تاثیر تجهیزات نوین تاسیساتی بر فضاهای معماری

[*مینا*]

● تاثیر تجهیزات نوین تاسیساتی بر فضاهای معماری
معماری هنر و دانش طراحی بناها و سایر ساختارهای کالبدیست. تعاریف جامع تر، بیش‌تر معماری را شامل طراحی تمامی محیط مصنوع از طراحی شهری و طراحی منظر تا طراحی خرد جزییات ساختمانی و حتی طراحی مبلمان می‌دانند.
طراحی معماری در اصل استفاده خلاقانه از توده، فضا، بافت، نور، سایه، مصالح، برنامه و عناصر برنامه ریزی مانند هزینه، ساخت و فناوری است به منظور دستیابی به اهداف زیباشناختی، عملکردی و اغلب هنری. این تعریف، معماری رااز طراحی مهندسی که استفاده خلاقانه از مصالح و فرمها با بهره گیری از ریاضیات و قواعد علمی است، متمایز می‌کند.
آثار معماری به عنوان نمادهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی یک کشور شناخته می‌شوند. (نقل از ویکی پدیا)
از طرف دیگر علم معماری -در طراحی بنا- از تمامی علوم دیگر بخصوص علوم تاسیسات، برق و سازه بهره میگیرد. از انجاییکه نوع تجهیزات و مبلمان تاسیساتی و برقی در فضای معماری اثر گذار میباشد،طراحان معمار وظیفه هماهنگی و همخوانی تجهیزات تاسیساتی و برقی را با چیدمان فضاها عهده دار میباشند.
در سنوات اخیر با دگرگونی های مثبتی که در نوع ساخت تجهیزات تاسیسات و برق حادث شده است چیدمان و طراحی معماری نیز دستخوش تغییراتی گشته که بعضا کاربری فضاها را نیز دگرگون کرده است.
تکنولوژی جدید با معرفی محصولات نوین راهی را برای صرفه جویی اقتصادی، کاهش هزینه های اجرا،بالا بردن سرعت اجرا، نصب آسان و نیز تعداد کمتر خرابی ها در زمان بهره برداری و از همه مهمتر با هدف مصرف بهینه اغاز نموده اند.
در مورد اثر تکنولوژی جدید بر معماری فضاها میتوان به نمایش و حضور موثر در مبلمان فضاها اشاره کرد.طراح معماری توجه خاصی برای شناسایی تجهیزات خصوصا شیر الات بهداشتی در طرح خود نداشت در حالیکه اکنون شیر الات مدرن با طرح های زیبا، خود به عنصری در چیدمان معماری و مبلمان فضاها تبدیل شده است. سینک های ظرفشویی نیز چیدمان آشپزخانه ها را دچار تغییر کرده و منجر به استفاده بهتر از فضا شده است.در حمام نیز تنوع شکل و اندازه زیر دوشی، وان باعث شده تا طراحان معماری با گشاده دستی بیشتری طرح را هدایت کنند.
از طرف دیگر هزینه های سنگین تاسیسات در پروژه های خاص نظیر استخرهای ورزشی و ... –که بیش از ۵۰ درصد هزینه ها را بخود تخصیص میدهد- نیز اهمیت دوام و طول عمر شبکه های تاسیساتی را آشکار میسازد. بعلاوه اثر مخرب بر دیگر بخشهای ساختمان -در صورت بروز اشکال- نیز از عوارض بعدی میباشد. شبکه های تاسیساتی بدلیل ماهیت خود-وجود لوله های اهنی، شیر الات و.. که باید در جای خود استوار باشند-در مقایسه با شبکه برق انعطاف کمتری داشته و تغییرات در ان بسادگی صورت نمیگیرد.از طرف دیگر میزان و وسعت تخریب های ایجاد شده توسط تاسیسات بسیار وسیعتر از برق میباشد که شامل نم دادن تا تخریب در نازک کاری بنا و شاید آسیب رسانیدن به فونداسیون نیز میباشد. لذا انتخاب درست تجهیزات و مبلمان تاسیساتی در هنگام طراحی و اجرا بسیار مهم میباشد.
شیر الات بهداشتی در بنا بدلیل تماس روزمره و فراوان انسان با آن یکی از مهمترین بخش های شبکه تاسیساتی بوده و علاوه بر موارد فنی، به عنوان المان زیبایی بخش به معماری بنا نیز اهمیت دارد.
خوشبختانه شرکت های ایرانی تولید کننده در بخش تاسیسات با انتقال تکنولوژی مدرن و با تمرکز بر روی تجربیات، دانش بومی و شناسایی کارکرد پروژه های کشور، محصولاتی در خور تقدیر به بازار کار معرفی کرده اند. بدون شک صنعت ساختمان با بهره برداری از محصولات نوین رشد قابل ملاحضه ای خواهد کرد.
با توجه به مستندات فنی شرکت های فوق و نیز بررسی کارایی تجهیزات در ساختمانها، عملکردهای زیر به عنوان نقاط قوت محسوب میشود:
▪ صرفه جویی در مصرف.به عنوان مهمترین پارامتر محسوب شده که نقش مهمی را در اقتصاد کشور ایفا میکند.
▪ استحکام. یکی از معضلات در بخش تاسیسات خصوصا زمانی که بطور دائم مورد استفاده قرار میگیرد مانند شیر الات، دچار فرسایش و نهایتا تخریب است. در مصالح نوین به این امر توجه جدی شده است.
▪ رعایت آسایش. استفاده از وسایل قدیمی مشکلاتی را برای بهره برداران باعث شده بود. چکه کردن مداوم، فشار دست جهت باز و بسته کردن و .. در استفاده از شیر الات دنده ای برای همه خوانندگان مشکلی آشنا میباشد. شیر الات مدرن اهرمی یا اتوماتیک از این امر مستثنی است.
▪ رعایت بهداشت عمومی. در مراکز عمومی نظیر رستوران، بیمارستا، ادارات و ... تماس دست انسان با شیر الات عاملی برای انتقال بیماریها تلقی میشود. شیر الات اتوماتیک گزینه ای مناسب برای رعایت بهداشت عمومی نیز میباشد.
وظیفه ملی همه ما خصوصا مهندسین مرتبط با صنعت ساختمان ایجاب میکند تا ضمن معرفی محصولات فوق به کارفرمایان، با تقویت فنی شرکت های تولید کننده، اهداف رسیدن به معماری پایدار را هموار سازیم.

حسین پیوندی
فارغ التحصیل سال ۱۳۶۸ از دانشکده معماری و شهرسازی- دانشگاه شهید بهشتی(ملی تهران)
عضو هئیت مدیره مهندسین مشاور پیوند بافت