علت كوهستاني بودن، زمستانهاي سرد با برف و باران فراوان و تابستانهاي معتدل اكم است. 2-جنوب و جنوب شرقي استان زمستانهاي معتدل و تابستانهاي بسيار گرم دارد. 3-در نواحي مركزي استان، زمستانها معتدل و باراني و تابستانهاي آن گرم و خشك است.
جمعيت استان در سال 1370 بالغ بر 3،618،653 نفر بوده كه از اين لحاظ رتبه پنجم را در بين استانهاي ايران به خود اختصاص داده است.

[Mr.Engineer]

استان خراسان

خراسان در گذشته به سرزمين پهناوري گفته مي شد كه در قسمت شمال شرقي ايران واقع شده بود و شامل سرزمينهاي آمودريا، هندوكش، ماوراء النهر، سجستان و قهستان (قوهستان) بود. در دورة ساسانيان، خراسان بزرگ بوسيلة چهار تن از مرزبانان تحت فرمان شاه اداره مي شد كه هري كدام يكي از چهار قسمت آن را اداره مي كردند، اين نواحي عبارت بودند از:
1-مروشاهجان، 2-بلخ و طخارستان (تخارستان) 3-هرات، سوشنج (فوشنج)، باغديس و سنجستان 4-ماوراء النهر
خراسان بزرگ در دورة قاجاريه فقط كمتر از نيمي از ولايت خراسان قديم را در بر داشته است، و باقي اين سرزمين در افغانستان و تركمنستان، ازبكستان و... واقع است.
خراسان در احياي زبان و ادب فارسي نقش بسيار همي داشته و علاوه بر شعرا و ادباي بزرگي مانند رودكي، فردوسي، عنصري، سنائي، مولوي و خيام، دانشمندان معروفي چون ابوعلي سينا، ابوريحان بيروني، خوارزمي و بلخي از اين سرزمين برخاسته اند.
در حال حاضر خراسان بزرگترين استان ايران است و مساحت آن برابر 213،335 كيلومتر مربع مي باشد كه كمي از خاك ايران را تشكيل مي دهد. به همين علت اين استان داراي آب و هواي گوناگوني است. جمعيت آن در سال 1370 بالغ بر 6،294،142 نفر بوده است

[Mr.Engineer]

استان آذربايجان شرقي

اين ايالت به نام فرماندار آن آتوپارت (كسي كه آتش نگهبان اوست)، آتورپاتكان خوانده ميشد و همين اسم است كه بعدها بصورتهاي آذربايگان و آذربايجان در آمده است. وي در زمان حمله اسكندر به ايران، استقلال خويش را اعلام كرد (328 قبل از ميلاد) و بدين سان سرزمين خود يعني ماد كوچك را محفوظ داشت. آذربايجان در طي قرون مراحل مختلفي را از سر گذرانده و هرگاه كه در ايران دولتي قوي اداره امور را به عهده داشته، آذربايجان يكي از ايالات مهم مملكتي در نظر گرفته مي شد.
پايتخت آن در زمان پارتها شهر گنجك (شيز) بوده و مورخين محل آن را در تخت سليمان كنوني در شمال خاوري شهر تكاب مي دانند.
استان آذربايجان شرقي با مساحتي بالغ بر 49،287 كيلومتر مربع و با جمعيتي برابر با
3،309،134 نفر(1370) از استانهاي مهم كشور به لحاظ اقتصادي و صنعتي و كشاورزي بشمار مي رود.
پس از استقلال كشورهاي جديد آذربايجان و ارمنستان كه از طريق رود ارس با اين استان مرز بين المللي مشتركي دارند، مراودات فرهنگي، سياسي و اقتصادي از طريق مرزهاي زميني ـ جلفا و خدا آفرين) رو به گسترش نهاده و همه روزه عده زيادي از گمركات مرزي يجاد شده، رفت و آمد مي كنند. اين مراودات باعث گرديده كه در سطح استان براي جذب توريسم و بسط و توسعه روابط فرهنگي با اين كشورها توجه بيشتري صورت گيرد.