استوديو مانيتور چيست؟ -

[LaDy Ds DeMoNa]

فرض کنيد که قصد داريد در زمينه ي موسيقي الکترونيک فعاليت کنيد. براي شروع کار به يه سري ابزار کار نياز داريد. براي شروع فعاليت در زمينه ي موسيقي الکترونيک, مهمترين چيزي که نياز داريد استوديو مانيتور هست. شايد ابتدا در فکر کارت صدا و ميدي کنترلر و ميکروفون و ميکسر و ... باشيد. اما فکر ميکنم استوديو مانيتور از هر ابزار ديگه اي مهمتر باشه.

استوديو مانيتور به باند ها يا اسپيکر هايي گفته ميشه که در استوديو هاي صدا ازشون استفاده ميکنند. استوديو مانيتور ها از لحاظ ظاهري شايد مشابه باند ها و بلندگو هاي ديگه باشند, اما مهمترين تفاوتي که با بلندگو هاي معمولي دارند اينه که صدا رو دقيقا همونطور که هست پخش ميکنند. اجازه بديد در اين مورد بيشتر توضيح بدم. سيستم هاي پخش خانگي و هاي فاي و ... معمولا صدا رو بصورت زيبا پخش ميکنند. يعني فرضا روي فرکانس هاي low (بيس) مانور زيادي ميدن تا بيسي که از بلندگو ها ميشنويد جذاب و زيبا باشه. يا فرضا فرکانس هاي high (تريبل) رو نيز تقويت ميکنند تا به قول معروف تيس تيس آهنگ بيشتر بشه. در نتيجه صدايي که ميشنويد يک صداي بهينه شده و زيبا شده هست. در حالي که سيستم هاي پخش خانگي سعي دارند که صدا رو هرچه زيباتر پخش کنند, استوديو مانيتور برعکس عمل ميکنند. يعني وظيفه ي يک استوديو مانيتور اينه که صدا رو دقيقا همونطور که هست پخش کنه. بدون هيچگونه تقويت يا کاستن در قسمت هاي مختلف صدا.


نتيجه ميگيريم که استوديو مانيتور به بلندگو ئي گفته ميشه که صدا رو بدون هيچگونه تغييرات و همونطور که هست پخش ميکنه.

فراموش نکنيد که در بحث هاي معمولي, بيشتر اوقات از عبارت مانيتور به جاي استوديو مانيتور استفاده ميشه. پس اگه در بحثي با عبارت مانيتور برخورد کرديد حتي به سرتون نزنه که مانيتور رو مانيتور کامپيوترتون فرض کنيد!!

هنگام بحث در مورد استوديو مانيتور هميشه عبارت "صداي فلت" به ميون مياد. منظور از عبارت "فلت" چيه؟ اگه با جدول پاسخ فرکانسي يا محدوده ي فرکانسي آشنا باشيد ميدونيد که صدا رو در چنين جدولي بصورت يک خط در نظر ميگيرند. براي مثال صدايي که فقط شامل بيس هست يک خط مورب هست که با حرکت به سمت راست از بلندي اون کاسته ميشه (چون بيس در سمت چپ اين جدول وجود داره) يا صدايي که فقط شامل تريبل هست يک خط کج برعکس خط مربوط به بيس ميشه و با حرکت به سمت راست ارتفاع بيشتري ميگيره. اما يک خط کاملا صاف بدون هيچگونه پستي و بلندي, نشانگر يک صداي شامل تمام فرکانس ها ميشه. براي مثال اگه جدول يک بلندگو, خط موربي مانند خط مربوط به بيس باشه يعني اين بلندگو فقط بيس رو پخش ميکنه. اما زماني که يک بلندگو خط صافي داشته باشه يعني ميتونه تمام فرکانسها رو همونقدر که هست پخش کنه. اين خط صاف يا فلت هست. فلت به معناي صاف هست و ازش در مورد بلندگو هايي استفاده ميشه که صدا رو همونطور که هست پخش ميکنند. البته رسيدن به يک خط کاملا صاف از لحاظ تئوري و فعلا از لحاظ عملي غير ممکن هست. اما هرچقدر پاسخ فرکانسي استوديو مانيتور شما به خط صاف و فلت نزديکتر باشه يعني صداي اين استوديو مانيتور دقيقتر هست.

البته درک ميکنم که براي متوجه شدن مفهوم اصطلاحات فلت يا پاسخ فرکانسي و ... به يک سري معلومات اوليه نياز هست و شايد متوجه مفهوم اين عبارات نشيد. به همين دليل خودتون رو زياد درگير اين قضيه نکنيد و سعي کنيد ديگر قسمت هاي مختلف مقاله رو به ياد بسپريد.

حالا کمي بيشتر وارد جزئيات در استوديو مانيتور ها ميشيم.

استوديو مانيتور ها از تامين قدرت به دو قسمت تقسيم ميشن. Active و Passive. استوديو مانيتور هاي اکتيو امپ داخلي دارند. يعني کافيه اونها رو به برق وصل کنيد و ازشون استفاده کنيد. اما استوديو مانيتور هاي Passive تنها شامل باند و CrossOver (مداري که صدا رو به بخش هاي مختلف تقسيم ميکنه و هر بخش رو به بلندگوي مربوط به خودش ميفرسته.) ميشن و براي استفاده از اونها بايد از يک آمپلي فاير جداگانه استفاده کنيد. اکثر استوديو مانيتور هاي موجود بصورت Active هستند. پيشنهاد من هم اينه که از استوديو مانيتور هاي Active استفاده کنيد. چون آمپلي فاير استفاده شده در اين استوديو مانيتور ها از لحاظ کيفيت و نبود ديستورشن تقريبا تضمين شده هستند. در حالي که اگه يک استوديو مانيتور Passive خريداري کنيد, دغدغه ي خريد يک آمپلي فاير که با استوديو مانيتور شما سازگار باشه رو خواهيد داشت. اما مزيت استفاده از استوديو مانيتور هاي Passive اينه که اگه شما قصد خريد چند استوديو مانيتور داشته باشيد, ميتونيد چند استوديو مانيتور Passive و يک آمپلي فاير خريداري کنيد و براي تمام استوديو مانيتورها از يک آمپلي فاير استفاده کنيد که در اين صورت چون استوديو مانيتور هاي Passive ارزانتر هستند هزينه ي خريد تا حد زيادي کاهش پيدا ميکنه. زيرا آمپلي فاير هاي استفاده شده در استوديو مانيتورهاي Active تاثير زيادي در قيمت دارند.

فاکتور ديگه اي که در استوديو مانيتور ها وجود داره تعداد يونيت هاي موجود در اونها هست. احتمالا ميدونيد که براي ساختن باند ها چند مدل يونيت وجود داره. ووفر, توئيتر و بلندگو هاي ميد رنج. اکثر استوديو مانيتور ها 2way هستند. يعني از دو يونيت براي توليد صدا در اين استوديو مانيتور ها استفاده ميشه. يک ووفر و يک توئيتر. اما مانيتور هاي 3way هم وجود داره که از يک بلندگو ي ميدرنج براي توليد صداهاي ميد (حد وسط بين بيس و تريبل) استفاده ميشه. استوديو مانيتورهاي کوچک معمولا 2way و استوديو مانيتور هاي بزرگ معمولا 3way هستند.

براي استوديو هاي خانگي و کوچک يا استوديو هايي که فضاي آکوستيکي مناسبي در اختيار ندارند بايد از استوديو مانيتور هاي nearfild استفاده کنيد. اين استوديو مانيتور ها طوري طراحي شدن که ميتونيد اونها رو روي ميز کامپيوتر و در فاصله ي نزديک قرار بديد و در اين فاصله تمام فرکانس ها رو به خوبي پخش ميکنند. اما استوديو مانيتور هاي حرفه اي تر به فضاي آکوستيکي مناسب نياز دارند و همچنين معمولا در فاصله هاي کوتاه و نزديک به شنونده, نميتونن فرکانس هاي low يا بيس رو به درستي پخش کنند.





استوديو مانيتور هاي nearfild کوچک هستند و شايد ابهتي رو که يک استوديو مانيتور بايد داشته باشه رو بهتون القا نکنند. حتي خود من هم زماني که ميخواستم استوديو مانيتور بسازم بسيار علاقه داشتم که استوديو مانيتور من از لحاظ سايز بزرگ باشه و نه تنها از صداش, بلکه از ظاهرش هم لذت ببرم. اين طبيعيه و اگه شما هم چنين انتظاري رو داريد نميتونم شما رو از اين طرز فکر منع کنم. اما بايد بگم که عموما و معمولا هرچقدر سايز استوديو مانيتور شما بزرگتر باشه استفاده ازش سخت تر ميشه و شرايط بيشتري رو ميطلبه. اگه قصد استفاده از استوديو مانيتور رو در منزل داريد شديدا پيشنهاد ميکنم که از استوديو مانيتور هاي nearfild استفاده کنيد و بحث بزرگ بودن و ابهت ظاهري رو فراموش کنيد.

استوديو مانيتور ها جزو گرانترين ابزار در صنعت صدا هستند. ارزانترين استوديو مانيتور ها حدود 300 دلار قيمت دارند. البته نگران نباشيد. با حدود 400 تا 500 هزار تومان ميتونيد يک استوديو مانيتور nearfild مناسب خريداري کنيد و هيچ کمبودي در استفاده از اين استوديو مانيتور نخواهيد داشت.

يک نکته ي مهم که هنگام استفاده از استوديو مانيتورها بايد به اون توجه کنيد فضاي آکوستيکي اطاقي هست که استوديو مانيتور در اون قرار گرفته. البته همونطور که قبلا گفتم, هرچقدر استوديو مانيتور در فاصله ي کمتري نسبت به شما قرار گرفته باشه, فضاي آکوستيکي اطاق کمتر تاثير گذار هست. به همين دليله که بهتره از استوديو مانيتور هاي nearfild استفاده کنيد. اما در هر صورت فضاي آکوستيکي اطاق تاثير گذار هست. تا جايي که در مورد استوديو مانيتور هاي حرفه اي, آکوستيک اطاق تا 50 درصد در صدايي که ميشنويد تاثير گذار هست. فرضا اگه 1500 دلار براي خريد يک استوديو مانيتور حرفه اي هزينه کرده باشيد اما فضاي آکوستيکي اطاق مشکل داشته باشه, صداي استوديو مانيتور شما از يک استوديو مانيتور 500 دلاري هم کمتر خواهد بود.

در اينجا چند نکته در مورد آکوستيک اطاق بيان ميکنم.

استوديو مانيتور رو در کنار ديوار و مخصوصا در گوشه ي اطاق قرار نديد. گوشه هاي يک اطاق بدترين جا براي قرار دادن استوديو مانيتور هستند. چون در اين مکان, بيس تشديد و مهمتر از اون, غيرواقعي ميشه. اگه مجبوريد که استوديو مانيتور رو نزديک به گوشه هاي اطاق قرار بديد, سعي کنيد به نحوي اون گوشه رو اصلاح کنيد. مثلا اون گوشه رو با فوم پر کنيد.

فاصله ي بين دو استوديو مانيتور بايد مساوي با فاصله ي شما بين هر کدام از استوديو مانيتور ها باشه. به عبارت ديگه شما و هر يک از استوديو مانيتور ها بايد يک گوشه از يک مثلث متساوي الاضلاع رو تشکيل بديد. در غير اينصورت, استريو ايميج شما از آهنگ اشتباه خواهد بود.


سعي کنيد حتي الامکان فضاي اطاق رو عاري از ريورب کنيد. يعني سطوحي که صدا رو برميگردونن مانند ديوار ها رو, با عايق هاي آکوستيک يا فوم هاي مخصوص يا حتي موکت بپوشونيد. البته نيازي نيست که اين کار رو در مورد کل اطاق انجام بديد. بلکه پوشوندن ديوارهايي که دقيقا دو طرف شما قرار دارند و ميتونند در بازگشت صدا از مانيتور سمت مخالف تاثير بذارند کافيه.