کاباره داری در ایران

[ICE]

کاباره داری در ایران (قسمت اول )



صنعت کاباره داری در ایران عمر چندانی ندارد و کاباره در ایران تکاملی از بنگاه های شادمانی 35 تا 40 سال قبل می باشد .در سالهای نه چندان دور در عهد قاجاریه و خصوصا دوره حکومت ناصرالدین شاه که به دوره ناصری معروف است وسائل طرب به میزان وتنوع کنونی وجود نداشت .از رادیو و تلویزیون و سینما خبری نبود .خوانندگان از تعداد انگشتان دست تجاوز نمی کردند .زن آوازه خوان وجود نداشت .در بزم های مدل آن روزگار که عبارت ازتئاتر های روحوضی و سیاه بازی بود بعلت اینکه مردم هنرنمایی زن را قبیح می دانستند .پسربچه های کم سن و سال و جوان هایی که از ظرافت بدنی برخوردار بودند با آرایش و لباس زنانه در نمایشات روحوضی حاضر می شدند و هنرنمائی می کردند .

فبله عالم ظل السلطان !شاه قاجار آنقدر گسترش فکری نداشته که متوجه شود این دستگاه میتواند برای مملکت او هم مفید باشد !

بهر تقدیر پس از مراجعت موکب سلطنتی از سفراروپا پای ادوات صوتی نظیر گرامافون شیپوری و رادیو هم به ایران باز شد.وکم کم باگذشت زمان اشاعه ای دربین متمولین آن زمان پیدا نمود .

گفتیم کاباره داری در ایران تکاملی از بنگاه های شادمانی می باشد .بنگاه های شادمانی هنوز هم بیادگار از آن روزگاران تک و توک درخیابان سیروس و سیمتری به چشم میخورند .

اولین بار در ایران ناصرالدین شاه قاجار در سفری که به انگلستان نمود .یک دستگاه گرامافون از کمپانی فون انگلستان هدیه گرفت و باخود به ایران آورد .

در محل کمپانی فون از صدای ناصرالدین شاه نواری تهیه شد که در حال حاضر این نوار در آرشیو رادیو ایران موجود است .این نوار 45 دقیقه ای که بصورت ریل می باشد در یک سوی آن متن سخنرانی 45 دقیقه ای ظل السلطان !ضبط شده است .

ناصرالدین شاه در این نوار از خاطرات خود در سفر انگلیس یاد کرده و در جایی متذکر شده است که :

بازذید از انگلستان بسیار مهیج بوده است ودر جایی متذکر شده که ما(ناصرالدین شاه و همراهان )موفق به دیدن وسیله ای شدیم که آب را از چاه در می آورد وبرای انگلیسی ها خیلی مفید است .گویی

بنگاه های شادمانی شادی آفرین مجالس جشن عروسی و ختنه سوران آن دوران بوده است .بنگاه های شادمانی برنامه هایی تنظیم می نمودند که عموما شامل برنامه سیاه بازی که از محبوب ترین نمایشات آن زمان بود .ورقص های ملی و فولکوریک ،عربی ،ترکی ،وغیره و ذالک بود .البته اجرای این برنامه ها فقط در مجالس خصوصی اشخاص صورت می گرفت ومحل نمایش عمومی نداشت .اولین محل نمایش عمومی در محل کاباره شکوفه نو فعلی به نام «کافه شکوفه » به سرپرستی حجازی شروع بکار نمود (پدر پرویز حجازی مدیرفعلی شکوفه نو وباکارا).درآن زمان محلی را که عبارت از دو مغازه تو در تو بود ابتیاع نمود وبه صورت سالن غذاخوری درآورد که در آنجا مشروبات الکلی و انواع اغذیه سرو می شد و در خلال اینکار افرادی نیز با سرگرم کردن مشتریان مشغول می شدند

این برنامه های هنری عبارت بود از گربه رقصانی ،نمایش لوطی وعنتر والاغیر ونهایه! کم کم استقبال مردم از برنامه های کافه شکوفه حجازی را برآن داشت که در فکر ایجاد برنامه های دیگری به تقلید از برنامه های کاباره های آمریکا و اروپا که وصف آن را شنیده بود ،بیفتد .

این فکر با ورود فیلم های آمریکایی به ایران و نمایش واریته های موزیکال در این فیلم ها در حجازی قوت گرفت .پس از آن حجازی به دنبال ایجاد برنامه های ابتکاری و متنوع هنری بود تا ذائقه ای را که برای تماشاچیان و مشتریان صاحب دل !بوجودآورده بود به نحو مقتضی ارضاء نماید،کم کم کافه شکوفه به شکوفه نو تبدیل شد وصنعت جدید کاباره داری در ایران شکل گرفت .

پس از شکوفه معدود کاباره و کافه های ساز و ضربی دیگری در تهران پاگرفت که درحال حاضر شهرستان ها نیز تک و توک به داشتن کاباره های ساز وضربی مفتخر شده اند !از جمله برنامه های پرطرفدار کاباره جات !برنامه های فکاهی و آلوده به طنز می باشد .پایه گذاران برنامه های فکاهی را سیاه های نمایشات روحوضی میدانند .از جمله سیاه های معروف «مهدی مصری »نامی بوده است که سالها با سیاه کردن خود تماشاگران را نیز سیاه کرده است !اخیرا نیز «سعدی افشار»نامی پیدا شده است که موجب رونق بخشیدن وحیات جدید این برنامه هنری سنتی ایران شده است .

منبع:مجله ستاره سینما /شماره 126 /اسفند 1354

[ICE]

کاباره داری در ایران ( قسمت دوم و آخر )



.....صابر آتشین بیست و دو سال قبل در کافه شکوفه (شکوفه نو فعلی )به انجام برنامه های فکاهی می پرداخت که در اجرای این نمایشات دختر هنرمندش «گوگوش » که در ان سالهل سه چهار سالی بیشتر سن نداشت اورا یاری می نمود .


وبرنامه های این پدر و دختر هنرمند از محبوب ترین و پربیننده ترین برنامه های آنزمان بود .



برنامه های فکاهی صابر آتشین و گوگوش شروع خوبی بود برای کمدین هایی دیگری که بعد از او به این رشته هنری نمایش پیوستند وخصوصا اینکه در ایران کمدین هایی پیدا شدند که زوجی اجرای برنامه می کردند ودر حال حاضر نیز معدودی از آنها در این زمینه فعالیت دارند .کمدین هایی چون :



*برادران تقدسی



*برادران رسولی



*راما



*قاسم گلی و



تعدادی دیگر .



خوراک اولیه این کمدین ها مطالب طنزآلودی در زمینه های اجتماعی می باشد و حتی اخیرا پا را از این هم فراتر نهاده وبه انتقاد در باب مسائل روز می پردازند و اشعاری را که بر وزن ترانه های روز می سازند اجرا می نمایند .



ابوالقاسم صادقی طنزنویس معروف و سردبیر مجله کاریکاتور از جمله طنز نویسانی است که مورد علاقه شدید این کمدین های کاباره ای می باشد .صادقی تاکنون صد ها ترانه فکاهی برای این کمدین ها ساخته وشاید بیش از هزار جوک و لطیفه و مطالب طنزآمیز به آنها تحویل داده است .



صادقی در باره علل موفقیت برنامه های کمدی و طنز می گوید :موفقیت برنامه هایی که بر پایه طنز استوار است به چند دلیل می باشد .نخست اینکه طنز و فکاهیات و بدیهه یرایی جزو عادات ایرانیان است و اصولا در وجود هر ایرانی رگه هایی از نکته پردازی و شیرین کلامی دیده می شود .به همین خاطر مردم به طنز و برنامه های طنز آلود علاقه وافری نشان میدهند .دلیل آنهم موفقیت بیش از اندازه برنامه های فکاهی چه در رادیو وچه در تلویزیون و چه بر روی سن کاباره هاست .



صادقی عقیده دارد که با زبان و کلام طنز خیلی بیشتر میتوان بر شنونده تاثیر گذاشت و خواننده را تحت تاثیر قرار داد .زیرا از شنیدن و خواندن خسته نمی شود و طنز در لفافه صحبتش نوعی زنگ تفریح برای شنونده و خواننده در میان دارد .



" عبید زاکانی " طنز نویس بزرگ ایرانی می گوید :



رو مسخرگی پیشه کن و مطربی آموز



تا داد خود از مهتر و کهتر بستانی .



بنابراین می بینید که فکاهی سرایی و دامنه فکاهیات بسیار گسترش پیدا کرده است و همه به نوعی کمدین شده اند !در کاباره ها و کافه های ساز و ضربی برای هر کمدین ویا هر زوج کمدین نظیر برادران رسولی یا تقدسی یا ایکس و غیره دستمزد معینی در حدود یکصد تا یکصد و پنجاه تومان برای هر شب اجرای برنامه پرداخت می شود .وکمدین در قبال ماهی سه تا چهار هزار تومان دستمزد بایستی پول لباس و دستمزد فکاهی سرا و طنز نویس بپردازد تا مطلبی برای اجرا بدست آورد .



اکثر طنزنویسان معروف برای کمدین ها مطلب فکاهی می نویسند و شعر فکاهی میسرایند .



از نکات جالب توجه این کمدین ها بدیهه سرایی آنها بر روی سن است . بطوری که برای اغلب شخصیت های اجتماعی مضمون کوک می کنند و شعر فکاهی می خوانند .وبرنامه های آنها نیز از استقبال خوبی برخوردار است .بطوری که سایر برنامه های کاباره را تحت الشعاع قرار میدهد .

منبع:مجله ستاره سینما /شماره 126 /اسفند 1354

برداشت از:

http://www.avaxnet.com/printthread.php?tid=1173

خواندنیهایی در مورد خوانندگان و بازیگران قدیمی.......