مدیریت فرهنگی

[**Royaye Sabz**]

مدیریت فرهنگی

مدیریت فرهنگی﴿Cultural Management﴾
در زبان های اروپایی واژه«cultural» به معنای کشت وکار یا پرورش بوده است. این واژه از قرن هجدهم کاربرد یافت و" دانیلفسکی" درسال 1871با انتشار کتاب فرهنگ ابتدایی ، نخستین تعریف روشن از فرهنگ را در رابطه با سیر تاریخ بشر و زندگی جوامع بیان کرد.بعدها این واژه مورد توجه بیشتری قرار گرفت و تعریف های گوناگونی از آن ارائه گردید.
تیلور می گوید:"فرهنگ یا تمدن٬کلیت هم تافته ای است شامل دین٬ هنر٬ قانون٬ اخلاقیات٬ آداب و رسوم و هرگونه توانایی و عادتی که آدمی به عنوان عضو جامعه به دست آورد ."
مایریس ، تعریفی تاریخی از فرهنگ ارائه می کند:"فرهنگ آن چیزی است که از گذشته آدمیان بازمانده است٬ در اکنون ایشان عمل می کند و آینده شان را شکل می دهد."
هرسکوویتس، می گوید:" فرهنگ اساساً بنایی است که مبین تمامی باورها ٬رفتارها ٬دانش ها٬ ارزش ها و مقصدهایی است که شیوه زندگی هر ملت را مشخص می کند...و سرانجام عبارتست از هرآنچه یک ملت دارد٬ آنچه انجام می دهد و آنچه می اندیشد."
ساترلند، می گوید:" فرهنگ شامل هرآن چیزی است که بتواند از نسلی به نسلی فرا رسانده شود. فرهنگ یک قوم همان میراث اجتماعی آن است. به عبارت دیگر٬کلیت هم تافته ای شامل دانش٬ دین٬ هنر٬ اخلاق٬ قانون٬ فن ابزارسازی و کاربرد آنها و روش فرا رساندن آنها."
به طور کلی فرهنگ در معنای وسیع آن عبارتست از:" نظامی از باورها٬ ارزش ها٬ رسم ها و رفتارهایی که اعضای یک جامعه به کار می بندند تا خود را با جهان خود و نیز با یکدیگر سازگار سازند و آن را از طریق آموختن از نسلی به نسل دیگر انتقال می دهند. "
فرهنگ هم سازنده است هم مبنای عمل ، بدون فرهنگ هیچ عملی از فرد سر نمی زند. از اینرو فرهنگ مبنای عمل است و تاثیر می گذارد. فرهنگ همچنین سازنده رفتار اجتماعی انسان است و در مدیریت جامعه نیز تاثیر اصلی را دارد. نظام سیاسی هر جامعه نیز مبتنی بر فرهنگ حاکم بر آن جامعه است.
در جوامع پیشرفته نیز که دموکراسی را بهترین شیوه اداره جامعه می دانند٬ آن را مبتنی بر فرهنگ قلمداد می کنند و به نظر آنان بهترین فرهنگ٬فرهنگ حاکم بر جامعه دموکرات است.
از این رو فرهنگ یکی از عوامل مؤثر بر مدیریت است و در مقولهٴ جدیدی به نام" مدیریت فرهنگی" این تأثیر متقابل است.
مدیریت فرهنگی چند سالی بیشتر نیست که به عنوان یک شاخهٴ مهم ازمدیریت صاحب یک کرسی در دانشگاه های معتبرکشور ما شده است. هدف از ایجاد این رشته٬ آموزش مدیرانی است که قادر به مدیریت در محیط ها و سازمانهای دولتی باشند : سازمانها و نهادها و محیط های فرهنگی شامل صدا وسیما٬دانشگاه ها٬مدرسه ها٬فرهنگسراها٬ خانه های فرهنگ٬ مؤسسه های فرهنگی- مطبوعاتی٬خبرگذاری ها٬ مطبوعات٬ مؤسسه های آموزشی٬ آموزشگاه های هنری٬سینماها و مراکز نمایشی٬ موزه ها٬ گالری ها٬ مدیریت های فرهنگی وزارتخانه ها و سازمانها و کارخانه ها٬ سازمانهای انتشاراتی٬ مؤسسه های تبلیغاتی٬ کتابخانه های عمومی و....
مدیران فرهنگی علاوه بر دانش مدیریت٬ بایستی دارای توانمندیهای خاصی از جمله بهره گیری از روانشناسی٬ جامعه شناسی٬ اصول تعلیم و تربیت در زمینه ٴآموزش و آشنایی با مقولات مهم فلسفه٬ تاریخ٬ هنرو ادبیات باشند.
مدیران فرهنگی در شرایط کنونی٬ که جامعه ٴما عرصهٴ تعارضات و بحران های مختلف فرهنگی٬اقتصادی و سیاسی است٬ ناگزیر از تصمیم گیری های حیاتی و مهم هستند.
این تصمیمات متوجه لایه های وسیعی از جامعه٬ به ویژه جوانان می شود. قلمرو سازمانهای فرهنگی و فعالیت مدیران آنها عموما" به مراتب گسترده تر و حساس تر از محیط فعالیت های سازمان های دیگر است.مخاطبان مورد نظر در انجام فعالیت های فرهنگی به دلیل جوان بودن جامعه بیش ازحد انتظار است و طبیعی است که ضرورت طراحی برنامه هایی متناسب با ذائقه های نو به نو شونده و درحال تغییر این قشر٬گوشه ای از دشواری های مدیریت در بخش فرهنگی را روشن می سازد.
تهدیدات محیطی و حساسیت این قلمرو فعالیت٬ مدیریت بسیاری ازسازمان های فرهنگی را با مسؤولیت های سنگین و دشوار و خطرناک ﴿دارای ریسک﴾ روبرو ساخته است.
یکی از صاحبنظران در شرایط پیوسته در تغییر و بی ثبات جامعه٬ مدیریت فرهنگی را به بندبازی درارتفاع 200متری تشبیه می کند که توفیق درآن بسیارتحسین آمیزو کوچکترین اشتباه درآن مصادف با پایان همیشگی کار است. اینک مدیریت در محیط های فرهنگی به مدیرانی نیاز دارد که قلمرو دیدشان وسیع تر٬ مدارا و صبرشان بیشتر٬ و پشتکار و امیدواری شان افزون ترباشد.