تغییرات ژنتیکی در ویروس ها :
جهش ها باعث تغییر ژنتیکی ویروس ها می شوند و تأثیر آن ممکن است روی DNA یا RNA باشد که در آزمایشگاه با استفاده از موادی چون اسید نیتروس ، هیدروکسیل آمین باعث جهش RNA و با استفاده از موادی چون اسید نیتروس یا اشعه ماوراء بنفش می توان باعث جهت در DNA ویروسها شد.
در موتاسیون نقطه ای یک نوکلئوتید با نوکلئوتید دیگر جابه جا می شود و در موتاسیون حذفی تمام یک زنجیر یک ژنوم یا بخشی از آن حذف می گردد.

موتاسیون های کشنده شرطی :
دو کلاس از این موتانت ها وجود دارد :
1- موتانت هایی که به حرارت حساس هستند (TS) که در این نوع با تغییر یکی از بازهای ژنوم باز دیگری جایگزین آن شده در نتیجه اسید آمینه جدید که باعث تغییر ساختمان پروتئین شده باعث می شود پروتئین مقاومت خود را در برابر حرارت از دست بدهد.
2– موتانت های محدود به یک دامنه میزبان که با تکثیر ویروس وحشی در یک میزبان غیراصلی بوجود می آیند در نتیجه ویروس جهش یافته به میزبان جدید عادت کرده و کمتر در میزبان اصلی خود تکثیر می یابد. در این موتانت ها کوران برخی اسید های آمینه به یک کودان اختتام تبدیل شده و پروتئین هایی با طول کمتر به وجود می آیند که این پروتئین ها فعالیت متفاوتی نسبت به پروتئین های اصلی داشته و ویروس های جهش یافته قادر به ادامه حیات در میزبان اصلی خود نخواهند بود.
موتانت های مؤثر در فنوتیپ های دیگر ویروس :
- موتانت های مربوط به اندازه پلاک : به علت حضور پلی ساکاریدهای سولفاته در آگار و کم شدن میزان جذب ویروس جهش یافته نسبت به یافته سالم پلاک های کوچکتر و بالاتر بودن جذب ویروس جهش یافته به قدرت جذب ویروس وحشی پلاک های بزرگ تر از پلاک های تیپ وحشی تولید می شوند.
- موتانت های مقاوم به دارو : مقاومت در برابر داروهایی که باعث پیشگیری از تکثیر ویروس وحشی می شوند.
- موتانت های فاقد آنزیم : آنزیم های کد شده برای تکثیر ویروس ها که موتانت های فاقد آن محکوم به شنا هستند.
- موتاسیون در مناطق غیر کد کننده : جهش در بازهای مناطق تنظیم کننده ژنوم ویروس اثرات عمیقی بر فعالیت های ویروس دارد.
- موتانت های داغ : در حرارت های بالاتر از حرارت مورد نیاز برای تکثیر ویروس وحشی فعالیت دارند که از حدت بیشتری به تیپ وحشی ویروس برخوردار هستند.
- واکنش های بین ویروس : واکنش های ژنتیکی که یک یاخته به طور همزمان با دو یا چند ویروس با ژنوم های متفاوت آلوده شود که شامل :
- نوترکیبی : به جابه جایی زنجیرهای اسید نوکلئیک بین ویروس های مختلف با قرابت نزدیک و در موارد نادری بین ژنوم های دو ویروس غیرمرتبط گفته می شود که این پدیده در تمام ویروس های DNA را دو رشته ای در ویروس های RNA دار مهره داران همچنین ویروس های گیاهی RNA دار برومو ویروس ها ، کارمو ویروس ها و ویروس موزائیک الفا ، آلفا مشاهده شده است.
- نوترتیبی : نوعی جابه جایی بخش هایی از ژنوم دو ویروس شبیه هم است که در ویروس های دارای ژنوم چند قطعه ای رخ می دهد. نوترتیبی در قطعات ژنوم ویروس تیپ A آنفلوآنزا که به آن تغییر آنتی ژنتیکی از نوع شیفت گفته می شود باعث پیدایش آنفلوآنزای جهانگیر شده است بدین ترتیب که با توجه به اختلاف بین پروتئین های هر گلیکوپروتئین های موجود در سطح یک ویروس آنفلوآنزا (هماگلوتینین تحت تیپ های H1,H13 و نورا مینیداز تحت تیپ های1 N تا N9 ) با ویروس آنفلوآنزا دیگر, ویروس دارای یک تیپ خاص با ویروس دیگر با تیپی دیگر جابه جا شده و در نتیجه آن قطعات ژنوم ویروس قبلی با قطعاتی از ژنوم جدید جایگزین شده و در نتیجه گلیکوپروتئین های جدیدی تحت تیپ جدید بر سطح ویروس ظاهر شده و باعث پیدایش آنفلوآنزای جدید هم گیر می شود.
واکنش های بین فرآورده های ژنوم ویروس ها :
- کامل سازی : با آلوده شدن یک یاخته به طور همزمان توسط دو ویروس فرآورده های ژن های هر کدام از این ویروس ها به کمک ویروس دیگر رفته و در نتیجه محصول یک یا هر دو ویروس افزایش می یابد.
در این پدیده ویروس فرآورده از یک ژن را که ویروس دیگر قادر به تولید آن نیست را تولید می کند تا ویروس دیگر نیز توانایی تکثیر در آن یاخته را به دست آورد.
- اختلاط فنوتیپی : با آلوده شدن یک یاخته به وسیله دو ویروس ها با برخی چهره های مشترک برخی از نتایج آنها دارای ویژگی های فنوتیپی به دست آمده از هر دو ویروس خواهند بود بدون اینکه ژنوم این ویروس تغییر کند چون فقط ژنوم یکی از والدین در ویروس حضور می یابد بنابراین ویروس تغییر کرده پس از طی یک دوره تکثیر دوباره به اصل خود از نظر فنوتیپی بازگشت خواهد کرد.
- پولی پلوئیدی : در ویروس هایی که با روش جوانه زدن از پرده سیتوپلاسم باخته میزبان

بالغ می شوند چند نوکلئوکپسید در یک پوشینه قرار می گیرند.

- هتروپولی پلوئیدی : با آلوده یاخته به طور همزمان توسط استرین های مختلف نوکلئوکپسیدهای مختلف در داخل یک پوشینه قرارمی گیرند.
موتانت های ناقص مقابله کننده : این موتانت ها که در همه ویروس های RNA دار و برخی ویروس های DNA دار دیده می شوند و وقتی تولید می شوند که ویروس ها با عیار بالایی به یاخته های میزبان تلقیح شوند. تمام این ذرات به طور اولیه دارای ژنوم حاوی موتانت های حذفی هستند. ذرات ناقص دارای دو ویژگی مشترک هستند .
1 – ناقص هستند و به تنهایی نمی توانند تکثیر یابند مگر این که دریاخته آلوده ویروس وحشی نیز وجود داشته باشد تا از این راه نیازهای ویروس های ناقص تأمین شوند.
2 – باعث کم شدن تولید ویروس وحشی می شوند.
ذرات ناقص علاوه بر کاهش مدت ویروس وحشی و تخفیف اثرهای مرگ آور آن, در شرایط بیماری و پیدایش تعدادی بیماری مزمن در جانوران نیز نقش دارند.
ذرات ناقص به دلایل زیر باعث کم شدن تکثیر ویروس وحشی (کامل) می شوند:
1 – با توجه به اینکه ژنوم ویروس ناقص کوتاهتر از ویروس اصلی است ژنوم های کوتاه تر زمان کمتری را برای تکثیر خود نیاز دارند.
2 – در این ژنوم ها بیشتر عمل همانند سازی و کمتر عمل رونویسی انجام می شود
3 – این ژنوم کشش بیشتری به آنزیم رپلیکاز برای استفاده از آن نسبت به ویروس وحشی دارد.
میزان موتاسیون ها : میزان بروز جهش در ویروس های DNA دار به علت وجود سیستم های اصلاح کننده یاخته بسیار کمتر از ویروس های RNA دار است این میزان در ویروس

DNA دار برابر یک باز در هر" 10- ^ 10 نوکلئوتید و در ویروس های RNA دار برابر یک باز در هر4 10 -3 10 نوکلئوتید است.





منبع



http://zest.persianblog.ir/post/156/