رژیم صدام حسین بارها در طول جنگ مبادرت به استفاده از سلاح های شیمیایی و کشتار جمعی می نمود، رخدادی که نه تنها با واکنش و مخالفت سازمان های حقوق بشری مواجه نگردید بلکه حمایت پنهانی آن ها را نیز در پی داشت. بنابر اسناد منتشر شده از نهادهای بین المللی در سال های اخیر عمده تسلیحات کشتار جمعی رژیم صدام حسین توسط شرکت های آلمانی، هلندی و سایر قدرت های غربی تامین می شده است.
نسل کشی کردها
از زمان فروپاشی امپراطوری عثمانی تا شکل گیری حکومت جمهوری در عراق، کردهای شمال این کشور به اقدامات گوناگونی جهت جدا شدن از عراق دست زده اند. ملامصطفی بارزانی رهبر حزب دموکرات را می توان با نفوذترین رهبر کرد در دهه های اخیر دانست که جهت تحقق رویای کردها به مقابله با دولت مرکزی عراق پرداخت.
حملات شیمیایی صدام حسین در عملیات انفال به مرگ آنی 5000 تن منجر شد
فارغ از مقاطع کوتاهی که در آن دولت مرکزی عراق به واسطه موقعیت ضعیفش ناگزیر به انعقاد قراردادهایی صلح آمیز با طرف کرد شده است، در تمامی سال های حاکمیت بعثی ها به رهبری صدام حسین و حسن البکر، بغداد به سرکوب گسترده آن ها پرداخته است. اخراج دسته جمعی آن ها به خارج از عراق، تغییر بافت جمعیتی در شهرهایی چون موصل و کرکوک و در پیش گرفتن سیاست مشت آهنین از جمله اقداماتی بوده که همواره مد نظر حزب بعث عراق قرار گرفته است. صدام در سال ۱۹۷۰ توافقنامهای با کردها امضا کرد که در آن به رهبران کرد خودمختاری داد، ولی این توافقنامه به زودی از سوی صدام شکسته شد. نتیجه آن، نبردی بیرحمانه بین دولت و گروههای کرد بود. در این نبردها حتی روستاهای کردنشین ایران نیز بمباران شدند که این کار باعث تیرگی روابط ایران و عراق گردید.
ملا مصطفی بارزانی ( پدر مسعود بارزانی) از رهبران برجسته کرد در مبارزه با رژیم بعثی محسوب می شود
قیام کردها در طول سال های حکومت صدام حسین بارها به شکلی خون بار پاسخ داده شده تا جایی که نهادهای حقوق بشری و بین المللی مصادیقی از این اقدامات را مشابه جنایت علیه بشریت و نسل کشی نامیده اند. نمونه ای از اقدامات فجیع صدام حسین در قبال کردها را می توان در 17 آوریل 1987 مشاهده کرد، روزی غم بار و تراژدیک که در فاصله ای کوتاه زمینه مرگ هزاران غیر نظامی کرد را فراهم نمود. صدام که پیش از آن نیز به کرات از سلاحهای شیمیایی علیه مردم و رزمندگان ایرانی استفاده کرده بود، در این روز حتی به شهروندان خود رحم نکرد و با بمباران شیمیایی حلبچه، مردم این شهر کردنشین را با استفاده از عوامل کشنده اعصاب، حادثه تلخی را رقم زد که جان بیش از 5000 نفر را گرفت و هزاران نفر را مصدوم کرد. بازماندگان و نجات یافتگان این حادثه هنوز یاد و خاطره این حادثه تلخ را فراموش نکردهاند و درد و آلام ناشی از این جنایت هولناک هنوز از چهره مردم و گوشه و کنار این شهر رخت بر نبسته است.
سال ها تحرکات کردها سرانجام پس از حمله عراق به کویت و شکست مفتضحانه صدام حسین به بار نشست و زمینه خودمختاری آن ها را فراهم ساخت. جلال طالبانی رئیس اتحادیه میهنی کردستان و رئیس جمهور عراق مستقل ( نفر وسط ) در سال های مبارزه
گورهای دسته جمعی بسیاری پس از سقوط صدام در کردستان عراق کشف شده که همگی شواهد روشنی برای ارتکاب جرم نسل کشی می باشند.
اشغال کویت و آغاز زوال صدام
اتمام جنگ با ایران مقارن است با بروز کشمکش با همسایه ی ثروتمندی به نام کویت. صدام حسین که در طول هشت سال سپری شده در دستیابی به مقاصدش در حمله به ایران ناکام مانده بود جهت تحقق رویاهایش این بار کویت را مورد هجوم قرار داد. سقوط اتحاد جماهیر شوروی و فروپاشی نظام دو قطبی دست صدام را در این حمله باز گذارده بود، به باور او رژیم عراق می توانست از خلاء قدرت موجود در جهان به بهترین نحو استفاده نماید. دستیابی به آب های آزاد از طریق کویت را می توان دیگر دلیلی دانست که صدام حسین کویت را استانی از عراق بنامد.
حمله به کویت را می توان بزرگترین اشتباه استراتژیک وی دانست که زمینه زوال رژیم بعث در عراق را فراهم نمود
در این میان از ذخائر عظیم نفتی کویت نمی توان چشم پوشی نمود. این ذخایر تقریبا با ذخایر نفت عراق برابر بودند. از همین رو صدام در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۶۹ (۲ اوت ۱۹۹۰) به کویت حمله کرد و توانست ظرف 3 ساعت کویتی ها را تسلیم و خاک آن را به عراق ضمیمه نماید. صدام حسین در پی القای این مطلب واهی به اعراب بود که جنگ او با ایران باعث شده است که کویت از حمله قریبالوقوع ایرانیان در امان باشد. او همچنین معتقد بود چون جنگ او با ایران به سود کشورهای حوزه خلیج فارس بوده است، دول عربی باید بخشی از بدهی عراق را ببخشند. صدام با اصرار از کویت خواست که بدهی ۳۰ میلیارد دلاری عراق را که برای جنگ با ایران گرفته شده بود ببخشد، ولی کویتیها زیر بار نرفتند و این امر بهانه را برای حمله ی به کویت فراهم نمود.
ارتش عراق در کمتر از سه ساعت کویت را اشغال نمود
تصرف کویت را می توان بزرگترین اشتباه محاسباتی صدام دانست، امری که نهایتا زمینه زوال وی را فراهم ساخت. بلندپروازی های او نگرانی فزاینده شیوخ خلیج فارس را در پی داشت. اعراب خلیج فارس که تا سال های پیشین از متحدین وی در مقابل این محسوب می شدند با در خواست از آمریکا به مقابله به اشغال گری صدام پرداختند. ایالات متحده آمریکا و ناتو نیز با بهره مندی از فضای فروپاشی شوروی در راستای القای رهبری تام و تمام خویش بر جهان برآمده و به بهانه مقابله با زیاده خواهی های صدام حسین عازم خلیج فارس شدند. نیروهای ناتو موفق شدند در حملاتی پیاپی زمینه خروج نیروهای عراقی از کویت را فراهم کنند.
عراقی ها در همه حال مجبور به تبعیت و ستایش از شخصیت صدام حسین بودند
صدام حسین بدون درک احتمال حمله آمریکا به این کشور بلافاصله در پی تغییر معادلات بر آمد و با اتخاذ مواضع ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی در پی شکاف میان جهان عرب اقدام کرد. وی بلافاصله پس از آغاز حملات ناتو گفت: « این جنگکه مادر جنگ ها (ام المعارک) است پس از اینکه شیطان بزرگ (ایالات متحده) جنایتش را مرتکب شد آغاز گردید.»
صدام حسین خود را مدافع خلق عرب می پنداشت
- - - به روز رسانی شده - - -
صدام اظهار داشت که : «عراقی ها، اعراب و مردم مسلمان هر ضربه را که دریافت کنند با دو ضربه پاسخ خواهند گفت. این جنگ پایان عمر امپریالیزم جهانی به رهبری امریکا خواهد بود و ما حقوق از دست رفته خود را باز خواهیم یافت. فلسطین آزاد خواهد شد، اشغال جولان و لبنان پایان خواهد یافت و هر انسانی در سرزمین عربی آزاد خواهد بود. نقشه های شیطانی و شوم قصر سفید نقش بر آب خواهد شد و تمام نیروهای استکبار و سرکوبگر نابود خواهند شد.»
حملات 17 کشور ناتو برای صدام و حامیانش گران تمام شد به حدی که زیربنای اقتصادی و ثروت ملی عراق در جریان چهل روز بمباران هوایی امریکا و متحدینش منهدم گردید. اما زمانی که تهاجم زمینی آمریکا و متحدینش را خطری در سقوط حاکمیت خود یافت برخلاف لاف و گزاف هایش مبنی برمقاومت و پایداری دستور عقب نشینی سریع و بدون قید و شرط قوای خود را از کویت صادر کرد. او تمام شرایط امریکا را پذیرفت و نشان داد که مساوی با زورگویی و بلند پروازی هایش زبون و ذلت پذیراست.
صدام حسین جهت ایجاد شکاف میان جهان عرب بلافاصله اقدام به اتخاذ مواضع ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی نمود و بیان داشت که در پی آزادسازی جولان، فلسطین و غزه برآمده است
اشغال کویت توسط بعثی های عراق و ضربات مهلک آن ها به اقتصاد این کشور موجب مقابله جامعه جهانی با اقدامات صدام گردید، امری که به مرور صدام را بیش از پیش تحت فشار گذارده و به انزوای بین المللی کشاند. تحمیل قطعنامه شورای امنیت به صدام مبنی بر پرداخت غرامت به کویت، قیام شیعیان در جنوب و کردها در شمال و اعمال منطقه پرواز ممنوع در کردستان در کنار تحریم های اعمال شده بر صدام عملا وی را به شیری بی یال و کوپال تبدیل کرده بود که روز به روز موقعیتش تضعیف می گشت.
ضربات مهلک ناتو به رژیم بعثی موجب عدول صدام از تمامی مواضعش گردید و بلافاصله از کویت عقب نشینی نمود
موشک پراکنی عراق به سوی تل آیو
مسئله فلسطین همواره از اهمیت بسزایی نزد جهان عرب برخوردار بوده است. بسیاری از رهبران ناسیونالیست عرب هم چون جمال عبدالناصر جهت استحکام موقعیت خویش در میان اعراب همواره تلاش نموده اند خود را بزرگترین حامی فلسطینی ها و در مقابله با اسرائیل نشان دهند.
صدام حسین نیز در مقاطعی از تاریخی جهت کاستن از فشارهای بین المللی به این حربه متوسل شده و خود را حامی فلسطینی ها نشان داده است. بطور نمونه هنگامی که گفتگوها و تهدیدهای پس از جنگ (اشغال کویت) هنوز در جریان بود، صدام توجه مجددی به قضیه فلسطین کرده واعلام کرد که اگر اسرائیل از نوار غربی رود اردن، بلندیهای جولان و نوار غزه عقبنشینی کند او نیز از کویت باز پس مینشیند. این پیشنهاد صدام باعث بروز شکاف بین کشورهای عرب شد و آمریکا و کشورهای عرب غربی را در مقابل فلسطینیها قرار داد.
صدام با درک اهمیت مسئله فلسطین نزد جهان عرب همواره با طرح آن در پی تثبیت و ارتقای موقعیت خویش بر می آمد
عدم پذیرش ضربالعجل شورای امنیت موجب شد که آمریکا و متحدانش با پشتیبانی شورای امنیت در تاریخ ژانویه ۱۹۹۱حمله هوایی گستردهای را علیه عراق آغاز کنند. صدام حسین بلافاصله و در راستای ایجاد شکاف در میان متحدین عرب آمریکا مبادرت به شلیک 39 موشک به سوی اسرائیل نمود، امری که با پاسخ رژیم صهیونیستی مواجه نگشت. صهیونیست ها جهت حفظ اتحاد اعراب با آمریکا در برابر صدام حسین نسبت به موشک پراکنی بعثی ها به سوی رژیم شان واکنشی در خور نشان ندادند.
یاسر عرفات از حامیان سرسخت صدام حسین در طول جنگ عراق بر علیه ایران و کویت بود که این امر زمینه انزوای وی میان جهان عرب را فراهم نمود
حمایت از آرمان فلسطین و گروه های فلسطینی و نهضت های رادیکال منطقه محور تحرکات سیاسی صدام حسین در منطقه و جهان عرب در سال های حکمرانی اش بود. بسیاری از فلسطینی ها او را همواره یک دوست می پنداشتند. هر چند صدام از این اهرم برای باج گیری از کشورهای ثروتمند عرب به خوبی استفاده می کرد.
یک دهه تحریم و فشار
با پایان جنگ دوم خلیج فارس روابط ایالات متحده و عراق هم چنان متشنج ماند. در آوریل ۱۹۹۳ سرویس امنیتی عراق تلاش کرد تا جرج اچ دبلیو بوش رئیسجمهور سابق امریکا را هنگام دیدار وی از کویت ترور کند اما ماموران امنیتی کویت بمب کار گذاشته شده در ماشین بمبگذاریشده را خنثی کردند. امریکا در پاسخ به این اقدام در تاریخ 26 ژوئن ۱۹۹۳ حملهای موشکی به ساختمان مرکزی اطلاعات عراق در بغداد کرد.
مقامات آمریکایی اعلام نمودند که نیروهای استخباراتی عراق در پی ترور بوش پدر در کویت برآمده اند که این امر ناکام مانده است
دهه نود میلادی را می توان بدترین دوران برای مردمان عراق دانست. برهه ای که از یک سو کشورشان تحت شدیدترین فشارهای بین المللی قرار داشته و از ورود کمترین تجهیزات و امکانات بی بهره است تا جایی که دولت مرکزی جهت خرید غذا ناگزیر به تن دادن به طرح نفت در برابر غذا است و از سوی دیگر دیکتاتور ی صدام حسین زندگی عادی مردمان را در درون کشور ساقط نموده است. گفته می شود که تحریمهای سازمان ملل بعد از حمله عراق به کویت بین ۵۰۰,۰۰۰ تا 1/2 میلیون مرگ در پی داشتهاند. اکثر جانباختگان، افراد زیر ۵ سال بودهاند.
قوس النصر که با نام شمشیرهای قادسیه نیز شناخته می شد در مرکز شهر بغداد به دستور صدام و برای نشان دادن پیروزی بر ایران ساخته شد
- - - به روز رسانی شده - - -
گروههای قومی و دینی عراق با استفاده از وضعیت به وجود آمده زمینه را برای شورشی جدید در کشور آماده دیده و به آن اقدام کردند. با اوضاع جاری پس از جنگ در عراق، ناآرامیهای اجتماعی و قومی بین شیعیان، کردها و واحدهای نظامی ناراضی میتوانستند خطر بزرگی برای دولت صدام باشند. شورشهای کردها در شمال و شیعیان در جنوب و مرکز عراق با بیرحمی تمام پاسخ داده شد.
تحریم های بین المللی وضع شده بر علیه عراق و سیاست های دیکتاتور مآبانه صدام در دهه نود موجب مرگ قریب به یک میلیون عراقی شد
آمریکا که خود، عراقیها را تشویق به شورش علیه صدام کرده بود هیچ کمکی جز کنترل منطقه پرواز ممنوع عراق نکرد. ترکیه با هرگونه استقلال کردها مخالف بود و عربستان سعودی و دیگر کشورهای محافظهکار عرب از به وجود آمدن یک انقلاب شیعی دیگر مانند انقلاب ایران هراس داشتند. صدام که توانسته بود پس از شکست در جنگ، بحرانها را نیز کنترل کند، با کشوری مواجه بود که از نظر اقتصادی و نظامی به شدت آسیب دیده بود و او هرگز نتوانست آسیبها را جبران کند. او دائما بقای خود را نشانه پیروزی عراق در جنگ با آمریکا اعلام میکرد. این پیغام صدام شهرت زیادی در جهان عرب پیدا کرد.
قیام شیعیان در جنوب عراق در ابتدای دهه نود میلادی توسط بعثی ها به خون کشیده شد
برآوردی از سال ها حکمرانی صدام حسین نشان می دهد که خودسری وی در حمله به کویت و تلاش برای اشاعه قدرتش در سراسر خاورمیانه با نگرانی ایالات متحده و اروپایی ها روبرو شده و همین امر موجب پایان تاریخ مصرف صدام حسین برای آنها شده است. اعمال تحریم های فزایند در دوره کلینتون موسوم به داماتو جهت مهار هم زمان ایران و عراق و قرار دادن اسم این کشور در کنار کره شمالی و ایران تحت عنوان محور شرارت نشان از پایان اعتبار بعثی ها نزد حامیان پیشین شان دارد.
ریاض ابراهیم وزیر بهداشت دولت صدام حسین در پی بیان انتقادی کوچک در جلسه هیئت دولت در همان جلسه با شلیک گلوله از سوی صدام حسین اعدام شد
صدام حسین در سال های پایانی حکومتش جهت جلب رضایت افکار عمومی اقدام به اعمال تغییراتی در سطح کشور نمود. وی اصرار زیادی داشت تا خود را مسلمانی مؤمن نشان دهد تا بتواند نظر گروههای دینی محافظهکار جامعه عراق را به خود جلب کند. بعضی از عناصر شریعت اسلام به قانون عراق بازگردانده شدند. برای نمونه وی در سال ۲۰۰۱ حکم اعدام همجنسبازان، تجاوزگران و فاحشهگان را به قوانین عراق بازگرداند و عبارت «الله اکبر» را با دستخط خود به پرچم عراق افزود. اموری که هیچ یک نتوانستند زمینه ماندن وی در راس قدرت را تضمین نمایند.
صدام جهت افزایش مشروعیش داخلی اش در سال های پایانی حکومت بعث، مبادرت به اقداماتی ظاهری نظیر اعمال برخی احکام اسلامی در داخل کشور کرد
ستمگری در زیر شلواری
صدام حسین جهت افزایش قدرت اقتصادی و نظامی خود در دهه هشتاد میلادی طرح غنیسازی اتمی عراق را با کمک فرانسه آغاز کرد. اولین راکتور اتمی عراق اوسیراک نام گرفت. اوسیراک نام خدای مرگ در مصر باستان بود. این راکتور بعدها توسط حمله هوایی اسرائیل (1982) نابود شد زیرا اسرائیل بر این باور بود که عراق میخواهد از این راکتور برای تولید اسلحههای مبتنی بر مواد اتمی استفاده کند.
طارق عزیز وزیرخارجه صدام حسین (پس از بازداشت 2006
- - - به روز رسانی شده - - -
رژیم صدام حسین در طول جنگ هشت ساله بر علیه جمهوری اسلامی بارها از سوی هم پیمانان بین المللی اش به سلاح های کشتار جمعی مسلح گشت. با این حال و پس از شکاف میان بغداد و واشنگتن فشارها بر دولت بعثی عراق به بهانه توسعه سلاح های کشتار جمعی این رژیم افزایش یافت. فشارهایی که نهایتا در سال 2003 به سقوط رژیم صدام حسین در حمله ی ائتلاف آمریکا و بریتانیا منجر شد.
ایالات متحده آمریکا به بهانه دستیابی احتمالی رژیم صدام حسین به تسلیحات کشتار جمعی به عراق حمله نموده و رژیم مضمحل شده بعثی را در کمتر از سه هفته شکست داد.( مجسمه صدام در بغداد 2003)
جرج بوش پسر با بهره گیری از فضای مبارزه با تروریسم پس از حملات مشکوک 11 سپتامبر 2001 مبادرت به حملات به جریان ها و دولت های به اصلاح تروریستی نمود. وی هدف خود از این اقدام را مقابله با تروریست ها دانست. حملات ارتش ائتلاف به عراق بدلیل ضعف مفرط دولت مرکزی عراق و نارضایتی فزاینده مردم این کشور به راحتی توانست در کمتر از سه هفته به اهداف خویش دست یافته و بر تمامی عراق چیره گردد.
سقوط رژیم بعثی عراق موجب متواری شدن تمامی وابستگان به این رژیم، به ویژه شخص صدام حسین شد. اما در نهایت وی پس از مدت ها در شهری به دام افتاد که سرنوشتش در آن جا رقم خورده بود. او 66 سال پیش در نزدیکی همین شهر (تکریت) به دنیا آمد و این بار با ریش انبوه و موی پریشان از عمق حفره ای تنگ و تاریک سر بیرون آورد. در هیبت پیرمردی ناتوان، دست ها را بالا گرفت و با صدایی خسته و خفه گفت: «من صدام حسین هستم. رئیس جمهور عراق». این بار چشمانش خالی و نگاهش بی فروغ بود.
صدام حسین در سال 2006 و در منطقه ای حوالی زادگاهش در دالانی یافت شد
اعضای هیئت حاکمه موقت عراق پس از گفتگو با وی اعلام کردند که او از گذشته خود پشیمان نیست و معتقد است که تنها یک «حاکم سختگیر» بودهاست.
صدام حسین بلافاصله پس از کشف محل اختفایش اعلام کرد: «من صدام حسین هستم، رئیس جمهور عراق»
در تاریخ ۲۰ مه ۲۰۰۵ روزنامههای سان انگلیس و نیویورک پست، عکسی از صدام را در زندان در حالی که تنها یک زیرشلواری به پا داشت، با عنوان «ستمگر با زیرشلواری» چاپ کردند. صفحه سوم این روزنامه صدام حسین را در حالی که با یک زیر شلواری سفید در حال شستن لباس است نشان میداد. در عنوان این صفحه نوشته شده بود: «شخصیتی رقتانگیز در حال شستن شلوارش در زندان. (...) اکنون او روی یک چهارپایه کوچک پلاستیکی صورتی مینشیند و وظایف یک زن رختشور را انجام میدهد.»
انجام آزمایش پزشکی جهت کسب اطمینان از هویت صدام حسین
دادگاه ویژه محاکمه صدام در 18 ژوئیه 2005 دیکتاتور پیشین عراق به اتهام قتل عام اهالی روستای دجیل به اعدام محکوم کرد، امری که سرانجام در 30 دسامبر 2006 به وقوع پیوست.
صدام در وضعیتی رقت بار در حال شستن رخت هایش در زندان است
اعدام فوری صدام حسین در حالی صورت پذیرفت که وی اسناد بسیاری از سال ها حکومت بر عراق و ارتباطات این کشور با قدرت های بین المللی من جمله ایالات متحده را در اختیار داشت. اسنادی که می توانست زوایای پنهانی از رخدادهای جنایت باری هم چون دسترسی این رژیم به سلاح های کشتار جمعی، چرایی حمله به ایران و کویت و سرکوب شیعیان و کردها در جنوب و شمال عراق را نشان دهد.
صدام حسین در دادگاه (2006) از اقداماتش من جمله استفاده شیمیایی بر علیه ایران دفاع می نماید
علاقه مندی ها (Bookmarks)