اورژانس های روانی

[امير آشنا]

سلام و عرض احترام خدمت علاقمندان به مبحث بیماری های روانی


ان شاالله در این تاپیک قصد داریم به صورت مختصر و مفید و کاملا علمی به عوارض و بیماری های روانی که می تونن از اورژانس های روانی محسوب بشن بپردازیم ...


اختلالات روانی که باعث ارجاع به بخش اورژانس روانی میشن رو در سه دسته کلی طبقه بندی می کنیم :

1. اختلالات رفتاری

2. الکلیسم

3. سو ء مصرف ترکیبات مخدری



ان شاالله از پست بعدی هر کدوم از این موارد رو در حد توان مورد بررسی قرار میدیم ...

تذکر مهم :
استفاده از مطالب این تاپیک تنها با ذکر منبع ( سایت علمی نخبگان جوان ) مجاز است

[امير آشنا]

اختلالات رفتاری

انواعی از اختلالات رفتاری ممکنه از اورژانس های روانپزشکی محسوب بشن که ابتدا در هر پست به معرفی یک به یک این اختلالات می پردازیم :



1. دلیریوم و دمانس ( Delirium & Dementia )

این دو عارضه همراه با اختلال عملکرد شناختی ( Cognitive Function ) بروز پیدا می کنن .

دلیریوم نوعی تغییر حاد در وضعیت منتال ( Mentation ) بحساب میاد که به دلیل یک وضعیت طبی عمومی ، مصرف داروهای خاص ، تماس با مواد خاص یا قطع مصرف اونها و حتی ترکیبی از علل ذکر شده بروز پیدا می کنه ... نکته مهم اینجاست که علل زمینه ای ایجاد کننده دلیریوم مثل عفونت ، مسمومیت ، اختلالات الکترولیتی و آسیب های وارده به سر ( که مثلا منتهی به مصرف داروهای خاص و ... میشن ) در صورت درمان قابل برگشت هستند به این مفهوم که دلیریوم معمولا قابل درمانه ... از طرف دیگه ، دمانس فرآیند تدریجی تر کاهش هوشیاری ( Consciousness ) محسوب میشه و متاسفانه دو علت شایع ایجاد دمانس که به ترتیب عبارتند از بیماری آلزایمر ( Alzheimer Disease ) و دمانس مولتی - انفارکت غیر قابل بازگشت هستند بنابراین برخلاف دلیریوم ، دمانس معمولا بهبود پیدا نمی کنه ...

در دلیریوم به صورت حاد سطح هوشیاری کاهش پیدا می کنه و بیمار به محیط اطراف بی توجه میشهو از طرفی ادراکات حسی دچار اختلال میشه ... توهم های مربوط به بینایی در مبتلایان به دلیریوم شایع هستند که این توهمات به صورت مشخص باعث ایجاد پاسخ های غیر طبیعی میشن ( توهم یا Halucination به نوعی ادراک حسی بدون حضور یک محرک حقیقی گفته میشه ) ... در دمانس ، شروع عارضه به صورت تدریجی و با سطح هوشیاری طبیعی همراهه و شایعترین اختلال بالینی در مبتلایان به دمانس ، از دست دادن حافظه محسوب میشه ( طبق بررسی های انجام شده ، حدود 10 درصد افراد بالای 70 سال و 20 تا 40 درصد افراد بالای 85 سال اختلالات حافظه ای بالینی دارن ) ...

[امير آشنا]

2. اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی ( Schizophrenia )

شیزوفرنی متداولترین بیماری روانی محسوب میشه که در جوامع مختلف تقریبا یک نفر از هر 100 نفر به اون مبتلا میشن ... بروز نشانه های بالینی بیماری معمولا در ابتدای دوره جوانی رخ میده ... این بیماری روند مزمنی داره و با اختلال عملکردی ( Functional Disorder ) بیمار مشخص میشه ...
این اختلال با دو گروه نشانه مثبت و یا منفی بروز پیدا می کنه :

الف - نشانه های مثبت عبارتند از :
رفتار یا کلام بی مفهوم ، رفتار کاتاتونیک ، توهم و هذیان (به باور کاذب بیمار بدون وجود دلیل منطقی ، هذیان یا Delusion گفته میشه )

ب- نشانه های منفی عبارتند از :
عدم توانایی در درک لذت در موقعیت هایی که به طور طبیعی لذت بخش هستند ( Anhedonia) ، اختلال در توجه به محیط (Attention ) ، فقدان عمل خودانگیخته ( Spontaneity) و ...

معمولا مبتلایان به شیزوفرنی رو به دلیل شدت گرفتن حالت سایکوز (Psychosis ) ، رفتارهای نامعقول یا خشونت آمیز ، تمایل به خودکشی و حتی به دلیل بروز عوارض جانبی داروهای مورد استفاده به بخش اورژانس روانپزشکی ارجاع میدن ...

[امير آشنا]

3. افسردگی ماژور ( Major Depression )

این بیماری هم از بیماری های بسیار شایع روانی در جوامع امروزی محسوب میشه ... به طوری که گفته میشه حدود 15 درصد افراد جامعه رو در دوره ای از زندگی مبتلا می کنه ... افسردگی ماژور عارضه ایه که ممکنه در صورت عدم درمان صحیح ، باعث رنج و آسیب های روانی متعدد در سالیان متمادی زندگی بیمار بشه ... زمانی میگیم فرد مبتلا به افسردگی ماژور شده که خلق و خوی تحریک پذیر و افسرده و یا عدم وجود احساس لذت و علاقه های طبیعی لااقل 14 روز دوام داشته باشه و این حالات حداقل با 4 علامت از مجموعه نشانه های زیر همراه باشه :

1. خستگی و بی حالی مفرط

2. پرخوابی و یا بی خوابی

3. اضطراب و دستپاچگی در رفتار و یا حتی حالت عکس اون یعنی تاخیر بیش از حد در انجام امور

4. کاهش قدرت تمرکز و تصمیم گیری

5. احساس گناه و یا بی ارزش بودن

6. تغییر در اشتها همراه تغییر وزن

7. هجوم مکرر وسوسه و افکار خودکشی

معمولا اولین حمله افسردگی ماتژور که در صورت عدم درمان معمولا تا حداکثر 9 ماه فروکش پیدا می کنه بعد از 30 سالگی رخ میده ؛ با این حال این عارضه هیچ گونه محدودیت سنی از نظر امکان وقوع نداره ...

متاسفانه خطر اقدام به خودکشی ( Suiside ) در این بیماران بسیار بالا و در حدود 15 درصده ... بنابراین حتما روانپزشک باید بیمار رو از نظر وجود این افکار مورد سوال و واکاوی قرار بده ... نکته مهم اینه که غالب موارد خودکشی در بیمارانی رخ میده که اختلالات خلقی دارن و اغلب این موارد هم قبل از اقدام به خودکشی به روانپزشک مراجعه می کنند ... همین مساله لزوم بررسی بیمار از این منظر رو برجسته تر می کنه ...

نکته مهم دیگه اینه که وجود سابقه فامیلی اختلالات خلقی ( Mood Disorder ) در این بیماران امری شایع محسوب میشه که می بایست در تشخیص بیماری به اون توجه بشه

مهمترین شرایطی که امکان اقدام به خودکشی رو در فرد بیمار افزایش میدن و از عوامل خطر محسوب میشن عبارتند از :

1. سابقه اقدام و تلاش های قبلی برای خودکشی

2. مصرف مواد مخدر روانگردان و یا الکل

3. وجود علایم سایکوتیک

4. جنس مذکر

5. گوشه گیری و یا ناامیدی عمیق

6. بیماری طبی زمینه ای جدی ( مثل سرطان ، ایدز و یا ... )

7. سنین بالاتر

و ...


در خاتمه هم لازمه اشاره کنم افسرگی ماژور ممکنه بروز اولیه یه اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder ) باشه که ان شاالله در پست بعدی به اون می پردازیم ...

[امير آشنا]

4. اختلال دوقطبی ( Bipolar Disorder )

اختلال دوقطبی یا بیماری مانیک-دپرسیو ( Manic-Depressive Disease ) عارضه شایعیه که حدود 1 درصد افراد جامعه رو مبتلا می کنه و زمینه ژنتیکی قوی داره ... مشخصه این بیماری ، حملات دوره ای و عودکننده افسردگی شدید و مانیاست . هرچند بروز حملات افسردگی متداولتر از حملات مانیاست ولی غالب مبتلایان به اختلال دوقطبی در ابتدا در دوره نوجوانی و با حملات مانیا به مراکز درمانی ارجاع داده میشن ... نکته مهمی که در اینجا وجود داره اینه که در صورت تشخیص این عارضه معمولا توصیه میشه اختلال افسردگی در این بیماران تحت درمان دارویی قرار نگیره ؛ چرا که مصرف داروهای ضدافسردگی در این بیماران می تونه باعث وقوع حمله مانیا بشه ...

اختصاصی ترین علایم حملات مانیا ( Mania ) عبارتند از سرخوشی بیش از حد ، تحریک پذیری و عصبانیت های ناگهانی ... سایر علایمی که در مانیا مشاهده میشن عبارتند از :

1. کاهش نیاز بیمار به خواب ( که معمولا اولین نشانه شروع حمله مانیاست )

2. کاهش اشتها

3.عدم تمرکز و حواس پرتی

4. اقدام به فعالیت های مخاطره آمیز و ریسکی ( مثل بی مبالاتی جنسی و یا حتی ولخرجی در امور مالی )

5. بی قراری و افزایش جنب و جوش

6. پرحرفی شدید و غیر معمول

7. اعتماد به نفس بسیار بالا ( که می تونه حالت هذیانی داشته باشه )

و ...

متاسفانه برخی موارد حملات مختلط ( Mixed ) اتفاق می افته که در اون علایم افسردگی با مانیا و حتی هیپومانیا ( که در اون شدت علایم مانیک تضعیف میشه ) همزمان مشاهده میشه که تشخیص موارد اینچنینی به واقع دشواره ...

معمولا در صورتی که درمانی انجام نشه ، هر حمله مانیا یا افسردگی حدود 1 تا 3 ماه طول می کشه و سالانه 1 تا 2 مورد حمله بروز پیدا می کنه ... خطر حملات مانیا در فصول بهار و پائیز افزایش پیدا می کنه ...

مبتلایان به اختلال دوقطبی به شدت در معرض خطر استفاده از الکل ، پیامدهای ناخوشایند طبی ناشی از رفتارهای پرخطر جنسی و مصرف ترکیبات روانگردان هستند ...

[امير آشنا]

5. اختلال پانیک ( Panic Disorder )


اختلال پانیک عبارتست از بروز حملات پانیک ( Panic Attacks ) که همون حمله های ترس و دلهره ناگهانی ، شدید و غیر قابل تحمله که با علایم سوماتیک مختلفی همراهه ...

این عارضه بسته به نوع جامعه تا حدود 3 درصد افراد رو مبتلا می کنه ... شیوع بیماری در زنان دو برابر مردانه و معمولا اولین نشانه های بیماری در دهه های دوم و سوم زندگی بروز پیدا می کنه ...

معمولا شدت هر حمله پانیک طی حدود 10 دقیقه به حداکثر خودش می رسه و خود بخود هم برطرف میشه ... با این حال زمانی می تونیم بگیم فردی دچار اختلال پانیک شده که طی یک ماه بدون وجود محرک های تهدیدآمیز ، حداقل 4 بار دچار چنین حملاتی بشه و این حملات هم حداقل با 4 نشانه از علایم زیر همراه باشه :

1. درد و یا احساس ناراحتی در قفسه سینه

2. تنگی نفس

3. سرگیجه یا احساس ناپایداری

4. تپش قلب

5. احساس خفگی

6. تعریق غیر طبیعی

7. احساس غیر واقعی بودن

8. رفتارهای غیر قابل کنترل طی حمله

10. رعشه ( Trembling )

11. غش کردن ( Faitness )

و چند مورد دیگه ...


با توجه به بروز این علایم ، معمولا بیمار در دفعات اول به پزشک های بخش اورژانس مراجعه می کنه و متاسفانه در دفعات اول عمدتا این علایم با علایم حملات قلبی اشتباه گرفته میشه ... در صورت عدم تشخیص و یا عدم درمان ، عمده بیماران دچار عوارض متعددی میشن ؛ مثل ترس از ترک منزل ، ترس از حضور در اماکن عمومی( Agoarophobia ) ، خود درمانی با الکل و ...

طبیعتا اختلال پانیک به دلیل همراه بودن با علایم خاص ذکر شده ، می بایست از اختلالات تنفسی و قلبی تفریق داده بشه ؛ با این حال برخی بیماری های سیستمیک مثل پرکاری غده تیروئید ، کاهش قند خون و ... ، مصرف برخی داروها و حتی قطع مصرف داروهای خاص ، همگی می تونن باعث بروز و یا تشدید حملات پانیک بشن ...

نکته مهمی که در خصوص این بیماران می بایست مورد توجه خاص قرار بگیره ، بررسی سوابق فرد بیمار از نظر خشونت های خانوادگی ، سوء استفاده جنسی و افکار مربوط به خودکشیه ...

[امير آشنا]

6. اختلال استرس پس از تروما ( Posttraumatic Stress Disorder )


این حالت نوعی واکنش اضطرابی نسبت به یه عامل استرس زای روانی – اجتماعیه که بیمار اون رو تجربه کرده ... این عامل استرس زای روانی – اجتماعی معمولا اتفاقات تهدید کننده حیات یا سلامتی فرده مثلا سوانح ، بلایای طبیعی ، تجاوز به عنف و ...

نشانه های بروز این اختلال روانی عبارتند از :

1. کابوس های غیر قابل تحمل شبانه

2. افسردگی

3. اضطراب

4. حالت بهت زدگی

5. به یاد آوردن مکرر و ناراحت کننده حادثه

6. احساس گناه نسبت به زنده ماندن پس از حادثه

[امير آشنا]

7. اختلال فوبیک ( Phopic Disorder )


به ترس غیر معقول و مکرر از اشیاء ، فعالیت ها و یا موقعیت های خاص گفته میشه که همراه با رفتاری اجتنابی (Avoidance Behavior ) نسبت به محرک ایجاد کننده ترس باشه ... البته در صورتی به این ترس اختلال فوبیک گفته میشه که یا برای بیمار ناراحتی شدیدی ایجاد کنه و یا با عملکرد شغلی و اجتماعی فرد تداخل داشته باشه ...

سه نوع اختلال فوبیک بسیار مهم وجود داره :

1. فوبیای ساده ( Simple Phobia ) : به ترس نامعقول مقاوم و پرهیز از اشیاء خاص . متداولترین نمونه های فوبیای ساده عبارتند از ترس بیجا از حیوانات ، ترس از قرار گرفتن در فضاهای بسته ( Clustrophobia ) و ترس از ارتفاع ( Acrophobia )

2. آگواروفوبیا ( Agoarophobia ) : ترس از قرار گرفتن در مکان های عمومی

3. ترس از اجتماع یا اجتماع هراسی ( Social Phobia ) : به ترس غیر معقول و مقاوم از قرار گرفتن در هر موقعیتی که در اون امکان قضاوت و مورد ارزیابی قرار گرفتن توسط جامعه وجود داره که معمولا این ترس همراه با احساس شرمساری و سرافکندگیه ... مهمترین مثال ها در خصوص اجتماع هراسی عبارتند از ترس بیش از حد از پذیرش تعهدات و مسوولیت های اجتماعی و ترس بیش از حد از سخنرانی در یک جمع

[امير آشنا]

8. اختلال سوماتوفرم ( Somatoform Disorder )


به عارضه ای گفته میشه که در اون بیمار از عارضه ای سوماتیک ( جسمی و بدنی ) شکایت می کنه که از نظر پزشکی قابل ردیابی و توجیه نیست . بیماران مبتلا به سوماتوفرم جهت یافتن علت بیماری خود ،عمدتا تحت بررسی با تست های تشخیصی متعدد و مکرر و حتی بعضا جراحی های اکتشافی قرار می گیرند که تمامی این اقدامات بی نتیجه خواهد بود . اختلال سوماتوفرم انواع متعددی داره که عبارتند از :

1. سندرم مونخازن ( Munchausen Syndrome) : بیماران مبتلا به این سندرم ، ناخوشی ساختگی مزمن یا شدیدی رو اظهار می کنند که معمولا علایم متعددی رو تقلید و یا تظاهر می کنند مثل اسهال مزمن ، خونریزی روده ای ، خونریزی ادراری ، تشنج و ...

2. تمارض ( Malingering ) : در این موارد بیمار معمولا برای دریافت منفعتی خود رو به بیماری می زنه ( مثلا خود رو به ناخوشی می زنه تا مواد مخدر دریافت کنه و ... )

3. ناخوشی ساختگی ( Factitious Illness ) : در این موارد بیمار هوشیارانه و عامدانه علایم فیزیکی یک بیماری رو در خود ایجاد می کنه ... در این مورد هم مانند تمارض بیمار به دنبال کسب یک منفعته

4. اختلال تبدیلی (Conversion Disorder ) : بیماران مبتلا به این اختلال ، علی رغم اطمینان دادن و ارزیابی مناسب پزشکی مبنی بر عدم وجود عارضه توسط پزشک ، کماکان شکایات فیزیکی نسبت به اختلال عملکردی حسی یا حرکتی خود دارند . البته باید مدنظر داشت که بعضی از بیماری ها می تونن باعث اختلالات حسی یا حرکتی در بیمار بشن ؛ بنابراین قبل از اینکه شکایات فرد بیمار رو به اختلال تبدیلی نسبت بدیم حتما باید بیماری های عینی که می تونن سبب اختلالات حسی و حرکتی بشن در تشخیص رد کنیم

5. اختلال سوماتیزاسیون ( Somatization Disorder ) : در این موارد بیمار شکایات فیزیکی متعددی رو مطرح می کنه که قابل نسبت دادن به اندام های مختلف و دستگاه های مختلف بدن هستند . معمولا این اختلال قبل از 30 سالگی بروز پیدا می کنه ... ممکنه سوماتیزاسیون کاملا بدون اختیار باشه و یا برای کسب منفعتی خاص ...

6. هیپوکندریا ( Hypochondria ) : در این اختلال بیمار علی رغم کسب اطمینان و ارزیابی های صحیح پزشکی ، کماکان معتقد به وجود یک ناخوشی طبی اساسی در بدن خوده


همونطور که ملاحظه کردید انواع اختلالات سوماتوفرم بعضا همپوشانی ها و مرزهای ظریف و دقیقی دارند ؛ بنابراین تشخیص دقیق نوع اختلال سوماتوفرم ممکنه چندان ساده نباشه

[امير آشنا]

9. اختلال وسواس - اجباری ( Obsessive - Compulsive Disorder )


عارضه ایه که ممکنه تا حدود 3 درصد افراد جامعه به درجاتی درگیر اون باشن که مشخصه اون وجود وسواس ها ( Obsessions ) و اجبارها ( Compulsions ) می باشد . این وسواس ( یعنی افکار مزاحم و پایدار ) و اجبار( یعنی رفتارهای تکراری ) به صورت غیرارادی ، غیر منطقی و یا حتی نفرت آور بیمار رو احاطه می کنند . غالب مبتلایان از وجود چنین رفتارهایی در خود شرمنده هستند و زمانی به دنبال رفع مشکل میرن که واقعا دچار استیصال شده باشند .

متداولترین وسواس ها در این بیماران عبارتند از :

1. کندی در انجام وظایف به دلیل ترس از اشتباه کردن

2. ترس شدید از میکروب ها و آلودگی

3. افکار خشونت آمیز ( مثل وسوسه کشتن فرد مورد علاقه )


متداولترین اجبارها هم در این بیماران شامل موارد زیر هستند :

1. شستن مکرر دست ها

2. چک کردن مکرر برای اطمینان از انجام صحیح کار


معمولا شروع اختلال وسواس – اجباری در اغلب موارد در سنین زیر 25 سال و عمدتا در نوجوانیه و این اختلال در آقایان و فرزندان اول خانواده متداولتره ... در خانواده فرد بیمار ، معمولا این بیماری و عارضه ای به نام سندرم تورت ( Tourette Syndrome ) شیوع بالاتری دارن . سندرم تورت عارضه ایه که معمولا در کودکی و با تیک هایی در صورت و صدای کودک شروع میشه و نهایتا به حرکات غیر ارادی و سریع در قسمت های مختلف بدن منتج میشه ... سندرم تورت علاوه بر این علایم ، با دو نشانه مهم اکولالیا ( Echolalia ) و کوپرولالیا ( Coprolalia ) همراهه ... اکولالیا به معنی تکرار غیر ارادی هر آن چیزیه که به بیمار گفته میشه و کوپرولالیا به معنی بیان الفاظ رکیک به خصوص کلمات مربوط به مدفوع هستش


معمولا عارضه وسواس – اجباری به صورت اپیزودی رخ میده و در هر مرحله دوره هایی از تخفیف نسبی علایم دیده میشه ... متاسفانه در صورت عدم پیگیری ، به خصوص بیماران مبتلا به فرم شدید بیماری خانه نشین میشن ... در این افراد سوء مصرف مواد مخدر و روانگردان ، افسردگی ماژور و انواع اختلالات در برخوردهای اجتماعی متداوله ...