فيكوس

[آبجی]

انجير زينتي يا فيكوس Ficus جنسي از گياهان تيره آرتوكارپه ها Artocarpees ميباشد كه بين اقسام آن فيكوس هائي را كه برگهاي دائمي دارد براي تزئين عمارات و سالونها ميكارند .

گونه هاي متنوع فيكوس مخصوص جنگلهاي گرمسيري و پر باران هند است .

از اين درخت انواع زير كاشته ميشود :

فیکوس الاستیکا

1 ـ فيكوس الاستيكا (Ficus elastica ):

اين گونه معروف تر ين گونة اين درخت است كه معمولا در اغلب منازل در گلدان آنرا نگهداري ميكنند.

درخت زيبائي با برگهاي پهن و بزرگ بيضي شكل كه يك روي آن سبز براق و پشتش سبز مات ميباشد .

از اين درخت تا قد آن كوتاه است شاخه بيرون نمي آيد ولي وقتي قد كشيد از بالا شروع به شاخه كردن ميكند .

اين درخت را چندين سال ميتوان در گلدان نگاهداشت و بر خلاف انواع نخلها كه وقتي بلند ميشوند نميتوان انتهاي آن را بريده و كوتاه كرد ، براي كوتاه نگاهداشتن مي شود انتهاي ساقه اصلي را بريد .

2 ـ فيكوس نومان ( انجير نومان )F. Neumanni :

3 ـ فيكوس نجيب (انجير نجيب ) F. nobilis :

4 ـ فيكوس با برگهاي برنگ زنگ آهن F. rubiginosa :

5 - فيكوس بنژامينا ( انجير بنيامين) F.Benjamina :

فيكوس در طبيعت درخت بزرگي به ارتفاع 30 متر با شاخ و برگ زياد مي باشد .

با زخمي كردن تنه درخت شيره سفيد رنگي از آن خارج مي شود كه با آن كائوچو مي سازند .

توليد كنندگان درختان و درختچه هاي زينتي فيكوس را به صورت درختچه در گلدان عمل مي آورند .



طرز نگهداري فيكوس در آپارتمان :
فيكوس در حرارت بالاي 15 درجه بهتر رشد مي كند ولي چون در زمستان كمي استراحت ميكند حرارت 11 درجه سانتيگراد براي آن كافي است.
روشنائي غير مستقيم براي آن مناسب است هرچند محل كم نور را هم تحمل مي كند .
خاك فيكوس از يك قسمت خاك باغچه ، يك قسمت خاكبرگ پوسيده ، يك قسمت كود دامي پوسيده و يك قسمت ماسه تشكيل ميشود .
فيكوس به علت ترش شدن خاك گلدان از بين ميرود ، باين جهت براي فيكوس بايد گلدان بزرگي كه خاكش كاملا پوسيده باشد در نظر گرفت ( چون خاك نپوسيده ترشي ايجاد مي كند ) اگر موقعي كه گياه به فعاليت مي افتد بشرطي كه هوا اجازه دهد در اواخر فروردين گلدان فيكوس را از آپارتمان به هواي آزاد برده و در محل سايه قرار ميدهند .
دراين صورت درختچه مقاومتر شده و برگهاي خود رااز دست نميدهد .
در اواسط پائيز مجددأ گلدان را به آپارتمان مي آورند خاك گلدان بايد هميشه مرطوب باشد ولي در زمستان نبايد بگلدان آب زياد داد و بخصوص آب سرد نبايد به گلدان داده شود .
وآب بايد لا اقل 15 درجه حرارت داشته باشد .
اگر در زمستان هوا سرد شود يا آب سرد به گلدان بدهند معمولا برگهاي پائيني گياه بتدريج لكه دار مي شود و از بوته جدا مي گردد .
بهتر است از آبی که چند ساعت در محیط بوده و همدمای محیط است برای آبیاری استفاده شود هرگز با آب سرد آبیاری نکنید .

در صورتيكه آب گلدان زياد شود برگها زرد شده ميريزند .

بايد بين دو آبياري خاك گلدان خشك بشود .

همچنين در اثر نارسائي تغذيه اي نيز برگهاي پائيني گياه ميريزد.

خشكي خاك گلدان هم باعث ريختن برگهاي زيرين درختچه مي شود .

فيكوس را ميتوان بصورت تك ساقه اي عمل آورد يا اينكه در ارديبهشت سر گياه را مي برند تا چند شاخه شود .

فيكوس همه ساله به تعويض گلدان احتياج ندارد ولي اگر برگهاي جوان كوچك شوند بايد گلدان را تعويض كرد و همچنين تغذيه گياه را تأمين نمود .

هرچند وقت يكبار خاك گلدان را با دقت خراش مي دهند تا آب در خاك بخوبي نفوذ كند گلدان را هر 3 ـ 4 سال يكمرتبه تعويض ميكنند .

اگر بخواهند برگها هميشه براق باشند ماهي يكمرتبه با ليف شاين (Leaf shine ) بايد برگها را شستشو داد و اينكار بوسيله اسپري مخصوص براق كردن برگها انجام مي شود .

براي تقويت فيكوس ماهي يكمرتبه بايد از كود تجارتي بصورت مايع استفاده كرد .

روش ازدياد فيكوس :

معمولا ازدياد فيكوس بوسيله قلمه سبزي است كه از نوك شاخه با يك يا دو برگ كه داراي يك يا دو جوانه باشد مي گيرند و باين ترتيب بوته خوش فرمي بدست مي آيد ولي ميتوان از ساقه خشبي و نيمه خشبي هم براي ازدياد فيكوس استفاده نمود .

موقع قلمه زدن فروردين درگلخانه گرم است بطوريكه گلدانهاي قلمه 25 درجه حرارت داشته باشد.

خاك قلمه از سه قسمت خاك برگ دو قسمت ماسه و يك قسمت تورب تشكيل مي شود .

هر قلمه را جداگانه و بتنهائي در گلدان ميزنند زيرا ريشه فيكوس حساس است اگر چند قلمه را با هم بزنند ريشه ها صدمه مي بينند براي اينكه شدت آفتاب به قلمه ها صدمه نزند ، روي شيشه گلخانه را با دوغاب آهك اندود مي كنند .

تکثیر این گیاه در آپارتمان مشکل است برای تکثیر از قلمه هایی که حداقل یک برگ همراه دارد استفاده شود

البته اين طرز ازدياد و مراقبت هاي بعد براي توليد كنندگان گياهان زينتي است ولي در منزل ميتوان بوسيله شاخه خواباندن هوائي فيكوس را زياد كرد . باين ترتيب كه با چاقو معادل دو سوم قطر ساقه شكافي در تنه ايجاد ميكنند و با خزه دور تنه را مي بندند و خزه را مرطوب مي كنند و روي خزه را با پلاستيك محكم مي بندند و باين ترتيب بعد از 3 ـ 4 هفته ريشه هائي در محل زخم ايجاد ميشود كه بايد از زير اين ريشه ها قسمت بالا را جدا كرده عليحده در گلدان بكارند .
فیکوس بنژامینا ( بنجامن)

نکته :چون فيكوس بنژامین ( بنجامين )نسبت به تغییر عوامل محیطی حساس است و با کمترین تغییری برگها ریزش می کند از چرخاندن و جابجایی گلدان بپرهیزید .

نکته مهم : برای اشخاصی که در نگهداری گیاهان آپارتمانی تازه کار هستند نگهداری فيكوس بنژامينا (بنجامین) توصیه نمی شود زیرا گیاه خیلی حساسی است و نگهداری این گیاه برای افراد کمی با تجربه توصیه می شود .

بر گرفته از کتاب : پرورش گلها و گیاهان زینتی

نوشته : مهندس منوچهر کارگر