كارآيي سيستم هايهيدروليك براي سهولت انتقال نيرو، موجب گسترش روز افزون اين سيستم ها شده است. ميتوان پمپ هاي سيستم هاي هيدروليك را به مثابه قلب سيستم در نظر گرفت.
پمپ هايهيدروليك تنها يك وظيفه مهم را بدوش دارند و آن به جريان انداختن سيالات هيدروليكاست. عامه مردم تصور مي كنند كه پمپ ها، فشار مورد نياز را ايجاد مي كنند، ليكن اينتصور نادرست است. فشار ناشي از عواملي مانند مقاومت خطوط لوله، گرانروي و بار رويمحرك ها (Actuator) در مقابل جريان سيال، مقاومت مي كنند. در واقع شفت پمپ، انرژيمكانيكيِ موتور الكتريكي يا موتورهاي ديزلي و بنزيني را به انرژي سيال تبديل ميكند. پمپ هاي سيستم هاي هيدروليك از نوع پمپ هاي جابجايي مثبت هستند. در اين پمپ هاكه با آب بندهاي خاص و لقي هاي بسيار كم طراحي مي شوند، با هر جابجايي حجم معيني ازسيال تحت فشارهاي نرمال پمپ مي گردد به طوري كه احتمال برگشت سيال تقريباً غيرممكناست.
در نتيجه هنگامي كه فشار سيستم به دليل بار روي محرك (Actuator) افزايش مييابد، موتور الكتريكي يا موتور ديزلي بايد شديدتر كار كند تا حجم مورد نياز رامنتقل كند كه اين به معناي توان الكتريكي بيشتر و يا افزايش مصرف سوخت است. در واقعچون اين جريان به نواحي حساس سيستم پمپ مي شود (آب بندها، شلنگ ها و غيره ) هميشهسيستم به يك شير اطمينان مجهز مي شود.

انواع پمپ هاي هيدروليك
با وجودتنوع پمپ هاي هيدروليك ، مي توان آنها را در چند گروه تقسيم بندي كرد: دنده اي، پرهاي و پيستوني.
پمپ هاي دنده اي: پمپ هاي دنده اي بسيار ارزان بوده، به نوع سيالهيدروليك حساسيت ندارند. اين پمپ ها در مقابل آلودگي مقاوم بوده و نياز به طراحيهاي خاص ندارند. فشار در اين سيستم ها بين1500 تا 5000psi مي باشد. اين ويژگي هاباعث شده كه در تجهيزات متحرك، بيشتر از پمپ هاي دنده اي استفاده شود چرا كه كهمقاومتشان در برابر آلودگي بسيار زياد و كارايي آنها در خور توجه است.
درون پمپهاي دنده اي، دو چرخ دنده در خلاف جهت يكديگر حركت مي كنند كه اولي به شفت موتورمتصل بوده و دومي چرخ دنده هرز گرد (Idler) مي باشد. سيال از محفظه ورودي وارد پمپشده و از ميان دندانه هاي چرخ دنده ها و جداره محفظه پمپ منتقل مي شود. به دليلفواصل بسيار كم، سيال از مركز پمپ نمي تواند عبور كند. پس دو جريان دوباره با هممخلوط شده و به سمت خروجي پمپ رانده مي شوند.

پمپهاي دنده اي مي توانند در هر دو جهت عمل كنند و اين ويژگي قابل توجهي در بعضي ازسيستم ها است. از آنجايي كه ياتاقان هاي اين پمپ ها تنها از يك جهت، (جهت فشار پمپخروجي) تحت بار قرار دارند، به پمپ هاي نامتوازن معروفند. در نتيجه اين پمپ ها بهطور نامتناسب و تنها از يك جهت، تمايل به سايش دارند. پمپ هاي دنده اي در انواعخارجي (كه بسيار متداول است)، داخلي و يا از نوع چرخان (Gerotor) ساخته ميشوند(شكل1)
پمپ هاي پره اي: اين نوع پمپ ها كارآيي و موارد استفاده زيادي دارندولي سيال آنها بايد خواص ضد سايش فوق العاده اي داشته باشد. در پمپ هاي پره اي چندنقطه در معرض سايش قرار دارند. اين نقاط نوك پره ها، صفحات دوار و شيار پره ها درروتور هستند. يك مزيت پمپ هاي پره اي اين است كه سايش تمام سطوح آن يكنواخت است واين وضعيت راندمان را افزايش مي دهد.
هم چنين، پمپ هاي پره اي كه با دو ورودي ودو خروجي در جهات مختلف طراحي مي شوند متوازن بوده و با توجه به اين ويژگي، تنشيكنواخت و كمتري بر روي ياتاقان ها وارد مي شود. مي توان پمپ هاي پره اي را باتغيير شكل مكانيكي محفظه پمپ، به صورت پمپ هاي جا بجايي متغير ساخت كه در نتيجهراندمان آنها افزايش يافته و البته هزينه اوليه‌(ساخت) پمپ ها نيز افزايش مي يابد.

تحملپمپ هاي پره اي در مقابل آلودگي كم است و ذرات آلودگي، سبب سايش غيرمنتظره پره هامي شود. پمپ هاي پره اي در محدوده فشار1000 ت 3000psi توانايي عملكرد دارند.
پمپ هاي پيستوني: اين نوع از پمپ ها به دو شكل شعاعي يا محوري طراحي مي شوند. در نوع شعاعي، پيستون ها از محور يك محفظه استوانه اي حلقوي شكل شبيه چرخ پره دارمي چرخند و در نوع محوري، محور گردش پيستون ها و سيلندرها موازي مي باشد. از طرفيلقي هاي پمپ هاي پيستوني بسيار كم بوده و به همين دليل اين پمپ ها به ذرات ناشي ازسايش خراشيدگي بسيار حساس هستند.
پمپ هاي پيستوني به دو شكلِ جابجايي ثابت يامتغير طراحي مي شوند. طراحي هاي جابجايي متغير، تغييرات فشار
سيستم را جبران ميكنند و داراي بيشترين بازدهي (يعني بين92 تا97 درصد) هستند.
صرف نظر از نوع پمپها، سيستم هاي هيدروليك، بايد قبل از راه اندازي به طور كامل تميز و شسته شوند وكليه منابع آلودگي بايد تا حد امكان به حداقل برسد. هم چنين سيال هيدروليك نو ياسيال هيدروليك كه سر ريز مي شود بايد قبل از استفاده در سيستم به طور كامل فيلترشود چرا كه يك سيستم هيدروليكي كه در شرايط مناسب عملياتي به سر مي برد و سيالهيدروليك آن فيلتر مي شود، در مقايسه با يك سيال هيدروليك نو تميزتر است. علاوه برتميزي سيال، نوع سيال، محدوده دما، گرانروي سيال، شرايط سيال (اكسيداسيون، آلودگيبا آب و غيره) فشاري كه بر روي سيستم وارد مي شود، ورود هوا و كاويتاسيون، همگي برپمپ و عمر آن موثر هستند.


منبع :ماهنامه نفت پارس