ارتش كمبوجيه در مصر: كشف باستان شناسي يا خبر نادرست؟

[باستان شناس]

ارتش كمبوجيه در مصر: كشف باستان شناسي يا خبر نادرست؟

اين عكس متعلق به سايت ديسكاوري نيوز است. به گزارش اين شبكه خبري، برادران ايتاليايي كاستيليوني مدعي هستند اينها بقاياي ارتش كمبوجيه در مصر است

چندي پيش در گزارشي كه توسط شبكه ديسكاوري پخش شد دو برادر ايتاليايي خبر از پيدا شدن بقاياي ارتش كمبوجيه، پادشاه هخامنشي در مصر دادند.
در پي اعلام اين خبر، محمود احمدي نژاد رئيس جمهوري ايران، دستور بر پيگيري كشف ۵۰ هزار سرباز هخامنشي در مصر را صادر كرد. اما پس از آن زاهي حواس، مدير كل شوراي عالي آثار باستاني مصر، در سايت اينترنتي خود اعلام كرد يافته هاي برادران كاستيليوني قابل تأييد نيست و آنها مجوز انجام كاوش باستان‌شناسي را نداشته‌اند.
اين سخنان با واكنش مقامات سازمان ميراث فرهنگي ايران مواجه شد و سخنگوي اين سازمان خبر ارسال نامه اي به يونسكو و درخواست صيانت از هويت ۵۰ هزار سرباز هخامنشي را اعلام كرد.
در گزارش منتشر شده توسط شبكه ديسكاوري نه تنها برادران كاستيليوني خبر كشف بقاياي ارتش كمبوجيه را اعلام كردند، بلكه داريو دل بوفالو كه از او به عنوان استاد دانشگاه لچه، شهري در جنوب ايتاليا، نام برده مي شود هم اين خبر را تاييدد كرد.
حسن محسني، سخنگوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در گفتگويي با خبرگزاري فارس ضمن تاكيد بر درخواست ايران از يونسكو براي صيانت از هويت ۵۰ هزار سرباز هخامنشي گفته بود "تمام مستندات مرتبط با بقاياي۵۰ هزار سرباز هخامنشي توسط دانشگاه لچه بررسي شده اما ما نگران اين هستيم كه فشارهاي سياسي بر اين دانشگاه باعث شود هويت آثار را خدشه دار كنند."
مارچللو گوآئيتولي مدير دانشكده ميراث فرهنگي دانشگاه لچه در ايتاليا در گفت و گو با بخش فارسي راديو بي بي سي هرگونه ماموريتي از سوي اين داشگاه در مصر و در اين رابطه را تكذيب كرد.
او در همين رابطه گفت "در رابطه با اين ماجرا ما ماموريتي نداشتيم. اين مساله را دنبال كرده ام ولي دانشگاه ما در اين رابطه كاري انجام نداده است. ما دانشكده ميراث فرهنگي هستيم و ماموريت هاي خارجي زيادي داريم از جمله در سوريه، آناتولي و همچنين در شمال آفريقا در ليبي و تونس ماموريت داريم ولي مطلقا در اين منطقه كاوشي نداشته ايم."
مارچللو گوآئيتولي درباره همكاري پرفسور داريو دل بوفالو با اين دانشگاه براي انجام تحقيقات در مصر گفت: "پروفسور داريو دل بوفالو سالها پيش با اين دانشگاه قراردادي براي تدريس چند واحد درسي داشت و سالهاست كه ديگر با ما همكاري نمي كند در ضمن او اين ماموريت را براي اين دانشگاه انجام نداده است."
داريو دل بوفالو كه از او به عنوان استاد دانشگاه لچه نام برده شده است، در رابطه با نقش دانشگاه لچه در اين تحقيقات به ما گفت: "اين يك هيئت زمين شناسي براي شناخت عوارض و توپوگرافي زمين در آن منطقه بود كه توسط برادران كاستيليوني به همراه موسسه زمين شناسي قاهره تشكيل داده شد. دانشگاه لچه هيچ نقشي در اين ميان نداشت. من در دانشگاه لچه تدريس مي كردم اما اين مساله ديگري بود و به دانشگاه لچه هيچ ارتباطي پيدا نمي كرد."
دكتر زاهي حواس، مدير كل شوراي عالي آثار باستاني مصر در سايت اينترنتي خود اعلام كرد يافته هاي برادران كاستيليوني قابل تأييد نيست و آنها مجوز انجام كاوش باستان‌شناسي را نداشته‌اند. او در اين بيانيه از پائولو گالو سرپرست رسمي هيئت باستان شناسي ايتاليا در واحه البحرين در مصر نام برد.
پائولو گالو استاد دانشگاه تورين ايتاليا و عضو انجمن باستان‌شناسي اسكندريه مصر كه اكنون براي تحقيقات باستان شناسي در مصر به سر مي برد، بر اين نكته تاكيد دارد كه دانشگاه تورين در ايتاليا تنها دانشگاهي است كه به طور رسمي اجازه تحقيق دراين منطقه را دارد.
او درباره ادعاي برادران كاستيليوني به بخش فارسي بي بي سي گفت: "آنها هيچگاه اجازه رسمي براي اين كاوش در واحه بحرين را نداشتند. آقايان كاستيليوني آماتور هستند و هيچ عنوان دانشگاهي ندارند. دو برادر هستند كه از دنياي صنعت مي آيند و هيچ موقعيت آكادميكي ندارند."
از سوي ديگر داريو دل بوفالو مي گويد به عنوان كسي كه روي زمين شناسي و سنگهاي منطقه شمال آفريقا و مديترانه (در دوران باستان) مطالعاتي انجام داده، با برادران كاستيليوني براي انجام مطالعات زمين شناسي در آن سفر همراه بوده است.
او در اين باره گفت: "اين ماموريتي براي كاوش هاي باستان شناسي نبود، بلكه يك پيمايش زمين شناسي براي نقشه برداري و شناخت توپوگرافي باستاني منطقه بود كه منجر به آشكار شدن چيزهايي شد كه اكنون نام آن را "كشف باستان‌شناسي" گذاشته اند. اما هيچ كدام از ما با احساساتي شدن، نام آن را اكتشاف باستان شناسي نگذاشت."

عكس ديگري از سايت ديسكاوري نيوز

آقاي دل بوفالو افزود: "اما اولين چيزي كه طبيعتا به ذهن خطور مي كرد، اين بود كه اگر چنين استخوان‌ها و سلاح‌هاي پارسي در نزديكي منطقه سيوا و در وسط صحرا پيدا شوند، مربوط به ارتش كمبوجيه هستند. اما اين طور نيست كه يك نفر صد در صد و مطلقا بگويد كه ارتش كمبوجيه كشف شده، بلكه اين يك فرضيه است."
داريو دل بوفالو همچنين درباره سخنان زاهي حواس در رابطه با برادران كاستيلوني گفت: "زاهي حواس يك بيانيه متناقض صادر كرده و در آن گفته كه برادران كاستيليوني اجازه انجام كاوش و حفاري در منطقه برنيك در نزديكي سيوا را نداشته اند. ببينيد برنيك اصلا در منطقه سيوا نيست. برادران كاستيليوني مجوز كاوش و حفاري براي منطقه برنيك پانكريسوس را از طرف دولت سودان داشتند و آنجا را كشف كردند."
او افزود: "اين منطقه در مرز سودان و مصر است و مجوز آنها از طرف دولت خارطوم صادر شده بود. اين دو منطقه سيوا و برنيك هيچ ربطي به يكديگر ندارند و اين دو موضوع (يافته هاي هخامنشي و حفاري در برنيك) با هم تفاوت دارند. بنابراين زاهي حواس در اين مورد اشتباه كرده است."
آقاي دل بوفالو گفت: "اما اگر دوباره به موضوع پيدا كردن اتفاقي اين اشياء در منطقه سيوا برگرديم، بايد گفت كه هيچ ربطي به مجوز برادران كاستيليوني از طرف سودان براي حفاري در منطقه برنيك ندارد. در سيوا هيچ ماموريتي براي كاوش باستان شناسي نبود، بنابراين اصلا نيازي به داشتن مجوز قانوني هم وجود نداشت، چون در حقيقت برنامه اي بود به همراه موسسه زمين شناسي قاهره."
از سوي ديگر در بخشي از بيانيه سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري ايران با اشاره به سخنان زاهي حواس آمده است سازمان ميراث فرهنگي با توجه به ماهيت تاريخي اين موضوع و حساسيت هاي فراوان براي دولت مصر، درك مي كند كه براي يك مقام مصري و باستان شناسي شناخته شده، چندان خوشايند نخواهد بود كه چنين كشفي انجام شده باشد.
اين در حالي است كه در سال گذشته زاهي حواس خبر از كشف باقي مانده قلعه و يا دژي مربوط به دوران حضور هخامنشيان در مصر را داده بود.
رضا مرداي غياث آبادي پژوهشگر و نويسنده در زمينه باستان شناسي درباره اين بيانيه به بخش فارسي بي بي سي گفت: "من فكر مي كنم بيانيه سازمان ميراث فرهنگي در حقيقت به نوعي سرپوش گذاشتن بر رفتار نادرستي باشد كه پيش از اين در پيش گرفته بودند و بدون اينكه صحت و سقم خبر را با باستان شناسان متخصص بررسي كنند دست به انتشار چنين بيانيه اي زده اند."
او افزود: "به نظر من چنين عكس العمل و واكنش نامناسبي از جانب بالاترين دستگاه باستان شناسي در ايران در شان ما نبود. مي بايست با صبوري و متانت بيشتر اخبار را دنبال مي كرديم و به منتقدان از جمله زاهي حواس تهمت هاي گوناگون وارد نمي كرديم. چرا كه چنين اخباري چند روز بيشتر طول نمي كشد تا واقعيت چنين اخباري آشكار شود."
پس از مرگ كوروش، پسرش كمبوجيه به مصر لشگركشي و انجا را تصرف كرد. گزارش هايي كه از كمبوجيه در مصر وجود دارد تا حد بسيار زيادي برگرفته از روايت هرودوت در كتاب "تواريخ" است.
رضا مرداي غياث آبادي گفت روايت هاي هرودوت از كمبوجيه روايت هايي است كه مصريان به او گفته اند و خيلي با واقعيت تطبيق ندارد.
او افزود: "قسمت حمله كمبوجيه به معبد آمون هم از همين روايت هاي داستان گونه اي است كه در كتاب تواريخ هرودوت آمده است. اصولا در آن زمان نه ممكن بود و نه نيازي بود كه سپاهي با ۵۰ هزار سرباز براي تصرف يك معبد حركت كند."
به رغم بحث هايي فراوان از ماجراي ارتش كمبوجيه، اشتراكات تاريخي و فرهنگي ايرانيان و مصري ها با يكديگر زياد بوده است. اشتراكاتي كه بخشي از آن در زمان داريوش هخامنشي در مصر پديد آمده اند و مي توان آنها را در معماري معابد و نقوش نمادين روي ديوارهايشان و همچنين كتيبه ها و سنگ نوشته ها دنبال كرد.

مريم افشنگ - بي بي سي