اعصاب 12 گانه مغزی

[امير آشنا]

عصب زوج 9 : عصب زبانی-حلقی
( Glossopharyngeal Nerve )

عصب حسی و حرکتی و دارای رشته های Ipsilateral و Contralateral




عمده رشته های این عصب حسی هستند و به طور خلاصه میشه گفت بخش عمده حس زبان ( حس لمسی و چشایی ) ، لوزه ها ، حلق ، گوش میانی و ... و همچنین شاخه های پاراسمپاتیکی غدد بزاقی بناگوشی ( Parotid Clands ) رو فراهم می کنه ...
تنها شاخه حرکتی این عصب ، عضله نیزه ای حلقی ( Stylophryngeus Muscle ) رو تعصیب می کنه ..

در تصویر زیر چگونگی تعصیب ساختارهای صورت توسط عصب زبانی-حلقی رو ملاحظه می کنید

[امير آشنا]

عصب زوج 10 : عصب واگ ( Vacus Nerve )

عصب حسی و حرکتی و دارای انشعاب های Ipsilateral و Contralateral



شاید مهمترین عصب مغزی باشه ... واگ در لغت ، به معنای «مبهم» و یا «سرگردان» هستش ... وجه تسمیه اون به این دلیله که عصب واگ به اندام های مختلفی مثل ریه ، قلب ، گوش ها ، حنجره ، معده ، روده ها و ... عصب رسانی می کنه ... به طور کلی عصب واگ ، تنظیم فعالیت های دستگاه های مختلف بدن به خصوص سیستم قلبی – عروقی ، گوارشی و تنفس رو به عهده داره ...

این عصب بخشی از سیستم عصبی پاراسمپاتیک محسوب میشه بنابراین می تونه ضربان قلب رو کاهش بده ، حرکات دستگاه گوارش ، ترشح آنزیم های گوارشی ، مایعات صفراوی و اسید معده رو افزایش بده و ...

این عصب سبب انقباض مجاری هوایی ریه میشه ؛ از طریق یکی از انشعابات خودش که به سمت حنجره میاد به صحبت کردن و نفس کشیدن کمک می کنه و ...

با این همه ، یکی از فعالیت های اصلی عصب واگ انتقال پیام های حسی از اندام های بدن به مغزه که اکثر رشته های عصبی واگ چنین نقشی دارند ...

با وجود اونکه معمولا ما متوجه کارکرد این عصب نیستیم ، در صورتی که اختلالی در سیستم عصبی واگ ایجاد بشه ، عوارض شدیدی متوجه بدن میشه ...

در حال حاضر سعی میشه با تحریک شاخه هایی از عصب واگ ، افسردگی درمان بشه ... ضمن اینکه در جدیدترین درمان های بیماری صرع ( Epilepsy ) ، از تحریک عصب واگ استفاده میشه ...

در تصویر شماتیک زیر می تونید اندام های مختلفی که توسط انشعاب های عصب واگ تعصیب میشن رو ملاحظه کنید

[امير آشنا]

عصب زوج 11 : عصب فرعی ( Accessory Nerve )

عصب حرکتی و دارای انشعاب های Ipsilateral

این عصب همون طور که ذکر شد کاملا عصبی حرکتی محسوب میشه و حرکت عضلات شانه و گردن رو بر عهده داره ؛ به این مفهوم که در صورت فلجی عصب هر طرف ، سر و گردن به سمت مخالف اون بر روی شانه می افته و فرد توان مستقیم نگهداشتن سر و گردنش رو نداره ...

این عصب ویژگی جالبی داره ؛ عصب فرعی از دو انشعاب مغزی و نخاعی تشکیل شده ... از اونجا که انشعاب مغزی این عصب بلافاصله با عصب واگ همراه میشه و در وظایف اون کاملا سهیمه ، در منابع جدیدتر ، عصب فرعی رو تنها با انشعاب نخاعی اون و به نام عصب فرعی نخاعی ( Spinal Accessory Nerve ) معرفی می کنند ... بنابراین تمامی ویژگی ها و کارکردهای ذکر شده در مورد عصب فرعی ، به عصب فرعی نخاعی مربوط میشه ...

عصب فرعی نخاعی دو عضله بسیار مهم رو عصب دهی می کنه :

1. Sternocleidomastoid Muscle : این عضله در چرخیدن و کج کردن سر نقش داره

تصویر شماتیک عضله Sternocleidomastoid

2. Trapezius Muscle : این عضله در انجام حرکات مختلف شانه نقش داره

تصویر شماتیک عضله Trapezius

برای بررسی شدت آسیب احتمالی به این عصب که معمولا در اثر پروسه های جراحی انجام شده بر روی ناحیه سر و گردن و یا آسیب های شدید ضربه ای اتفاق می افته ، حرکات شانه و گردن رو تحت بررسی قرار میدن ... از روی بازه حرکت و قدرت حرکت گردن و شانه میزان آسیب احتمالی به این عصب تخمین زده میشه ...

[امير آشنا]

عصب زوج 12 : عصب زيرزبانی
( Hypoglossal Nerve )

عصب حرکتی و دارای رشته های Ipsilateral



عصب زیر زبانی مسوول حرکت زبان محسوب میشه ... به جز عضله کامی–زبانی ( Palatoglosus ) که توسط عصب واگ ( زوج دهم ) و یا طبق برخی طبقه بندی ها شاخه ای از عصب زوج نهم تعصیب میشه ، تمام عضلات زبان توسط عصب زیر زبانی عصب رسانی میشن ... مهمترین عضله زبان ، عضله ایه به نامGenioglossus Muscle که حرکات مهمی از زبان رو بر عهده داره ... در صورتی که عصب زیر زبانی هر طرف فلج بشه ، زبان به طرف مقابل میره و اگر فلجی دوطرفه باشه ، کلا حرکات زبان مختل میشه و نتیجتا زبان زیر دندانها قرار می گیره و زخم های پاتولوژیک ایجاد میشه

ضعف عضلات زبان در اثر آسیب به شبکه عصبی براکیال (Brachial Plexux Injury ) ، سندرم مبیوس ( Moebius Syndrome ) و یا حتی آسیب های وارده به هسته های عصب زیر زبانی در مغز می تونه ایجاد بشه ...

تصویر شماتیک مسیر حرکت عصب زیرزبانی

[امير آشنا]

یه بار دیگه با هم چگونگی اتصال اعصاب 12 گانه مغزی به مغز رو می بینیم :

مطالبی که در این تاپیک در خصوص اعصاب مغزی عنوان شد قطره ای از دریا بود . این امکان وجود داره که در خصوص هر کدوم از این اعصاب ، خصوصیات آناتومیک و عملکردیشون و مشکلات و بیماری های ناشی از آسیب به این اعصاب ، در تاپیکی مجزا و مفصل پرداخته بشه ولی خب اینجا قصد تنها آشنایی و معرفی این سیستم حیاتی بود . امیدوارم این تاپیک تونسته باشه آشنایی هرچند مختصری با این دنیای جالب رو برای علاقمندان فراهم کنه ...

از توجهتون سپاسگزارم

[kouroshe]

با سلام و تشکر
متاسفانه هیچکدام از تصاویر قابل رویت نیستند.