پرورش سبزی در باغ و خانه

[*FATIMA*]

ریحان (Basil )
از گیاهان معطر و مطبوع است دارای انواع مختلف و مهمترین آنها به نام ریحان بنفش ، ریحان سبز ، ریحان فری ، ریحان کرمانی نازبو که دارای برگهای ریز و کوچکی است .
طرز کاشت :
موقع کاشت بذر ریحان در اواسط اردیبهشت ماه است که آنرا روی ردیف هایی که فاصله آنها 25 سانتیمتر است و به طور دست پاش میکارند و در مدت 20-15 روز جوانه زده و پس از 15 روز اولین چین آن برداشت میشود . این گیاه به سرمای نابهنگام بهاره خیلی حساس است و در زمین مرطوب و لجن زار گل نمیکند .
این گیاه احتیاج به کود دامی پوسیده و کود ازته به طور سرک ، در 2 تا 3 مرحله دارد که در هنگام آبیاری کود سرک را همراه با آب به زمین میدهند .
احتیاج به آب فراوان دارد و در زمینهای رسی و شنی که کود فراوان داده شده باشد به خوبی رشد میکند ، چنانچه در آبیاری آن تأخیر گردد پژمرده و از بین میرود . کشت ریحان در داخل آپارتمان در ظروف پلاستیکی بسیار ساده و بدون دردسر است و احتیاج به آفتاب فراوان دارد ، برای اینکه بتوان به طور دائم محصول ریحان را از زمین برداشت نموده ، بهتر است از اوائل اردیبهشت هر 15 روز به تناوب بذر آنرا کاشت ، چنانچه جوانه انتهایی آن قطع گردد ، بوته آن خیلی دیرتر به گل مینشیند و بوته پرپشت و پربرگ خواهد شد . ریحان را در سال 2 تا 3 مرتبه درو میکنند .

[*FATIMA*]

تربچه (Radish )
از خانواده Cruciferae و دارای دو گروه متفاوت است . تربچه بهاره و ترب زمستانه . اگرچه تربچه بهاره را نیز در تمام اوقات سال میکارند ولی حساسیت آن به سرما بیش از تربچه زمستانه است . تربچه زمستانه را نیز چنانچه در فصل بهار بکارند خیلی زود به گل مینشیند و قبل از اینکه ریشه به حد کافی درشت و قابل خوردن بشود به گل نشسته است ، به این حهت آنرا در فصل پاییز و زمستان میکارند و طول مدت روز درجه حرارت به آن اجازه نمیدهد که گل تولید نماید . این ترب را مدت زیادتری میتوان در انبار نگهداری نمود . انواع تربچه های بهاره شامل تربچه سفید کرد که از یک سانتیمتری تا 5/2 سانتیمتری قابل برداشت و در مدت 28 روز قابل برداشت است و تا قطر 5 سانتیمتر هم ممکن است برسد بدون آنکه وسط آن پوک شود .
تربچه گرد زنگوله ای به اندازه یک گیلاس درشت و در مدت 22 روز قابل برداشت است وترب فرانسوی که ترب سفید و قرمزی است دوک مانند و رنگ آن به طرف دم سفید میباشد و در مدت 28 روز قابل بهره برداری است .
انواع ترب های زمستانی :
شامل ترب دشتی ، ترب سیاه ، ترب قرمز زمستانه ، ترب سفید بلند که به طول 30 سانتیمتر میرسد و پس از 65 روز قابل بهره برداری است همچنین ترب بنفش ، ترب های زمستانی معمولاً به بلندی 25 سانتیمتر و قطر آن تا حدود 10 سانتیمتر میرسد .
کشت تربچه :
قبل از فصل کاشت باید زمین را با کود حیوانی پوسیده تقویت نمود و زیرو رو کرد . مقدار تقریبی جذب مواد غذایی ترب در هر هکتار نسبت به سایر سبزیجات بیشتر و مقدار ازت جذب شده حدود 75 کیلو و فسفر 17 کیلو و پتاسیم 180 کیلوگرم میباشد . بنابراین کاشت تربچه احتیاج به زمین پوک و قوی دارد و لازمست به مقدار مورد نیاز کود شیمیایی در مدت بهره برداری بدین قرار به زمین داده کود ازته 40-60 کیلوگرم ، کود فسفره 100-170 کیلوگرم ، کود پتاسه 100-150 کیلوگرم . کشت بذر بهاره را از اول فروردین تا آخر تیرماه انجام داده و بذر آنرا در عمق یک سانتیمتری و به فاصله 15 سانتیمتر از هم روی ردیفهایی که به فاصله 25 سانتیمتر در نظر گرفته اند میکارند . تعداد تقریبی صد گرم بذر تربچه حدود 850 عدد است و مقدار بذر لازم جهت کاشت یک هکتار زمین 12-20 کیلوگرم است .
چنانچه بخواهند از ترب برگی نیز استفاده نمایند ، فاصله کشت بذر را 5/2 سانتیمتر در نظر گرفته و قبل از آنکه ریشه آن درشت شود تعدادی از تربچه های برگی را خارج کرده و فاصله را به 15 سانتیمتر میرسانید.
بذر زمستانی را در اوائل تا اواخر مرداد کشت نموده و بذر را به فاصله 20-25 سانتیمتر و روی ردیفهایی که فاصله آنها 45 سانتیمتر است میکارند . در مورد بذر زمستانی نیز میتوان آنرا متراکم کاشته و پس از رشد مناسب آنرا تنک نموده و به بازار عرضه نمود .
آبیاری :
به علت رشد سریع تربچه لازمست در فصل بهار و تابستان هر 6 روز یکمرتبه زمین را سیراب نمود و در فصل پاییز و زمستان با توجه به وضع باران منطقه آبیاری نمود و نباید زمین کشت تربچه کاملاً خشک شود .
نگهداری :
در فصل پاییز بایستی مرتباً فاصله ردیفها را وجین نمود و بذر تربچه را بایستی به فاصله 10 روز از هم کاشت در غیر این صورت چنانچه از موقع برداشت آن بگذرد و محصول در زمین بماند ، تربچه ها شروع به پوک شدن مینمایند و غیر قابل مصرف میشوند ولی ترب زمستانه را میتوان مدت بیشتری در خاک نگهداشت بدون آنکه ضرر چندانی به آن برسد علاوه بر این میتوان در اوائل آبان ماه محصول ترب زمستانی را جمع آوری نموده در محل تاریک زیر شن خشک برای مدتی نگهداری کرد .
بذرگیری از ترب :
در آخر فصل پاییز ترب های سالم و قوی و یکدست را انتخاب نموده و در محل تاریک در زیر ماسه خشک نگهداری کرده ، در فروردین ماه به فواصل 40-50 سانتیمتر در خاک قوی و مرطوب کاشته و پس از مدت 15-20 روز جوانه های آن ظاهر گشته و به تدریج گل میدهد و در تیرماه بذر روی شاخه ها ظاهر میگردد پس از رسیدن آنرا جمع آوری نموده و پس از خشک شدن آنرا کوبیده و از غلاف آنرا جدا میکند .

[*FATIMA*]

ترخون (Tarragon )
از تیره compositae و دو نوع آن که از همه مهمتر و شایعتر است Artemisia dracunculus و دیگری ترخون فرانسوی است که هر دو بوسیله قلمه ریشه دار که از بوته اصلی جدا شده تکثیر مییابد .
یک نوع ترخون روسی وجود دارد که به وسیله بذر ازدیاد مییابد ولی عطر آن بسیار ملایم است تنها راه تشخیص ترخون فرانسوی ، بو کردن برگ تازه آنست که عطر شدیدی از خود خارج میکند .
ارتفاع بوته ترخون به 60 سانتیمتر میرسد و در زمستان برگهای آن پلاسیده و خشک شده و در بهار مجدداً جوانه زده و شاخه های جدید میدهد .
بهتر است مدت نگهداری ترخون در یک مزرعه بیش از 5-6 سال به طول نیانجامد و آنرا به زمین جدید منتقل نمود .
کشت و پرورش :
ترخون در زمینهای کم بنیه و ضعیف نیز رشد میکند و تعداد آبیاری در هر ماه 3 تا 4 مرتبه است . پس از کاشت ساقه ریشه دار به فاصله 15-20 سانتیمتر از یکدیگر و روی ردیفهای به فاصله 60 سانتیمتر به حد کافی آنرا آب داده تا هوای اطراف ریشه ، خارج گردد . در اول اردیبهشت ماه مقدار 200 کیلو کود نیتراته به هر هکتار در هنگام آبیاری میدهند .

[*FATIMA*]

جعفری (Parsley )
جعفری از تیره گل چتریان Umbellifereas و انواع مختلف دارد از جمله انواع جعفری پیچ شامل جعفری سیاه ، جعفری هویچی ، جعفری آبی و جعفری بیابانی میباشد ، از گیاهان دو ساله است که در سال اول برگهای آن ظاهر شده و در سال دوم ساقه گل رشد نموده و گلهای زرد چتری تولید میکنند که در اواخر شهریور به بذر تبدیل میگردد دانه های آن سبز مایل به خاکستری است .
طرز کاشت :
در زمستان مزرعه را به میزان 5-10 تن کود پوسیده دامی داده و در خاک برگردان نموده و در اول بهار به مقدار 160 کیلو کود ازته و 100 کیلو کود فسفره و 170 کیلو کود پتاسه به خاک داده و آنرا برگردان نموده و در اوائل اسفندماه بذر آنرا روی ردیفهایی که فاصله هر ردیف در حدود 30-70 سانتیمتر است به فاصله 2-7 سانتیمتر میکارند . زمین جعفری را بایستی قبلاً آب داده تا کاشت بذر به آسانی صورت گیرد و در تمام مدت رشد بایستی زمین را مرطوب نگهداشت ، یکصد گرم بذر جعفری حدود 65 هزار عدد است که مقدار لازم برای کاشت در یک هکتار زمین حدود 3-4 کیلو بذر میباشد .
جعفری را در تمام فصول سال بخصوص در فروردین و شهریورماه میکارند و بعد از 25 روز شروع به رشد میکند و پس از 2 تا 3 ماه قابل بهره برداری است .

[*FATIMA*]

ریواس (Rhubarb )
ریواس گیاه دائمی است که به خاطر مغذی بودن ساقه های آن پرورش داده میشود .
برگهای آن محتوی مقداری ماده اسید اگزالیک میباشد که مصرف زیاد آن مسمومیت ایجاد میکند . این گیاه سرمادوست و احتیاج به زمستان طولانی دارد . شروع یخبندان فعالیت گیاهی آن را متوقف مینماید ، موقع کشت آن اواخر زمستان به محض آنکه زمین از یخبندان خارج شد میباشد .
ساقه های سفید و صورتی آن به بلندی یک متر میرسد . برگها شبیه پنجه مرغابی و در انتهای ساقه های ستبر قرار دارد . ساقه ریواس ترد آبدار و ترشمزه است . برای ازدیاد ریواس ریشه را به چند قسمت تقسیم نموده به طوریکه هر ریشه دارای 3-1 جوانه باشد .
قلمه های ریشه دار را در خاک شنی و همراه با کود حیوانی پوسیده در شیارهایی به عمق 45-30 سانتیمتری میکارند . قلمه های ریواس را در ته گودال قرار داده و با خاک مرغوب همراه با کود پوسیده حیوانی شیار را پر میکنند به طوریکه 7-5 سانتیمتر از لبه شیار باقی بماند و در این حالت تاج ریواس باید 5 سانتیمتر زیر خاک باشد . باید توجه داشت که قلمه های ریشه دار بایستی خیلی سریع از محلی که از خاک خارج میشوند به محل کاشت انتقال مییابد و در این فاصله نیز در لابلای پوشال مرطوب نگهداری شود . فاصله هر بوته را در موقع کاشت یک متر در نظر میگیرند . بوته ریواس 6-4 سال دوام می آورد و در سال اول بایستی تمام شاخه هایی که تولید میکند پرورش یافته و قطع نشوند .
در اواخر پاییز رشد گیاه متوقف شده و برگها از بین میروند و در بهار سال بعد جوانه های تازه در اطراف ساقه رشد مینماید از آنجائیکه گیاه احتیاج به یک دوره استراحت و کمون دارد این گیاه در مناطق گرمسیر که یخبندان زمستان ندارد عمل نمی آید . 2 یا 3 بوته آن در یک جعبه چوبی بزرگ به حجم 150 لیتر در خانه قابل بهره برداری است و چون احتیاج به هوای گرم ندارد در محیط خارج و محوطه باغچه و باغ میتوان آنرا پرورش داد . در سال دوم نیز فقط یک یا دو شاخه از آن را قطع میکنند ولی در سال سوم به حد کافی میتوان از آن بهره برداری نمود . ریشه ریواس تا یک متر در داخل زمین فرو میرود و بنابراین باید هر سال به آن کود داد تا محصول خوب و بردبار به دست آید . چنانچه تخم ریواس کاشته شود بعد از 2 سال جوانه های تازه آن قابل چیدن است . اگرچه میتوان ریواس را از طریق بذر زیاد نمود ولی عیب آن این است که هیچگاه گیاه جدید مشخصات پایه اصلی را ندارد و نمیتوان پایه مرغوب از این طریق به دست آورد مگر با اجرای برنامه سلکسیون و دورگ گیری از پایه های مختلف و این کار احتیاج به مطالعه و ورزیدگی خاصی دارد کود شیمیایی 10-10-5 همراه با کود حیوانی پوسیده در اول فصل بهار و اول پاییز باید به گیاه داد .
در مناطقی که یخبندان زمستان بسیار زیاد است بعد از آنکه یخبندان زمستانی شروع شد مقداری کلش و مالچ پای گیاه میریزند تا از یخبندان بیش از اندازه جلوگیری شود و چون در موقع یخبندان مقداری از عمق خاک منبسط میگردد بایستی اطراف بوته را 10-7 سانتیمتر کود پوسیده انباشت تا از این عمل جلوگیری شود .
آبیاری آن در فصل بهار به طور مرتب باید انجام شود و چون ریشه آن عمیق است آبیاری نشتی از دو طرف ردیف کاشت باید صورت گیرد .
برداشت محصول :
همانطور که گفته شد ریواس در سال اول محصول نمیدهد و بایستی اجازه داد که شاخه ها و ریشه های خود را مستقر نمایند . وقتی که شاخه های ریواس به ارتفاع 45-30 سانتیمتر رسیدند در قسمت محل اتصال ساقه به ریشه ساقه را با یک حرکت به طرف جهت عقربه های ساعت حرکت داده کنده میشود .
مدت زندگی ریواس در یک محل 10-5 سال است و باید قلمه های ریشه دار آنرا به محل دیگری انتقال داده و زمین مادر را شخم زد و روی هر بوته تعدادی شاخه میگذارند تا مواد غذایی را برای تجدید رشد آماده نماید .

[*FATIMA*]

سیر (Garlic )
سیر از خانواده Liliacea است . 2 نوع سیر برای کشت و کاروجود دارد یک نوع آن ، ریز و هر غدد آن شامل 10 دانه سیر است و نوع دیگر سیر فیل است که درشتی آن شش برابر سیر معمولی است و هر غدد آن حدود نیم کیلو وزن دارد . آن به مراتب کمتر از سیر معمولی است .
یک نوع سیر بیابونی نیز وجود دارد که به نام مریم نخودی است . گلهای سیر معمولی سفید ولی نوع بیابونی آن قرمز رنگ است . سیر دارای مقدار زیادی اکرولئین طبیعی میباشد که یکی از میکروب کشهای قوی است . بوته سیر دائمی است و در بعضی از مناطق گل نمیدهد .
طرز کاشت :
سیر باید در زمین شنی که کود پوسیده به آن داده اند کاشت . در پاییز یک دانه غده ای پیاز سیر را در شیارهایی که به فاصله 45-30 سانتیمتر ایجاد نموده اند به فاصله 10-5 سانتیمتر به عمق 5-3 سانتیمتر میکارند . در مناطق بسیار سرد موقع کشت اوائل فروردین است .
برای تقویت زمین علاوه بر کود پوسیده حیوانی مقداری کود شیمیایی سوپر فسفات و یکی از کودهای پتاسه باید مصرف شود . مقدار سیر لازم برای کشت در یکصد متر مربع زمین در حدود 15-12 کیلوگرم است . باید دقت نمود که از سیرهای سالم و سیرهایی که به پوست متصل است برای بذر گیری استفاده نمود.
برداشت محصول :
از اواخر بهار تا اواخر پاییز نسبت به برداشت محصول اقدام مینمایند .
بهترین راه برای انبار کردن آن گره زدن یک دسته 10 تا 15 تایی از آنها به یکدیگر است و آنرا در محل خنک م خشکی آویزان میکنند و یا اینکه پیاز آنرا جدا کرده و به وسیله نخ به هم میبندند و آویزان میکنند .

[*FATIMA*]

تره و تره فرنگی (Leek )
تره از خانواده liliacea است . تره از گیاهان برگ سبزی است که با هر نوع آب و هوایی سازگاری دارد . برای آنکه برداشت محصول به آسانی صورت گیرد ترجیح داده میشود در ردیفهایی که فاصله آنها 20 سانتیمتر است کاشته شود و لازمست کشت آن متناوب صورت گیرد که همیشه سبزی آماده برداشت در مزرعه وجود داشته باشد . آبیاری آن هر 6 روز یک مرتبه به خصوص در زمینهای خشک ضرورت دارد و در پاییز به مقدار 150 تن کود حیوانی به زمین داده و آنرا برگردان نموده و در بهار قبل از کاشت بذر مقدار 150 کیلو کود نیتراته و 100 کیلو کود فسفره به زمین میدهند و پس از دیسک زنی و ماله کشی در اردیبهشت ماه بذر آنرا میکارند .
یک ماه پس از کاشت بذر بایستی بین ردیفها را سیخک زده و علفهای هرز را جمع آوری نموده این عمل هر یکماه یک مرتبه تا آخرین برداشت محصول ادامه دارد و از کاشت تره میتوان تا 3 چین برداشت نمود .
این گیاه در هر نوع آب و هوا و زمینی به خوبی رشد نموده و در زمین های شنی رسی و پوک هموس دار بهتر رشد میکند و احتیاج به کود فراوان آلی و شیمیایی دارد . چنانچه بعد از محصول خانواده لگومینور کشت شود احتیاج به کود زیادی ندارد و در هر صورت در پاییز بایستی زمین را شخم زده و در بهار تسطیح نموده و آماده کاشت بذر کرد و یک هفته قبل از کاشت کود شیمیایی ازته 150 کیلو و فسفره و پتاسه هر یک 100 کیلو به زمین داده و آنرا بوسیله دندانه با خاک مخلوط نموده و کاشت بذر را انجام میدهند .
انواع تره فرنگی های کوتاه و کوچک بزرگ و غول پیکر تولید میشود که بعضی از آنها در نمایشگاههای کشاورزی عرضه میگردد تا 5/4 کیلو وزن دارد ولی تره فرنگی های کوچک که مورد پسند عامه است به وزن 150-250 گرم است و انواع کوچک آن دارای طعم لذیذ و مطبوعی میباشد .
مقاومت تره فرنگی به سرما بسیار خوبست و مقدار کودی که برای رشد آن به زمین داده میشود و به مراتب کمتر از مقدار احتیاج پیاز میباشد .
اگر چه گیاه دو ساله ایست ولی در عمل از آن به عنوان گیاه یکساله استفاده میشود زیرا فقط برای بذرگیری در سال دوم از آن استفاده میگردد .
طرز کاشت :
در پاییز سال قبل به مقدار 150-200 تن کود پوسیده دامی به خاک داده و به وسیله شخم آنرا در زیر خاک میکنند فقط در مواردیکه برای کشت قبلی مقدار کافی کود به کار برده باشند میتوان در بهار یک هفته قبل از کاشت بذر مقدار 150 کیلو کود نیترات دوسو و 100 کیلوگرم فسفات به زمین داده و با یک شخم سطحی آنرا داخل خاک نموده و قبل از کاشت ، زمین را به وسیله ماله مسطح نموده آنگاه اقدام به کاشت بذر نمایند . برای کاشت بذر شیارهایی به عرض 10 سانتیمتر در جهت شمال به جنوب به فاصله 15 سانتیمتر از هم روی زمین ایجاد نموده و بذر را در داخل شیار به فاصله 4 سانتیمتر از یکدیگر میکارند و روی آنرا خاک داده و خاک را میکوبند و بلافاصله آب میدهند تا هوای اطراف بذر خارج گردد پس از 14-18 روز جوانه های تازه سر از خاک بیرون می آورند . وقتی ارتفاع بوته ها به 20 سانتیمتر رسید ، ساقه آنها به قطر یک مداد میباشد در این هنگام مزرعه را به خوبی آبیاری کرده و فاصله بوته ها را به 30 سانتیمتر میرساند و بوته های اضافی را که از خاک خارج میکنند به همین فاصله در محل دیگری که قبلاً آماده نموده اند میکارند . ترجیح داده میشود ریشه های اضافی این بوته ها را به حدی که لازم است هرس کرده و انتهای بوته را نیز قطع میکنند تا رشد طولی گیاه به بیش از اندازه لازم نرسد و قبل از کاشت نشا بوسیله میله ای یک سوراخ در زمین ایجاد کرده و به آرامی با خاک برگ پوسیده نرم اطراف آنرا پر میکنند و با یک ظرف آب ، سوراخ را از آب پر مینمایند تا هوای اطراف ریشه خارج گردد .
چنانچه بخواهند تره فرنگی پیش رس به بازار عرضه کنند میتوان عملیات کاشت را درداخل شاسی در بهمن ماه به همان ترتیب که در بالا گفته شده شروع نموده و با توجه به اینکه در هر صد گرم بذر در حدود 30 هزار دانه وجود دارد برحسب تعداد نشای مورد نیاز بذر را آماده نموده و طبق آنچه گفته شد در داخل شاسی میکارند . لازمست در موقع آفتابی درب شاسی ها باز نموده و به محیط کشت هوا داد تا از رشدونمو قارچهای مضر جلوگیری نمایند و در ماههای فروردین و اردیبهشت به تدریج بوته های آماده را خارج نموده به مزرعه اصلی انتقال میدهند .
مقدار محصول تره فرنگی 50-60 تن در هکتار است مدت کاشت تا برداشت بین 30 تا 35 هفته میباشد و در مورد انواع پاییزه آن تا 45 هفته به طول می انجامد .
باید توجه داشت که هر انداره تره فرنگی که برداشت میکنند جوانتر باشد مرغوبتر بوده و بازار بهتری دارد نباید سعی کرد که محصول را دیرتر برداشت نموده تا تره های درشت به دست آورند ، زیرا تره را درشت خشبی شده و چندان مرغوب نمیباشد و به تدریج که محصول آماده برداشت میگردد تره های رسیده را از مزرعه خارج و به بازار عرضه کنید و در موقع برداشت هرگز بوته تره را از رمین بیرون نکشید و بایستی با کمک بیلچه و بیل و به آرامی از زمین خارج گردد .
مراقبت در هنگام کاشت :
برای آنکه ساقه تره سفید شود لازمست پای بوته را خاک داد و از خاک ردیفها بوسیله بیل پای بوته خاک داده میشود و در عین حال علف های هرز بین ردیفها را نیز جمع آوری نموده تا قوت خاک را جذب ننمایند .
در موقع خاک دادن باید دقت نمود که فقط اطراف ساقه خاک داده شود و از ریختن خاک روی قسمت سبز گیاه خودداری شود و حداکثر فقط تا اواسط مهرماه مستوان پای بوته ها را خاک داد .
کود سرک بهاره را فقط اوائل خرداد تا اواسط مرداد در 2 مرحله به گیاه میدهند و بعد از آن نبایستی به بوته کود داده شود .

[*FATIMA*]

شاهی یا ترتیزک (Rocket )
شاهی از تیره cruciferes (چلیپائیان) و دارای انواع مختلف است و دارای طعم تند و سریع الرشد ودر فصل بهار و اوائل تابستان بوفور کشت داده میشود . در محل آفتاب سایه به خوبی رشد میکند و مدت کشت و برداشت آن برای هر مرحله 60 روز است .
برای برداشت ، اغلب از سبزی کاران ، آنرا از ریشه خارج کرده به فروش میرسانند و برگ آنرا به صورت خام همراه با سایر سبزیجات مصرف مینمایند .
در موقع کاشت چنانچه روی ردیف کاشته شود ، فاصله هر ردیف 20-15 سانتیمتر فاصله بوته ها را 5/2 تا 5 سانتیمتر در نظر میگیرند .شاهی احتیاج به آب فراوان و مرتب دارد بعضی از انواع شاهی که در اطراف چشمه ها و داخل آب پرورش مییابد .

[*FATIMA*]

شبد یا شوید (Dill )
شبد از تیره چتریان umbillifereae است ، گیاهی است یکساله که ارتفاع آن به 70-60 سانتیمتر میرسد و گلهای چتری زرد آن در آخر فصل روی ساقه ها ظاهر میگردد .
طرز کاشت :
موقع کاشت بذر شبد از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت میباشد و طرز کاشت آن مانند جعفری است و بایستی خاک کود داده و سبک و مرطوب برای کشت آن آماده شود .

[*FATIMA*]

شنبلیله (Trigonelle )
شنبلیله از خانواده بقولات در هر نوع آب و هوایی پرورش داده میشود و برای آماده سازی زمین کشت ، لازم است مقدار 10-8 تن کود حیوانی در هکتار در پاییز سال قبل به زمین داده و آنرا برگردان کرد و در اول بهار و اواسط بهار مقدار 75-50 کیلوگرم کود نیترات دامانیوم به زمین میدهند . در اوائل بهار بذر آنرا روی ردیف هایی به فاصله 20-15 سانتیمتر کاشته و آبیاری میکنند . ترجیح داده میشود آبیاری به طور نشستی انجام میگیرد همچنین میتوان در اواخر شهریورماه آنرا کاشته و تا اواخر آبان یک چین از آن برداشت نمود بدیهی است این کار در صورتی انجام میگیرد که یخبندان زمستان موجب خشک شدن گیاه نگردد و در فصل بهار به فاصله یک ماه یک برداشت از آن میکنند پس از هر برداشت مقدار 50 کیلو کود ازته در هر هکتار به زمین میدهند .
آبیاری از زمان کاشت تا برداشت 9-8 روز یک مرتبه مزرعه را به طور نشتی یا کرتی آبیاری میکنند .