اندیشه اسلامی ( مقاله تحقیقی )

[روابط عمومی سایت]

بسم الله الرحمن الرحیم

دعای منصوب به شیخ صدوق است:

اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک،

اللهم عرفنی نبیک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک

اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم اعرف حجتک ضللت عن دینی.

مباحث اصلی ومفاهیم کلیدی

درس اندیشه اسلامی

نبوت

ارکان نبوت

وحی

[روابط عمومی سایت]

واژه وحي ومشتقات آن به معناي :اشاره ،سرعت ، تفهيم والقاي پنهاني مطلبي به ديگران ، اعلام درخفا،

نوشتن است اماجامع ترين مهني كه كاربرد واژه وحي را مي رساند به تفهيم والقاي سريع و پنهاني است كه

متوجه مخاطب خاص خودبوده وبرديگران پوشيده است.

الف-اشاره پنهاني ب-هدايت غريزي وطبيعي ت-الهام يا وحي غيررسالي د-وحي رسالي ياتشريعي :كه

شاخصه پيامبران مي باشد كهمقصودهمان وحي وپيام رساني مخصوص الهل به پيامبران مي باشد.

مفاهیم کلیدی و عناصر محوری مفهوم نبوت دو چیز است.1- وحی یا پیام 2- پیامبر یا پیام آورنده

بنابراین سوال اول اینست: وحی چیست؟

البته حقیقت وحی دست یافتنی نیست.حقیقت وحی ارتباط خارق العاده خدابابرخی انسانهای برگزیده

است.اتصال به مبداءهستی است وکسی که خود به آن مرحله نرسیده است نمی تواند ازرمز و راز حقیقت

وحی خبردهد. فی الجمله وحی پیام الهی است.

وحی درلغت : اشاره القای پنهانی ودرخفا،تفهیم به سرعت ونهانی

وحی درقرآن کریم به چهارحالت کلی به کار رفته است.

1- هدایت جامدات،نباتات وحیوانات(هدایت غریزی): قرآن کریم الهام غریزی برزنبورعسل مبنی براینکه

درکوهها ودختان لانه سازی کنندرا وحی می خواند...واوحی الی النحل ان اتخذی من الجبال بیوتا نحل/68

حتی قوانین حاکم بر آسمانها وزمین به عنوان وحی یاد شده است. واوحی فی کل سماء امرها.ودرهرآسمانی

کارمربوط به آن را وحی نمود.

2

2- وحی به معنای اشاره پنهانی، تفهیم خطورات قلبی برانسانها عادی. مثل بشارت برذکریاوقتی حضرت

زکریا برداشتن فرزند به هنگام پیری بشارت داده می شودازخدا می خواهد برایش نشانه ای قرار دهد..

واینکه بمدت سه روز سکوت خواهی کرد.قال رب اجعل لی آیه قال...فخرج علی قومه من المحراب فاوحی

الیهم ان سبحوه بکره وعشیا...مریم/10

3- وحی به عنوان الهام غیر رسالی و غیر تشریعی گاهی انسان به هنگام گرفتاری ها،اضطرارهاوتنگناها و

به صورت سروش غیبی و عنایت الهی ندای ناگهانی.مثل الهام به مادر موسی- واوحی الی ام موسی ان

ارضعیه وان خفت الیه القها فی الایم واناسنعیدها...

4

4- وحی به عنوان پیام رسالی یا تشریعی که شاخصه نبوت است.

وحی به این معنی یعنی آموزه ویژه ای که از ناحیه ی خدای سبحان به انسان های برگزیده اش افاضه می

شود،ورای آگاهی های حواس پنجگانه وادراک وشهود درونی است. گشوده شدن افق های نوین از آسمان

وعالم غیب به روی انبیاء است. منظور از وحی در قرآن کریم به همین معنی است.

درقرآن کریم بیش از 300بار از لفظ قل استفاده شده است.

کذالک یوحی الیک والی الذین من قبلک الله العزیز الحکیم.شوری/3

نحن نقص علیک احسن القصص بما اوحینا الیک هذاالقرآن وان کنت من قبله لمکن الغالبین/یوسف

[روابط عمومی سایت]

پیامبر

دوم: سوال دیگر اینست که پیامبر کیست و چه ویژگیهایی دارد ؟

جواب اولا: پیامبر بشر است. جنبه بشری رسول. لقد جائکم رسول من انفسکم./سوره توبه /128 قل انما انا

بشر مثلکم یوحی الی کهف/110

پیامبراز جنس خود بشر است.ولقد من الله علی المومنین اذ بعث فیهم رسلا من انفسهم یتلوا... درتشهد اشهد

ان محمدا عبده ورسوله...

دوم: پیامبرانسان برگزیده، نمونه والگواسوه است.لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه. باتوجه به اینکه هدف

از خلقت رسیدن به کمال است، پیامبر انسان برگزیده وکامل راهنمای بشر برای کمال و برای انجام ماموریت

هدایت انسان هاست.قرآن دفترچه راهنما وپیامبر خود راهنماست.

وماینطق عن الهوی ان هو وحی یوحی....ویعلمکم مالم تکونو تعلمون.بقره/151

پیامبران الهی(اگرچه بشرند)ولی ویژگیها وبرتریها وامتیازاتی بردیگر انسانها دارند.وحی-عصمت-خلوص

وقاطعیت ودلسوزی...

شئون پیامبران دریافت و ابلاغ تفسیر و تعلیم تزکیه و تربیت اسوه و الگو واسطه فیض تدبیر امور

سیاسی،اجتماعی و...

راههای اثبات نبوت وصدق دعوی پیامبران سه راه است.

الف) اعجاز - معجزه جیست؟(معجزات موقت مثل اخبار ازغیب ومعجزات جاوید) معجزه شاهد وسند

پیامبری است.

معجزه پديده اي است خارق العاده وخارج از نظامات علت ومعلول شناخته شده مادي كه به منظور اثبات

دعوي نبوت هم زمان با تحدي(دعوت به مقابله) ازجانب مدعي نبوت به اذن خاص الهي صادر مي شود.

بايدداراي سه ويژگي باشد:1- قابل تعليم وتعالم نسيت 2- مغلوب وتحت تاثير نيروي قوي تري قرارنمي

گيرد.دیگران ازآوردن مثل آن ناتوانند.(معجزات پیامبران قبلی همه ازنوع حسی بودند)3- همزمان با دعوي

نبوت وتحدي مي باشد.

ب) قرآئن وشواهد حالات گفتارورفتار پیامبر

حالات شخصی/محتوای آیین سازگاری آن باعقل/ روحیات پیروان/ ایمان به گفته ها

ج) تصریح وتایید پیامبران قبلی/صف/6واذقال عیسی ابن مریم یا بنی اسرایل انی رسول الله الیکم مصدقا

لمل بین یدی من التوراته ومبشرا برسول یاتی من بعدی اسمه احمد.

قرآن معجزه جاوید پیامبر خاتم: ( اعجاز نقش پیامبر در ماندگاری پیام پس از 1400سال)

درشناخت قرآن كريم مانندآثارعلمي وديني ديگر مي توانيم با مطالعه از جنبه هاي :

مطالعه محتوايي قران –مطالعه تاريخي قرآن –مطالعه نقش آفريني قرآن درزندگي فردي اجتماعي وعلمي

بشر –مطالعه ميزان اهتمام پيروان به حفظ وصيانت از قرآن –مطالعه قرآن از نگاه صاحب نظران –

مطالعه قرآن ازنگاه قرآن –مطالعه قرآن به لحاظ مصاحت وبلاغت –مطالعه قرآن به اعتبارسازگاري يا

ناسازگاري آيات

- ضرورت نبوت

[روابط عمومی سایت]

ضرورت نبوت :

1 - هدف ازخلقت حرکت ورسیدن به کمال است.

2- رسیدن انسان به کمال همراه باانتخاب واختیار است.اناهدیناه السبیل ...

3- انتخاب درست وصحیح بدون معرفت وآگاهی ممکن نیست.انتخاب آگاهانه ارزشمندوقابل ستایش است.

4- انتخابهای برخاسته ازصرف (عقل وعلم)برای رسیدن به سعادت کافی نیست. اگرچه رسول باطنی( عقل) در انسان به ودیعه گذارده شده ولی به علل مختلف عقل برای هدایت کافی نیست برای شناخت حقایق هستی وراه ورسم زندگی غیر از عقل وعلم، انسان به رسول ظاهری هم نیاز دارد.

سوره اسراء/85ومااوتیتم من العلم الا قلیلااگرچه عقل وعلم اطلاعات دقیق زیادی به انسان می دهند اما در پاسخ به سئوالات کلان وپرسش از معنای زندگی مثل سعادت انسان ناتوان هستند.انسان موجودی ناشناخته...نهایت شناخت مکاتب بشری از انسان... بنابراین: ضرورت وحی به جهت جبران نارسایی حس وعقل بشری که محدودیتها ونارسائی های دارد.

فوائدوهدف از بعثت انبیاء وفوائد نبوت:

- اتمام حجت /نساء165رسلا مبشرین ومنذرین لئلا یکون للناس علی الله حجه بعد الرسل.

- متذکر شدن غافلان وبیداری گرایشهای خفته: اگرچه خداپرستی امری فطری است ولی با تعالیم انبیاءمردم از غفلت بیرون می آیند.انبیاءبه عنوان مبشرین ومبشرین انگیزه حرکت به سوی هدف ایجاد می کنند...فذکرانما...

- لزوم رهبری جامعه...

- الف)خداوندحكيم است وحكمت خدااقتضاءمي كندكه آفرينش اين جهان هدفمندباشد ضرورت دارد راهنمايان ونمايندگاني ازجانب خدا مردم رابه كمال مطلوب راهنمايي كنند.

- ب)درانديشه اسلامي تمام زندگي دنيا وكارهاي اختياري انسان مقدمه رسيدن به سعادت اخروي است وبراي رسيدن به آن راهي جز وحي نيست.

- ج)درانسان شناسي وجهان بيني هدف واقعي رسيدن به كمال وتقرب به خداست وازآنجا كه ذات خدا فيض وبخشش است اين تقرب نيازمندهدايت وراهنمايي ازجانب خدامي باشد.

[حسنعلی ابراهیمی سعید]

-عصمت

عصمت: یعنی مصون بودن از خطا واشتباه سهوی وعمدی
حکمت الهی ایجاب می کند که پیام خود را دست نخورده وبی کم وکاست به دست بندگانش برساند.عصمت یعنی مصون ماندن از خطا واشتباه عمدی وسهوی..
ایمان درجاتی دارد،طبقاتی دارد همه اهل ایمان در یک درجه نیستند گفته شده حسنات الابرار سیئات المقربین.
آخرین درجه ایمان عصمت است که ناشی از نهایت معرفت است ،مثل ایمان حضرت ابراهیم به هنگام انداختن به آتش...
-شبهات منکران بعثت ونبوت
برخی شبهات منکران بعثت ونبوت وحی:
بطور کلی یکی از شبهات اینست که می گویندآموزه های وحیانی وآنچه پیامبران به بشر عرضه کرده اند از دوحال خارج نیستند.
1-موافق با عقل هستند.یعنی اگر این آموزه ها دراختیار انسان قرار هم نمی گرفت هم انسانها مستقلا باعقل خودآنهارادرک میکردند.که دراینصورت بعثت نبوت ووحی کاربیهوده واضافه بوده است.
2-ویا آموزه های وحیانی مخالف ومتضاد با عقل وبرهان عقلی هستند که خوب دراینصورت هم غیر قابل پذیرش ومردود هستند.
درپاسخ می گوییم گزاره ها وآموزه های وحیانی از سه حالت خارج نیستند.
اول: اینکه وحی موافق عقل بشری است.یعنی گزاره ها ودانسته های عقلی از سوی وحی تایید می شوند.که در اینصورت انسان به درستی شناخت وداوری عقل خود اطمینان بیشتری پیدا می کندومطمئن می شود خطای عقل منتفی است.اصولا از نظر قرآن کریم مسئولیت وشان اصلی پیامبران تذکر وغفلت زدایی از چهره حقایق بوده است...لئلایکون للناس علی الله حجه بعدالرسل...
دوم : یا اینکه گزاره ها ی وحی خرد ستیزند.در اینصورت که گزاره های وحیانی ضد عقل باشندوبا اصول عقلی ناسازگار باشند.دراینصورت این دسته ازآموزه ها در ردیف آموزه های تعالیم الهی(وحی) نخواهند بودواگر آموزه ها واحادیثی ومتونی به ظاهر با اصول عقلی مخالف باشند.قاعدتا تفسیر خاصی دارندکه باید کشف شوندوگرنه جعلی وباید دور ریخته شوند.
سوم: اینکه گزاره ها وآموزه های وحیانی فرا حسی وفراعقلی اند.
ما در آموزه های دینی وحیانی با مجموعه ای از مسائل روبرو هستیم که نه مخالف مدرکات عقل ونه موافق آن بلکه فراتر از حوزه ادراکات عقلی اند.عقل در این موارد ملزم به سکوت است ووجود این حوزه ها در ادراکات آدمی وجود وحی را ضرورت می بخشدتا خلاء معرفتی بشر جبران وتکمیل گردد.عقل بشر به دلیل اعتراف به محدودیت وناتوانی خویش در برخی حوزه ها وعرصه ها اثبات ضرورت وحی را پذیرفته است.قرآن کریم هم یکی از اهداف پیامبران را آموزه های فرا عقلی وفرا خردی ودست نیافتنی با عقول بشری می داند.
یعلمکم ما لم تکونوا تعلمون ...پس گزاره های فرا خردی با گزاره های ضد خردی متمایز ومتفاوتند.مثل امی بودن پیامبر.وظیفه علم دررابطه باگزاره های فراعقلی سکوت است نه نفی...
ان لله علی الناس حجتین:حجه ظاهره وحجه باطنهفاماالظاهره فالرسل و...واما الباطنه فالعقول
- محدودیتهای عقل بشری
الف)كلي بودن واجمالي بودن احكام عقل ب)ناتواني عقل درشناخت آثار اخروي اعمال انساني بدين منظوركه زندگي انسان منحصر به اين دنيا نبوده وانتظاربشريت براي جاودانگي وزندگي ابدي مي باشد لذا عقل بشرازتشخيص اينكه ازچه راهي مي تواند به اين مقصود برسد ناتوان مي باشد. ح)آسيب پذيري عقل درمرحله تشخيص وعمل